Η κρατούσα θεολογική άποψη θέλει το Πάσχα να είναι λέξη εβραϊκή ή αραμαϊκή, Pãsah, που σημαίνει τη διάβαση, το πέρασμα της Ερυθράς Θαλάσσης, με τη ράβδο του Μωϋσέως, στην ελευθερία και σωτηρία των Εβραίων από τη δουλεία.
- Γράφει: Βύρων Γ. Πολύδωρας
Χωρίς να απορρίπτω αυτή την ετυμολογική ερμηνεία, η οποία, άλλωστε, εντάσσεται στον δημιουργικό δεσμό της Παλαιάς με την Καινή Διαθήκη, καθώς ο ίδιος ο Χριστός μας διευκρίνισε «οὐκ ἦλθον λῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι τὸν Νόμον», προτιμώ την πολλά δηλούσα σημασία του ελληνικού ρήματος «πάσχω», εξ ου και το Πάσχα.
Το Πάσχα ιερόν, πάσχα καινόν, άγιον, πάσχα μυστικόν, πάσχα πανσεβάσμιον. Ο Χριστός μας, ο Υιός του Θεού, στον οποίον πιστεύουμε ως φως εκ φωτός και ως Θεόν αληθινόν, ομοούσιον τω Πατρί, ως σταυρωθέντα υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου και παθόντα και ταφέντα και αναστάντα την τρίτην ημέραν κατά τας Γραφάς, έζησε, εδίδαξε (δια παραβολών και δια του αεί ζώντος παραδείγματός του) έκαμε θαύματα και έδωκε τη δύναμη και στους μαθητές του να κάνουν θαύματα, εις απόδειξιν της βαθειάς πίστεώς τους προς τον Ιησούν, με την συνολική υπεράνθρωπη δύναμη και παρουσία Του, παρακαταθήκη και βάση πίστεως και λατρείας αφήκε προς όλους τους ανθρώπους και δη προς κατηχουμένους και άρα δυνητικούς πιστούς.
Στα ελληνικά ετυμολογικά δεδομένα, βρίσκουμε μια κοινή καταγωγή πολλά σημαίνουσα του όρου θρησκεία και δη της μόνης άξιας του ονόματός της: Τη ρίζα «θρώσκω» δηλαδή αναβαίνω, ανορθούμαι, εξ ου και η λέξη άνθρωπος. Από αυτή την αιτιώδη σχέση δυνατόν να συναχθεί η εξής, όχι εκβιαστική, εκδοχή: ότι είναι φυσική λύση και τρόπος ύπαρξης ο άνθρωπος να είναι ipso jure θρησκευόμενο ον, ή αλλιώς δεν νοείται άνθρωπος μη θρησκευόμενος και κατ’ακολουθίαν άθεος. Ας αφήσουν, λοιπόν, όσοι συνάνθρωποί μας τον μιμητικό και συνάμα κούφο και επιδεικτικό ισχυρισμό περί αθεΐας τους (δήθεν), όταν η σκέψη τους ξέρει ότι ψεύδονται είτε συνειδητά στο πλαίσιο μιας ασύδοτης αναρχίας, είτε ως totalitarians μιας κομματικής κοσμοθεωρίας (της μαρξιστικής).
