Τα γεγονότα του 2020 οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Αγκυρα επιδιώκει πολεμική ή υβριδική κρίση, καθώς θεωρεί εαυτόν ισχυρότερο. Η Αθήνα γνωρίζει ότι η απειλή είναι διαρκής και αναμένει νέο κύμα επιθετικότητας σε ξηρά, θάλασσα και αέρα
Στις φράσεις των Τούρκων αξιωματούχων κρύβονται περισσότερα απειλητικά μηνύματα από όσα εκδηλώνονται στο πεδίο
Στο τέλος του 2020 οι υπερτήσεις μαχητικών πλησίασαν τις 538 που είχαν καταγραφεί τη χρονιά των Ιμίων! Εννιά από αυτές έγιναν πάνω από τον Εβρο, κάτι που είχε να συμβεί από το 1993
Από τον Νίκο Σταυρουλάκη
Οι συνεχιζόμενες προκλητικές δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων και του ίδιου του Ταγίπ Ερντογάν σε βάρος της Ελλάδας, με πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο και μηνύματα, οδηγούν σε ένα και μόνο συμπέρασμα: Η Τουρκία επιδιώκει στρατιωτική ή έστω υβριδική κρίση με την Ελλάδα, καθώς θεωρεί ότι είναι στρατιωτικά ισχυρότερη και στην τελική φάση, επί του «πεδίου», θα αποκομίσει τα οφέλη που επιδιώκει.
Τα «μηνύματα» της τουρκικής ηγεσίας διαβάζονται πολύ προσεκτικά από τα επιτελεία των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας, που μάλιστα αξιολογούν πως στις λέξεις και Τις φράσεις που χρησιμοποιούν οι Τούρκοι Αξιωματούχοι κρύβονται πολύ περισσότερα απειλητικά μηνύματα από όσα εκδηλώνονται σε μία «ανοικτή» προκλητική ενέργεια στον εβρο, στο Αιγαίο ή στην ανατολική Μεσόγειο.
Αυτό άλλωστε συμβαίνει από την αρχή του 2020, υποχρεώνοντας την Ελλάδα να βρίσκεται σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα ακόμα και το εορταστικό δεκαπενθήμερο που διανύουμε.
Το 2020 θα μείνει σίγουρα στη μνήμη της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας και του ελληνικού λαού ως η χρονιά των πιο παρατεταμένων, πολυποίκιλων και βίαιων (στρατιωτικών και μη) τουρκικών προκλήσεων σε βάρος της χώρας μας στο διάστημα της Μεταπολίτευσης, δηλαδή από την εισβολή στην Κύπρο και την ομαλοποίηση της πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα, το 1974, μέχρι σήμερα, με εξαίρεση τη μέγιστη (σε αυτό το μεταπολιτευτικό διάστημα) στρατιωτική κρίση των Ιμίων το 1996.
Βλέπει αδυναμίες
«Οποτε η Τουρκία θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι αδύναμη… επιτίθεται» είναι το συμπέρασμα των αναλύσεων, λόγος για τον οποίο η ελληνική στρατιωτική ηγεσία ετοιμάζεται να υποδεχθεί, έπειτα από πολλά χρόνια ιδεοληψιών και πολιτικής αφέλειας (σ.σ.: καλύτερα ένα σχολείο από ένα μαχητικό… λες και δεν είναι δυνατόν να συμβούν και τα δύο), νέα οπλικά συστήματα και μέσα που θωρακίζουν τη χώρα από τον διαρκή, αδιάκοπο και εντεινόμενο τουρκικό κίνδυνο.
