«Το κράτος είμαι εγώ» διακήρυττε με αλαζονεία ο πάλαι ποτέ Βασιλιάς της Γαλλίας, Λουδοβίκος ο 14ος, ο επονομαζόμενος και «Βασιλιάς Ήλιος».
- του Μιχάλη Ψύλου
Όπως έλεγε χαρακτηριστικά «η υποταγή ενός μονάρχη στον νόμο του λαού είναι η ύψιστη καταστροφή ου μπορεί να συμβεί σε έναν ευγενή». Αν και πέρασαν πάνω από τρεις αιώνες από τον θάνατό του, ο «βασιλιάς Ηλιος» εξακολουθεί έως σήμερα να εμπνέει αρκετούς ηγέτες, οι οποιοι -αν και εκλεγμένοι- δεν διστάζουν να κυβερνούν ως απόλυτοι μονάρχες.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αναμφίβολα από τα επίλεκτα μέλη του «Λουδοβίκιου κλαμπ». Ξυπνά ένα πρωί και δίνει απευθείας εντολή στον εισαγγελέα να θέσει εκτός νόμου το φιλο-κουρδικο κόμμα HDP με ταχύτητα αστραπής. Ξυπνά την επομένη και αφαιρεί τα δικαιώματα 42 εκατομμυρίων γυναικών στην Τουρκία, αποσύροντας τη χώρα από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου προχωρά στην καρατόμηση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας ,τον οποίο είχε διορίσει μόλις πριν τέσσερις μήνες. Μια ενέργεια που προκάλεσε την απότομη υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ. Και όχι μόνο αυτό.
Η εφημερίδα Sozcu -από τις ελάχιστες αντιπολιτευόμενες -αποκαλύπτει ότι κάποιοι είχαν ενημερωθεί από πριν για την απόλυση του κεντρικού Τραπεζίτη και επειδή ήξεραν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις ακολουθεί υποτίμηση της λίρας, είχαν σπεύσει να αγοράσουν δολάρια δυο ημέρες πριν. Πόσα δολάρια; Κάπου 450 εκατομμύρια δολάρια ! Μέσα σε μια νύχτα λοιπόν κερδοσκόπησαν απίστευτα, επενδύοντας σε δολάρια. Ποιος γνώριζε ότι ο Ερντογάν θα καρατομούσε τον Τραπεζίτη; Ο ίδιος και δυο τρείς ακόμη στενοί συνεργάτες του, γράφουν τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ . Και ο νοών νοείτω…
Ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου το είπε έξω από τα δόντια μιλώντας στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος : «Γνωρίζουμε ποιος είναι. Είναι ο αδελφός της αδικίας, που κυβερνά τη χώρα με μνησικακία και θυμό. Γνωρίζουμε ότι έχει δώσει δισεκατομμύρια δολάρια στους υποστηρικτές του. Γνωρίζουμε επίσης ότι βλέπει την πολιτική ως εργαλείο για να γεμίζουν κάποιες τσέπε…450 εκατομμύρια δολάρια αγοράσθηκαν την Παρασκευή. Είναι άγνωστο ποιοι τα αγόρασαν. Σήμερα, 83 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται για να πλουτίζει το Παλάτι και μια χούφτα καρχαρίες στο Λονδίνο» είπε ο Κιλιτσντάρογλου.
«Αν ήταν γιατρός θα είχαμε πεθάνει όλοι»
Ο Τούρκος Πρόεδρος αποποιείται φυσικά κάθε ευθύνης. Όπως και στην περίπτωση της πανδημίας που σαρώνει την Τουρκία. «Δεν είμαι γιατρός, ο τομέας μου είναι η οικονομία» είχε πει πρόσφατα για να αποτινάξει από πάνω τις ευθύνες για την φονική επέλαση του κορονοϊού. « Ο Αλλάχ μα λυπήθηκε ευτυχώς και δεν τον έκανε γιατρό. Γιατί αν ήταν γιατρός δεν θα ζούσε κανείς στη χώρα σήμερα» είπε με μπόλικη δόση ειρωνείας ο ηγέτης της Αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Η Τουρκία είναι ένα κράτος με 83 εκατομμύρια ανθρώπους, που δεν ξέρουν πλέον τι θα συμβεί το πρωί όταν ξυπνάνε. Η χώρα βυθίζεται σε ένα οικονομικό χάος και ουδείς γνωρίζει πλέον ποια θα είναι η επόμενη ημέρα. Η λίρα υποτιμήθηκε μέχρι τώρα κατά 15% μετά την απόλυση του κεντρικού τραπεζίτη που πυροδότησε έναν πραγματικό χρηματοοικονομικό κυκλώνα.