Ας επανέλθουμε όμως στο κύριο θέμα μας. Αφήκε λοιπόν το τρίπτυχο της διαθήκης Του εν επιτομή: α) Τη διδασκαλία της αγάπης, που την ορίζει ο Απόστολος Παύλος στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολήν του, β) Τα πάθη του (πάσχω-πάσχα όπως εσημειώσαμε ήδη) και γ) Το σταυραναστάσιμο αιώνιο μήνυμα, το νυν και αεί υπάρχον και σώζον τους πιστούς και «εν τούτω νικών» τους εχθρούς, όπως ο στρατός από στρατολογημένους Χριστιανούς από τον Μέγα Κωνσταντίνο το 312 μ.Χ. στην μάχη παρά την Μουλβίαν γέφυραν – που αποτελεί σημείον γενέσεως και αφετηρίας της μεγάλης κοσμικής αυτοκρατορίας των Χριστιανών (Βυζαντίου) – ή τους δαίμονες που διαιωνίζονται ως οντότητες παράξενες και αυτοφυείς στο σκότος και στην άβυσσο. Αυτό είναι το τρίπτυχο της βεβαίας σωτηρίας που μας παρέχει «δωρεάν» ο Χριστός που λέει: «δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε». Δεν μας ζητεί τίποτα, ει μη μόνον πίστιν. Και φυσικά αυτή (την πίστη) μόνο εάν τη νοιώθουμε να γεμίζει τα στήθη μας και να ορίζει ως πυξίδα φωτός τον δρόμο της αρετής μας.
Παρένθετο θεώρημα στην υπαγορευόμενη συμπεριφορά των Χριστιανών είναι η ελεύθερη προαίρεση που δεν θέτει κανόνες νομικής πειθαρχίας – ίδιον της κοσμικής εξουσίας – αλλά υπακοή ελευθερίας! Με τέτοιους άϋλους δεσμούς ηθικής αυτοπειθαρχίας συντασσόμαστε σε κοινωνία πίστεως, στο όνομα Κυρίου, εμείς οι Χριστιανοί. Μέσα από τέτοιους δρόμους σκέψης και πράξης συντελείται η μέθεξη με τον Χριστό μας. Και μπαίνουμε στο φωτεινό μονοπάτι της θέωσης. Που τελειούται στο τέλος!
Και ο Χριστός, για εμάς τους απλούς, τους ταπεινούς, τους φτωχούς, τους βιοπαλαιστές, τους αδικουμένους, τους απεγνωσμένους, τους κακότυχους (όχι γιατί δεν κερδίσαμε το στοίχημα ή το τζόκερ), τους απελπισμένους, τους ασθενείς και περιπλανώμενους (εν τη ερήμω), τους ευρισκόμενους εν πολέμω και εν κινδύνω, τους απειλούμενους και εκβιαζόμενους, τους εξαπατώμενους και εξαρτώμενους από ουσίες και εσώψυχα πάθη, τους φιλοκατήγορους και φιλέκδικους από τας των φαύλων «ομιλίας», τους ορφανούς από παιδική ορφάνια ή από τον εγωϊσμό απολωλότων και ψυχικά κενών «γονέων», τους περικυκλωμένους από αλλεπάλληλες σπείρες κακών και εκμεταλλευτών και δυνατών του Μαμωνά, που μένουν προς το παρόν (πόσο διαρκεί άραγε αυτό το παρόν;) ατιμώρητοι, εμείς όλοι, τα παιδιά της αδικίας, τα αδικαίωτα εθνικά, πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά, νοιώθουμε τον Χριστό μας σύντροφο, πατέρα κι αδελφό και παραστάτη παντοτινό και βοηθό στον αγώνα της αντίστασης υπέρ του καλού που δίνουμε. Στον αγώνα υπέρ Πίστεως και πατρίδος!