Στην ξηρά
Η χρονιά, σύμφωνα με εξειδικευμένες αναλύσεις στα υπουργεία Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών, μπορεί να διαχωρισθεί σε δύο βασικές περιόδους. Το πρώτο εξάμηνο, στο οποίο κυριάρχησε η υβριδική επίθεση στα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα με δύναμη κρούσης, όχι κάποια οπλικά συστήματα, αλλά με ανθρώπινα «όπλα» τους πρόσφυγες μετανάστες. Στο διάστημα αυτό η Τουρκία εξαπέλυσε μία άνευ προηγουμένου επίθεση «νέου τύπου» στα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο. Η επίθεση εκδηλώθηκε τον Φεβρουάριο, αλλά μεμονωμένες ενέργειες συνεχίστηκαν και συνεχίζονται, λόγος για τον οποίο η ελληνική πλευρά λαμβάνει συνεχώς νέα πρόσθετα μέτρα άμυνας.
Και στη θάλασσα
Το δεύτερο εξάμηνο ολοκληρώθηκε με αδιάκοπες τουρκικές προκλήσεις στη θάλασσα. Και σε αυτήν την περίπτωση η πρόκληση δεν ήταν αμιγώς στρατιωτικού τύπου, αφού ένα τουρκικό ερευνητικό σκάφος σεισμικών ερευνών βυθού ήταν η αιχμή του δόρατος που επιχείρησε να χρησιμοποιήσει η Αγκυρα για να εισχωρήσει και να αλώσει περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας.
Το «Oruc Reis» από τον Ιούλιο μέχρι πρόσφατα μπαινόβγαινε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, κινητοποιώντας και σε αυτήν την περίπτωση το σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Σύμφωνα με εμπεριστατωμένες αναλύσεις, εάν δεν μεσολαβούσε η έκρηξη της πανδημίας Covid-19, που προκάλεσε αμηχανία και πολλά προβλήματα στους τουρκικούς σχεδιασμούς, οι δύο παραπάνω «επιθέσεις» μπορεί να εξελίσσονταν παράλληλα ή και επικαλυπτόμενα, σε μία προσπάθεια άσκησης της μέγιστης δυνατής πίεσης, μη εμφανώς στρατιωτικής, αλλά με στρατιωτική υποστήριξη, σε βάρος της χώρας.
Σπάσιμο ηθικού
Στις επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας σε βάρος της Ελλάδας το 2020 δεν αγνοούνται και οι κινήσεις με «ψυχολογικό» χαρακτήρα. Πρόκειται για τη μετατροπή του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και ανάλογη μετατροπή της Ιεράς Μονής της Χώρας σε χώρο μουσουλμανικής λατρείας, που ενώ δεν είχαν θεωρητικά σε τίποτα να κάνουν με τις ελληνοτουρκικές «διαφορές», ασκούν έντονη ψυχολογική πίεση στον λαό και μπορούν να χαρακτηρισθούν κινήσεις «ψυχολογικού πολέμου».
Σε αυτό το περιβάλλον δέον να προστεθούν και οι αμιγώς στρατιωτικές ενέργειες στον αέρα με χιλιάδες παραβάσεις FIR Αθηνών, παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου των 10 μιλίων και εκατοντάδες υπερπτήσεις, πάνω από ελληνικά νησιά του ανατολικού Αιγαίου, ακόμα και κατοικημένα, σε χαμηλό ύψος, με προφανή σκοπό την προβολή ισχύος, ακόμα και την άσκηση ψυχολογικής βίας στον πληθυσμό.
Επιθέσεις χάκερ
Οι τουρκικές επιθέσεις το 2020 επεκτάθηκαν και στον κυβερνοχώρο. Στις 17 Ιανουαρίου ομάδα Τούρκων χάκερ έβαλε στο στόχαστρο ευαίσθητα κυβερνητικά sites, ακόμα και την ιστοσελίδα του πρωθυπουργού. Οι ίδιες υπηρεσίες απενεργοποίησαν τους ιστοτόπους ώστε να μην υπάρξει συνέχεια.
