Πολλές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η ανάρτηση των αναμορφωμένων δασικών χαρτών σε διάφορες περιοχές της χώρας. Χιλιάδες πολίτες σε Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Λευκάδα, Μεσσηνία, Κρήτη διαπίστωσαν ότι η περιουσία τους έχει μετατραπεί από τη μια μέρα στην άλλη σε δάσος.
- Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Παράλληλα, βάσει της εγκυκλίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία ακόμα δεν έχει διορθωθεί, μεγάλος αριθμός αγροτών χάνει το δικαίωμα αντίρρησης στους δασικούς χάρτες, με συνέπεια να βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα δήμευσης της περιουσίας τους. Το ζήτημα έχει φτάσει και στο ελληνικό Κοινοβούλιο, με επερωτήσεις βουλευτών από τη Ν.Δ., το ΚΙΝ.ΑΛ. και τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η ΠΟΜΙΔΑ ζητεί να δοθεί δικαίωμα υποβολής αντιρρήσεων σε όλους τους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας.
Στους νέους χάρτες έχουν αποτυπωθεί οι εκτάσεις που απώλεσαν τον δασικό χαρακτήρα τους πριν από το 1975, με νόμιμες πράξεις της διοίκησης ,και διατηρούν σήμερα τη χρήση που τους αποδόθηκε. Πρόκειται για διανομές, αναδασμούς, απαλλοτριώσεις με σκοπό την αγροτική αποκατάσταση και άδειες του υπουργού Γεωργίας ή του νομάρχη για μεταβίβαση κλήρου. Οι εκτάσεις αυτές εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των δασικών χαρτών και οι ιδιοκτήτες τους, κυρίως αγρότες, θα μπορούν να συνεχίσουν να τις αξιοποιούν. Μένει να δούμε ποιες και πόσο μεγάλες είναι οι περιοχές που τελικά θα αποχαρακτηριστούν χάρη στις νομοθετικές ρυθμίσεις που έφερε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας το καλοκαίρι.
Οι πρώτες αναρτήσεις, πάντως, έφεραν προ απροόπτου πολλούς ιδιοκτήτες, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι στους αναμορφωμένους δασικούς χάρτες οι εκτάσεις τους απεικονίζονται ως δασικές. Με την ανάρτηση ενός δασικού χάρτη αρχίζει η περίοδος κατά την οποία μπορούν να υποβληθούν αντιρρήσεις από τους ενδιαφερομένους. Οι αντιρρήσεις υποβάλλονται μόνο ηλεκτρονικά και εντός της προβλεπόμενης αποκλειστικής προθεσμίας 105 ημερών. Σύμφωνα, όμως, με την επίμαχη εγκύκλιο, που απέστειλε το ΥΠΕΝ στις Διευθύνσεις Δασών όλης της χώρας, θα γίνονται δεκτές αντιρρήσεις μόνο για το αναμορφωμένο τμήμα του αναρτώμενου δασικού χάρτη και μόνο ως προς τα τμήματα για τα οποία δεν έχουν ήδη υποβληθεί αντιρρήσεις ή αιτήματα πρόδηλων σφαλμάτων. Αυτό σημαίνει ότι χάνουν το δικαίωμα αντίρρησης χιλιάδες πολίτες σε περιοχές με κυρωμένο δασικό χάρτη και κινδυνεύουν να δουν την περιουσία τους να απαξιώνεται ή να περνά στο Δημόσιο. Αντίθετα, ισχύει για όλους όσοι έχουν υποβάλει ήδη αντίρρηση και δεν έχει εξεταστεί ή έχει απορριφθεί η δυνατότητα προσκόμισης νέων δικαιολογητικών.
Ολο το Ιόνιο!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της νέας πραγματικότητας που διαμορφώνεται μετά τη νέα ανάρτηση των δασικών χαρτών αποτελούν τα νησιά του Ιονίου, η μεγαλύτερη έκταση των οποίων αποτυπώνεται στο δάσος. Φαίνεται ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη το ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς των Ιονίων Νήσων, που διαφέρει από αυτό της υπόλοιπης Ελλάδας, καθώς στα Ιόνια Νησιά δεν υφίσταται ιδιοκτησιακό καθεστώς του Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων, οι οποίες ανήκαν σε ιδιώτες.
Στη Λευκάδα δεν είναι λίγοι εκείνοι που στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν στο χάρτη τους χαρακτηρισμούς των ιδιοκτησιών τους διαπίστωσαν ότι έχουν μετατραπεί από την μια μέρα στην άλλη σε δάσος, δημιουργώντας προβλήματα στην εκμετάλλευσή τους.
