Ο πληθωρισμός, η εκτόξευση της τιμής της ενέργειας και το κόστος ζωής επηρεάζουν άμεσα τις τσέπες των πολιτών, άρα η κυβέρνηση πρέπει είτε να το επιλύσει, για να μετριαστεί το οικονομικό πρόβλημα του κόσμου, είτε να κάνει να… φανεί ότι το επιλύει, για να μετριάσει το δικό της πολιτικό πρόβλημα.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Όποιο κι αν είναι το σχέδιο, προς το παρόν έχει αποτύχει. Η βοήθεια της κυβέρνησης προς τα νοικοκυριά έρχεται με λιγοστά μέτρα και ακόμα πιο λιγοστό χρήμα.
Όσο η μία χώρα μετά την άλλη προχωρούν σε σημαντικές κινήσεις στήριξης των νοικοκυριών, με «ζεστά» ευρώ σε μέτρα για την προστασία των καταναλωτών, η ελληνική κυβέρνηση σπεύδει να αποκλείσει κάθε συζήτηση, ακόμα και για μέτρα-ασπιρίνη, όπως η προσωρινή μείωση των φόρων σε τρόφιμα και καύσιμα.
Ως φτηνή δικαιολογία για την απραξία της η κυβέρνηση Μητσοτάκη προβάλλει την υποκριτική… αγωνία της μην τυχόν και επωφεληθούν έτσι οι πιο εύποροι. Κάτι που, προφανώς, δεν σκεφτόταν όταν καταργούσε τον φόρο γονικών παροχών στις μεγάλες περιουσίες…
Ο Έλληνας φορολογούμενος πληρώνει με το έτσι θέλω την όγδοη πιο ακριβή βενζίνη στον κόσμο, με τον ειδικό φόρο κατανάλωσης να ανέρχεται στο 24%. Οι επιδοτήσεις είναι μηδαμινές, σε βαθμό που δεν τις αντιλαμβάνεται κανένας όταν έρχονται οι διογκωμένοι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου. Σε συνδυασμό με τις υπερτιμήσεις σε βασικά διατροφικά αγαθά, η καθημερινότητα των πολιτών μετατρέπεται σε εφιάλτη.
Με την κυβέρνηση να αρνείται μία ανάσα έστω με τη μείωση φόρων στα είδη πρώτης ανάγκης. Σαν να μην φτάνουν αυτά, υπάρχουν και εξοργιστικές δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών όπως αυτές του Άδωνη Γεωργιάδη την περασμένη Δευτέρα, που είπε, μεταξύ άλλων, στον Real FM ότι «η μείωση του ΕΝΦΙΑ κάλυψε κομμάτι της αύξησης στο σούπερ μάρκετ» ή του Θόδωρου Σκυλακάκη για τους φτωχούς που δεν έχουν Ι.Χ.
Αγαπημένη δικαιολογία
Η αγαπημένη δικαιολογία της κυβέρνησης είναι ότι οι πολίτες υποφέρουν διότι μας προέκυψε ξαφνικά μια πληθωριστική κρίση, η οποία έρχεται από… έξω, άρα δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδας. Πράγματι ο πληθωρισμός είναι παγκόσμιο πρόβλημα, δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Αλλά όλο αυτό δεν μας έπιασε στον ύπνο, δεν έπεσε από τον ουρανό ξαφνικά. Τι έκανε, λοιπόν, η κυβέρνηση για να προετοιμαστεί για κάτι που ήταν αναμενόμενο ότι θα συμβεί;
Ηδη από τον χειμώνα του 2020 η πιθανότητα μετά την πρώτη φάση της πανδημίας να επιστρέψει ο πληθωρισμός απασχολούσε σοβαρά. Τον Δεκέμβριο του 2020, μάλιστα, οι φωνές των ειδικών προειδοποιούσαν ότι έρχεται εποχή υψηλού πληθωρισμού. Οικονομολόγοι, καθηγητές, μεγάλα διεθνή οικονομικά έντυπα, όπως ο «Economist», έγραφαν άρθρα με τη βεβαιότητα επιστροφής του υψηλού πληθωρισμού και τους μεγάλους κινδύνους που αυτός θα επιφέρει.
Η Ελλάδα διαθέτει ένα τεράστιο απόθεμα δημόσιου χρέους, που επί κυβέρνησης Ν.Δ. αυξάνεται για πρώτη φορά μετά το κραχ του 2010, και πολίτες που παλεύουν να επιβιώσουν μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση διαρκείας, με μισθούς που είναι από τους χαμηλότερους στην Ε.Ε. Δουλειά της κυβέρνησης ήταν, αντί να αγνοεί τον κίνδυνο, όπως κάνει συνήθως, να προετοιμαστεί για τη διαφαινόμενη πληθωριστική κρίση.