Τα Πάθη του Χριστού μας είναι ο συστατικός όρος συντελέσεως της σταυραναστάσιμης θείας και υπερβατικής πράξης. Εάν είχαμε στη ροή των γεγονότων μια ποινή σταύρωσης χωρίς τα προηγηθέντα μπορώ να ισχυρισθώ – έστω και βλάσφημα – ότι η θεία πράξη (σταύρωσης+ανάστασης) θα ήταν σαν ελλιπής. Τα προηγηθέντα, αρχής γενομένης από την άδικη δίκη (του ΑΘΩΟΥ), την καταδίκη από τον άτολμο εξουσιολάγνο Πιλάτο, την επιλογή για απόδοση χάριτος του Βαραββά αντί του Ιησού, από τους μισαλλόδοξους και ωρυόμενους κατά του αθώου Χριστού υποκινούμενους από το Ιουδαϊκό ιερατείο, μέχρι τον στέφανον εξ ακανθών επί της κεφαλής Του, αντί βασιλικού στέμματος, και την πορφυράν χλαμύδα με την οποίαν τον ενέδυσαν μαζί με την ταμπέλα στον σταυρό ΙΝΒΙ (Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς των Ιουδαίων), πράξεις εξευτελισμού και bulling – όπως θα λέγαμε σήμερα – στις οποίες οι άξεστοι στρατιώτες των Ρωμαίων κατακτητών στο πραιτώριο (στην αυλή του μεγάρου συγκεκριμένα), προέβαιναν λοιδορούντες και πτύοντες στο άγιο πρόσωπό του τον αθώον Χριστόν, τον μη διαμαρτυρόμενον ή φωνασκούντα αλλά οικτίροντα με την ανεκτική ματιά του, τους άνευ λόγου και αιτίας εχθρούς του, πόσοι και πόσοι αθώοι δεν βρέθηκαν βασανιζόμενοι αναιτίως από αξέστους χαβαλέδες βασανιστές στους άγριους κύκλους της εμπάθειας των αγροίκων(!).
Μια λεπτομέρεια από τα άθλια καμώματα της ταπείνωσης του Ανθρώπου και στην αυλή του αρχιερέα Καϊάφα από τη σπείρα των «μπουλινγκιστών» στρατιωτών είναι ίσως η κορυφαία από το ρεπερτόριο των βδελυρών πράξεων των «παλληκαράδων»: Έπαιζαν «μπιζ» (όπως το βάρβαρο και εξυπνακίστικο παιγνίδι των παιδιών) μαζί του, μας περιγράφει ο Ματθαίος, λέγων και αφού τον έπτυσαν στο πρόσωπο, τον σκαμπίλιζαν και τον χαστούκιζαν ένας- ένας, ερωτώντας τον ειρωνικά, δείχνοντας όλη την εμπάθεια και ενόχλησή τους για την «πολυγνωσία» του Χριστού: «και αφού τα ξέρεις όλα, πες μας Χριστέ, “προφήτευσον ἡμῖν” ποιος σε βάρεσε»;
Ύστερα ήρθε η Σταύρωση και κατά θείαν νομοτέλεια η Ανάσταση. Το Χριστός Ανέστη είναι ο παιάνας της Πίστεώς μας. Δείγμα παρρησίας, αφοβίας και ανοιχτής διακήρυξης. Έτσι γεννήθηκε η διάδοση. Όχι ψιθυριστά. Αλλά θορυβωδώς. Ήρθε η νίκη. Του ειρηνοποιού και του Θεού της αγάπης επί των αδίκων, πολεμόχαρων «ηρώων» της βίας και της βαρβαρότητας. Είναι εκτός χριστιανικής ηθικής να μη γιορτάζεις την Ανάσταση, με τον δεδομένο τρόπο διαλαλήσεως του γεγονότος: το «Χριστός Ανέστη».
Το Πάσχα εν συμπεράσματι είναι για τον Χριστιανό η προσωπική του θέωση. Προπαντός για τον Ελληνοχριστιανό. Η θεολογική (επιστημονική ύλη) καταρτίσθηκε μετά από 300 χρόνια. Ο χρυσούς αιώνας της Ορθοδοξίας είναι ο 4ος αι. μ.Χ. Τότε ιδρύθηκε η Κωνσταντινούπολις με τον ρόλο και χαρακτήρα της Βασιλεύουσας από τον Μ. Κωνσταντίνο. Τότε το δόγμα καταστιχήθηκε στο Σύμβολο της Πίστεως. Τότε το μέλος και ο στίχος και η αρχιτεκτονική έγιναν ο τρόπος του εξομολογείσθαι και εκφράζεσθαι. Ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος συνέστησαν τον τρίποδα της Χριστιανικής ποίησης και αποστολικής σκέψης. Αυτή είναι η έντιμη θεμελίωση της επιστήμης της θεολογίας, των κυριάρχων και θεόπνευστων και κεχρισμένων αποστόλων. Δεν είναι ούτε επάγγελμα ο σεβάσμιος κλήρος ούτε συντεχνία. Ούτε καλλιτεχνίζοντες ή θρησκολογούντες άνευ πίστεως και άνευ ετοιμότητας προς θυσίαν. Είναι οι λαβόντες την οδηγία από τον θεάνθρωπο το βράδυ του Μυστικού Δείπνου: «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς ἐμήν ἀνάμνησιν». Έτσι γεννήθηκε η θεία λειτουργία και η Εκκλησία.