Ακόμα μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στην Κεφαλλονιά και την Ιθάκη, προκαλώντας πονοκέφαλο σε σημαντικό αριθμό κατοίκων τους. Στους αναμορφωμένους χάρτες τα δύο νησιά έχουν χαρακτηριστεί ως δάσος σχεδόν απ’ άκρη σ’ άκρη, καθώς φαίνεται ότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι ήδη υπάρχουσες τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού, οι παραχωρήσεις, οι αγροτικές εκτάσεις που καλλιεργούνται και οι δικαστικές αποφάσεις.
Το γεγονός έχει προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων στην τοπική κοινωνία. Ηδη το δημοτικό συμβούλιο Αργοστολίου υιοθέτησε ψήφισμα αναφορικά με το φλέγον αυτό ζήτημα, ζητώντας την αναστολή και την επικαιροποίησή τους ώστε να συμπεριληφθούν όλες οι υφιστάμενες πράξεις χαρακτηρισμού. Παράλληλα, θεωρεί αναγκαία την παράταση του χρόνου ενστάσεων στους 8 μήνες από τις 105 μέρες που είναι τώρα, καθώς εν μέσω πανδημίας είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
Ανάλογη εικόνα και στην Κέρκυρα, με τη Νομαρχιακή (ΔΕΕΠ) Κερκύρας της Ν.Δ. να ζητάει την αναστολή της διαδικασίας επί των αναρτήσεων των δασικών χαρτών, στο νησί αλλά και στην υπόλοιπη χώρα, τουλάχιστον μέχρι το τέλος της πανδημίας, προς αποφυγήν της απώλειας δικαιωμάτων των πολιτών. Σε επιστολή του προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος ο πρόεδρος της ΔΕΕΠ Κερκύρας Γιάννης Κοντός αναφέρει πως από την ανάρτηση προέκυψαν αρκετά προβλήματα, αφού, επί παραδείγματι, αποτυπώνονται ως δασικές εκτάσεις, πιθανόν από λάθος, εκτάσεις που είναι αγροτικού χαρακτήρα και δεν έχουν ούτε έναν θάμνο, ελαιώνες, καθώς και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και εκτάσεις που εντός αυτών κείνται οικοδομές χτισμένες με νόμιμες οικοδομικές άδειες. Ετσι, κυριαρχεί ανασφάλεια στον ενδιαφερόμενο πληθυσμό, αφού όλες αυτές οι περιπτώσεις, για να μην οριστικοποιηθούν ως λανθασμένες, πρέπει να υπαχθούν στη διαδικασία των ενστάσεων.
Ο κ. Κοντός εξηγεί πως, παρότι η διαδικασία των αντιρρήσεων ακούγεται «απλή», εντούτοις δεν είναι, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις, στην Κέρκυρα τουλάχιστον, υπάρχει έλλειψη τίτλου του ιδιοκτήτη (μικρός κλήρος και πολλές χρησικτησίες), ενώ απαιτείται ενίοτε τοπογράφηση των ακινήτων, ραντεβού και συμβουλές με μηχανικό ή τοπογράφο, χρήση δασολόγου και συχνά σύνταξη έκθεσης φωτοερμηνείας από αεροφωτογραφίες παλαιοτέρων και νεότερων ετών, συμβουλές ή ορισμός δικηγόρου κ.ο.κ. Ολα τα παραπάνω χρειάζονται πολύ χρόνο και μεγάλη δαπάνη. Και αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο και πολύπλοκο σε μία εποχή σαν αυτήν που διανύουμε σήμερα, με μία κοινωνία σε lockdown και με μία οικονομία σε ύφεση εξαιτίας της πανδημίας. Ο πρόεδρος της ΔΕΕΠ σημειώνει πως, παρά τις καλές προθέσεις της κυβέρνησης να διευθετήσει και να οριστικοποιήσει το ζήτημα των δασικών εκτάσεων, η παρούσα στιγμή, εξαιτίας των χαρακτηριστικών της, ίσως δεν είναι η πιο ενδεδειγμένη για κάτι τέτοιο.
Και στη Μεσσηνία
Πολλές αντιδράσεις έχει προκαλέσει και η ανάρτηση του δασικού χάρτη στη Μεσσηνία. Το θέμα έφερε στη Βουλή ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Ιωάννης Λαμπρόπουλος, ζητώντας από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα να ανακαλέσει την επίμαχη εγκύκλιο που εξέδωσε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Αμυράς. Επισημαίνει πως η δυνατότητα υποβολής αντιρρήσεων στη νέα ανάρτηση είναι περιορισμένη, μια και θα επιτραπεί σε ποσοστό 1% έως 2% της αναρτημένης περιοχής.
