Οι επιπτώσεις του πολύμηνου lockdown στη χώρα δεν θα φανούν βραχυπρόθεσμα. Στα δελτία ειδήσεων δεν θα ακούμε για τους χιλιάδες πρόωρους θανάτους νεότερων ανθρώπων. Θα είναι μια σιωπηλή εν εξελίξει τραγωδία. Και αυτό γιατί οι παρενέργειες του lockdown εκδηλώνονται με το πέρασμα του χρόνου, διαρκούν όμως πολύ.
«Στις ΗΠΑ, όπου εφάρμοσαν περιορισμένο χρονικά σε σύγκριση με εμάς lockdown, οι μελέτες κάνουν λόγο για 850.000 έως 1.000.000 επιπλέον θανάτους τα επόμενα χρόνια» τονίζει στη «δημοκρατία» ο ιατρός ερευνητής του Πανεπιστημίου Πατρών Κωνσταντίνος Φαρσαλινός. Και προσθέτει: «Στο πρώτο κύμα υπήρχε αβεβαιότητα. Ωστόσο, στους μήνες που ακολούθησαν δεν υπήρξε καμία μέριμνα για θεμελίωση και ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ούτε βέβαια επιδημιολογική επιτήρηση. Αντίθετα, ως εναλλακτική λύση επιβλήθηκε ένα τυφλό οριζόντιο και ακραίο κλείσιμο, το οποίο όχι μόνο δεν προσέφερε τίποτε, αλλά πιθανότατα χειροτέρεψε την κατάσταση, καθώς ο ιός μεταφέρθηκε μέσα στα σπίτια. Τα νοσοκομεία λόγω της τρομακτικής πίεσης που δέχτηκαν μετατράπηκαν σε μονάδες μιας νόσου, με αποτέλεσμα να χάνουμε διαγνώσεις σε ασθενείς με καρκίνους, σε ασθενείς με παραμελημένα εμφράγματα που θα μειώσει δραματικά την ποιότητα ζωής αυτών των ανθρώπων, πέραν των πρόωρων θανάτων».
Στην ερευνητική εργασία η οποία συνυπογράφεται από πολλούς επιστήμονες ανά την Ευρώπη και την Αμερική και δημοσιεύτηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο Toxicology Reports (Improved strategies to counter the COVID-19 pandemic: Lockdowns vs. primary and community healthcare), επισημαίνεται με έμφαση πως η επιλογή μεταξύ δημόσιας υγείας και οικονομικής ασφάλειας συνιστά ένα ψευτοδίλημμα, αφού η οικονομική αποστέρηση είναι στενά και άμεσα συνδεδεμένη με την επιδείνωση της δημόσιας υγείας.
Γιατί, επίσης τα lockdowns επιδεινώνουν τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, όπως σημειώνεται, ότι οι άνεργοι συνδέονται με αυξημένο κατά 63% τον κίνδυνο θνησιμότητας, επηρεάζοντας μάλιστα κυρίως αυτούς που βρίσκονται στην πλέον παραγωγική περίοδο της ζωής τους, δηλαδή τις νεότερες ηλικιακά ομάδες.
Μη αναστρέψιμες βλάβες
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα που παρατίθενται: Στην Ιταλία οι δείκτες θνησιμότητας από εμφράγματα μυοκαρδίου τριπλασιάστηκαν την περίοδο 12-19 Μαρτίου του 2020 (περίοδο lockdown), σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Επίσης, μειώθηκαν σημαντικά οι δείκτες εισαγωγών για οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, προφανώς λόγω του φόβου των ασθενών να εκτεθούν στο νοσοκομειακό περιβάλλον.
Στην Αγγλία και την Ουαλία καταγράφηκε αύξηση κατά 35% σε θανάτους που προκλήθηκαν από καρδιαγγειακές παθήσεις σε σύγκριση με την περίοδο 2014-19. Στο Ηνωμένο Βασίλειο επίσης περίπου 1.000.000 μαστογραφίες ακυρώθηκαν με αποτέλεσμα, όπως εκτιμάται, 8.600 γυναίκες να έχουν καρκίνο του μαστού που δεν έχει διαγνωστεί. Παράλληλα οι ψυχικές διαταραχές συνδέονται με διπλάσιο κίνδυνο θνησιμότητας από όλες τις άλλες ασθένειες, με το προσδόκιμο ζωής να μειώνεται κατά δέκα χρόνια.
