Και κλάμα… η Τουρκία! Ή καλύτερα η Ερντογανική πτέρυγα της Τουρκίας! Ο λόγος; Το σαφές προβάδισμα του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν στην μάχη για τον Λευκό Οίκο με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
- του Μιχάλη Ψύλου
Ίσως να μην υπάρχει άλλη χώρα στον κόσμο στην οποία το καθεστώς και όλες οι εκφάνσεις του να έχουν στεναχωρηθεί τόσο με το ενδεχόμενο της ήττας του προέδρου Τράμπ. Ίσως γιατί ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν είχε και έχει συνδέσει σε μεγάλο βαθμό τη μοίρα του με εκείνη του Αμερικανού ομολόγου του!
Ανήμερα των προεδρικών εκλογών στην Αμερική άλλωστε, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναπαρήγαγαν ένα βίντεο του περασμένου Δεκεμβρίου όπου ο Τζο Μπάιντεν εμφανιζόταν να αποκαλεί τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως «αυτοκράτορα» και να λέει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να στηρίξουν τους αντιπάλους του να τον απομακρύνουν εκλογικά από την εξουσία. Ήταν μάλιστα τέτοια η αναπαραγωγή του παλιού βίντεο ώστε ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν να καταγγείλει στο twitter τα προ δέκα μηνών σχόλια του Μπάιντεν ως «βασισμένα σε καθαρή άγνοια, αλαζονεία και υποκρισία».
Μια σύντομη ματιά στον φιλο-ερντογανικό Τουρκικό Τύπο φανερώνει τη μεγάλη… αναστάτωση για την τύχη του καθεστώτος Ερντογάν με την εκλογή Μπάιντεν. Όσο κι αν φυσικά,όλοι γνωρίζουν ότι τα γεωπολιτικά συμφέροντα της μοναδικής υπερδύναμης είναι υπεράνω προσώπων και δεν ταυτίζονται με τις προεκλογικές εξαγγελίες. Αλλά παρ’ όλα αυτά ο τουρκικός Τύπος φαίνεται να αντανακλά τον …φόβο του «τερματοφύλακα Ερντογάν πριν από το πέναλτι» του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο!
«Αν κερδίσει ο Μπάιντεν, κερδίζει η αντιπολίτευση στην Τουρκία» γράφει ο Κουρτουλούς Ταγίζ στην εφημερίδα Aksam και προσθέτει με εμφανή τα σημάδια του φόβου: «Η πολιτική αντιπολίτευση στην Τουρκία, έχει συνδέσει όλες τις ελπίδες της με τις εκλογές στην Αμερική. Η ήττα του Τραμπ θα ευχαριστούσε περισσότερο την αντιπολίτευση μας. Επειδή θεωρούν την απώλεια του Τραμπ ως την απώλεια ενός συμμάχου του Ερντογάν. Η αντιπολίτευση στηρίζεται στον Μπάιντεν για την ανατροπή του Ερντογάν το 2023. Αυτή η ‘συμμορία’ οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιτεθούν περισσότερο στην Τουρκία» γράφει ο Τούρκος συνάδελφος , επαναλαμβάνοντας φυσικά ότι «τα σχέδια αυτά δεν θα περάσουν γιατί ο Τούρκος πρόεδρος έχει πλέον πολύ ισχυρή ηγετική θέση στο κράτος, αλλά αν εκλεγεί ο Μπάιντεν θα δούμε γρήγορα σε ποια κατεύθυνση θα προχωρήσουν οι σχέσεις Αμερικής-Τουρκίας και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι στρατηγικός φίλος ή στρατηγικός εχθρός». Ο Κουρτουλούς Ταγίζ δεν είναι φυσικά ο μόνος που βλέπει μαύρα σύννεφα να έρχονται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού για τη χώρα του.