«Χιλιάδες ιδιοκτήτες γης περίμεναν να τους δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία να καταθέσουν αντιρρήσεις για τις εκτάσεις τους, που χαρακτηρίστηκαν εσφαλμένα ως δασικές, χωρίς να λάβουν γνώση, όπως είχε υποσχεθεί και δρομολογήσει η κυβέρνηση με την ψήφιση του περιβαλλοντικού Νόμου 4685/20 και καθόρισε με την 64663/2956/8.07.20 απόφασή του ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος Κωστής Χατζηδάκης» αναφέρει στην ερώτησή του ο βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος.
Σημειώνει πως οι παλαιές επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων εξέτασαν περίπου 2.000 αντιρρήσεις και εκκρεμούν 12.500, από την ανάρτηση του 2017. Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν και τα 3.000 περίπου αρνητικά πρόδηλα σφάλματα, τα οποία με βάση το άρθρο 48 του Ν. 4695/2020 μπορούν να μετατραπούν σε αντιρρήσεις. Οι υπό σύσταση νέες ΕΠΕΑ θα έχουν να ασχοληθούν με τουλάχιστον 16.000 υποθέσεις αντιρρήσεων, σε όλο τον νομό Μεσσηνίας. Αν μάλιστα ληφθούν υπόψη η σοβαρή έλλειψη επιστημονικού προσωπικού και οι μειωμένες κάθε χρόνο χορηγούμενες πιστώσεις, γίνεται αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος. Χαρακτηριστικό είναι ότι στα τμήματα δασικών χαρτογραφήσεων σε όλο την Πελοπόννησο υπηρετεί σε κάθε νομό ένας δασολόγος, ενώ θα έπρεπε να στελεχώνονται από πέντε δασολόγους, έναν δασοπόνο, έναν τεχνολόγο τοπογράφο μηχανικό, έναν τεχνολόγο Πληροφορικής, έναν σχεδιαστή και έναν οδηγό. Ειδικά για τον νομό Μεσσηνίας, για να εξεταστεί αυτός ο όγκος των υποθέσεων, θα πρέπει να λειτουργήσουν τουλάχιστον 1Ο ΕΠΕΑ, προσλαμβάνοντας νέους δασολόγους. Πιο έντονο είναι το πρόβλημα στην περιοχή της Μάνης λόγω της έλλειψης παλαιών συμβολαίων.
Ερωτήσεις από ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝ.ΑΛ. στη Βουλή
Τα προβλήματα που έχουν ανακύψει από τη νέα ανάρτηση των δασικών χαρτών αναδεικνύει και ο ΣΥΡΙΖΑ. Σε ερώτηση προς τον υπουργό ΠΕΝ 48 βουλευτές του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κάνουν λόγο για μείζον ζήτημα ανισοτιμίας μεταξύ των πολιτών στη διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων, τονίζοντας ότι στερείται αυθαιρέτως η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης για μη αναμορφωμένα τμήματα του δασικού χάρτη, ενώ σε άλλες κατηγορίες πολιτών δίνεται η δυνατότητα υποβολής εγγράφων και μετά την ανάρτηση.
«Από τις διαδικασίες που εφαρμόζει η κυβέρνηση της Ν.Δ. στο ζήτημα των δασικών χαρτών προκύπτει σαφέστατα ζήτημα ανισοτιμίας των πολιτών στη διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων και ερωτήματα σχετικά με την εφαρμογή των προβλέψεων της παρ. 10 του άρθρου 48 του ν. 4685/2020. Και αυτό γιατί, παρόλο που ο κ. Χατζηδάκης ακύρωσε το σύνολο των κυρωμένων δασικών χαρτών, και ενώ δίνεται η δυνατότητα σε κάποιους πολίτες να υποβάλουν με καθυστέρηση δικαιολογητικά που δεν είχαν προσκομιστεί για αναμορφωμένα τμήματα δασικών χαρτών, σε άλλους πολίτες, των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν, και γενικά σε όποιο πολίτη έχει έννομο συμφέρον τούς στερείται αυθαιρέτως η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης για μη αναμορφωμένα τμήματα του δασικού χάρτη» επισημαίνουν οι 48 βουλευτές.