Τότε, από τον διαμελίζοντα και προσφέροντα τον άρτον και λέγοντα: «Τοῦτο ἐστί τό σῶμα μου, τό ὑπέρ ὑμῶν κλώμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν». Και προσφέρων στη συνέχεια το ποτήριον (το graal/το άγιο δισκοπότηρο, που είναι ένα, και όχι ο καθένας το ποτήρι του) τους είπε ο Χριστός: «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες, τοῦτό ἐστι τὸ Αἷμά μου, τὸ τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὸ ὑπὲρ ὑμῶν καὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»
Και μετά ταύτα τους δίδει ο Κύριος την σωτήριον εντολήν: Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν (ενθυμούμενοι και όσα υπέρ υμών ετέλεσεν επί της γης). Ιδιαιτέρως την σταύρωση, την ταφή και την τριήμερη ανάσταση, την εις ουρανούς ανάβαση/ανάληψη, την εκ δεξιών τής μεγαλωσύνης Του καθέδραν την δευτέραν, και ένδοξον πάλιν παρουσίαν όπως κρίνει τον κόσμον.
Όμως παρασυρθήκαμε ουχί αδίκως από τα εκκλησιαστικά γράμματα. Σαν συμπέρασμα, όμως, των σκέψεών μου εδώ θέλω να είναι υπό τις παρούσες συνθήκες η ευγνωμοσύνη μου προς εκείνους τους πηγαίους και στοιχειώδους παιδείας ευλαβείς κληρικούς, οι οποίοι μεταλαμβάδευσαν τα ιερά πεπραγμένα, γράμματα και διανοήματα προς τους αναλφάβητους προγόνους μας στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς και της αναγκαστικής συνύπαρξης με τους αλλοθρήσκους και διώκτες τους. Μια μεταλαμπάδευση που ισοδυναμούσε με ηθική άρδευση ψυχής. Η ουσιαστική μέθεξή τους με τον Χριστό και με τα πάθη του, με τους αγίους προστάτες του και με την εκκλησία ως χώρο λατρείας και ενότητας λόγου και πίστεως, την εκκλησιά την ταπεινή και αδρή και χαμηλή, όμως μια αγκαλιά υποδοχής, όπου ελάμβαναν τη θεία έμπνευση και φώτιση να εννοούν απολύτως, έστω ενστικτωδώς, τα διανοήματα και τον σκοπό της πίστεώς μας. Έτσι σώθηκαν όχι μόνον η ψυχή τους, αλλά και το πνεύμα τους και εν τέλει το Έθνος μας.
Στην εορτή των εορτών, το Πάσχα, ας εκφράσουμε την θεία ευχαριστία μας προς τον Θεό που σώζει τους ευσεβείς και ας συνειδητοποιήσουμε πως μια νέα φουρνιά απίστων και αντίχριστων μας ζώνει μέσω του σκοταδισμού, της υλικής δήθεν ευδαιμονίας και της ψευδαίσθησης μιας παντοδυναμίας μέσω μιας δήθεν επιστημονικής παντογνωσίας. Τους χαρίζουμε – το ελάχιστο – την αιώνια ζωή στη γη όπως την επιδιώκουν. Μέχρι να τη βαρεθούν.
Εμείς πιστεύουμε στην Ανάσταση του Χριστού μας και ελπίζουμε στην ανάσταση των νεκρών και τη ζωή του μέλλοντος αιώνος. Και στην ανάσταση της κοινωνίας μας.–
