Για τη δυτική Μακεδονία τα γράφαμε προχθές. Έχουμε υποδομές, αλλά δεν έχουμε πληθυσμό. Η περιοχή ερημοποιείται.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Τα βόρεια σύνορά μας είναι πλέον παντελώς ανοχύρωτα. Τα «φυλάνε» οι αρκούδες και τα αηδόνια. Για τη Θράκη επίσης τα γράφουμε διαρκώς και θα επανέλθουμε. Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι αναμένει με αγωνία το πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής, αλλά αυτή, από ό,τι μαθαίνω, ευρίσκεται σε χειμερία νάρκη. Με συνέπεια ο πληθυσμός να αναχωρεί και από εκεί, και να αλλοιώνεται ο συσχετισμός.
Στο Αιγαίο και ιδιαιτέρως στις Κυκλάδες τα πράγματα, όμως, είναι εντελώς διαφορετικά. Εκεί συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: Έχουμε υπερπληθυσμό στα νησιά, αλλά δεν έχουμε πλέον τις υποδομές για να τον αντέξουν. Και με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ορατές πλέον και στον τελευταίο πολίτη, τα νησιά μας κινδυνεύουν να γίνουν πλωτό λεκανοπέδιο: Ο ένας πάνω στον άλλον χωρίς τα στοιχειώδη. Χωρίς ποιότητα ζωής!
Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε μια νέα κατάσταση: Το φετινό καλοκαίρι στο Αρχιπέλαγος ήταν αληθινά οριακό. Και σε κάποιες περιπτώσεις ανυπόφορο. Από θαύμα δεν γίναμε διεθνώς ρεζίλι. Ίσως επειδή αυτοί που μας επισκέφθηκαν, αψηφώντας τις εντολές -κυρίως Γάλλοι και Ιταλοί-, μας αγαπάνε! Μας αγαπάνε πολύ. Η πραγματικότητα όμως είναι σκληρή.
Η Σαντορίνη και η Μύκονος, όπως άφησε να εννοηθεί ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με την τοποθέτησή του στη ΔΕΘ, δεν μπορούν πλέον να εξυπηρετήσουν τους επισκέπτες πέντε κρουαζιερόπλοιων, όταν αυτοί αποβιβάζονται ταυτοχρόνως προς περιήγηση. Η Πάρος και η Αντίπαρος γνωρίζουν εκρηκτική οικιστική ανάπτυξη, ιδιαιτέρως η δευτέρα (καθώς στην πρώτη υπάρχει κορεσμός) και τίθεται πλέον επείγον ζήτημα σεβασμού του φυσικού περιβάλλοντος.
Η γραμμή φεριμπότ Πούντα – Αντίπαρος διακινεί περί το 1 εκατομμύριο επιβάτες το θέρος – πού είσαι, «Μανταλένα», να τους δεις! Το ρεύμα «πέφτει» με την πρώτη πίεση στο σύστημα διανομής ενέργειας και το νερό είναι είδος εν ανεπαρκεία. Στην Αντίπαρο το σούπερ μάρκετ της επώνυμης αθηναϊκής αλυσίδας -σε αντίθεση με τον τοπικό Φαρούπο, που αγαπά τον κόσμο του- επέβαλε πλαφόν προμήθειας εμφιαλωμένου νερού μέσα στον Αύγουστο. Μέχρι τρία μπουκάλια έκαστος! Και σε όποιον αρέσει! Για να μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των πελατών του.
Στην Πάρο και τη Νάξο το κυκλοφοριακό κομφούζιο στις εισόδους των λιμανιών κατά την ώρα της άφιξης των πρωινών πλοίων θυμίζει Κέντρο Αθηνών την ώρα διεξαγωγής πορείας. Τα τοπικά αεροδρόμια επίσης δεν έχουν τη χωρητικότητα για να αντέξουν την πίεση των ημερών. Το χάος στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης, που υποδέχθηκε τον Αύγουστο περισσότερους επισκέπτες από το 2019, είναι απερίγραπτο. Στην Αντίπαρο τα ελικόπτερα με τους VIP προσγειώνονται κάθε τέταρτο. Στο νησί χτίζονται σήμερα τετρακόσιες βίλες, ενώ οικοδομήθηκε και λειτουργεί το πεντάστερο ξενοδοχείο «Rooster» του εφοπλιστή Κομνηνού.
Το οδικό δίκτυο της πανέμορφης ορεινής Νάξου, της Κορώνου και της Απεράθου, είναι απαρχαιωμένο. Το Κέντρο Υγείας της Πάρου μέσα στο λιμάνι του νησιού είναι πολύ λίγο πλέον για τις ανάγκες. Απαράδεκτη η εικόνα των νέων που εμπύρετοι διαγνώστηκαν θετικοί στον κορονοϊό και διανυκτέρευσαν στο προαύλιό του, γιατί δεν υπήρχε κρεβάτι. Οι τιμές της στέγης για τον χειμώνα είναι στον ουρανό – στο Παγκράτι μπορεί να βρεις να νοικιάσεις φθηνότερα από ό,τι στη Σαντορίνη και τη Μύκονο, όπου οι εκπαιδευτικοί, οι αστυνομικοί και οι λιμενικοί πληρώνουν τον κούκο αηδόνι για να βάλουν κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους.
