Τον γόρδιο δεσμό για εκατομμύρια στρέμματα, που είχαν δηλωθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ ως αγροτικές εκτάσεις στην Ε.Ε. και λάμβαναν επιδοτήσεις, στους δασικούς χάρτες όμως εμφανίζονταν ως δασικές, επιχειρεί να λύσει η αναμόρφωση των δασικών χαρτών.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Την ίδια στιγμή, πάντως, το προωθούμενο πολεοδομικό νομοσχέδιο αναμένεται να οδηγήσει στην απαξίωση εκατοντάδων χιλιάδων ακινήτων σε πολλές περιοχές της χώρας, ειδικά σε νησιωτικές, μέσω της κατάργησης των παρεκκλίσεων της εκτός σχεδίου δόμησης.
Για τους δασικούς χάρτες, η περίοδος υποβολής αντιρρήσεων από τους πολίτες ολοκληρώθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου και οι δασικές υπηρεσίες της χώρας καλούνται μέχρι τις 30 Νοεμβρίου να καταγράψουν στους δασικούς χάρτες όλες τις διοικητικές πράξεις με τις οποίες εκτάσεις έχασαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν από το 1975.
Αυτό σημαίνει ότι όσοι προσκόμισαν τα σχετικά έγγραφα θα δουν το ακίνητό τους να τίθεται αυτόματα εκτός των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας. Ο τελευταίος λόγος, πάντως, ανήκει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου έχουν προσφύγει δασολόγοι, περιβαλλοντικές οργανώσεις και Γεωτεχνικό Επιμελητήριο κατά της υπουργικής απόφασης για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών, υποστηρίζοντας πως οι εξαιρέσεις εκτάσεων δεν έγιναν με επιστημονικά κριτήρια και θα οδηγήσουν σε εκτεταμένους αποχαρακτηρισμούς δασών.
Προς το παρόν η διαδικασία καταγραφής των διοικητικών πράξεων στους δασικούς χάρτες εξελίσσεται κανονικά. Σε εγκύκλιο (Α. Π.: ΥΠΕΝ/∆Π∆/92828/4471) που απέστειλε πριν από λίγες ημέρες στις δασικές υπηρεσίες ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων Κωνσταντίνος Αραβώσης δίνει σαφείς οδηγίες για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν οι διάφορες περιπτώσεις, κατ’ εφαρμογή της υπουργικής απόφασης για την αυτεπάγγελτη αναμόρφωση των δασικών χαρτών. Σύμφωνα με την εν λόγω απόφαση, που έχει υπογράψει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, εξειδικεύοντας τον νόμο 4685/2020, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των δασικών χαρτών όλες εκείνες οι περιοχές για τις οποίες πριν από το 1975 είχαν εκδοθεί πράξεις της διοίκησης με τις οποίες άλλαξε νομίμως ο χαρακτήρας τους από δασικός σε αγροτικό. Πρόκειται για διανομές (εποικιστικά), αναδασμούς, απαλλοτριώσεις με σκοπό την αγροτική αποκατάσταση και άδειες του υπουργού Γεωργίας ή του νομάρχη για μεταβίβαση κλήρου.
Με την υπουργική απόφαση καταγράφονται οι διοικητικές πράξεις, με τις οποίες εκτάσεις απώλεσαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν από το 1975, με τις σχετικές συνέπειες στους νέους δασικούς χάρτες. Προβλέπονται επίσης οι διαδικασίες για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών που αναρτήθηκαν πριν από την εφαρμογή του νέου περιβαλλοντικού νόμου (συμπεριλαμβανομένων των μερικώς ή ολικώς κυρωθέντων). Οι ίδιες διαδικασίες αφορούν και τους δασικούς χάρτες οι οποίοι ήταν υπό ανάρτηση και τώρα αναμορφώνονται και θα αναρτηθούν μέχρι τις 30 Νομεβρίου.
Ειδικότερα, αυτόματα δεκτές γίνονται από τις δασικές υπηρεσίες οι διοικητικές πράξεις που αφορούν:
- Αποφάσεις των Επιτροπών Απαλλοτριώσεων για το σύνολο των εκτάσεων που επελήφθησαν, οι οποίες απέδωσαν γεωργική γη, κτηνοτροφική ή μεικτή (γεωργοκτηνοτροφική) χρήση.
