Κοσμογονικές αλλαγές στον διπλωματικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής διαφαίνονται στον ορίζοντα, με τις διάφορες ομαδοποιήσεις ή συμμαχίες και τις αντίστοιχες αντιπαλότητες να μεταβάλλονται άρδην, αμέσως μετά την κατάρρευση της Δύσης στο Αφγανιστάν, αφήνοντας κενά και απορίες ως προς τους σχεδιασμούς και τις προοπτικές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
- Από τον Νίκο Σταυρουλάκι
Οι διαφοροποιήσεις αφορούν ουσιαστικά στην επιβίωση του έθνους, όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, καθώς ο βασικός εχθρικός πόλος συνεχίζει να υποσκάπτει τα ελληνικά ερείσματα.
Η Τουρκία ουδέποτε εγκατέλειψε την προσπάθεια να διεμβολίσει τις συμμαχίες της Ελλάδας με τρίτες χώρες, κυρίως του αραβικού κόσμου, προσπάθεια που επαναλαμβάνει μετά την πτώση της Καμπούλ. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρεί διπλωματικά ανοίγματα με την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εκμεταλλευόμενη και τον ρόλο που φέρεται ότι έχει στην επόμενη ημέρα του Αφγανιστάν.
Προσέγγιση με Εμιράτα
Τη Δευτέρα (30/8) ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν μίλησε τηλεφωνικά με τον πρίγκιπα διάδοχο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ και εν δυνάμει ηγέτη του κράτους, κάνοντας ακόμα ένα βήμα εξομάλυνσης που αποτελεί και σαφές σημάδι βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ των δύο περιφερειακών αντιπάλων.
Η Τουρκία και τα ΗΑΕ κατηγορούσαν μέχρι πρότινος η μία πλευρά την άλλη ότι επιχειρεί αποσταθεροποίηση της περιοχής μέσω επεμβάσεων σε χώρες όπως η Λιβύη και η Υεμένη, ενώ τα ΗΑΕ τάχθηκαν στο πλευρό της Ελλάδας στις αντιπαραθέσεις της με την Τουρκία για τις περιοχές οικονομικού ελέγχου (ΑΟΖ) στην ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, το γραφείο του Τούρκου προέδρου σε ανακοίνωση ανέφερε: «Οι σχέσεις μεταξύ των χωρών και τα περιφερειακά θέματα συζητήθηκαν στις συνομιλίες».
Για το ίδιο θέμα, η άλλη πλευρά σε σχετική ανακοίνωση ανέφερε ότι «οι δύο ηγέτες εξέτασαν τις προοπτικές ενίσχυσης των σχέσεων με τρόπο που να εξυπηρετεί τα κοινά τους συμφέροντα και τους δύο λαούς τους». Η αναφορά φέρει την υπογραφή του επίσημου πρακτορείου ειδήσεων WAM των ΗΑΕ.
Το «φλερτ» ανάμεσα στην Άγκυρα και στο Αμπού Ντάμπι επιβεβαιώνουν και άλλες πλευρές. «Το τηλεφώνημα του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν με τον σεΐχη ήταν πολύ θετικό και φιλικό» σημείωσε σε ανάρτησή του στο twitter ο διπλωματικός σύμβουλος των ΗΑΕ Ανουάρ Γκαργκάς. Επιπλέον, η γνωστή τουρκική διεύθυνση επικοινωνιών ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας τους ο Ερντογάν και ο Μπιν Ζάιντ συζήτησαν τις διμερείς σχέσεις και τις περιφερειακές εξελίξεις, με τον Ερντογάν να τονίζει ότι οι δύο χώρες ήταν σε επαφή για αρκετούς μήνες πριν, σε επίπεδο υπηρεσιών πληροφοριών, οι οποίες βοήθησαν να φτάσει η διμερής σχέση στο σημερινό επίπεδο, όπως μετέδωσε το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων.
Έγινε λόγος μέχρι και για οικονομική συνεργασία, με το Anadolu να σημειώνει ότι τα ΗΑΕ θα κάνουν σύντομα σοβαρές επενδύσεις στην Τουρκία.
Σύμφωνα με άλλα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, οι διαπραγματεύσεις ήρθαν σε συνέχεια μιας συνάντησης πριν από δύο εβδομάδες μεταξύ του Ερντογάν και του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΑΕ, σεΐχη Ταχνούν μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχγιάν. Αυτές οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν στη συνεργασία σε οικονομικές υποθέσεις και επενδύσεις.
Συγκρουσιακό παρελθόν
Να θυμίσουμε ότι τα εθνικά συμφέροντα των δύο χωρών έχουν συγκρουστεί σε αρκετά πεδία, όπως στη Συρία, και τη Λιβύη. Και επίσης ότι οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Αμπού Ντάμπι επιδεινώθηκαν, καθώς το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας (και κόμμα του Ερντογάν) άρχισε ανοιχτά να υποστηρίζει τη γνωστή Μουσουλμανική Αδελφότητα, μια πανισλαμιστική πολιτική οργάνωση, κατά την Αραβική Άνοιξη, που ξεχύθηκε στον Αραβικό κόσμο ως αντίδραση στον παρεμβατισμό της Δύσης.