Σήμερα παρουσιάζουμε ενδεικτικά πολλά από τα μέτρα που λαμβάνουν τόσες χώρες, προκειμένου να ανακουφίσουν τους πολίτες τους. Κι αυτά τα μέτρα που βλέπουμε στο εξωτερικό λειτουργούν συντριπτικά για τα παραμύθια, την ανικανότητα και, κυρίως, την προκλητική αδιαφορία της κυβέρνησης Μητσοτάκη να κάνει έστω κάτι για τα χαμηλά και μεσαία κοινωνικά στρώματα, που ήδη υποφέρουν.
Λεφτά υπάρχουν, τελικά, αλλά μόνο για τις βρόμικες λίστες Πέτσα, για 200άρες στους… Φουρθιώτηδες και για 8χίλιαρα σε ημέτερα golden boys της κακιάς ώρας, που θα σώσουν την τσέπη τους αντί για τον ΕΦΚΑ.
Βρετανία: Ανώτατο όριο τιμής στην ενέργεια για 22.000.000 νοικοκυριά
Η βρετανική κυβέρνηση παίρνει μια σειρά από μέτρα που δίνουν ουσιαστική ανάσα στους πολίτες, ενώ ήδη είναι υπό συζήτηση και η μείωση φόρων στους λογαριασμούς ενέργειας.
Στη Βρετανία, ο ετήσιος κατώτατος μισθός ανέρχεται σε 17.300 λίρες, περίπου 20.500 ευρώ. Πρόσφατα ανακοινώθηκε μια σημαντική αύξηση 2.000 λιρών τον χρόνο, με ισχύ από τον προσεχή Απρίλιο.
- Τα νοικοκυριά αναμένεται να αντιμετωπίσουν αύξηση κατά 54% στους λογαριασμούς ενέργειας από τον Απρίλιο. Η ρυθμιστική Αρχή έθεσε ανώτατο όριο τιμής για 22.000.000 σπίτια.
- Θα ισχύσει από τον Απρίλιο έκπτωση 150 λιρών στους τοπικούς φόρους για το 80% των νοικοκυριών στη χώρα.
- Δίνεται εφάπαξ έκπτωση 140 λίρες στους λογαριασμούς ενέργειας για νοικοκυριά χαμηλοσυνταξιούχων και χαμηλόμισθων.
- Καταβολή 100 έως 300 λιρών σε όλους όσοι λαμβάνουν την κρατική σύνταξη.
- Θα καταβάλλονται επιπλέον 25 λίρες εβδομαδιαίως σε χαμηλόμισθους, όταν η θερμοκρασία πέφτει στους 0 βαθμούς Κελσίου, μεταξύ 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου.
Βέλγιο: Από 21%, στο 6% ο φόρος για το ηλεκτρικό
Στο Βέλγιο, ο κατώτατος μηνιαίος μισθός είναι 1.658 ευρώ. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα μειώσει τον ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια από 21%, σε 6% για το διάστημα από 1 Μαρτίου έως 1 Ιουλίου.
Επίσης, θα δοθεί επιταγή 100 ευρώ σε κάθε νοικοκυριό και θα επεκταθεί ο ευνοϊκός κοινωνικός συντελεστής τιμών. Το πακέτο για την ενέργεια θα ανέλθει σε 1,1 δισ. ευρώ, μια χειροπιαστή μέση μείωση για τα νοικοκυριά 165 ευρώ.
Γαλλία: Όριο για αύξηση το πολύ μέχρι 4% στους λογαριασμούς ρεύματος
Στη Γαλλία, όπου ο κατώτατος μηνιαίος μισθός ανέρχεται σε 1.603 ευρώ, ο Μακρόν όρισε ανώτατο όριο για τη αύξηση στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στο 4%. Δεσμεύτηκε, δηλαδή, ότι οι λογαριασμοί ρεύματος στα νοικοκυριά για φέτος δεν θα ανέβουν πάνω από αυτό το ποσοστό.
Για να το καταφέρει, η γαλλική κυβέρνηση έδωσε εντολή στην εταιρία κοινής ωφελείας EDF, τον κολοσσό παραγωγής ηλεκτρικής – πυρηνικής ενέργειας, που ανήκει κατά 80% στο κράτος, να πουλήσει περισσότερη φθηνή πυρηνική ενέργεια σε ανταγωνιστές, έστω κι αν η εταιρία υποστεί προσωρινές απώλειες.
Επίσης, η Γαλλία αποφάσισε να δώσει 100 ευρώ και voucher για το ρεύμα σε 38.000.000 πολίτες με μηνιαίο εισόδημα χαμηλότερο από 2.000 ευρώ.
