Δύο εβδομάδες πριν από τη διεξαγωγή των δικηγορικών εκλογών, κορυφαία νομικός των Αθηνών μού έκανε «δώρο» ένα κειμήλιο. Πρόκειται για το ψηφοδέλτιο της υπό τον αείμνηστο Επαμεινώνδα Ζαφειρόπουλο παράταξης Δικηγορικός Συναγερμός, η οποία κέρδισε τις εκλογές του ΔΣΑ το μακρινό 1984. Το κρατούσε ως φυλακτό στο αρχείο της επί 37 ολόκληρα χρόνια.
- Από τον
Μανώλη Κοττάκη
Σε αυτό μετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Ευάγγελος Μεϊμαράκης, η Ελίζα Βόζεμπεργκ, ο Σωτήρης Πολύδωρας, ο Φώτης Πάλλας, ο Γεώργιος Στεφανάκης, ο Δημήτρης Παπατσώρης, ο Δημήτρης Χατζημιχάλης, ο Δημήτρης Παξινός, ο Διονύσης Καραχάλιος, η Ειρήνη Δορκοφίκη κ.ά. Ψηφοδέλτιο «διαμάντι», το οποίο δεν δύναται να συγκριθεί με τα τρέχοντα. Όσοι και όσες το στελέχωναν αποτέλεσαν για χρόνια πολλά τον κορμό της κεντροδεξιάς παράταξης και των αξιών της στη χώρα μας.
Η νίκη του αείμνηστου Ζαφειρόπουλου πανηγυρίστηκε τότε εντόνως από τον πρόεδρο της Ν.Δ. Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, γιατί ήταν η πρώτη φορά που κατάφερνε η Ν.Δ. να κερδίσει το κραταιό ΠΑΣΟΚ σε μια κάλπη τον καιρό της απόλυτης παντοδυναμίας του. Οι δικηγόροι, έξω από τα γραφεία του ΔΣΑ στην οδό Ακαδημίας, κρατούσαν κεριά όταν ανακοινώθηκε το νικηφόρο αποτέλεσμα, προκειμένου να σηματοδοτήσουν την πολιτική ανάσταση που έρχεται. Η ανάσταση αυτή… καθυστέρησε, βεβαίως, γιατί ο Ανδρέας Παπανδρέου έμεινε στην εξουσία λίγο περισσότερο από το… κανονικό, αλλά έκτοτε ο ΔΣΑ ήταν απόρθητο, φιλελεύθερο κάστρο. Με εξαίρεση τις θητείες του κεντρογενούς Τάκη Παππά και των αριστερών Φώτη Κουβέλη και Αντώνη Ρουπακιώτη, οι πρόεδροί του προέρχονταν κατά βάση από τη φιλελεύθερη παράταξη.
Τεράστιο ήθος
Ως ασκούμενος δικηγόρος στο γραφείο του ήδη εκλεγέντος Σωτήρη Πολύδωρα -τμήμα της άσκησής μου είχα κάνει στο γραφείο του επίσης προέδρου Δικηγορικού Συλλόγου Ροδόπης Ζαφείρη Χατζηαντωνίου-, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω και να θαυμάσω το ήθος τόσο του ιδίου όσο και των συνεργατών του. Ως αρχισυντάκτης της «Απογευματινής» το 2002, υποκίνησα με πρωτοσέλιδα άρθρα «ανταρσία» κατά της πρόθεσης του κόμματος -επί Προεδρίας Καραμανλή- να υποδείξει ως υποψήφιο για το αξίωμα τον γλυκύτατο κατά τα λοιπά Αντώνη Ρουπακιώτη εις βάρος του φιλελεύθερου Δημήτρη Παξινού. Ο τότε γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού Γιώργος Σουφλιάς είχε την άποψη ότι η Ν.Δ. έπρεπε να στηρίξει αριστερό υποψήφιο στο πλαίσιο της πολιτικής του μεσαίου χώρου. Μολονότι, νεαροί και αμούστακοι τότε, «χαλάσαμε» τον κόσμο, που ανάμεσα σε χιλιάδες δικηγόρους η Ν.Δ. δεν είχε μια δική της προσωπικότητα να προτείνει για τον κορυφαίο επιστημονικό σύλλογο της χώρας. (Ο,τι κάναμε τότε για την περιφρούρηση της ταυτότητας του συντηρητικού χώρου το κάνουμε και σήμερα, ανεξαρτήτως αρχηγού).
Ταχθήκαμε ως εφημερίδα με την υποψηφιότητα του φιλελεύθερου Δημήτρη Παξινού και δικαιωθήκαμε. Το βράδυ της νίκης του ο Παξινός ηγήθηκε… πορείας δεκάδων δικηγόρων προς την οδό Φειδίου, όπου και τα γραφεία μας, για ευχαριστίες κάτω από την προτομή του ιδρυτή της Μπότση. Απεδείχθη ένας από τους μακροβιότερους προέδρους.
Τον διαδέχτηκε ο προερχόμενος από την ΟΝΝΕΔ Γιάννης Αδαμόπουλος. Στα χρόνια των μνημονίων και της δραματικής συρρίκνωσης του ΠΑΣΟΚ, τα στελέχη του επέλεξαν μια κομμουνιστική τακτική για να μείνει όρθιος ο χώρος τους και να μη διαλυθεί: Εργάστηκαν συστηματικά για να κερδίσουν τα επιστημονικά σωματεία της χώρας και να διατηρήσουν τα ερείσματά τους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δικηγορικοί σύλλογοι, εμπορικά επιμελητήρια, τεχνικά επιμελητήρια, βιομηχανικά επιμελητήρια, δήμοι κ.λπ. ήταν το πεδίο δράσης τους.