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα με μια σειρά αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο κατέκτησε ακόμα και την εξουσία σε ορισμένες Αραβικές χώρες (Αίγυπτος) για να εκδιωχθεί με κινήσεις που δεν θα χαρακτηρίζονταν «δημοκρατικές» εκ μέρους της Δύσης. Σε αυτήν τη διελκυστίνδα, τα ΗΑΕ θεωρούν ακόμα και σήμερα την Αδελφότητα τρομοκρατική οργάνωση.
Προσέγγιση και με το Κάιρο
Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Αιγύπτου επιχειρείται από την Άγκυρα εδώ και δύο χρόνια και μάλιστα αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας μερικής οριοθέτησης της ΑΟΖ Αθήνας – Καΐρου.
Συνεχίζεται και σήμερα σε μια γενικότερη περίοδο, κατά την οποία η Τουρκία κάνει ευρύτερες κινήσεις για να μειώσει τις εντάσεις με αρκετές αραβικές χώρες, με τις οποίες διατηρεί ανταγωνιστικές σχέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ως ηγέτης δεν έχει «προβλήματα» αγκυλώσεων σε συμμαχίες και γνωρίζει να βαδίζει επί «ξηρού ακμής», ανατρέποντας ακόμα και το δικό του διατυπωμένο υβρεολόγιο απέναντι σε αυτές τις χώρες, επιδιώκει τώρα αναθέρμανση των σχέσεων με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.
Ήδη έχουν ανακοινωθεί η επανέναρξη νέου γύρου διερευνητικών επαφών της Άγκυρας και του Καΐρου τις επόμενες μέρες και η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών Σούκρι και Τσαβούσογλου. Η εποχή που ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι διέταζε να παραταχθούν τα αιγυπτιακά στρατεύματα κατά μήκος της αιγυπτιολιβυκής μεθορίου έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Περιφερειακή δύναμη με υποστήριξη Λονδίνου, Βερολίνου, Ουάσινγκτον
Οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν διαγράφουν επιπτώσεις ακόμα και στον συνολικό εθνοτικό χάρτη της Ευρώπης, η οποία, αδρανής και ακρωτηριασμένη, αναζητά αιφνιδιασμένη ταυτότητα δράσης απέναντι στο φαινόμενο της καθολικής επικράτησης βαρβάρων στη διακυβέρνηση της μακρινής ασιατικής χώρας.
Οι ανοιχτές διαφωνίες εντός της Ε.Ε. για τον τρόπο διαχείρισης του κύματος προσφύγων που άρχισε ήδη να προκύπτει από το Αφγανιστάν καταδεικνύουν ότι η Ευρώπη ως σύνολο «δεν αξίζει μια δεκάρα» μπροστά στην ισχύ που έχει αναπτύξει η Τουρκία τον τελευταίο χρόνο, εξαπολύοντας ακόμα και στρατιωτικές επιθέσεις σε ξένα εδάφη (Ναγκόρνο-Καραμπάχ) υπέρ των συμμάχων της.
Η Τουρκία, έχοντας εξασφαλίσει τα νώτα της προς τη Ρωσία, «κάνει παιχνίδι» περιφερειακής δύναμης, από την Τυνησία μέχρι το Αφγανιστάν, με πλήρη αποδοχή του ρόλου της από τις δυτικές πρωτεύουσες και δη το Λονδίνο και το Βερολίνο και εν πολλοίς την Ουάσινγκτον.
Μπροστά σε αυτή τη νέα κατάσταση και με την Τουρκία να συνεχίζει ανοιχτά τις προκλήσεις της σε βάρος της χώρας μας και της Κύπρου, η θέση της Αθήνας ότι η Τουρκία αποτελεί τη «μειοψηφία του ενός» σε θέματα του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας ακούγεται ως ανέκδοτο, αν όχι ως φάρσα, προς τον εαυτό μας.
Η δήλωση του Αμερικανού ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν ότι «η Τουρκία είναι πολύτιμη σύμμαχος» στην υπόθεση εκκένωσης του Αφγανιστάν σκιαγραφεί το πού θα κινηθούν οι τουρκοαμερικανικές σχέσεις το επόμενο διάστημα, με επιπτώσεις βεβαίως και στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις.
Με αυτά τα δεδομένα η πρόσφατη άφιξη στην Αθήνα του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας και ειλικρινούς φίλου της χώρας Ρόμπερτ Μενέντεζ και η παρασημοφόρησή του από διακριτούς πολιτειακούς φορείς -την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον υπουργό Εθνικής Άμυνας και τον δήμαρχο Αθηναίων-, δεν συνιστούσε απλή – αθώα κίνηση φιλοφρόνησης, ευχαριστίας, ή ευγνωμοσύνης για τις ουσιαστικές ενέργειες στήριξης του γερουσιαστή στη χώρα μας.
Η ανάγκη άμεσης αμυντικής πρόσδεσης στο αμερικανικό άρμα με τον σχετικό αναθεωρητικό νόμο και την επίσπευση της συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας είναι πλέον επειγόντως αναγκαία, όσο η η Τουρκία συνεχίζει να εξαπλούται στη διπλωματική έρημο που αφήνει η Δύση στο πέρασμά της…
