Του Μιχάλη Ψύλου
Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Μεγάλη Βρετανία κατέληξαν σε μια εμπορική συμφωνία μετά το Brexit. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη συνθήκη ελεύθερου εμπορίου που έχει συναφθεί ποτέ στον κόσμο ,καθώς το 2019 οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές ξεπέρασαν τα 700 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τρία είναι τα βασικά σημεία της συμφωνίας: Δεν θα υπάρχουν δασμοί στις εισαγωγές μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και ΕΕ, μειώνονται ως το 2025 κατά 25% τα δικαιώματα των Ευρωπαίων αλιέων στα βρετανικά χωρικά ύδατα και συνεχίζεται η στενή συνεργασία για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Οι ευρωπαίοι τουρίστες δεν θα χρειάζονται μεν βίζα για να εισέλθουν στη Βρετανία, αλλά δεν θα μπορούν να μείνουν για περισσότερο από τρεις μήνες .Οσο για τους φοιτητές από χώρες μέλη της ΕΕ στα βρετανικά πανεπιστήμια; Τα δίδακτρα αναμένεται να αυξηθούν!
Σύμφωνα με την Κομισιόν ,η συμφωνία εγγυάται τώρα “ένα ισχυρό, ισότιμο ανταγωνιστικό περιβάλλον” με “υψηλό επίπεδο προστασίας” σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος, τα κοινωνικά δικαιώματα και τα εργασιακά δικαιώματα και οι κρατικές ενισχύσεις. Ωστόσο, η ΕΕ έπρεπε να εγκαταλείψει την αρχική της απαίτηση ότι η Μεγάλη Βρετανία πρέπει να συνεχίσει να προσαρμόζεται στα κοινοτικά πρότυπα!
Αναλυτικά, όπως γράφει η γερμανική Tagesschau “δεν θα επιβάλλονται εισαγωγικοί δασμοί σε αγαθά στο αμοιβαίο εμπόριο. Επιπλέον, δεν υπάρχουν ποσοτικοί περιορισμοί στις εισαγωγές. Οι διατυπώσεις εισαγωγής και εξαγωγής πρέπει να απλουστευθούν όσο το δυνατόν περισσότερο και ειδικά το εμπόριο στους τομείς των αυτοκινήτων, των φαρμάκων, των χημικών και του κρασιού.
Η Μεγάλη Βρετανία ήθελε επίσης εκτεταμένη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ για τον σημαντικό χρηματοοικονομικό της τομέα. Προς το παρόν, αυτό δεν υπερβαίνει τις κανονικές εμπορικές συμφωνίες. Οι βασικές ερωτήσεις δεν πρέπει να αποσαφηνιστούν έως τον Μάρτιο.
Κέρδη για τους Βρετανούς ψαράδες
Τα δικαιώματα αλιείας για τους ψαράδες της ΕΕ στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου ,ήταν μια από τις μεγαλύτερες αντιπαραθέσεις. Αν και η οικονομική σημασία της υπόθεσης είναι μικρή -περίπου 650 εκατομμύρια ευρώ ετησίως- για τις παράκτιες χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Δανία και η Ολλανδία ήταν ιδιαίτερα σημαντικό. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε μεταβατική περίοδο πέντε ετών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα αλιευτικά δικαιώματα για τους αλιείς της ΕΕ θα μειωθούν κατά 25%.Από τον Ιούνιο του 2026, θα πραγματοποιούνται ετήσιες διαπραγματεύσεις για τις ποσοστώσεις αλιευμάτων με τη Μεγάλη Βρετανία.
Η συμφωνία εγγυάται επίσης την απρόσκοπτη σύνδεση στις αεροπορικές, οδικές, σιδηροδρομικές και θαλάσσιες μεταφορές. Αυτό περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τη χρήση αεροδρομίων από αεροπορικές εταιρείες .Σύμφωνα με την ΕΕ, τα δικαιώματα των επιβατών και των εργαζομένων είναι επίσης εγγυημένα.
Η Μεγάλη Βρετανία συνεχίζει να συμμετέχει σε πέντε προγράμματα της ΕΕ. Αυτά περιλαμβάνουν το ερευνητικό πρόγραμμα Horizon Europe, το πρόγραμμα έρευνας και κατάρτισης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, τους αντιδραστήρες πυρηνικής σύντηξης Iter, το σύστημα GPS Copernicus και το δορυφορικό σύστημα παρακολούθησης SST. Για αυτό, το Λονδίνο θα συνεχίσει να συνεισφέρει στη χρηματοδότηση.
Υπάρχουν επίσης συμφωνίες για το εμπόριο ενέργειας και τη σύνδεση ενεργειακών δικτύων. Και οι δύο πλευρές θέλουν να συνεργαστούν σε υπεράκτια αιολικά πάρκα στη Βόρεια Θάλασσα. Η συμφωνία προβλέπει επίσης δεσμεύσεις για τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.
Συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και ασφάλειας
Η συμφωνία στοχεύει στη διασφάλιση μιας σειράς κοινωνικών δικαιωμάτων για πολίτες της ΕΕ και του ΗΒ που μετακινούνται ή πηγαίνουν να εργαστούν από την μία περιοχή στην άλλη μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Διασφαλίζονται τα αιτήματα για ασφάλιση υγείας, συντάξεις και άλλες κοινωνικές παροχές. Όσοι πηγαίνουν για δουλειά στη Βρετανία, αναφέρει η Corriere della Sera, πρέπει να έχουν βίζα ,η οποία μπορεί να δοθεί μόνο αν έχουν εξασφαλίσει μια προσφορά εργασίας και αναμενόμενο μισθό τουλάχιστον 25.600 λίρες (περίπου 28 χιλιάδες ευρώ). Ορισμένες εργασίες προβλέπονται επίσης για όσους έχουν διδακτορικό. Θα είναι πιο δύσκολη η αναζήτηση εργασίας ως σερβιτόρος ή πωλητής. Οι τουρίστες δεν θα χρειάζονται βίζα, αλλά θα απαιτείται διαβατήριο και δεν θα μπορούν να παραμείνουν για περισσότερο από τρεις μήνες
Υπάρχει εκτεταμένη συνεργασία για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Προβλέπεται στενή συνεργασία μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστικών αρχών. Συμφωνήθηκε επίσης η ανταλλαγή ποινικών αρχείων, δακτυλικών αποτυπωμάτων και δεδομένων επιβατών. Η προϋπόθεση είναι ότι η Μεγάλη Βρετανία τηρεί την υπόσχεσή της να συνεχίσει να τηρεί την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Για την εφαρμογή της συμφωνίας, και οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε έναν μηχανισμό επίλυσης των συγκρούσεων. Το κεντρικό στοιχείο είναι ένα «κοινό συμβούλιο εταιρικής σχέσης», το οποίο θα ελέγχει την εφαρμογή και στο οποίο θα συζητούνται οι διαφορές. Σύμφωνα με την ΕΕ, αυτό συνδέεται με «δεσμευτικούς μηχανισμούς επιβολής και επίλυσης διαφορών», ώστε να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα των εταιρειών, των καταναλωτών και των ατόμων. Και τα δύο μέρη θα μπορούσαν να «επιβάλουν αντίποινα σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας» – και μάλιστα όχι μόνο για εκείνα τα μέρη της συμφωνίας που επηρεάζονται άμεσα.
Τέλος στο πρόγραμμα ERASMUS
Η Μεγάλη Βρετανία αποφάσισε επίσης να εγκαταλείψει το πρόγραμμα Erasmus. Επί του παρόντος, οι Ευρωπαίοι φοιτητές στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι 150.000 και, πιθανώς, με την έναρξη ισχύος των νέων κανόνων, θα αναγκαστούν να καταβάλουν πιο ακριβά δίδακτρα στα βρετανικά πανεπιστήμια..
Για τους φοιτητές που βρίσκονται ήδη στη Μεγάλη Βρετανία για να σπουδάσουν έως τις 31 Δεκεμβρίου, τίποτα δεν πρέπει να αλλάξει, όπως γράφει η ιταλική Corriere della Sera.
Η Μεγάλη Βρετανία συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγών Erasmus από το 1987. Αλλά ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε ότι το πρόγραμμα ήταν πολύ ακριβό για τη χώρα του και υποσχέθηκε για το μέλλον μια εναλλακτική λύση για τους Βρετανούς φοιτητές. Ήταν μια «δύσκολη απόφαση», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Βρετανίας ,μετά τη συμφωνία για εμπορική συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών. Όπως είπε ο Τζόνσον «με το νέο πρόγραμμα θα μπορούν οι Βρετανοί φοιτητές να σπουδάσουν στα “καλύτερα πανεπιστήμια” στον κόσμο και όχι μόνο στην Ευρώπη. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ Μισέλ Μπαρνιέ εξέφρασε τη λύπη του για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από το πρόγραμμα Erasmus. Κάλεσε την κυβέρνηση του Λονδίνου να εξαγγείλει γρήγορα και με “σαφήνεια” το εναλλακτικό της πρόγραμμα.
Τι θα σημάνει η συμφωνία ΕΕ-Βρετανίας για τα ελληνικά προϊόντα
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ , η Βρετανία καταλαμβάνει την 11η θέση μεταξύ των εμπορικών εταίρων της Ελλάδος και την 8η μεταξύ των πελατών της χώρας μας. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου αγαθών ανήλθε το 2017 σε 2,3 δισ. ευρώ, με τις ελληνικές εξαγωγές να ανέρχονται σε 1,12 δισ. ευρώ και τις εισαγωγές σε 1,18 δισ. ευρώ. Ως προς το εμπόριο υπηρεσιών, το ισοζύγιο είναι ξεκάθαρα πλεονασματικό για τη χώρα μας. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι ελληνικές εξαγωγές υπηρεσιών, με αιχμή τους κλάδους του τουρισμού και της ναυτιλίας ανέρχονται σε 3,9 δισ. ευρώ. Η Βρετανία αποτελεί και την 7η χώρα εξαγωγών για ελληνικά νωπά και κατεψυγμένα προϊόντα. Η αποφυγή των πρόσθετων δασμών ,με βάση τη συμφωνία ΕΕ -Βρετανίας, είναι θετική εξέλιξη για τις ελληνικές εξαγωγές.
Κύρια πηγή ανησυχίας αποτελεί ενδεχόμενη υποτίμηση της στερλίνας έναντι του ευρώ .Σε μια τέτοια περίπτωση τα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στη Βρετανία θα καταστούν αυτόματα πιο ακριβά. Την ίδια στιγμή, τα εισαγόμενα βρετανικά προϊόντα στην Ελλάδα θα καταστούν φθηνότερα ,πιέζοντας το εμπορικό έλλειμμα. Επιπρόσθετα, ενδεχομένως να υπάρξει πλήγμα και στον ελληνικό τουρισμό, διότι τα ελληνικά πακέτα διακοπών ενδεχομένως θα καταστούν πιο ακριβά για τους βρετανούς τουρίστες.