«Μαριονέτα και κλόουν» χαρακτηρίζει τον Μπάιντεν ο Γιουσούφ Καπλάν της Yeni Safak και καλεί τους συμπατριώτες του να μην πηγαίνουν τις γυναίκες του να γεννούν στην Αμερική, παρασυρμένοι από την …ανατριχιαστική αμερικανική γοητεία»!
O Μεχμέτ Μπαρλάς της Sabah δεν διστάζει να μιλάει για νοθεία στις προεδρικές εκλογές στην Αμερική: «Είναι κωμωδία, οι ψήφοι του Τραμπ ήταν σχεδόν διπλάσιες των ψήφων του Μπάιντεν, ξαφνικά οι ψήφοι του Τραμπ πάγωσαν και οι ψήφοι του Μπάιντεν διπλασιάστηκαν… Τι να κάνει ο δύσμοιρος Τραμπ; Προσφεύγει σε ένδικα μέσα σε πολιτείες όπως το Ουισκόνσιν, το Μίσιγκαν, τη Τζόρτζια και την Πενσυλβάνια, ώστε να ανοίξουν οι δρόμοι που οδηγούν στον Λευκό Οίκο»!
«Η πολιτική του Τζο Μπάιντεν έναντι της Τουρκίας είναι μια πλήρης ανοησία» έγραφε άλλωστε η Sabah πριν λίγες ημέρες, κατηγορώντας ανοικτά τον Δημοκρατικό υποψήφιο πρόεδρο ότι « είναι άπειρος και δεν έχει ιδέα για την εξωτερική πολιτική».
«Πηγή όλων των απειλών κατά της Τουρκίας»
Ο Ιμπραήμ Καραγκιούλ κεντρικός αρθρογράφος της Yeni Safak υπενθυμίζει «τα απαίσια λόγια του Μπάιντεν» -όπως γράφει- τον περασμένο Δεκέμβριο. Όταν ο υποψήφιος των Δημοκρατικών είχε ταχθεί υπέρ της ανατροπής του Ερντογάν. «Θα μετανιώσει πικρά» γράφει ο Καραγκιούλ, που ανακάλυψε τώρα ότι «η πηγή όλων των απειλών που στοχεύουν την Τουρκία είναι οι ΗΠΑ…Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πηγή της απειλής από το PKK . Είναι η πηγή της απειλής από τους Κούρδους της Συρίας. Είναι το αφεντικό του διαδρόμου του τρόμου που εκτείνεται από τα ιρανικά σύνορα έως τη Μεσόγειο .Είναι οι ΗΠΑ που προσπαθούν να μας διώξουν από την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο…Από τώρα και στο εξής, όλες οι απειλές θα προέλθουν από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Το ξέρουμε αυτό» εκτιμά ο αρθρογράφος της Yeni Safak.
Ο Αμντουλκαντίρ Σελβί, σχολιαστής της Hurriyet στο ερώτημα «ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην Τουρκία από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, υπενθυμίζει ότι «με τον Δημοκρατικό πρόεδρο Μπίλ Κλίντον στην Αμερική, είδαμε πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Ο Μπιλ Κλίντον έλυσε την κρίση στα Ιμια μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ επί προεδρίας του έγινε η παράδοση του Οτσαλάν στην Τουρκία…. Ο Ρεπουμπλικάνος Τραμπ είχε και έχει ισχυρές σχέσεις με τον Πρόεδρο Ερντογάν και γι` αυτόν τον λόγο, εάν κερδίσει ,θα κερδίσουμε και εμείς. Τα συμφέροντα της Τουρκίας προηγούνται…»
Ο εξαιρετικός αρθρογράφος της Milliyet Σάμι Κοέν σημειώνει επίσης ότι «αντίθετα με την στενή σχέση Ερντογάν -Τραμπ η στάση του Μπάιντεν απέναντι στον Τούρκο πρόεδρο και την Τουρκία γενικά ήταν πάντα αρνητική. Και εάν αναδειχθεί πρόεδρος, θα ένας παράγοντας που θα προκαλέσει προβλήματα οι σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ» .