Ερώτηση προς τον κ. Σκρέκα κατέθεσε και ο βουλευτής Κέρκυρας του Κινήματος Αλλαγής Δημήτρης Μπιάγκης, ζητώντας αναστολή των αναρτήσεων των δασικών ψαρτών της Περιφερειακής Ενότητας Κέρκυρας. Οπως τονίζει, ο δασικός χάρτης που έχει αναρτηθεί είναι δεδομένο πως έχει δημιουργηθεί με προχειρότητα, καθώς μετά την ανάρτησή του παρατηρήθηκε σωρεία ανακριβειών και προέκυψαν ήδη πολλά προβλήματα. Πολλές αγροτικές εκτάσεις και ελαιώνες αποτυπώνονται ως δασικές, όπως επίσης και εκτάσεις που δεν διαθέτουν ούτε θάμνο, αλλά και εκτάσεις που έχουν οικοδομηθεί με όλες τις νόμιμες διαδικασίες.
Ολα τα παραπάνω έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα ανασφάλειας στον πληθυσμό της περιοχής, καθώς όλες αυτές οι περιπτώσεις, για να μην οριστικοποιηθούν ως λανθασμένες, πρέπει να υπαχθούν στη διαδικασία των ενστάσεων, βάζοντας ήδη σε περιπέτειες χιλιάδες πολίτες οι οποίοι θα πρέπει να αποδείξουν ότι τα συγκεκριμένα ελαιοκτήματα δεν είναι δασικά. Ο κ. Μπιάγκης υπογραμμίζει πως είναι θέμα χρόνου να εμφανιστούν τα πρώτα προβλήματα, όπως η μη καταβολή αγροτικών επιδοτήσεων σε ελαιοκαλλιέργειες που είναι χαρακτηρισμένες ως δασικές, με αποτέλεσμα χιλιάδες Κερκυραίοι αγρότες να κινδυνεύουν να χάσουν τις επιδοτήσεις τους.
Αλλαγές σχεδιάζει εκ των υστέρων το Υπουργείο
Μετά τον καταιγισμό των αντιδράσεων, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετοιμάζει νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση των αδικιών από την ανάρτηση των αναμορφωμένων δασικών χαρτών. Το ΥΠΕΝ διαμηνύει πως γνωρίζει πολύ καλά τα ζητήματα που προκύπτουν για όσους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας δεν προχώρησαν, στις προβλεπόμενες από το νόμο προθεσμίες, σε υποβολή αντίρρησης κατά τη διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών και θα διασφαλίσει με κάθε νόμιμο τρόπο ότι δεν θα αδικηθεί ούτε ένας, προστατεύοντας τις περιουσίες των πολιτών.
Παράλληλα, γνωστοποίησε πως θα καταθέσει άμεσα ολοκληρωμένες προτάσεις που θα επιλύσουν οριστικά το ιδιοκτησιακό ζήτημα, που αφορά τις χορτολιβαδικές εκτάσεις των νησιών, καθώς και το θέμα των «δασωμένων αγρών». Πρωτοβουλίες αναλαμβάνει το ΥΠΕΝ και για τα θέματα που έχουν προκύψει για τους αγρότες, σημειώνοντας πως αναγνωρίζει τις ανησυχίες τους μετά την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (710/2020) με την οποία ακυρώθηκαν οι υπουργικές αποφάσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που αναφέρονται στις εκχερσώσεις για αγροτική καλλιέργεια χωρίς διοικητικές πράξεις (εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 47 και 47Β ν. 998/79).
Οσον αφορά τις αντιρρήσεις, το Υπουργείο σημειώνει πως οριοθετούνται ευρύτερα οι περιοχές που δέχτηκαν αιτήσεις αναμόρφωσης, ώστε να τεθούν εκ νέου στη διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων από τους πολίτες. Οι αιτήσεις αναμόρφωσης που δεν εξετάστηκαν ή δεν ικανοποιήθηκαν από την οικεία Δασική Υπηρεσία μετατρέπονται ατελώς σε αντιρρήσεις και αποστέλλονται για εξέταση στις ΕΠΕΑ. Ταυτόχρονα, είναι σε πλήρη ισχύ η διαδικασία υποβολής και εξέτασης αιτήσεων για πρόδηλα σφάλματα, ενώ είναι και θα παραμείνει σε πλήρη ισχύ η διαδικασία αναμόρφωσης του δασικού χάρτη, όταν προκύπτει τέτοια απαίτηση κατόπιν νόμιμων διοικητικών πράξεων.
