Το «Κόκκινο ποτάμι» αλλάζει ώρα μετάδοσης από αυτήν την Κυριακή 7 Ιουνίου και θα προβάλλεται στις 22.00, αλλά αυτή η αλλαγή θα σηματοδοτήσει και την πιο καίρια πορεία των ηρώων προς την τελική έξοδο και τη μοιραία εξόντωσή τους. Η τεράστια αγάπη του κοινού προς το σπουδαίο τηλεοπτικό εγχείρημα του Μανούσου Μανουσάκη για τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού αποτέλεσε για τον αξιόλογο σκηνοθέτη τη βασική αιτία για να ξεκινήσουν άμεσα τα γυρίσματα της ιστορικής σειράς μετά την καραντίνα λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, ώστε να πέσει η αυλαία μέσα στο καλοκαίρι. Το «ENJOY» και η Μαρία Ανδρέου συνομίλησαν με τον δημοφιλή ηθοποιό Σωτήρη Χατζάκη, ο οποίος τόνισε ότι ο ήρωάς του είναι υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο, μοναδικό στην παγκόσμια Ιστορία, και θα έπρεπε να γυριστεί για αυτόν μια κινηματογραφική ταινία, ενώ δεν παραλείπει να αναφέρει τη μεγάλη αγάπη του κοινού προς τον συγκεκριμένο ρόλο.
Τι σας έκανε και είπατε το ναι στον ρόλο που σας πρότεινε ο Μανούσος Μανουσάκης, αυτόν του Βασίλη Ζαχάρωφ; Είστε 40 χρόνια στο θεατρικό σανίδι και έχετε περάσει μέσα από τους πιο σημαντικούς θώκους ως διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, αλλά με την τηλεόραση σπάνια φλερτάρετε, είναι η αλήθεια…
Στην τηλεόραση έχω να παίξω από το 2008 από τη σειρά «10», που ήταν βασισμένη στο βιβλίο του Μ. Καραγάτση στον Alpha, μια σπουδαία τηλεοπτική δουλειά. Η πρόταση μου έγινε από τον ίδιο τον Μανούσο Μανουσάκη, ο οποίος με πήρε τηλέφωνο και μου είπε «Σωτήρη, έχω ένα ρόλο που έχει γραφτεί για σένα. Σε θέλω για τον Ζαχάρωφ». Ενθουσιάστηκα όταν μου είπε ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο, ήξερα από μέσα μου ότι ο Μανούσος θα κάνει μια υπέροχη δουλειά και είπα αμέσως το ναι. Η υπογραφή του Μανούσου Μανουσάκη είναι εγγύηση.
Αλήθεια, υπήρξε αυτό το πρόσωπο, ένας εφευρέτης και έμπορος όπλων που δημιουργούσε πολέμους, αλλά ήταν και πατριώτης Πόντιος και Ελληνας, κοσμοπολίτης, καλλιεργημένος και ευεργέτης; Τι πολυδιάστατος άνθρωπος ήταν αυτός…
Για μένα, αυτός ο άνθρωπος πρέπει να γίνει κινηματογραφική ταινία. Πρόκειται για ένα κομβικό πρόσωπο του 19ου και του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στην Τουρκία το 1851, ήταν Πόντιος αλλά έφυγε για τη Γαλλία και δούλεψε σκληρά. Αναδείχθηκε στον μεγαλύτερο έμπορο όπλων, τα οποία και επινοούσε, και ήταν γνωστός ως Βασίλης Ζαχαριάδης. Δάνειζε τα κράτη για να αγοράσουν τα δικά του όπλα, προέβλεπε και δημιουργούσε πολέμους, χρηματοδοτούσε τον Βενιζέλο, λειτουργούσε ως κατάσκοπος της Αγγλίας. Παράλληλα είχε πάρει πάνω από 190 μετάλλια για την προσφορά του στο Ιδρυμα Παστέρ, σε πανεπιστήμια όπως αυτό της Οξφόρδης, σε ερευνητικά κέντρα. Ο Ζαχάρωφ είχε τράπεζες, ξενοδοχεία, είχε δοσοληψίες με την Αγία Πετρούπουλη. Ηταν