«Ο απρόβλεπτος Ερντογάν παραμένει μείζων κίνδυνος. Το σενάριο είναι πολύ ζοφερό σύμφωνα με τους ειδικούς: η τουρκική κεντρική τράπεζα δεν διαθέτει επαρκή αποθέματα συναλλάγματος για να υποστηρίξει τη λίρα για διάστημα περισσότερο από το βραχυπρόθεσμο. Έτσι είτε η κεντρική τράπεζα θα χρησιμοποιήσει τα επιτόκια ως το κύριο εργαλείο πολιτικής για τη μείωση του πληθωρισμού – το οποίο είναι πολύ δύσκολο τώρα – ή θα πρέπει να εισαγάγει ελέγχους κεφαλαίων» γράφει η ιταλική ιστοσελίδα Money.it
Για να καθησυχάσει τις αγορές, αλλά κυρίως να καταλαγιάσει την οργή των πολιτών που βλέπουν να εξανεμίζονται τα όποια εισοδήματά τους, ο Τούρκος πρόεδρος αναμένεται σήμερα -στο συνέδριο του κόμματός του να κάνει ανασχηματισμό αλλάζοντας 6-7 υπουργούς, σύμφωνα με το CNN TÜRK. Η εφημερίδα Hürriyet εκτιμά μάλιστα ότι «το νέο υπουργικό συμβούλιο αναμένεται να κυριαρχείται από τεχνοκράτες».
Ο Ερντογάν εμφανίζεται πάντως αποδυναμωμένος καθώς με τις δικές του αποφάσεις, η οικονομική κρίση θυμίζει εκείνη του 2000-2001 που τον έφερε στην εξουσία, ενώ στις δημοσκοπήσεις το κόμμα του μόλις πιάνει το 30%, ενώ το συνεργαζόμενο ,ακροδεξιό κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί κινδυνεύει να μείνει εκτός βουλής ,αφού απέχει πολύ από το απαιτούμενο 10%.
«Δεν μπορεί να διοικήσει ούτε …μανάβικο»
Ο πρώην πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου που σήμερα ηγείται του αντιπολιτευόμενου κόμματος το «Μέλλον», λέει ότι «η Τουρκία θα αποτελέσει το αντικείμενο μελλοντικών βιβλίων, δυστυχώς, ως μια ιστορία καταστροφής». Ο Νταβούτογλου, ο οποίος στήριξε σχεδόν επί μία δεκαπενταετία τον Ερντογάν , αρχικά ως σύμβουλός του και στη συνέχεια ως υπουργός Εξωτερικών και πρωθυπουργός ως το 2016 που καρατομήθηκε, λέει ότι «ο Τούρκος Πρόεδρος οδηγεί τη χώρα σε μια ανείπωτη καταστροφή. Αυτός είναι ο κ. Ερντογάν, ο οποίος προκάλεσε τη μεγαλύτερη οικονομική χρεοκοπία στη χώρα .Εχει κηρύξει έναν ανοικτό πόλεμο στη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, το δίκαιο, τον λόγο και τις αξίες. Σέρνει την Τουρκία και όλους μας απότομα στο γκρεμό. Με τη γνώση οικονομικών που διαθέτει δεν μπορεί να κυβερνήσει ούτε ένα …μανάβικο».
Το κακό για τον Ερντογάν είναι ότι με την αλλοπρόσαλλη πολιτική του χάνει πλέον και τα τελευταία διεθνή στηρίγματά του. Ο Ούλριχ Ακερμαν ,επικεφαλής Εξωτερικού Εμπορίου στην Γερμανική Ένωση Μηχανολογικού Εξοπλισμού (VDMA), εκφράζει την αγωνία του. Το 2020, οι γερμανικές εξαγωγές στην Τουρκία ξεπέρασαν τα 21 δισεκατομμύρια ευρώ, φέρνοντας την Αγκυρα στην 16η θέση των σημαντικότερων πελατών του Βερολίνου.
