Όταν με κάλεσε προ εβδομάδων η συνάδελφος Στέλλα Κεμενετζή, η οποία είναι ο σύνδεσμος του προέδρου του ΜέΡΑ25 Γιάνη Βαρουφάκη με τα ΜΜΕ, για να με ρωτήσει αν ενδιαφέρομαι να κάνω μια ιντερνετική τηλεοπτική συνέντευξη μαζί του, παραλίγο να πέσω από την καρέκλα μου. Έκπληξις!
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Δεν ήταν απλώς απαγορευτικά για το… εγχείρημα όσα του «έσυρα» καθ’ όλη τη διάρκεια της υπερήφανης διαπραγμάτευσης του αξέχαστου 2015. Είχαν προστεθεί σε αυτά οι κριτικές μου για το βιβλίο, για την ταινία και οι αποκαλύψεις για το μεταμεσονύκτιο διάβημα του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιου προς τον Αλέξη Τσίπρα, με αίτημα «να μην πιστεύεις τον υπουργό σου, να πιστεύεις εμάς!».
Ωστόσο, η πρόκληση είχε ενδιαφέρον. Πρώτον, γιατί την αναζητούσε ο ίδιος ο πρόεδρος του ΜέΡΑ25, ο οποίος αισθάνεται ότι οι τηλεοπτικές συνεντεύξεις δεν γίνονται όπως παλαιά και για αυτό εγκαινίασε στο διαδίκτυο τη σειρά συνεντεύξεων με τίτλο «Σκληρό μαρκάρισμα – Οι συνεντεύξεις όπως θα έπρεπε να γίνονται». Δεύτερον, διότι και εγώ πιστεύω ότι αυτό πλέον λείπει. Πλην Νίκου Χατζηνικολάου, ο οποίος καλεί ενίοτε πολιτικούς, ουδείς άλλος ασχολείται με το σπορ.
Η ενημέρωση και οι πολιτικές εκπομπές λόγου έχουν εξοριστεί από την τηλεόραση, ακόμη και από τη δημόσια (κάτι ακούω τώρα για τον Θανάση Λάλα και τη Ρέα Βιτάλη). Τρίτον, γιατί από το 2013, που έκλεισε η ΕΡΤ στην οποία παρουσίαζα την «Άλλη Όψη», είχα «σκουριάσει». Η συνέντευξη είναι ένα μέρος της εργασίας μας την οποία αγαπώ, γιατί έχει πολύ ψηλό πήχη, αλλά είναι απαιτητική και εκθέτει τον τεμπέλη! Χρειάζεται πολύ διάβασμα, κατανόηση της ψυχολογίας του συνομιλητή σου, στρατηγική ερωτήσεων, ακοή και ανακλαστικά (ώστε να εγκαταλείψεις το πλάνο σου, αν ο καλεσμένος σου υπαινιχθεί κάτι που μπορεί να οδηγήσει μέσα από τη μαιευτική μέθοδο σε μια αποκάλυψη) και έπειτα υπομονή για την επιμέλειά της.
Πριν αρχίσω τις πρώτες τηλεοπτικές απόπειρες συνεντεύξεων ως επαγγελματίας δημοσιογράφος, το 2004, είχα μελετήσει όλα τα βιβλία του αείμνηστου Λάρι Κινγκ, τις συνεντεύξεις των αξεπέραστων Αλέκου Λιδωρίκη, Μαρίας Ρεζάν, Ολγας Μπακομάρου, είχα δει την ταινία «Frost/Νixon» και τη στρατηγική υπομονή που επέδειξε ο παρουσιαστής ανάλαφρων εκπομπών Φροστ το 1977, έως ότου αποσπάσει από τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ την ομολογία του για το Γουότεργκεϊτ, τις εκπομπές του Φρέντυ Γερμανού, τα πάντα. Γενικώς, για να κάνεις συνεντεύξεις και γενικότερα να είσαι δημοσιογράφος, πρέπει -όπως λέει και ο διάσημος Πολωνός δημοσιογράφος Καπισίνσκι- «να αγαπάς τους ανθρώπους». Να τους μελετάς, θα προσέθετα ταπεινά εγώ. Οι άνθρωποι καμιά φορά είναι… σαν τους τοίχους. Ποτέ δεν είναι το χρώμα που φαίνονται! Εάν τους «ξύσεις» προσεκτικά, ανακαλύπτεις και άλλη στρώση από παλαιότερη βαφή. Πολλές φορές, πίσω από αυστηρά πρόσωπα με χαρακιές και θυμό, κρύβεται ένα ωραίο και ευγενικό παρελθόν.