Ο τριπλασιασμός του πληθυσμού στα νησιά του Αιγαίου ανοίγει πέντε μεγάλα και δύσκολα θέματα, λοιπόν: Πρώτον, το φιλτράρισμα του αριθμού και του προφίλ των τουριστών που μπορεί να αντέξει κάθε προορισμός. Δεν είναι εύκολες αποφάσεις αυτές. Απαιτείται η συναίνεση της τοπικής κοινωνίας. Δεύτερον, τον ριζικό επανασχεδιασμό των υποδομών -δρόμοι, λιμάνια, υπηρεσίες υγείας, αεροδρόμια, σχολεία, δίκτυα ύδρευσης, ενέργειας, γήπεδα- σε κάθε προορισμό. Τρίτον, την ενίσχυση των τοπικών Αρχών ασφαλείας για όσο διαρκεί η θερινή σαιζόν. Τα τοπικά αστυνομικά τμήματα και οι τοπικοί λιμενικοί σταθμοί, όπως είχα την ευκαιρία να ενημερωθώ από τους διοικητές τους, έχουν τεράστιες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Οι άνδρες και οι γυναίκες τους είναι ήρωες. Τέταρτον, την επιβολή -όπου δεν υπάρχουν- νέων κανόνων αρχιτεκτονικής για να σεβαστούν οι νέοι κάτοικοι το κυκλαδικό αιγαιοπελαγίτικο τοπίο. Πέμπτον και δυσκολότερον, τον συνδυασμό όλων των ανωτέρω, τον σεβασμό του ιδιαίτερου τοπικού χρώματος που σε ορισμένες περιπτώσεις φθίνει ταχέως. Αυτή, μεταξύ μας, είναι η μεγαλύτερη απειλή.
Οι επισκέπτες αγαπάνε τα νησιά μας για το λευκό και το γαλάζιο τους, για το μέτρο τους, για τον πολιτισμό τους, για την αρμονία τους, για την απλότητά τους, για την ηρεμία τους. Σώζεται όμως παντού αυτό; Περπατάς στα Φηρά, στο Κολωνάκι της Σαντορίνης, και σε ορισμένα τμήματα της διαδρομής στα στενά είναι τόσο ξένες οι μυρωδιές που σου έρχονται στη μύτη από τα μπαχάρια ινδικών καρυκευμάτων και δεν ξέρω ποιας άλλης εθνικότητας ρεστοράν, ώστε νομίζεις ότι είσαι σε κάποια πόλη της Ανατολίας. Όχι στην Ελλάδα.
Περπατάς στην Αντίπαρο και μαθαίνεις ότι η παλιά παραδοσιακή ταβέρνα του Σινιόρη, που έδινε χρώμα στον σιφνέικο γιαλό, αγοράστηκε από έναν παίκτη του «MasterChef». Γύρευε αν θα πουλά σούσι αύριο, αντί αμπελοφάσουλα. Και είμαστε ακόμη στην αρχή!
Κανείς μας δεν ονειρεύεται, όμως, να δει τις Κυκλάδες Τζαϊπούρ και Πεκίνο. Η Ελλάς πρέπει να παραμείνει Ελλάς. Αυτό την κάνει ξεχωριστή και γοητευτική σε όλο τον κόσμο. Η μικρή κλίμακα. Για να μην το χάσουμε και αυτό όμως, ναι, απαιτείται να επανασυσταθεί το υπουργείο Αιγαίου. Με πραγματικές αρμοδιότητες και περιθώρια παρέμβασης στην κεντρική εξουσία. Με ιεράρχηση και σχεδιασμό. Με ισχυρή εκπροσώπηση στα κέντρα αποφάσεων. Δεν αρκεί να νομοθετούμε μόνο τη νησιωτικότητα στο Σύνταγμά μας. Οφείλουμε και να την υλοποιούμε!
Καθώς η ευαισθησία του πρωθυπουργού είναι δεδομένη επ’ αυτού και απ’ όσο καταλάβαμε στην Έκθεση είναι διατεθειμένος να «σπάσει αβγά» -συγκρουόμενος ακόμη και με τους συμπατριώτες του για τα διόδια στον Βόρειο Οδικό Αξονα Κρήτης-, αναμένουμε άμεσες πρωτοβουλίες. Δεν έχουμε καιρό για χάσιμο. Η πανδημία θα φύγει κάποτε. Αλλά ο τουρισμός ήταν και θα παραμείνει η βιομηχανία μας. Όχι μόνο με όρους οικονομικούς, αλλά με όρους πολιτισμικούς. Ο τουρισμός άλλωστε δεν είναι μόνο ΑΕΠ. Πρωτίστως είναι μέγεθος ποιοτικό, που ενισχύει ή καταστρέφει τη φήμη των λαών. Το ελληνικό φιλότιμο και η ανθρωπιά -λέξεις αμετάφραστες στην αγγλική- είναι το καλύτερο διαφημιστικό σποτ του πλανήτη. Και διαδίδεται από στόμα σε στόμα. Ας τα διασώσουμε.
Αφορμή για το σημερινό σημείωμά μου είναι, αγαπητοί, η εξαιρετική τοποθέτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ.