100.000.000 ευρώ το κόστος του «ακήρυχτου πολέμου»
Η Τουρκία απεργάζεται νέο κύμα μεταναστευτικής επίθεσης
Οι επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας οδηγεί σε ένα και μόνο συμπέρασμα: Η απειλή είναι διαρκής και πρέπει να υπάρχει συνεχής εγρήγορση και τον νέο χρόνο που ανατέλλει. Οπως σημειώνει ο Μ. Χαραλάμπους (Μega), το μήνυμα της αποτροπής εστάλη στην Αγκυρα χωρίς να χρειαστεί να πέσει «τουφεκιά», όμως το κόστος αυτού του «ακήρυχτου πολέμου» ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Η φθορά υλικών και μέσων, μεγάλη, η καταπόνηση του προσωπικού, σημαντική.
Εκτιμάται ότι η τουρκική επιθετικότητα μέσα στο 2020 κόστισε στην ελληνική πλευρά πάνω από 100.000.000 ευρώ -περίπου όσο κοστίζει ένα μαχητικό Rafale- εν μέσω δύο παράλληλα εξελισσόμενων κρίσεων, της οικονομικής και της υγειονομικής, επιβαρύνοντας με έναν τρίτο οικονομικό «όγκο» τους ελληνικούς οικονομικούς σχεδιασμούς και τις προοπτικές ανάπτυξης.
Το ποσό αυτό προσαυξάνεται υπέρογκα, εάν προστεθούν τα «απόνερα» της κρίσης του «Oruc Reis», με την ανάπτυξη νέων απαραίτητων υποδομών στα εκτεθειμένα στην τουρκική επιθετικότητα ελληνικά νησιά, αλλά και τα πρόσθετα οχυρωματικά έργα στον Εβρο με επέκταση του φράκτη, που επιθεώρησε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.
Ο υπουργός έκρινε σκόπιμο να ενημερώσει τον λαό ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, η Τουρκία απεργάζεται νέο κύμα μεταναστευτικής επίθεσης στα χερσαία σύνορα και στη θάλασσα, λόγος για τον οποίο, όπως είπε, «πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά».
Η Αθήνα προσπάθησε (ορθά) να προσδώσει σε αυτές τις μείζονες τουρκικές ενέργειες χαρακτήρα «ευρωτουρκικό» ή οικουμενικό (Αγία Σοφία), καθώς το έδαφος στον Εβρο είναι ευρωπαϊκό έδαφος και η υφαλοκρηπίδα στην ανατολική Μεσόγειο δυνάμει ευρωπαϊκή υφαλοκρηπίδα, αλλά τα μεμονωμένα συμφέροντα χωρών της διασπασμένης γερμανοκρατούμενης Ευρώπης δεν επιτρέπουν στα κράτη-μέλη να κατανοήσουν ότι πλήττεται ο συνολικός ευρωπαϊκός χώρος από την επιθετική πολιτική της Αγκυρας.
Ιανουάριος – Ιούλιος: Η κορύφωση των προκλήσεων
Η κορύφωση των δύο ελληνοτουρκικών κρίσεων του 2020 διήρκεσε μικρότερο χρονικό διάστημα, όμως οι απειλές παρέμειναν ενεργές ολόκληρο το έτος. Πάνω από 30 μέρες κράτησε η υβριδική επίθεση στον Εβρο, δηλαδή η επίσημη υποκίνηση από την Τουρκία χιλιάδων μεταφερθέντων μεταναστών στην περιοχή της ελληνοτουρκικής μεθορίου, με στόχο να σπάσουν τα σύνορα και να περάσουν σε ελληνικό έδαφος. Επίσης 100 μέρες διήρκεσε η επίθεση στο Αιγαίο με το «Oruc Reis.
Και οι δύο προβολές ισχύος από την Τουρκία συνεχίζονται μέχρι σήμερα… Και στις δύο περιπτώσεις η απάντηση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ήταν ουσιαστική, καταδεικνύοντας με συγκεκριμένες αμυντικές ενέργειες (άμυνα στον φράκτη, εμβολισμός τουρκικής φρεγάτας) ότι η Τουρκία θα υποστεί μεγάλο πλήγμα εάν κλιμακώσει με στρατιωτικές κινήσεις τις επιθετικές της ενέργειες.