Κατόπιν όλων αυτών, συμφωνήσαμε. Μιλήσαμε με τον Βαρουφάκη στα μέσα Μαρτίου για μισή ώρα στο Skype, προκειμένου να γνωριστούμε. Δεν είχαμε μιλήσει ιδιωτικώς ποτέ. Ηταν στο σπίτι του στην Αίγινα, στην περιοχή Παγώνι. «Τι παράδοξο», του είπα, «αντί να είμαι εγώ στο νησί, στο πατρικό μου, είστε εσείς». Του θύμισα ότι στο βιβλίο του γράφει πως ο Γάλλος ομόλογός του Μισέλ Σαπέν τού αποκάλυψε ότι έκανε τη διδακτορική του διατριβή στο αρχαίο νόμισμα της Αίγινας, τη «Χελώνη», και έδειξε ενδιαφέρον να διοργανώσουμε μια εκδήλωση στο νησί στο μέλλον, με ομιλητή τον άλλοτε συνάδελφό του. Στο Ελλάνιον Ορος, στην ορεινή Αίγινα, υπάρχει ολόκληρη γαλλική παροικία άλλωστε, με πρώτους τους ιδιοκτήτες του οίκου Hermes. Ενώ, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιδιωτικής μας συζήτησης, ο Βαρουφάκης εξέφραζε την απογοήτευσή του για το επίπεδο του δημόσιου διαλόγου στην Ελλάδα, τινάχθηκε σαν μικρό παιδί πάνω τη στιγμή που τον ρώτησα αν γράφει κάτι καινούργιο.
Μου έδειξε την αγγλική έκδοση της νουβέλας «Another Now» («Το άλλο τώρα»), που έγραψε για να εξηγήσει στη σύζυγό του Δανάη αν αντέχουν σοσιαλισμό οι ημέρες μας. (Στην Ελλάδα θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη.) Από εκείνη την ημέρα έως τη συνέντευξη δεν ξαναμιλήσαμε. Βρεθήκαμε στη σκηνή του θεάτρου «Αλφα», Στουρνάρη και Πατησίων, το οποίο ανήκει στον Στέφανο Ληναίο και στην Έλλη Φωτίου. Οταν άναψαν τα φώτα, αποφάσισα να μην είμαι επιθετικός, αλλά περίεργος. Οι τηλεθεατές δεν θέλουν να παρακολουθούν καβγά – να μάθουν θέλουν. Η συνέντευξη δεν είναι το σόου του δημοσιογράφου, αλλά το φως του καλεσμένου. Αν τα «πει», τα «είπε». Ο Βαρουφάκης ήταν καλός συμπαίκτης. Δεν θα σας αποκαλύψω επακριβώς τι μου είπε, καθώς η συνέντευξη θα μεταδοθεί τις επόμενες ώρες στο διαδίκτυο, ωστόσο θα σας δώσω μια τηλεγραφική περίληψη σε τι ερωτήματα απάντησε: στη συμβουλή που του έδωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου όταν του έδωσε συστατική επιστολή για το Πανεπιστήμιο Εσεξ και στο πώς αυτή έπαιξε ρόλο για την πολιτική του σταδιοδρομία. Στο αν γνώρισε τον Κουφοντίνα στη μαθητική παράταξη του ΠΑΣΟΚ, όπου ήταν μέλος. Στον ρόλο που έπαιξε ο Τζούλιαν Ασάνζ στα βαφτίσια του κόμματός του ως «νονός».