πάντα ερωτευμένος με μια παντρεμένη Ισπανίδα. Οταν ο άνδρας της πέθανε, έμεινε μαζί της και με τα τρία της κορίτσια. Οταν πέθανε, τα κορίτσια αυτά βρήκαν μια αμύθητη περιουσία. Λέγεται ότι ήταν ο πιο πλούσιος άνθρωπος του εικοστού αιώνα. Παρ’ όλη την κυνικότητά του, καθώς κατασκεύασε όπλα για πολέμους, ήταν ευπατρίδης, αγαπούσε τον Πόντο και την ελληνικότητα και προόριζε τον Μίλτο για διάδοχό του, καθώς αυτός δεν είχε παιδιά. Αυτό που φαίνεται ξεκάθαρα είναι ότι αγαπούσε αυτό το παλικάρι από τον Πόντο και το είχε υπό την προστασία του, όχι μόνο γιατί ήταν έξυπνος αλλά γιατί ήταν πατριώτης. Για μένα αυτή η ψυχολογία αυτού του ανθρώπου ήταν μια άβυσσος. Από τη μια δημιουργούσε όπλα τα οποία ακρωτηρίαζαν ανθρώπους και από την άλλη έκανε δωρεές. Δεν έχω παίξει πιο κόντρα ρόλο στη ζωή μου. Το πιο ισχυρό συναίσθημα σε αυτόν τον άνθρωπο φαινόταν ότι ήταν ο αμοραλισμός, και από την άλλη αγαπούσε την Ιφιγένεια και τον Μίλτο σαν παιδιά του. Τον λέγανε «ο αρχιερέας του θανάτου», αφού τα πολυβόλα του δεν αστοχούσαν, είχαν ευθυβολία και θέρισαν χιλιάδες στρατιώτες στα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ προετοίμαζε και άλλα όπλα για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Από τη σειρά μάθαμε οι περισσότεροι Ελληνες ότι η γενοκτονία των Ποντίων ήταν επινόηση των Γερμανών…
Ναι, αφού ήταν σύμμαχοι των Τούρκων και τους εκπαίδευαν στρατιωτικά για τη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού, αλλά και των Ελλήνων της Πόλης και της Μικράς Ασίας. Από τότε υπήρχε ο διεθνισμός. Αυτοί σκέφτηκαν τα τάγματα εργασίας, τον ξεριζωμό από τις εστίες τους για τη δήθεν γη της επαγγελίας, ενώ στην πορεία τούς είχαν εξοντώσει από την κακουχία. Τα γράφει και στα βιβλία του ο Στράτης Μυριβήλης. Ο Ζαχάρωφ στη σειρά είχε πει και κυνικά και με χιούμορ μια τεράστια αλήθεια στον Μίλτο. Από μικρός πίστευα στη δύναμη του χρήματος και όσο μεγαλώνω έχω ακριβώς την ίδια γνώμη. Ο κόσμος έχει αγαπήσει αυτόν τον ρόλο γιατί αυτός ο χαρακτήρας λέει τις αλήθειες της ζωής, όσο πικρές και αν είναι. Θυμάμαι, περίμενα να ανάψει το φανάρι για να περάσω τον δρόμο και ξαφνικά μου δίνει προτεραιότητα ο οδηγός στο ταξί. Μου λέει «περάστε, κύριε Ζαχάρωφ, εσείς δεν γίνεται να περιμένετε, δεν επιτρέπεται». Γελάσαμε πολύ. Με το «Κόκκινο Ποτάμι» έχει γίνει ένας χαμός. Μου λένε παιδιά που είναι Πόντιοι ότι πλέον δεν ντρέπονται να πουν τη καταγωγή τους, γιατί μέχρι τώρα είχαν επικρατήσει στις παρέες τους τα ποντιακά ανέκδοτα. Τώρα το έχουν τιμή και καμάρι. «Είδα στην Προεδρική Φρουρά, στον Αγνωστο Στρατιώτη, παλικάρια με ποντιακή ενδυμασία και συγκινήθηκα» μου είπε μια κυρία στον δρόμο. Περάσαμε δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης και με το που πήγαμε να σηκώσουμε κεφάλι και να γίνουν και ωραίες δουλειές στην τηλεόραση μας βρήκε η πανδημία.
