Απίστευτα ρεκόρ θερμοκρασιών βιώνει τις τελευταίες ημέρες ολόκληρος ο πλανήτης: Στον Καναδά, τα θερμόμετρα έδειξαν έως 50 βαθμούς Κελσίου, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν χιλιάδες πυρκαγιές και να χάσουν τη ζωή τους εκατοντάδες άνθρωποι. Ενα «πύρινο τείχος» έσβησε από τον χάρτη τη μικρή πόλη Λίτον, με τις φλόγες να μετατρέπουν σε στάχτη το 90% των κτιρίων.
- Aπό τον Μιχάλη Ψύλο
Αλλά και στη χώρα μας είχαμε πολλά χρόνια να ζήσουμε τόσο μεγάλο κύμα καύσωνα. Ας μη γελιόμαστε: Ο πλανήτης μας αλλάζει – δυστυχώς, όχι προς το καλύτερο. Βιώνουμε πλέον τις άμεσες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ακραία καιρικά φαινόμενα εναλλάσσονται με απίστευτη ταχύτητα – τις υψηλές θερμοκρασίες-ρεκόρ ακολουθούν καταιγίδες και πλημμύρες. Ακραία φαινόμενα, που αμέριμνοι και χαλαροί περιμέναμε να έρθουν ύστερα από εμάς. Σε έναν απροσδιόριστο χρόνο, στο μακρινό μέλλον. Μια ξηρασία -η χειρότερη τον τελευταίο αιώνα- έχει προκαλέσει στη Μαδαγασκάρη έναν καταστροφικό λιμό.
Στη Βόρεια Αφρική, η ξηρασία αναγκάζει χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ο ΟΗΕ κρούει τον κώδωνα: Η ξηρασία θα γίνει η επόμενη παγκόσμια κρίση μετά τον Covid. Η υπερθέρμανση του πλανήτη μας γίνεται χρόνο με τον χρόνο όλο και πιο έντονη, και το κόστος θα γίνει σύντομα ανυπολόγιστο. Μέχρι στιγμής, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί περίπου κατά έναν βαθμό Κελσίου, που είναι μόνο ένα κλάσμα τού τι πρέπει να περιμένουμε εάν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίσουν να αυξάνονται ανεξέλεγκτα. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο για το Κλίμα (IPCC), στην 5η Εκθεση Αξιολόγησης που δημοσίευσε το 2014, διαπίστωσε ότι οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ήταν η κύρια αιτία της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Προειδοποιεί επίσης το IPCC ότι η αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας θα μπορούσε να είναι μεταξύ 2,6 και 4,8 βαθμών Κελσίου ως το τέλος του αιώνα.
Μπορούμε να σταματήσουμε τον εφιάλτη;
Το ερώτημα που πολλοί θέτουν είναι ένα: Μπορούμε να σταματήσουμε τον εφιάλτη που ακούει στο όνομα «υπερθέρμανση του πλανήτη»; Και, εάν ναι, πόσο θα κόστιζε;
Δεν υπάρχει καμία απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, καθώς οι εμπειρογνώμονες που διερευνούν την κλιματική αλλαγή συχνά διαφωνούν πλήρως μεταξύ τους. Ενα πράγμα είναι, όμως, σίγουρο: Για να σταματήσει αυτό το φαινόμενο, το οποίο αντιπροσωπεύει τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον του πλανήτη Γη και σε οικονομικό επίπεδο, όπως εκτιμούν πλέον και οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες στη Δύση, απαιτούνται συγκλονιστικά ποσά και κυρίως μια ισχυρή δέσμευση από όλες τις χώρες του κόσμου.
Η οργάνωση GlobalGiving, από τους σημαντικότερους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στον κόσμο που αγωνίζονται κατά της κλιματικής αλλαγής, ανέφερε ότι τα επόμενα 20 χρόνια θα πρέπει να δαπανηθεί ένα τεράστιο ποσό: από 300 δισεκατομμύρια δολάρια έως 50 τρισεκατομμύρια! Η οικονομική διαφορά είναι τεράστια και ανακλά τις αντίθετες απόψεις που υπάρχουν. Ανάμεσα σε εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι να επιστρέψουμε στις προβιομηχανικές γεωργικές πρακτικές και σε εκείνους που θεωρούν απαραίτητο να επενδύσουμε στην πράσινη τεχνολογία.
Αρα, το ερώτημα δεν είναι πλέον εάν πρέπει να προστατευτεί το κλίμα, αλλά πώς. Οι περισσότερες χώρες έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 65% σε σύγκριση με το 1990 και να τις μηδενίσουν έως το 2045. Μπορεί να επιτευχθεί ένας τόσο μεγαλόπνοος στόχος; Ναι! Αν δεν θέλουμε να μετράμε σε λίγο «κρούσματα κλιματικής αλλαγής», αντί για κρούσματα Covid.
Καμίνι ο Νότος, θύματα οι λιγότερο υπεύθυνοι για τα αέρια του θερμοκηπίου
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στα τέλη Μαΐου στο περιοδικό «Nature Climate Change» έδειξε για πρώτη φορά ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ήδη την ανθρώπινη υγεία. Μεταξύ 1991 και 2018, η κλιματική αλλαγή ήταν υπεύθυνη για έναν στους τρεις θανάτους που σχετίζονται με τις θερμοκρασίες.
Μια εξαιρετική μελέτη ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης και τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου εξέτασε την πραγματική συμβολή της προκαλούμενης από τον άνθρωπο κλιματικής αλλαγής στον αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας λόγω θερμότητας σε 732 πόλεις, σε 43 χώρες σε όλο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 37% των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμότητα οφείλεται σε ανθρωπογενείς κλιματικές αλλαγές.
Οι επιπτώσεις ποικίλλουν, βέβαια, σημαντικά ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Στη Γαλλία, το 35,2% όλων των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμότητα μπορεί να αποδοθεί σε ανθρωπογενείς κλιματικές αλλαγές. Στο Παρίσι, για παράδειγμα, ο κίνδυνος θνησιμότητας διπλασιάζεται αν η θερμοκρασία αυξηθεί κατά 3 βαθμούς Κελσίου σε σύγκριση με μια θερμοκρασία 22,5 °C, στην οποία ο κίνδυνος είναι ελάχιστος.
Οι περιοχές με μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας λόγω της αύξησης των θερμοκρασιών, που προκαλεί η κλιματική αλλαγή, αφορούν βέβαια τον παγκόσμιο Νότο. Πάνω από 70%, είναι στις χώρες της κεντρικής και της νότιας Αμερικής (Ισημερινός 76,6%, Κολομβία 76%, Γουατεμάλα 75,4%) και πάνω από 60% στη νοτιοανατολική και τη δυτική Ασία (Κουβέιτ 67,7%, Ιράν 63,1%, Φιλιππίνες 61,2%). Το τραγικό είναι ότι επηρεάζονται περισσότερο οι πληθυσμοί που ζουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, οι οποίες είναι υπεύθυνες για μικρό μόνο μέρος των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Οπως τονίζουν οι ερευνητές, «προηγούμενες μελέτες είχαν προειδοποιήσει ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο μέλλον. Τα αποτελέσματα της τελευταίας μας έρευνας δείχνουν ότι η Γη υφίσταται ήδη τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη».