Γερμανία: Τέλος το χαράτσι για τις ανανεώσιμες
Στη Γερμανία, όπου ο κατώτατος μηνιαίος μισθός είναι 1.621 ευρώ, η κυβέρνηση αποφάσισε να καταργήσει την πρόσθετη χρέωση στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας που αφορά στις ανανεώσιμες πηγές, με σημαντικό όφελος για τα νοικοκυριά.
Επίσης, αποφασίστηκε να δοθεί ένα πακέτο εφάπαξ επιχορηγήσεων 130.000.000 ευρώ σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, το οποίο θα καταβληθεί το καλοκαίρι, όταν και θα λαμβάνουν τους λογαριασμούς τους.
Ιταλία: Ελάφρυνση 20% και μείωση του ΦΠΑ στο αέριο
Αν και δεν έχει οριστεί επίσημα, ο κατώτατος μηνιαίος μισθός στην Ιταλία είναι στα 920 ευρώ. Η χώρα μειώνει κατά πέντε μονάδες τον ΦΠΑ στο φυσικό αέριο, ενώ μηδενίζονται προσωρινά οι «χρεώσεις συστήματος» στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου.
Οι χρεώσεις συστήματος περιλαμβάνουν επιβαρύνσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πυρηνικό παροπλισμό, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 20% των τελικών λογαριασμών.
Μας βάζουν τα γυαλιά Ολλανδία και Λουξεμβούργο
Η Ολλανδία, με κατώτατο μισθό στα 1.725 ευρώ, μείωσε τους ενεργειακούς φόρους για το σύνολο του πληθυσμού. Στο Λουξεμβούργο, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 2.257 ευρώ, η κυβέρνηση αύξησε το επίδομα κόστους ζωής κατά 200 ευρώ, για να προστατεύσει καλύτερα τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Σερβία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σκόπια: Πάγωμα τιμών σε τρόφιμα, ενέργεια
Για να θωρακίσει τους καταναλωτές η Βουλγαρία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 332 ευρώ, πάγωσε τις τιμές ρεύματος και θέρμανσης μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Αυτό εμπόδισε την ανεξάρτητη ρυθμιστική Αρχή ενέργειας να αυξήσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας κατά 11,5% και τις τιμές θέρμανσης κατά 30%.
Από την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση της Ουγγαρίας πάγωσε κι αυτή τις τιμές βασικών προϊόντων, όπως το γάλα, το αλεύρι, το κρέας και το λάδι. Οι τιμές θα μείνουν για το επόμενο τρίμηνο στο επίπεδο που ήταν στα μέσα Οκτωβρίου.
Και η Σερβία με τα Σκόπια αποφάσισαν να παγώσουν προσωρινά τις τιμές για προϊόντα όπως το ψωμί, η ζάχαρη και το λάδι.
Ισπανία: Έβαλε πλαφόν στις αυξήσεις για το γκάζι
Η Ισπανία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 1.166 ευρώ, έθεσε ανώτατο όριο στις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου. Επίσης, ο ΦΠΑ στους λογαριασμούς ενέργειας θα παραμείνει στο 10% από 21%, ενώ ο ειδικός φόρος στην ηλεκτρική ενέργεια θα παραμείνει στο 0,5% έως τις 30 Απριλίου.
Επιπλέον, ένας φόρος 7% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος τελικά μετακυλίεται στους καταναλωτές, αναστέλλεται έως τα τέλη Μαρτίου.
Ιρλανδία: Επιταγές ενίσχυσης στους πολίτες, -20% σε συνταγές, εισιτήρια
Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας ανακοίνωσε ένα πλήρες πακέτο στήριξης για να προστατευτούν οι καταναλωτές από τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση.
Μεταξύ των μέτρων που ανακοινώθηκαν είναι:
- Ενεργειακή πίστωση 200 ευρώ για τους πολίτες.
- Επιπλέον 125 ευρώ εφάπαξ καταβολή σε όσους λαμβάνουν επίδομα καυσίμων.
- Επιπλέον κρατική ενίσχυση 20% για τη φαρμακευτική δαπάνη.
- Μείωση 20% στα εισιτήρια των ΜΜΜ.
«Ψαλίδι» στην Τσεχία! Νορβηγία: Ο λογαριασμός στο κράτος
Η Τσεχία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 651 ευρώ, μείωσε τον ΦΠΑ στην ενέργεια, ενώ ενέκρινε νομοσχέδιο χαλάρωσης των όρων για τα κοινωνικά επιδόματα που συνδέονται με τη στέγαση.