- Αποφάσεις κύρωσης διανομών και αναδασμών για το σύνολο των εκτάσεων που αναφέρονται στα σχετικά κτηματολογικά διαγράμματα, οι οποίες φέρουν διακριτικό αριθμό τεμαχίου και τους αποδόθηκε χρήση γεωργική, κτηνοτροφική η μεικτή.
- Αποφάσεις υπουργού Γεωργίας ή νομάρχη, μέσω των οποίων δόθηκαν άδειες για κατάτμηση – αγοραπωλησία αγροτικών εκτάσεων με γεωργική ή κτηνοτροφική ή μεικτή χρήση.
- Αποφάσεις υπουργού Γεωργίας περί παραχώρησης γαιών σύμφωνα με τις διατάξεις του Αγροτικού Κώδικα.
- Άδειες υπουργού Γεωργίας προς σύναψη συμφωνιών εκούσιας μεταβίβασης καλλιεργήσιμων εκτάσεων προς ακτήμονες καλλιεργητές ή κύρωσης των ήδη συναφθεισών, σύμφωνα με τον Αγροτικό Κώδικα.
- Αποφάσεις Επιτροπών Απαλλοτριώσεων περί παραχώρησης αγροτικών δημόσιων κτημάτων, εξαγορασθεισών εμφυτεύσεων και εμφυτευτικών γαιών Κρήτης.
- Αποφάσεις διάθεσης εξαγορασθέντων από το Δημόσιο κτημάτων, δυνάμει ειδικών νόμων.
- Ειδικά αγροτικά μητρώα (Αμπελουργικό Μητρώο και Ελαιουργικό Μητρώο), στα οποία περιλαμβάνονται εκτάσεις οι οποίες καταβάλλονται από νόμιμες πράξεις της Διοίκησης.
- Διοικητικές πράξεις που αναφέρονται σε απαλλοτριώσεις και μεταβιβάσεις εκτάσεων με σκοπό τη βιομηχανική ή τουριστική ανάπτυξη ή άδειες εγκατάστασης παραγωγικών βιομηχανικών ή τουριστικών μονάδων και σχετικές άδειες λειτουργίας τους, ανεξαρτήτως από τον οργανισμό που εκδόθηκαν.
- Πράξεις της διοίκησης (όπως αποφάσεις νομάρχη, Προεδρικά Διατάγματα καθορισμού οικισμών). Οι περιοχές για τις οποίες υφίστανται εγκεκριμένα σχέδια πόλεως ή καταλαμβάνονται υπό οικισμών, τα όρια των οποίων έχουν εγκριθεί με πράξεις της Διοίκησης ή βρίσκονται εντός εγκεκριμένων πολεοδομικών μελετών ή ρυμοτομικών σχεδίων ή πρόκειται περί οικοδομήσιμων εκτάσεων των οικιστικών περιοχών (ν.947/1979 ) ή αποτελούν εκτάσεις Οργανωμένων Υποδοχέων Μεταποιητικών και Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων, που οργανώθηκαν με βάση τους σχετικούς νόμους ( ν. 4458/1965, ν. 742/1977 , ν. 2545/1977, ν. 3982.2011) για τις οποίες έχει εγκριθεί η οριοθέτηση ή το ρυμοτομικό τους σχέδιο ή είναι περιοχές βιομηχανικών βιοτεχνικών εγκαταστάσεων που περιλαμβάνονται σε ζώνες οικιστικού ελέγχου.
«Δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας διαθέσιμα ή κοινόχρηστα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια και εκχερσώθηκαν για τον λόγο αυτόν πριν από την ισχύ του παρόντος νόμου, καθώς και εκτάσεις δασικού και χορτολιβαδικού χαρακτήρα της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 5 του άρθρου 3 του ν. 998/1979, όπως ισχύει, που περιελήφθησαν στον κτηματολογικό πίνακα κυρωμένου αναδασμού του άρθρου 15 του ν. 647/ 1977 (Α΄ 242) και έχουν αποδοθεί σε δικαιούχους. Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας για την προστασία τους ανακαλούνται» αναφέρεται στην εγκύκλιο του ΥΠΕΝ.