Σπουδαία σειρά το «Κόκκινο Ποτάμι», έτσι δεν είναι;
Και δεν έγινε από την ΕΡΤ, αλλά από το Open, και μπράβο στον Ιβάν Σαββίδη που τόλμησε και επένδυσε σε αυτήν και εμπιστεύτηκε τον Μανούσο Μανουσάκη. Ο Ιβάν Σαββίδης δεν φοβήθηκε να πληρώσει όλα τα έξοδα. Δεν γίνεται στην Ελλάδα να βλέπουμε τον «Σουλεϊμάν», τουρκικές σειρές που διαστρεβλώνουν την Ιστορία μας. Με το πέπλο των ερωτικών ιστοριών του Σουλεϊμάν ο Ερντογάν χαράσσει τουρκική διπλωματία, προπαγάνδα, τη στιγμή που στην Ελλάδα δεν έχουμε δει σειρές για τη γενοκτονία των Ελλήνων της Πόλης αλλά και των Αρμενίων. Πάνω από 350.000 Πόντιοι εξοντώθηκαν. Αλλοι άταφοι, άλλοι θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους, δεν βρέθηκαν ποτέ από τους συγγενείς τους. Οι Πόντιοι είναι ο λαός που είναι πιο κοντά με τους αρχαίους Ελληνες. Στα μελανόμορφα αγγεία που έχουν βρεθεί απεικονίζεται ο πυρρίχιος χορός, ένας καθαρός ανδρικός πολεμικός χορός και ο αρχαιότερος. Μέσα από το «Κόκκινο Ποτάμι» οι Πόντιοι έγιναν ξανά υπερήφανοι για τη σπουδαία ιστορία τους, την οποία πρέπει να έχουν στην καρδιά τους σαν παράσημο. Οι Πόντιοι μοιάζουν με τους Κρητικούς και στα ακούσματα, στη λύρα, αν και η κρητική λύρα έχει κάτι το αναγεννησιακό. Είναι δυνατό να μην έχει γίνει σειρά για τη Μάχη της Κρήτης, που καθόρισε και το αποτέλεσμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Τρεις ημέρες καθυστέρηση στον πόλεμο από τη λεβεντιά των Κρητικών καθόρισε και τη ροή του, και αυτό δεν λέγεται εθνικισμός αλλά καταγραφή της λαμπρής Ιστορίας μας επιτέλους. Ο Μανουσάκης έκανε έναν άθλο που με συγκίνησε, μακριά από το φολκλόρ. Αν γίνει μια σειρά για το 1821, πώς θα αποδοθεί; Γιατί πιο «ροκ» αγωνιστής από τον Καραϊσκάκη δεν υπήρχε… Ο Βαμβακάρης και ο Εγγονόπουλος έχουν πιάσει την ψυχολογία των αγωνιστών του 1821.
Δυστυχώς, ακόμη και κάποιοι ιστορικοί της νέας τάξης πραγμάτων ξεχνάνε εύκολα…
Μα είναι δυνατό να χρησιμοποιούμε χαλαρά τη λέξη συνωστισμός για τη σφαγή και τον διαμελισμό που έγιναν στο λιμάνι της Σμύρνης κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή; Οι γιαγιάδες μας ξέρουν την Ιστορία, την έζησαν, την είπαν, για την προβοκάτσια των ξένων και τι έκαναν για να χάσει ο Ελληνικός Στρατός. Ο Κεμάλ διέταξε σφαγή. Ηθελε ένα καθαρό κράτος από Νεότουρκους.
Η Ιστορία γράφει συνεχώς νέα γεγονότα. Πώς ζήσατε την καραντίνα, την πανδημία του κορωνοϊού;
Δεν έπληξα, ευτυχώς. Ετσι και αλλιώς, όταν γράφω ένα θεατρικό έργο, έχω μάθει να αποσύρομαι από τον κόσμο. Για τρεις μήνες είμαι μέσα στο σπίτι και γράφω. Ετσι έκανα και τώρα. Για μένα η πανδημία είναι μια τεράστια οικονομική πληγή πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες. Είδατε σε χώρες όπου κυριάρχησε ο λαϊκισμός, όπως στη Ρωσία, στην Αμερική, στη Βραζιλία, στη Βρετανία, οι θάνατοι ήταν πάρα πολλοί. Εμείς εδώ τα πήγαμε καλά και μπράβο στην κυβέρνηση που άκουσε αυτόν τον άγιο Τσιόδρα. Αυτόν τον γιατρό που με μειλίχιο τρόπο μάς είπε ότι πρέπει να μείνουμε σπίτια μας, να κρατάμε αποστάσεις, για να βγούμε νικητές.