Στη Νορβηγία, που δεν υπάρχει επίσημος κατώτατος μισθός (ενδεικτικά, ο μέσος ετήσιος μισθός ενός δασκάλου είναι 106.000 ευρώ), η κυβέρνηση θα πληρώσει το 80% των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών! Επιπλέον, θα διατεθούν έξτρα κρατικές παροχές στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Η Πολωνία μηδένισε τον ΦΠΑ παντού
Η Πολωνία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 655 ευρώ, ανακοίνωσε μειώσεις φόρων στην ενέργεια, στη βενζίνη και στα βασικά είδη διατροφής, καθώς και επιταγές μετρητών για τα νοικοκυριά.
Συγκεκριμένα, μηδένισε τον ΦΠΑ στα βασικά είδη διατροφής και στο φυσικό αέριο. Μείωσε τον ΦΠΑ σε βενζίνη και ντίζελ στο 8%. Μείωσε στο 5% τον ΦΠΑ σε θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια.
Μπαχάμες: Έριξε στο 10% τον ΦΠΑ
Στα τέλη Ιανουαρίου ο υπουργός Οικονομικών στις Μπαχάμες Michael B. Halkitis ανακοίνωσε ότι λόγω του πληθωρισμού θα μειωθεί από 12% σε 10% ο ΦΠΑ σε εκατοντάδες αγαθά, όπως τα τρόφιμα και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης.
Τι επιτρέπει η Ε.Ε. και τι δεν κάνει το Μαξίμου
Η ενεργειακή κρίση ώθησε την Ε.Ε. να δημοσιοποιήσει τον Οκτώβριο μια «εργαλειοθήκη» με έκτακτα μέτρα που επιτρέπει στα μέλη της να λαμβάνουν για την προστασία των καταναλωτών τους.
Στις επιλογές που έχουν πλέον τα μέλη της Ε.Ε. περιλαμβάνονται:
- Μείωση των εθνικών φόρων για την ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα. Σημειωτέον ότι οι φόροι αντιπροσωπεύουν κατά μ.ο. το 41% των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών της Ε.Ε.
- Αφαίρεση από τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των εισφορών για τη χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
- Επιτρέπονται προσωρινές κρατικές πληρωμές για να βοηθήσουν τα φτωχότερα νοικοκυριά να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
- Οι κυβερνήσεις μπορούν να φρενάρουν τη διακοπή ηλεκτροδότησης των νοικοκυριών λόγω οφειλών ή να επιτρέψουν την καθυστέρηση πληρωμών στους λογαριασμούς.
Τελειώνει το φτηνό χρήμα, τραβούν την ανηφόρα τα ελληνικά ομόλογα
Οι περισσότερες κυβερνήσεις συνήθισαν μια εποχή σχεδόν τσάμπα χρήματος. Η φτηνή χρηματοδότηση επέτρεψε σε κυβερνήσεις να έχουν τεράστια ελλείμματα κι ώθησε τις κεντρικές τράπεζες να ψάχνουν άλλα εργαλεία, όπως τις αγορές ομολόγων, όποτε έπρεπε να «ντοπάρουν» την οικονομία.
Γι’ αυτό και τα νέα για αύξηση επιτοκίων, με σκοπό να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός, προκαλούν ρίγη ανησυχίας. Ειδικά στην υπερχρεωμένη Ελλάδα! Στην ουσία, όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το οικονομικό «στρίμωγμα» από τις αυξήσεις επιτοκίων.
Οι κεντρικές τράπεζες θα αυξήσουν τα επιτόκια και η Ελλάδα πήρε ήδη τις τελευταίες ημέρες μια γεύση για το τι μπορεί να ακολουθήσει. Το κόστος δανεισμού για τη χώρα μας εκτινάχτηκε κοντά στα προ πανδημίας επίπεδα, όταν η Κριστίν Λαγκάρντ αρνήθηκε να αποκλείσει άνοδο των επιτοκίων φέτος και μίλησε για την «ομόφωνη ανησυχία» της ΕΚΤ για το ρεκόρ πληθωρισμού στην ευρωζώνη.
Η άνοδος στο Ελληνικό Δεκαετές Ομόλογο έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2019 και η απόδοσή του αυξήθηκε κατά 0,3%, στο 2,55%. Να υπενθυμίσουμε ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έχει ξεπεράσει πια το 210% του ΑΕΠ.
Αν, μάλιστα, επαληθευτεί η πληροφόρηση του Economist, ότι η ΕΚΤ, που δεν έχει αυξήσει τα επιτόκια για πάνω από μία δεκαετία, αναμένεται να τα αυξήσει φέτος όχι μία αλλά δύο φορές, τότε τα νέα είναι ακόμα πιο άσχημα. Και για το δημόσιο χρέος αλλά και για το ιδιωτικό, αφού οι ιδιώτες σε μια χώρα τείνουν να «πληρώνουν» μεγαλύτερο μερίδιο του… λογαριασμού απ’ ό,τι η κυβέρνηση, η οποία μπορεί πάντα να δανείζεται φτηνότερα.