* Τουρκολιβυκά μνημόνια. Το 2020 άρχισε ενώ «έτρεχε» ήδη μία μείζονα τουρκική πρόκληση σε βάρος της Ελλάδας. Τα δύο τουρκολιβυκά μνημόνια που υπέγραψε ο Ερντογάν στα τέλη του 2019, με το ανδρείκελο Σάρατζ που εκπροσωπούσε με νομιμοφάνεια την κυβέρνηση της διασπασμένης χώρας, έθιγαν στο πυρήνα τους τα ελληνικά συμφέροντα, αμφισβητώντας έμπρακτα πρώτη φορά επί του πεδίου την ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Η Αθήνα που πιάστηκε «κοιμωμένη» αφυπνίσθηκε ακαριαία, εγκαινιάζοντας πολυδιάστατο διπλωματικό αγώνα προς κάθε κατεύθυνση. Η αφύπνιση απέφερε δύο συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, μέσα στο 2020, ακυρώνοντας στην πράξη το ένα από τα μνημόνια, που έθιγε ευθέως ελληνικό θαλάσσιο και υποθαλάσσιο χώρο.
Είχε προηγηθεί όξυνση στον αέρα με δεκάδες παραβιάσεις και παραβάσεις τους ελληνικού Ε.Χ. και του FIR από την τουρκική πολεμική αεροπορία, που άγγιξαν τις 100 παραμονές Πρωτοχρονιάς (27/12/19).
* Η υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον EastMed στην Αθήνα (2/1) ήταν η πρώτη ελληνική απάντηση στα τουρκολιβυκά μνημόνια, εξοργίζοντας την Αγκυρα. Τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου με βάση το δεύτερο τουρκολιβυκό μνημόνιο η Τουρκία στέλνει τα πρώτα στρατεύματα στην Τρίπολη της Λιβύης (5/1), δημιουργώντας τουρκική στρατιωτική εστία στα νώτα της Ελλάδας. Ο πρωθυπουργός ταξιδεύει στις ΗΠΑ (5-8/1) για να συναντηθεί με τον πρόεδρο Τραμπ. Η επίσκεψη δεν απέφερε άμεσα αποτελέσματα, με τον Αμερικανό πρόεδρο, φίλο και «συνένοχο» του Ερντογάν, να «αλληθωρίζει» απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις.
Πραγματοποιούνται στην Αγκυρα πολιτικές διαβουλεύσεις των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας (10/1), μη ενταγμένες στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών, χωρίς αποτέλεσμα, όπως φάνηκε από τη συνέχεια… Πέντε ημέρες αργότερα το Στ. Ντιπάρτμεντ (15/1) καταδίκασε τα τουρκολιβυκά μνημόνια. Η Αγκυρα απάντησε την επομένη (16/1), με τον Μ. Τσαβούσογλου να αμφισβητεί ευθέως το καθεστώς κυριαρχίας «κάποιων ελληνικών νησιών». Η Αθήνα απαντά στα τουρκολιβυκά μνημόνια, με πρόσκληση και άφιξη στην Αθήνα του στρατηγού Χ. Χαφτάρ (17/1). Η Γερμανία συγκαλεί διάσκεψη για τη Λιβύη (19/1) και δεν προσκαλεί την Ελλάδα. Ο ρόλος του Βερολίνου ολόκληρο το 2020 είναι εχθρικός προς την Αθήνα και υποστηρικτικός προς την Αγκυρα. Το «βιολί» αυτό συνεχίζεται…
Η εμφάνιση του «Oruc Reis»
* Ο Ιανουάριος κλείνει με το «Oruc Reis» να κάνει πρώτη φορά την εμφάνισή του στα ελληνικά νερά (31/1). Η επανεμφάνισή του μερικούς μήνες αργότερα, ακόμα και σε απόσταση αναπνοής από το Καστελόριζο, θα φέρει τις δύο χώρες πάλι πολύ κοντά σε στρατιωτική αναμέτρηση. Η Αθήνα κάνει πως δεν βλέπει. «Παρασύρθηκε από την κακοκαιρία» αναφέρει κυβερνητική δήλωση. (1/2)
* Ο Φεβρουάριος μπήκε με την Τουρκία να κάνει την επιλογή της ευθείας επίθεσης στα σύνορα με την Ελλάδα. Οι «μάχες» που ξέσπασαν ανάμεσα σε υποκινούμενους όχλους μεταναστών με τη βοήθεια ένστολων Τούρκων και τις ελληνικές Δυνάμεις Ασφαλείας κράτησαν μέχρι τα μέσα Μαρτίου.