Τι θα γίνει με τον κλάδο σας;
Θα καλπάσει η ανεργία. Οταν οι σχολές δραματικής τέχνης εδώ και χρόνια βγάζουν στρατιές άνεργων ηθοποιών, τώρα θα δούμε και τα αποτελέσματα της κερδοσκοπίας πάνω σε χιλιάδες νέους και νέες. Με τον κορονοϊό τρεις παραγωγές στις οποίες είχα επενδύσει, «Σέρρα», «Σλουθ», «Χάρολντ και Μοντ», σταμάτησαν. Το υπουργείο Πολιτισμού χειρίστηκε την όλη ιστορία της πανδημίας σαν να ήταν καταδικασμένο να χάσει. Ο πολιτισμός είναι για να λειτουργεί, όχι για να επαιτεί! Αλλά, αν δείτε ποιος είναι ο Κρατικός Προϋπολογισμός για τον πολιτισμό, θα καταλάβετε πού τοποθετεί η χώρα μας την τέχνη. Δεν γίνεται να γίνονται έρανοι για να δοθεί φαγητό σε παιδιά συναδέλφων μου. Επίδομα για τους ανθρώπους του πολιτισμού, τη βαριά μας βιομηχανία; Μόνο η Μελίνα Μερκούρη ήταν η καλύτερη υπουργός Πολιτισμού. Στην αρχαιότητα υπήρχαν χορηγίες από ιδιώτες για την τέχνη. Πού είναι οι χορηγίες για το θέατρο; Ξέρετε ότι το Εθνικό Θέατρο και το Κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος θέλουν 6.000.000 μισθοδοσία μόνο για να λειτουργήσουν, για να περάσουν από τις σκηνές τους η αρχαία μυθολογία, οι αρχαίοι τραγικοί, το κλασικό θέατρο, το σύγχρονο νεοελληνικό θέατρο; Ο πολιτισμός είναι ακριβός.
Πώς θα λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας των καλλιτεχνών;
Ας πάρουν οι δήμοι καλλιτέχνες στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα περισσότερα Ελληνόπουλα έχουν πρόβλημα ορθοφωνίας, και αυτό στο πέρασμα του χρόνου γίνεται πολύποδας στις φωνητικές χορδές και καρκίνος. Τα παιδιά πρέπει να έχουν σωστή προφορά, είναι θέμα υγείας. Οι εκφωνητές στην τηλεόραση και στα ραδιόφωνα θα μπορούσαν να πάρουν μαθήματα από ηθοποιούς για την προφορά τους. Από τη στιγμή που τα θέατρα θα λειτουργούν με 40% πληρότητα και θα αιμορραγήσουν, σε μια ελεύθερη αγορά με απλήρωτες πρόβες, χωρίς ασφάλεια, εσύ ως κράτος γιατί δεν βρίσκεις λύσεις για να μειωθεί η ανεργία; Χρειάζεται τόλμη από την υπουργό. Οχι φόβος. Δεν είσαι σε ένα υπουργικό συμβούλιο για να κάνεις καριέρα, αλλά για να βοηθήσεις τον λαό. Ο υπουργός Πολιτισμού δεν είναι σύμβουλος που θα βγάλει τη θητεία του ή πρέπει να ανήκει σε μια σέχτα. Ο πολιτισμός αυτή τη στιγμή, όπως και ο τουρισμός, έχει ανάγκη. Οταν ήμουν στο Εθνικό Θέατρο, είχαμε κάνει μια παράσταση για τον «Προμηθέα Δεσμώτη» οι χώρες από τις οποίες θα περνούσε ο φυσικός αγωγός αερίου από τη Γεωργία στην Ελλάδα. Ο πολιτισμός συνδέει και την οικονομία, όπως η ΑΟΖ.