Όπως γράφει η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz «η απόκτηση πέρυσι των ρωσικών πυραύλων S-400 από την Τουρκία παρά την αντίθεση με την πολιτική του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, αύξησε τις εντάσεις και τον θυμό μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας σε νέα επίπεδα. Ο Μπάιντεν ήταν ένας από τους υποστηρικτές των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, αλλά η ισχυρή υποστήριξη του Τραμπ προς τον Ερντογάν απέτρεψε τέτοιες προσπάθειες. Ο Μπάιντεν έχει ζητήσει επίσης προεκλογικά από τον Τραμπ να πιέσει την Τουρκία «να αποφύγει περαιτέρω προκλητικές ενέργειες» στην σύγκρουση με την Ελλάδα σχετικά με τα δικαιώματα γεώτρησης στην Ανατολική Μεσόγειο. Αντιτίθεται επίσης έντονα στη συμμετοχή της Τουρκίας στον πόλεμο στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ . Είπε ότι η κυβέρνηση Τραμπ πρέπει να απαιτήσει από την Τουρκία «να μείνει έξω από αυτήν τη σύγκρουση». Εχει καλέσει επίσης τον Ερντογάν να «αναθεωρήσει την απόφασή του περασμένου Ιουλίου με την οποία μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί» και να αποκαταστήσει το καθεστώς της ως μουσείου» . Όλα αυτά, βέβαια, στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, αλλά οι Τούρκοι τα θεωρούν δεδομένα!
Ο σχολιαστής Φαρούκ Μπινγκόλ της Turkiye προειδοποιεί ότι ο Μπάιντεν ως πρόεδρος θα επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία αν δεν αποσύρει τους πυραύλους S-400 και δεν σταματήσει να έχει προνομιακές σχέσεις με την Ρωσία. Υπενθυμίζει μάλιστα ότι «οι προεκλογικές εικασίες για επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας από τον Μπάιντεν προκάλεσαν ήδη επί μήνες ένταση στις αγορές με αποτέλεσμα το δολάριο να φτάσει τις 8,5 λίρες στη διάρκεια αυτής της περιόδου, και το ευρώ τις 10 λίρες.
Ο Μπινγκόλ προσπαθεί να καθησυχάσει πάντως τους αναγνώστες του λέγοντας -και σωστά βέβαια -ότι «συχνά έχει παρατηρηθεί σε προηγούμενες εμπειρίες ότι οι λέξεις που διατυπώθηκαν στην προεκλογική ατμόσφαιρα δεν επαληθεύονται στην πράξη. Γιατί εάν ο Μπάιντεν δώσει στρατηγική προτεραιότητα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, θα χρειαστεί συμμαχίες και η Άγκυρα μπορεί να έρθει στο προσκήνιο».
Σύμφωνα, τέλος, με τον αρθρογράφο Ταχά Ακιόλ της εφημερίδας Karar «υπήρχε μια συμπάθεια του Τραμπ προς την Τουρκία και αυτό πρέπει να οφείλεται στην προσωπική του σχέση με τον Ερντογάν… και τώρα θα έχουμε προβλήματα με τον Μπάιντεν, αλλά ελπίζω να λάβει υπόψη τον παράγοντα του ΝΑΤΟ στις σχέσεις μας. Οι προσωπικές επαφές είναι σημαντικές στις διεθνείς σχέσεις, αλλά ουσιαστικά αυτές οι σχέσεις πρέπει να είναι θεσμικές» εκφράζει την ελπίδα ο σχολιαστής της Karar.