Ως προς τον τρόπο χειρισμού των ανταλλάξιμων βοσκοτόπων επισημαίνεται «ότι ισχύει και επ’ αυτών η περ. 3 του άρθρου 3 της υπουργικής απόφασης, δηλαδή αν φέρουν στον δασικό χάρτη χαρακτηρισμό ΔΔ, ο χαρακτηρισμός παραμένει με ειδική δευτερεύουσα πληροφορία στον δασικό χάρτη ότι καταλαμβάνονται από πράξεις της διοίκησης και ασκούνται ελεύθερα δικαιώματα βόσκησης από τους ιδιοκτήτες ή τους μισθωτές».
Τι ισχύει για δασικά αυθαίρετα και μεταβιβάσεις ακινήτων
Η εγκύκλιος του γενικού γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ παρέχει επίσης οδηγίες προς τις υπηρεσίες για τον τρόπο που τακτοποιούνται τα δασικά αυθαίρετα και πραγματοποιούνται οι μεταβιβάσεις ακινήτων, εν όψει της αναμόρφωσης των δασικών χαρτών.
Για τα δασικά αυθαίρετα, που αφορούν «κατασκευές καθ’ υπέρβαση της οικοδομικής αδείας», σημειώνει πως «εάν μεν κείνται εντός της επιφάνειας που εξαιρείται από τη δασική νομοθεσία, ως όλως αναγκαία για την εφαρμογή της συγκεκριμένης οικοδομικής αδείας, τακτοποιούνται σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις της κείμενης πολεοδομικής νομοθεσίας. Αλλως, εάν δηλαδή βρίσκονται εκτός της αναγκαίας επιφάνειας, σε έκταση δασικού χαρακτήρα δεν μπορούν να τακτοποιηθούν πολεοδομικά. Τυχόν ήδη διενεργηθείσα, μετά το 2011, υπαγωγή στις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί αυθαιρέτων, κατασκευής, καθ’ υπέρβαση οικοδομικής αδείας, εκδοθείσας πριν από το 2011, δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της τελευταίας, εξαιρούμενης ωστόσο στην περίπτωση αυτή από τη δασική νομοθεσία, κατ’ εφαρμογή της διάταξης του πέμπτου εδαφίου της παρ. 7 του άρθρου 3 του ν. 998/1979, όπως ισχύει, της όλως αναγκαίας επιφάνειας για την ανέγερση του κτίσματος που προέβλεπε η άδεια και όχι και των τυχόν υπερβάσεων αυτής».
Στις διοικητικές πράξεις που λαμβάνονται υπόψη για την αναμόρφωση των δασικών χαρτών περιλαμβάνονται και οικοδομικές άδειες εκδοθείσες πριν από τις 11/06/1975 από σταθμούς χωροφυλακής και αστυνομικά τμήματα, σύμφωνα με σχετική απόφαση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου (ΣτΕ 3223/2012). Λύση δίνεται και για οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν μετά τις 11/06/1975 (και πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 4030/2011), σε συνέχεια έκδοσης σχετικής διοικητικής πράξης από την οικεία δασική υπηρεσία, χωρίς όμως να έχει ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία και να έχει προκύψει τελεσίδικος (αμετάκλητος) χαρακτήρας της εξεταζόμενης έκτασης.
Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει το τοπίο και για τις μεταβιβάσεις ακινήτων σε περιοχές όπου αναμορφώνονται οι δασικοί χάρτες. Σε περίπτωση που μεταβιβάζεται ακίνητο, ως προς το οποίο έχουν γίνει δεκτές αντιρρήσεις των ενδιαφερομένων, τότε στο σχετικό συμβόλαιο προσαρτάται αντίγραφο της απόφασης της Επιτροπής με τον αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης, με επισυναπτόμενο τοπογραφικό διάγραμμα εξαρτημένων συντεταγμένων ΕΓΣΑ, επί του οποίου ο συντάκτης βεβαιώνει ότι το ακίνητο είναι αυτό ως προς το οποίο έχουν γίνει δεκτές οι υποβληθείσες αντιρρήσεις.