Από τα μέσα Φεβρουαρίου η τουρκική πολεμική αεροπορία άρχισε κύκλο προκλήσεων με υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
* Τον Μάρτιο συνεχίστηκαν οι προσφυγικές επιθέσεις στον Εβρο. Τουρκικό ελικόπτερο παραβίασε πρώτη φορά χερσαίο ελληνικό χώρο. Η είδηση διαψεύσθηκε από τον ΥΠΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλο. Στα μέσα του μήνα (11/3) τουρκική ακταιωρός εμβόλισε σκάφος του Λιμενικού. Στα τέλη Μαρτίου (27/3) η Αγκυρα ανακοίνωσε εκκένωση των καταυλισμών προσφύγων στον Εβρο. Η τουρκική επιχείρηση εισβολής απέτυχε και οι δυνάμεις αποσύρονται.
* Τους επόμενους μήνες μέχρι το καλοκαίρι η τουρκική προκλητικότητα έφθασε στο ζενίθ. Οι υπερπτήσεις πάνω από εθνικό έδαφος και ειδικότερα πτήσεις τουρκικών μαχητικών πάνω από ελληνικά νησιά ή και ηπειρωτικά μέρη της χώρας ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο φτάνοντας τις 380 μέχρι τέλος του έτους, έναντι μόλις 124 την περασμένη χρονιά. Παρατηρήθηκε αύξηση κατά 462%. Οι πιο πρόσφατες σημειώθηκαν σε Παναγιά και Οινούσσες και ήταν ακόμα και νυχτερινές.
Στο τέλος του χρόνου οι υπερτήσεις πλησίασαν τον αριθμό των 538 που είχαν καταγραφεί τη χρονιά των Ιμίων. Όπως σημειώνεται σχετικά, οι 74 υπερπτήσεις καταγράφηκαν πάνω από μεγάλα νησιά, μεταξύ των οποίων Ρόδος, Σάμος, Χίος και Λέσβος, για πρώτη φορά, φανερώνοντας την ακραία επιθετικότητα της Αγκυρας.
Την πρωτοφανή προκλητικότητα της Τουρκίας μέσα στο 2020 δείχνει ακόμη ένα στοιχείο. Εννιά από τις υπερπτήσεις των τουρκικών μαχητικών έγιναν πάνω από την περιοχή του Εβρου. Κάτι τέτοιο είχε να συμβεί από το 1993.
* Από τον Ιούλιο άρχισε το μπαράζ των προκλήσεων του «Oruc Reis». Σχεδόν όλος ο ελληνικός Στόλος ήταν αναπτυγμένος από τα τέλη Ιουλίου όταν η Αγκυρα ανακοίνωσε (21/7) πως θα στείλει το «Oruc Reis» για έρευνες στα νότια του Καστελόριζου, και μάλιστα εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Το Πεντάγωνο είχε έτοιμα σχέδια αντίδρασης, αλλά ουδείς ανέμενε ότι για έξι μήνες οι Ενοπλες Δυνάμεις θα έπρεπε να παραμένουν σε υψηλή ετοιμότητα, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ειδικά το Πολεμικό Ναυτικό, με αυξημένους πλόες, πτήσεις, ασκήσεις εν μέσω καλοκαιριού και πανδημίας, κατάφερε να κόψει τον τσαμπουκά των Τούρκων και, όταν χρειάσθηκε, επέφερε και σημαντική υλική ζημιά στη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου. Τα τουρκικά φτερά κόπηκαν στην Αν. Μεσόγειο και στο Αιγαίο.