Η… Ρωσία θα φέρει κοντά τον Μπάιντεν με την Άγκυρα
Αναμφίβολα, η ήττα του Τραμπ σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα χάσει τον πιο πολύτιμο σύμμαχό του στην Ουάσιγκτον» εκτιμά το πρακτορείο Reuters, προσθέτοντας ότι «η Τουρκία αναμένεται να χάσει περισσότερα από ό, τι οι περισσότερες άλλες χώρες, εάν ο Τζο Μπάιντεν εκλεγεί πρόεδρος».
Η σχέση Ερντογάν με τον Μπάιντεν είναι σήμερα τουλάχιστον, η χειρότερη δυνατή. Τον περασμένο Δεκέμβριο ο Μπάιντεν είχε χαρακτηρίσει τον Ερντογάν «αυτοκράτορα», λέγοντας ότι θα βοηθήσει τους αντιπάλους του να τον απομακρύνουν από την εξουσία. Αν και στη συνέχεια ο Δημοκρατικός υποψήφιος προσπάθησε να τα μαζέψει , το ρήγμα υπάρχει και είναι βαθύ. Από την άλλη πλευρά όμως, στις πρώτες κινήσεις του Μπάιντεν στη εξωτερική του πολιτική θα είναι να αποκαταστήσει τις συμμαχίες της Ουάσινγκτον, πρωτίστως με την επανεκκίνηση του πρωτεύοντος αμερικανικού ρόλου στο ΝΑΤΟ, του οποίου η συνοχή έχει υποστεί ζημιά υπό τον Τραμπ . Είτε φυσικά μας αρέσει είτε όχι ,τα τελευταία χρόνια ο ρόλος της Άγκυρας έχει αναβαθμιστεί σημαντικά στη γεωπολιτική σκακιέρα λόγω της νέο-Οθωμανικής πολιτικής και της δημιουργίας τετελεσμένων από τον Ερντογάν με στρατιωτικά μέσα σε διάφορα μέτωπα.
Στο πλαίσιο αυτό ο Μπάιντεν «θα πρέπει να συνεργαστεί με την Τουρκία ή τουλάχιστον να προσπαθήσει» λέει ο Σονέρ Τσαγκαπτάι , ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου της Ουάσινγκτον για την πολιτική στην Εγγύς Ανατολή. «Περιμένω ότι ο Μπάιντεν θα επικοινωνήσει άμεσα με τον Ερντογάν διότι η προτεραιότητα θα είναι να ενισχύσει και πάλι το ΝΑΤΟ και γνωρίζει ότι δεν μπορεί να το κάνει χωρίς την Τουρκία», υποστηρίζει ο τουρκικής καταγωγής αναλυτής.
Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν επίσης ότι ο Μπάιντεν θα ακολουθήσει σκληρή πολιτική κατά της Μόσχας και στο πλαίσιο αυτό θα θελήσει να κόψει τις σχέσεις του Ερντογάν με τον Πούτιν. Φυσικά με κάποια σημαντικά ανταλλάγματα. Δεν αποκλείεται μάλιστα αν δεν υποστηρίξει, τουλάχιστον να ανεχτεί τις νέο -αποικιακές φιλοδοξίες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Σε αντάλλαγμα πάντα τη διακοπή των σχέσεων με τη Ρωσία.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να περιμένουμε το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών στην Αμερική και βέβαια -αν οπως όλα δείχνουν εκλεγεί ο Μπάιντεν – να περιμένουμε ως την άνοιξη του 2021, αφού επισήμως ο Αμερικανός πρόεδρος αναλαμβάνει τα καθήκοντά του αφού ορκιστεί στις 20 Ιανουαρίου.
Και φυσικά, να δούμε πως θα συνεχίσει να αντιδρά μέχρι τότε ο Ερντογάν στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Γιατί -όπως δείχνει και ο Τουρκικός Τύπος -βλέποντας ο Ερντογάν ότι θα μπορούσε να αλλάξει η περιφερειακή ισορροπία εις βάρος του, μπορεί να μετατραπεί σε… πληγωμένο θηρίο. Με ότι αυτό σημαίνει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις…
