Μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος για τους ρυθμούς ανάπτυξης μετά την άρση του lockdown; Θα περάσουμε, άραγε, με ασφάλεια από τη μία εποχή στην άλλη;
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Τι θα γίνει με την κοινωνική συνοχή; Θα σωθούν οι θέσεις εργασίας; Ιδού τα ερωτήματα που απασχολούν οικογένειες, επιχειρηματίες, εργαζομένους, τραπεζίτες και, ασφαλώς, πολιτικούς. Δεν είμαι οικονομολόγος αλλά σφυγμομέτρης της εποχής. Oπως κάθε δημοσιογράφος.
Παρατηρώ προσεκτικά τι συμβαίνει γύρω μου και πασχίζω να ταιριάξω την πραγματικότητα με τους αριθμούς. Αν ταιριάζει. Τα αισθήματα είναι αντιφατικά. Από τη μία βλέπω δύο πόλεις ατμομηχανές της ανάπτυξης -ιδιαιτέρως την Αθήνα και το λεκανοπέδιο γενικότερα- να ετοιμάζονται εντατικά για τη δήλη ημέρα.
Η Αθήνα είναι πλέον κέντρο πολιτισμού, όχι ενδιάμεσος προορισμός για τα νησιά του Αιγαίου. Η Αθήνα είναι πλέον μια ενδιαφέρουσα πόλη με ταυτότητα. Η Ακρόπολη δεν στέκει μόνη της πια, όπως κάποτε περικυκλωμένη από το εξοβελιστέο κιτς.
Το Ιδρυμα Νιάρχος και η Εθνική Βιβλιοθήκη, η νέα Εθνική Πινακοθήκη, το νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μουσείο Ακροπόλεως, τα Μουσεία Μπενάκη και Κυκλαδικής Τέχνης, το Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, το Ιδρυμα Ωνάση, το Ιδρυμα Μποδοσάκη, το Ιδρυμα Λεβέντη (με σπουδαία Πινακοθήκη και στη Λευκωσία), το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης (εξαιρετικό), το Αρχαιολογικό μας Μουσείο αποτελούν πλέον όλα μαζί με την Ακρόπολη και το Σούνιο ένα μοναδικό «σύμπλεγμα» πολιτισμού.
Την ίδια στιγμή μεγάλα ξενοδοχεία της πρωτεύουσας ανακαινίζονται εξ υπαρχής σιωπηρώς για να έχουν θέση στη νέα απαιτητική εποχή. Η επένδυση στο Ελληνικό θα αλλάξει τον χάρτη και στην Αθήνα και στον Πειραιά και στα γύρω νησιά.
Στην πραγματικότητα το κέντρο βάρους του λεκανοπεδίου θα μετατοπιστεί νοτίως. Το οποίον σημαίνει πως όχι μόνο το κέντρο της Αθήνας αλλά και η ανατολική Αττική (κατεύθυνση προς Σούνιο) και ο Πειραιάς και ο Αργοσαρωνικός θα πρέπει εξίσου να προετοιμαστούν για τη νέα εποχή, αν θέλουν να μετάσχουν σε αυτήν. Η Αίγινα, η Υδρα, ο Πόρος, οι Σπέτσες είναι οι πιο κοντινοί προορισμοί για τους αυριανούς επισκέπτες μας.
Πρέπει να επενδύσουν σε αυτό που έχουν, στο χρυσάφι πάνω στο οποίο κάθονται. Λέω και ξαναλέω στους συμπατριώτες μου ότι είναι δώρο Θεού (μαζί με τον δημοφιλή άγιό μας) ο Ναός της Αφαίας, που κάνει τρίγωνο με την Ακρόπολη και το Σούνιο.
Η επισκεψιμότητά του είναι ακόμη χαμηλή. Τώρα πασχίζουμε να την αυξήσουμε. Γι’ αυτό ξεναγήσαμε εκεί τη Γιάννα Αγγελοπούλου και τον Νίκο Δένδια. Είναι ναός που κτίστηκε πριν από την Ακρόπολη! Λέω και ξαναλέω στους συμπατριώτες μου ότι πρέπει να αναδείξουμε την καποδιστριακή ιστορία του νησιού, μόλις τώρα πάμε κάτι να κάνουμε.