Στο αν ο Σόιμπλε του εκμυστηρεύτηκε κάτι αρνητικό για τη Μέρκελ. Στο αν ο Λευκός Οίκος παρακολουθούσε τις συνομιλίες του με οικονομολόγους, όπως ο Τζέφρι Σακς. Στο αν ηχογραφούσε τον Τσίπρα στο Μαξίμου. Στο αν έβαζε στον Τσίπρα ηχητικά από τις συνεδριάσεις του Eurogroup, που υπέκλεπτε. Στο τι είπαν στο τηλέφωνο με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όταν μίλησαν στο τηλέφωνο πρώτη φορά έπειτα από πέντε χρόνια, παραμονές της 17ης Νοεμβρίου 2020. Στο αν θα ψηφίσει τη σύσταση προανακριτικής κατά Παππά. Στο αν θα συζητούσε συνεργασία με τη Ν.Δ. στο πλαίσιο διερευνητικών εντολών, έπειτα από εκλογές με αναλογική.
Για την άποψη που έχει για τον Μπάιντεν, τον Τραμπ, τον λαϊκισμό, τον Μεταξά και τον Μουσολίνι. Για το αν η ΕΛ.ΣΤΑΤ. «πειράζει» τους αριθμούς για το χρέος, την ύφεση και το έλλειμμα στις μέρες μας. Και, βεβαίως, για το αν τα μέσα ενημέρωσης κάνουν σωστά τη δουλειά τους ή είναι συνδεδεμένα με τις τράπεζες και άλλα τμήματα του συστήματος. Ο κύριος Βαρουφάκης απαντά, τέλος, στο αν κάνει αγγαρεία στην πολιτική. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη. Την επομένη είδαν το φως της δημοσιότητας μετρήσεις που αφήνουν το κόμμα του οριακά εκτός Βουλής, με 2,9%.
Τι κατάλαβα στη μία ώρα και ένα τέταρτο που έμεινα μαζί του, καθώς και τις μέρες που προηγήθηκαν οι συνεννοήσεις με τους συνεργάτες του; Το εξής: Από τη μία, με την οργάνωση και την ποιότητά τους οι άνθρωποι με τους οποίους ήρθα σε επαφή (Ασπασία Φεγγούλη, Στέλλα Κεμενετζή, Σπύρος Δερβενιώτης και ο σκηνοθέτης Δημήτρης Ζωγραφάκης με την ομάδα του) έδειξαν πολύ υψηλό επαγγελματισμό. Και επειδή έρχομαι σε επαφή με πολλά κομματικά επιτελεία ξέρω τι λέω – έχει τη σημασία του αυτό, κάτι λέει.
Από την άλλη, η προτίμηση που δείχνει ο Βαρουφάκης στον διορισμό «κληρωτών» στα πολιτικά όργανα και τα δημόσια αξιώματα, με το επιχείρημα ότι είναι πειθαρχημένοι, σε αντίθεση με τους αιρετούς, παραπέμπει σε κόμμα αρχηγικό, όπου η διαφωνία δεν πρέπει να είναι και τόσο δημοφιλής. Υπό την έννοια αυτή, πράγματι ο Βαρουφάκης κινδυνεύει. Αλλά οι προσεχείς εκλογές θα διεξαχθούν με απλή αναλογική. Σύστημα που γενικώς ευνοεί τη διαμαρτυρία. Αρκεί να πας εκεί έξω και να τη «συναντήσεις». Καλό το YouTube, δεν λέω, αλλά η διά ζώσης επαφή είναι αναντικατάστατη.