Στην Ελβετία υπολογίζεται πως 180.000 άνθρωποι, το 2,1% του πληθυσμού, θα επηρεαστούν εξαιτίας ψυχολογικών αιτιών, που θα προκαλέσουν αυτοκτονίες, διαζύγια, ενδοοικογενειακή βία, κατάθλιψη και αλκοολισμό. Οι επιπτώσεις των στεσογόνων καταστάσεων και η βλάβη που αυτές θα προκαλέσουν στη δημόσια υγεία θα διαρκέσουν πολύ.
Ακόμη και τα παιδιά, επισημαίνεται, έγιναν θύματα αυτών των νέων ανισοτήτων. Το κλείσιμο των σχολείων (ειδικά στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση) είναι γνωστό ότι συνδέεται με πολλαπλές βλάβες. Επ’ αυτού ενδεικτική είναι η δήλωση προ ολίγων ημερών του εκπροσώπου της UNICEF, ότι 600.000.000 παιδιά σχολικής ηλικίας επηρεάζονται από τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας. Σύμφωνα με μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, η πανδημία θα κοστίσει 10 δισ. δολάρια σε απώλεια εσόδων σε αυτή τη γενεά μαθητών.
Η πρώτη γραμμή άμυνας
Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας χαρακτηρίζεται στην επιστημονική δημοσίευση η πρώτη γραμμή άμυνας κατά της Covid, καθώς παρέχει τη δυνατότητα για ολιστική και αποτελεσματική προσέγγιση της πανδημίας. Οι διαφοροποιήσεις που καταγράφονται στον κίνδυνο θανάτου ανάμεσα στις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες και τις συννοσηρότητες, όπως και οι ασθενείς με ανεπαρκή έλεγχο των συννοσηροτήτων που έχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής και θανάτου από τον ιό, καταδεικνύουν πώς ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών από Covid δεν χρειάζεται νοσοκομειακή περίθαλψη, αλλά τη μέριμνα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Αυτή δε είναι περισσότερο απαραίτητη για τους μη προνομιούχους πολίτες και για αυτούς που διαμένουν σε αγροτικές περιοχές και περιοχές όπου η πρόσβαση στην τριτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι δύσκολη. Σύμφωνα με τα δεδομένα, η σχέση οικογενειακού γιατρού και ασθενούς είναι πολύ σημαντική, ενώ οι νοσοκομειακοί δείκτες και τα κλινικά αποτελέσματα βελτιώνονται.
Η παρακολούθηση κατ’ οίκον κρίνεται πολύ σημαντική όχι μόνο για τη μείωση των εισαγωγών, αλλά και για την έγκαιρη εισαγωγή αυτών που χρήζουν νοσοκομειακής περίθαλψης. Η χρήση απλού εξοπλισμού, όπως οι συσκευές οξυγόνου και η διάθεση ιατρικών σκευασμάτων, ακόμη και τροφίμων, και η οικογενειακή υποστήριξη μπορεί να επιτευχθούν από νοσοκόμους της κοινότητας, επισκέπτες υγείας και κοινωνικούς λειτουργούς.
Στο πλαίσιο αυτό σημαντική κρίνεται και η οργάνωση τηλεφωνικών κέντρων και διαδικτυακών υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο για την πληροφόρηση των ασθενών καθώς και την παρακολούθηση και την υποστήριξη των ασθενών που εξέρχονται από τα νοσοκομεία. Όλα αυτά τα μέτρα, υπογραμμίζεται, θα συμβάλλουν όχι μόνο στη γρήγορη ανάρρωση και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής, αλλά θα μειώσουν δραστικά τον χρόνο παραμονής στα νοσοκομεία.
Επίσης, προτείνονται μέτρα για τις δημόσιες συγκοινωνίες ώστε να αποφεύγονται οι συνωστισμοί, αλλά και η ενημέρωση του πληθυσμού για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής που θα συνέβαλαν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού του συστήματος. Μια ολιστική προσέγγιση, εν ολίγοις, που θα λαμβάνει υπ’ όψιν και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως αναφέρεται.
Οι προτάσεις κατατέθηκαν και στην ανοιχτή επιστολή προς την πολιτική ηγεσία, με την οποία ζητούσαν ενεργοποίηση και των ιδιωτών γιατρών σε συνεργασία με τον δημόσιο τομέα. Απάντηση δεν έλαβαν ποτέ…