Ο φιλελεύθερος χώρος έχασε τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών από τον κεντρώο πασοκογενή κύριο Αλεξανδρή. Και ακολούθως από τον πράο Δημήτρη Βερβεσό, ο οποίος είχε το μεράκι για το αξίωμα από πολύ νωρίς – τον θυμάμαι να μας επιτηρεί στον ΔΣΑ το 1992 όταν δίναμε γραπτές εξετάσεις για την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Από το 2014 και έκτοτε, λοιπόν, ο φιλελεύθερος χώρος μετρά ήττες.
Και στην Αθήνα αλλά και στον Πειραιά, όπου ο εκλεκτός νυν πρωτοκλασάτου επιτελικού υπουργού και άλλων τοπικών επιχειρηματικών δυνάμεων ηττήθηκε κατά κράτος από τον πασοκογενή υποψήφιο, παρά την πριμοδότηση με τον διαγωνισμό του «Κεράνη» για το νέο Δικαστικό Μέγαρο Πειραιώς. Το ζήτημα, μάλιστα, δεν είναι η ήττα, αλλά τρία μεγάλα θέματα: Το εύρος της ήττας των φιλελεύθερων υποψηφίων, το εύρος της αποχής -που προσφέρεται για ευρύτερα πολιτικά συμπεράσματα- και, βεβαίως, η κυβερνητική πολιτική απέναντι στον νομικό κόσμο. Ως προς το πρώτο, οι αριθμοί μιλούν μόνοι τους: Ο φιλελεύθερος υποψήφιος έλαβε στον δεύτερο γύρο ποσοστό 40,22% και έχασε με 19 σχεδόν μονάδες διαφορά από τον Δημήτρη Βερβεσό. Ο επικεφαλής του ετέρου φιλελεύθερου ψηφοδελτίου, διάσημος τηλεοπτικός δικηγόρος, δεν κατάφερε να εκλεγεί, μολονότι η παράταξή του κέρδισε έδρα. Η συμμετοχή έφτασε μετά βίας το 34,55%. Αναλυτικότερα, όσον αφορά τη συμμετοχή, από 23.497 εγγεγραμμένους δικηγόρους στα μητρώα του ΔΣΑ ψήφισαν μόλις οι 8.073. Τα ίδια και στον Πειραιά. Στη Θεσσαλονίκη πήγαν κάπως καλύτερα τα πράγματα – η συμμετοχή έφτασε το 48% και εξελέγη πρόεδρος ο Δημήτρης Φινοκαλιώτης, υιός του καθηγητή μας στο Φορολογικό Δίκαιο στο ΔΠΘ Κώστα Φινοκαλιώτη.
Τα συμπεράσματα από αυτή την ηχηρή επανάσταση των συνήθως σιωπηρών πλειοψηφιών είναι, θεωρούμε, συγκεκριμένα και σαφή: Ο δικηγορικός κόσμος ήταν ανέκαθεν αστικός και φιλελεύθερος. Δεν ήταν, όμως, ποτέ δεδομένος. Τα αποτελέσματα αποτελούν καταρχάς ηχηρή αποδοκιμασία της κυβερνητικής πολιτικής στον χώρο των δικηγόρων, καθώς η τάση αφαίρεσης της δικηγορικής ύλης, αντί να μειώνεται, αυξάνεται. Διεκδικούν πλέον δικηγορική ύλη ως εξωδικαστικοί μεσολαβητές ακόμη και τέως τηλεπερσόνες. Τέτοιος ξεπεσμός. Οι φιλελεύθεροι υποψήφιοι σαφώς και πληρώνουν κόστος γι’ αυτήν την πολιτική.
Βαριά ήττα
Πέραν αυτών, όμως, είναι ξεκάθαρο ότι τα χρίσματα αποδοκιμάζονται όταν οι επιλογές των κομμάτων είναι μακριά από τις αγωνίες του επιστημονικού χώρου. Οι δικηγόροι δεν πειθαρχούν, απειθαρχούν στις υποδείξεις. Η Ν.Δ. το πλήρωσε με βαριά ήττα, ο ΣΥΡΙΖΑ το κατάλαβε και δεν κατέβασε καν υποψήφιο στην Αθήνα, στήριξε τον δικαιωματιστή της ΑΝΤΑΡΣΥΑ Θανάση Καμπαγιάννη, ο οποίος πλησίασε σε απόσταση αναπνοής τον φιλελεύθερο υποψήφιο στον πρώτο γύρο.
Εάν ενσκύψει κανείς πάνω από το αποτέλεσμα και το συνδυάσει με την άρνηση της κοινωνίας να στηρίξει την υποψηφιότητα Λοβέρδου στο ΠΑΣΟΚ, διαφαίνεται ότι πλησιάζουμε στο τέλος των χειραγωγήσεων. Ο κόσμος δεν ακούει πια. Εις ό,τι αφορά δε τον δικηγορικό κόσμο, ο οποίος στις εθνικές κάλπες συνήθως ψηφίζει Ν.Δ., φοβάμαι πως ευρισκόμαστε προ δραματικών εκπλήξεων. Το 15% της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στον πρώτο γύρο και το 60% του ΠΑΣΟΚ στον δεύτερο δεν είναι καλά σημάδια για τη Ν.Δ. Ένα κόμμα διαλυμένο στις οργανώσεις χωρίς στοιχειώδη επαφή με την κοινωνία (κλαδικές, φοιτητικές, άλλες) τέτοια αποτελέσματα είναι καταδικασμένο να εισπράττει.