Λέω και ξαναλέω στους συμπατριώτες μου ότι χωρίς μαρίνες και μπουτίκ ξενοδοχεία ποιότητας οι επισκέπτες του Ελληνικού θα ψάχνουν αλλού πορτοκαλιές. Λέω και ξαναλέω σε φίλους στην ανατολική Αττική ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Βραυρώνος με το ιερό της Αρτέμιδος, το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα (με τη Ρηγίλλη και τον Ηρώδη Αττικό), το Μουσείο Μαραθώνα (με τα μετάλλια του Λούη, τις σημειώσεις του Γρηγόρη Λαμπράκη, ακόμη και με ιδιόχειρο σημείωμα του Χίτλερ από τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου) είναι τόποι που αξίζει να τους δεις. Τώρα δημιουργούνται οι υπεραξίες, τώρα πρέπει να κινηθούμε, κακώς τα περιμένουμε όλα από την Πολιτεία.
Στην πραγματικότητα, λοιπόν, στον Νότο αυτή τη στιγμή δημιουργείται ένας μεγάλος πόλος πολιτισμού και οικονομίας που ορίζεται από το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στην άκρη του και όπως «ανεβαίνουμε» περιλαμβάνει την Αφαία, την Ακρόπολη και το Σούνιο.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στον Βορρά. Και στη Θεσσαλονίκη. Η νέα πτέρυγα του αεροδρομίου που ολοκλήρωσε η Fraport αθόρυβα μέσα στην πανδημία -εκκρεμεί η ανέγερση ακόμη μίας- μετέτρεψε το «Μακεδονία» από περιφερειακό αεροδρόμιο σε αεροδρόμιο κόμβο. Με διπλάσιες χωρητικότητες.
Όχι ανάλογο της Κωνσταντινούπολης, βεβαίως, αλλά ευθέως ανταγωνιστικό. Μαζί με τα νέα μουσεία της πόλης και το νέο μετρό -που θα γίνει όσο κι αν το υπονομεύει η ομάς φίλων του κυρίου Μπουτάρη-, μαζί με την αγορά Μοδιάνο που ανακαινίζεται από επενδυτές του Ισραήλ, μαζί με τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη και τους αρχαιολογικούς χώρους Βεργίνας και Φιλίππων σε απόσταση αναπνοής θα καταστήσουν τη νύμφη μας στον Βορρά περιζήτητη. Μη με ρωτάτε γιατί επικεντρώνομαι στον πολιτισμό ως μοχλό ανάπτυξης!
Ο άνθρωπος μετά την πανδημία θα ταξιδέψει για να κοιτάξει «εντός» του και η κλασική Ελλάς έχει τις απαντήσεις. Γι’ αυτό! Οι σκόρπιες εικόνες που βλέπω είναι λοιπόν οι εξής: Νέες υποδομές κλειστές μεν, αλλά έτοιμες να ακούσουν την πιστολιά του αφέτη για να πάρουν ζωή.
Η Ελλάδα περιμένει. Μοιάζει με ταινία που για να τη δεις ανάλογα με τις αποφάσεις των λοιμωξιολόγων μία τη βάζεις στο pause, μία στην αργή κίνηση, λίγο στο forward, ξανά πάλι στο pause, μέχρι να δοθεί η εντολή fast forward. «Tρέξατε!»
Η αισιοδοξία μου αυτή μετριάζεται από πληροφορίες που μου φθάνουν ότι μεγάλες επιχειρήσεις όλων των κλάδων περιμένουν την ολοκλήρωση του κύκλου της πανδημίας για να θυσιάσουν (απολύσουν) εργαζομένους οι οποίοι κατ’ αυτές δεν έχουν το προφίλ για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της νέας εποχής. Η ανάπτυξη των επιχειρήσεων θα συνδυαστεί δυστυχώς με τη βάρβαρη στη σημασία της αγγλική λέξη reset. Άνθρωποι θα μείνουν πίσω. Θα «σεταριστούν».
Οι ζημιές των ισολογισμών ή οι επενδύσεις παλαιών και νέων ομίλων θα χρηματοδοτηθούν, μεταξύ άλλων, και από τις απολύσεις εργαζομένων. Οι ειδικοί διαβεβαιώνουν ότι η λύση των σχέσεων εργασίας θα αναπληρωθεί από νέες χιλιάδες θέσεις εργασίας, τις οποίες όμως δεν θα καλύψουν οι παλαιοί εργαζόμενοι.
Η εποχή θα σκληρύνει απότομα. «Για να περάσουμε στην απέναντι όχθη πρέπει να αφήσουμε πίσω μας κόσμο» ακούω να λέγεται ψιθυριστά. Δεν μου αρέσει και θα ήθελα να το αποφύγουμε. Στη νέα εποχή, αν έρθει, πρέπει να είμαστε όλοι μαζί. Οι άνθρωποι είναι κεφάλαιο κίνησης. Όχι στοιχείο του παθητικού. Αυτά και θα επανέλθω!