«Η εμπιστοσύνη στην τουρκική νομισματική πολιτική και στην ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας υπέστησαν σοβαρή ζημιά από την απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να απολύσει τον κεντρικό τραπεζίτη» σχολίασε ο Τόμας Γκίτζελ , επικεφαλής οικονομολόγος της VP Bank.
Με τη χώρα να αντιμετωπίζει ένα τεράστιο όγκο δανείων σε ξένο νόμισμα, η νομισματική αδυναμία γίνεται ένα οξύ πρόβλημα. Καθώς η λίρα καταρρέει, γίνεται όλο και πιο ακριβή η εξυπηρέτηση των δανείων . Και οι Ευρωπαίοι τραπεζίτες-Γερμανοί, Ισπανοί, Γάλλοι και Ιταλοί που έχουν δανείσει στην Τουρκία πάνω από 110 δισεκατομμύρια ευρώ, η ανησυχία μεγαλώνει. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που έχει αρχίσει πλέον η συζήτηση αν ο Ερντογάν είναι ικανός να αποπληρώσει τα χρέη.
Κίνδυνος πραξικοπήματος;
Η γερμανική Commerzbank προβλέπει ότι “η επόμενη κρίση της λίρας πλησιάζει”, εκτιμώντας ότι ως το τέλος του έτους η ισοτιμία με το δολάριο θα έχει υπερβεί τις 10 λίρες. «Οι παράγοντες που πυροδοτούν την επόμενη κρίση της λίρας είναι οι ίδιοι με εκείνους που ξεκίνησαν την κρίση του 2018» λέει ο Τάθα Γκόσε , επικεφαλής οικονομολόγος της Commerzbank σε ένα σημείωμα που έστειλε στους πελάτες της τράπεζας.
«Η Τουρκία βρίσκεται επίσης αντιμέτωπη με την προοπτική περισσότερων προβλημάτων στις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της αυξανόμενης αδιαλλαξίας της στο Κυπριακό, αλλά και της δίκης στην Αμερική της κρατικής τράπεζας Halkbank, που κατηγορείται ότι βοήθησε το Ιράν να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις» εκτιμά η τουρκάλα οικονομολόγος Γιουλντέμ Αταμπάι. «Μέχρι τον Μάιο-προσθέτει- θα έχει καταστεί σαφές πώς η Τουρκία θα έχει βρεθεί σε μια τρομερή κατάσταση σε σχέση με τους δεσμούς της με το πιο ισχυρό έθνος του κόσμου».
Και ο Ερντογάν; Πως θα αντιδράσει; Εχοντας συγκεντρώσει από το 2017 με τη βοήθεια του ακροδεξιού εταίρου του Ντεβλέτ Μπαχτσελί όλες τις εκτελεστικές εξουσίες στα χέρια του, ο Τούρκος Πρόεδρος χρειάζεται τώρα ακόμη περισσότερες εξουσίες για να διατηρήσει την …εξουσία του όσο μπορεί περισσότερο. Στα βήματα του Λουδοβίκου του 14ου δηλαδή…
Μόνο που η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα, καθώς ο Ερντογάν γίνεται όλο και περισσότερο υποχείριο του ακροδεξιού Μπαχτσελί -του ηγέτη των Γκρίζων Λύκων δηλαδή, που δεν θα διαστάσει ακόμη και να τον ανατρέψει με πραξικόπημα, αν χρειαστεί. Ο Μπαχτσελί έχει άλλωστε ενισχύσει πολύ τον έλεγχό του στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις…
Για παράδειγμα, ο Μαχίρ Ουνάλ, εξέχουσα προσωπικότητα στην ηγεσία του κόμματος AKΡ του Ερντογάν, μιλώντας χθες στη Hürriyet, έκανε λόγο για «τον κίνδυνο πραξικοπήματος». Από ποιους άραγε; Και πόση αλήθεια έχουν οι φήμες ότι μπορεί στον ανασχηματισμό να απομακρυνθεί ακόμη και ο πανίσχυρος υπουργός Αμυνας, Χουλούσι Ακάρ; Κοντός ψαλμός αλληλούια…