Πίσω από αυτήν την πανδημία κρύβεται κάτι;
Με αφορμή την πανδημία αμφισβητήθηκαν δικαιώματα όπως αυτό της συνάθροισης. Η οικονομία οδεύει προς τη ρομποτοποίηση. Τα ρομπότ δεν απεργούν, δεν αρρωσταίνουν. Οι μηχανές θα εργάζονται συνέχεια χωρίς σύνταξη. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον. Οι ηλικιωμένοι πάνω από 65 ετών πρέπει να φύγουν από την κοινωνία μας, γιατί είναι βλαπτικοί. Θέλουμε μόνο τους νέους. Και όλοι αυτοί που αγωνίστηκαν για τα δικαιώματα των νέων; Το επιχειρείν δεν θέλει ηλικιωμένους. Είναι οι λεπροί στη Σπιναλόγκα. Είναι δυνατό μια δημοκρατική χώρα να περπατήσει χωρίς τη σοφία των παππούδων, χωρίς πνευματικότητα; Ποιο λογισμικό το λέει αυτό; Τι κοινωνία τέρας είναι αυτή;
Τι ετοιμάζετε αυτό το διάστημα για τη νέα θεατρική σεζόν;
Την παράσταση «Συνοικία το όνειρο». Ποιος δεν έχει δει αυτή την ταινία με τον Αλέκο Αλεξανδράκη σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη; Το όνειρο στη ζωή είναι πάντα παρηγορητικό και ωφέλιμο. Η τέχνη δημιουργεί ανθρώπους που δεν φοβούνται. Ο σύγχρονος εχθρός του ανθρώπου είναι η κατάθλιψη. Το θέατρο όμως είναι εκεί και εφημερεύει για εμάς. Ο καπιταλισμός, ο νεοφιλελευθερισμός, ακόμη και στη Νέα Υόρκη, έχει δημιουργήσει αστέγους. Η παγκοσμιοποίηση φτιάχνει νέες παραγκουπόλεις με ανθρώπους φτωχούς και χρεωμένους από τα δάνεια. Γιατί δεν υπάρχει κοινωνικό κράτος. Γίναμε αποσυνάγωγοι. Μόνο όταν καταναλώνουμε έχουμε αξία. Ο Ρόμπερτ ντε Νίρο, βαθιά ανθρωπιστής, είπε κάτι που μου άρεσε: «Δεν θέλουμε να επιστρέψουμε σε αυτήν την κανονικότητα». Σε μια κανονικότητα ολέθρια για τη φύση. Ας βρεθεί το φάρμακο για την πανδημία και για τη ζωή μας. Γιατί και η ζωή μας έχει γίνει φαρμάκι. Ζούμε σε ένα πλανήτη θερμοκήπιο. Με την πανδημία είδαμε στην Ελλάδα πόσο σημαντική είναι η δημόσια υγεία και οι γιατροί μας, το νοσηλευτικό προσωπικό. Γιατί κάποιοι υπουργοί προωθούσαν την υγεία των ιδιωτικών κλινικών.
Σε τι ελπίζετε;
Στο να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Καλύτερος. Επίθετο. Το ουσιαστικό είναι ο άνθρωπος. Το μηδέν είναι μηδέν. Και για να γίνει 10 θέλει τον αριθμό 1. Αν φύγει το 1, μένει 0. Και ο άνθρωπος είναι το νούμερο 1. Ας διδαχθούμε από αυτό που ζήσαμε. Η πανδημία δεν έκανε διακρίσεις. Η διαδρομή ήταν η ίδια σε πλούσιους και φτωχούς. Δεν είχε κάτι το ταξικό. Τοξικό είναι το περιβάλλον που εμείς δημιουργήσαμε. Η μήτρα της γυναίκας δίνει τη ζωή, όπως και η φύση. Γιατί θέλουμε να μολύνουμε τη μήτρα που δίνει ζωή; Είδα μια γελοιογραφία που μου άρεσε. Τα ζώα ελεύθερα στη φύση και εμείς στο σπίτι με μάσκες. Η ζωή δεν μπορεί να είναι η ίδια μετά την πανδημία. Δεν θέλω άλλη μόλυνση, άλλα τέτοια ανθρώπινα επιτεύγματα. Ευχαριστώ, δεν θα πάρω.