Η μάχη του ΣτΕ μετά την εφαρμογή της απόφασης Χατζηδάκη
Η εφαρμογή της απόφασης του Κωστή Χατζηδάκη έχει δημιουργήσει δύο στρατόπεδα. Από τη μία, η ΠΟΜΙΔΑ και οι ιδιοκτήτες αγροτικών ακινήτων, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της εφαρμογής της απόφασης, και από την άλλη, οι δασολόγοι, το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο και επτά περιβαλλοντικές οργανώσεις, καταθέτοντας δύο προσφυγές στο ΣτΕ κατά της αναμόρφωσης των χαρτών.
Την αρχή έκαναν η Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων του Δημοσίου (ΠΕΔΔΥ) και το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο (ΓΕΩΤΕΕ). Όπως υποστηρίζουν στην προσφυγή τους, η εξαίρεση των εκτάσεων από τους δασικούς χάρτες βασίζεται σε διοικητικές πράξεις ή έγγραφα, τα οποία το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έχει κρίνει στο παρελθόν ότι δεν μπορούν να οδηγούν στον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων. Λίγες ημέρες αργότερα προσέφυγαν στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο η Greenpeace και το WWF Ελλάς, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη, και η Καλλιστώ. Όπως τονίζουν, η επίμαχη απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος επιφέρει σοβαρό πλήγμα στη νομιμότητα, διότι επιδιώκει τον αποχαρακτηρισμό δασικών γαιών που παραχωρήθηκαν στο παρελθόν για αγροτική ή κτηνοτροφική χρήση, καίτοι η χρήση αυτή δεν επάγεται αυτονοήτως την απώλεια της δασικής ιδιότητας.
Η ΠΟΜΙΔΑ τώρα άσκησε παρέμβαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας υπέρ της απόφασης του υπουργού Περιβάλλοντος, υποστηρίζοντας πως έως τώρα η διοίκηση, κατά την κατάρτιση των δασικών χαρτών, αγνοούσε πλήρως πράξεις του ίδιου του κράτους, με τις οποίες παραχωρούντο νόμιμα ιδιοκτησιακά δικαιώματα παράλληλα με δικαιώματα χρήσεως (αγροτικής, κατά κύριο λόγο, και στη συνέχεια οικιστικής, βιομηχανικής, τουριστικής κ.λπ.) σε πολίτες. Η νέα ρύθμιση είναι αναγκαία για να προστατεύσει αποτελεσματικά και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας των πολιτών. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιδιοκτητών Αγροτικών Ακινήτων (ΠAΣΙΑΓΑ), αποκαλύπτοντας όλους τους λόγους που η διαστρέβλωση μιας σειράς διατάξεων της δασικής νομοθεσίας εξαφάνισε τους βοσκοτόπους από τη χώρα, δημεύοντας τις περιουσίες χιλιάδων Ελλήνων.
Απαξίωση των εκτός σχεδίου οικοπέδων
Την ίδια στιγμή, έντονος προβληματισμός επικρατεί στους κατοίκους των νησιών και άλλων περιοχών της χώρας για τις αλλαγές που προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος με το πολεοδομικό νομοσχέδιο, αλλαγές που οδηγούν στην πλήρη απαξίωση της αξίας των νησιωτικών οικοπέδων.
Δρομολογείται η εντός διετίας κατάργηση όλων των παρεκκλίσεων της εκτός σχεδίου δόμησης και της δυνατότητας δόμησης των οικοπέδων που δεν βρίσκονται σε πολεοδομικά σχέδια. Ο νόμος θα εξαιρεί μόνο τα εκτός σχεδίου πόλεως οικόπεδα επιφάνειας άνω των 4.000 τ.μ., με την προϋπόθεση ότι έχουν πρόσοψη μεγαλύτερη των 45 μέτρων σε χαρακτηρισμένη οδό. Αυτό σημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των νησιωτών θα βρεθεί από τη μια στιγμή στην άλλη με απολύτως εκμηδενισμένη την αξία της γης που κατέχουν.
Οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα πρέπει να εκδώσουν οικοδομική άδεια εντός δύο ετών από την ψήφιση του νόμου, προκειμένου να χτίσουν με τους ισχύοντες όρους. Εάν στα δύο αυτά χρόνια δεν εκδοθεί η άδεια, τότε το οικόπεδο μετατρέπεται αυτόματα σε αγροτεμάχιο, καθώς είναι ελάχιστα τα οικόπεδα στα νησιά που πληρούν τις προδιαγραφές του νέου πλαισίου.
