Ήταν το Καλοκαίρι του 1979. Δεκατεσσάρων χρονών, μόλις είχε κλείσει το σχολείο, το Φθινόπωρο θα πήγαινα Γ΄ Γυμνασίου.
Από τον ΦΑΗΛΟ Μ. ΚΡΑΝΙΔΙΩΤΗ*
Ο βιβλιοφάγος πατέρας μου, εξ ου το μικρόβιο, είχε φέρει τα Απαντα του Ντοστογιέφσκι, εκδόσεις Γκοβόστη, σε μετάφραση, νομίζω, Άρη Αλεξάνδρου. Ξεκίνησα το «Εγκλημα και Τιμωρία». Αυτό ήταν. Ο παππούς είχε πεθάνει, οπότε δεν είχε πια «Μαυρομμάτι Resort». Η μάνα μου νόμιζε πως είχα σαλτάρει, διότι κλείστηκα μέσα και διάβασα ως τον Σεπτέμβριο όλα τα βιβλία του. Τη μέρα κατέβαζα και τα ρολά, ώστε η καλοκαιριάτικη μέρα και το φως της να μη μου αποσπούν την προσοχή. Τυχαία πέρυσι βρήκα και μια έκθεσή μου από το Λύκειο, ελεύθερο θέμα και εγώ την αφιέρωσα στον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, στα πάθη του και στο έργο του, μια τεράστια κληρονομιά.
Το «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο» μου καρφώθηκε στο μυαλό. Έγινε η αφετηρία να διαβάσω και άλλους, Τολστόι, Τουργκένιεφ, Τσέχωφ. Έχω διαβάσει ακόμη και τους «αντιπάλους» Γκόρκι, το «Πώς δενότανε το ατσάλι» του Οστρόφσκι, μία βιογραφία του Στρατάρχη Τουχατσέφσκι από τον Λεβ Νικούλιν, τα ποιήματα του Μαγιακόφσκι, της Αχμάτοβα, έχω δει ρωσικό θέατρο και αριστουργήματα του σοβιετικού κινηματογράφου.
Εγώ ξεχωρίζω το συγκλονιστικό «Ο τεσσαρακοστός πρώτος» του Γκρικόρι Τσουχράι. Ο ρωσικός λαός έχει σημαντικό πολιτισμό, σε όλες τις Τέχνες. Είναι αξιοθαύμαστος. Πόση σχέση έχει όμως αυτό με την προάσπιση των συμφερόντων μας; Η κουλτούρα δεν αποκλείει τη βαρβαρότητα. Σας είπε κανείς πως οι Γερμανοί το 1933-45 ήταν απαίδευτοι και άμουσοι;
Το συνόψισε ο Μανν, «Πώς εμείς, ένα Εθνος ποιητών και φιλοσόφων, γίναμε Εθνος δολοφόνων». Ρωτήστε, πλην των Ουκρανών, τους λαούς της Βαλτικής τι έχουν υποφέρει. Στη δε Ρωσία αυτή η σκληρότητα συνδέεται με την απολυταρχία, κεκαλυμμένη ή μη, με την οποία κυβερνάται αυτή η χώρα, είτε με Τσάρο, είτε με Μπολσεβίκους, είτε με επίφαση δημοκρατίας.
Αυτή η αχανής χώρα, λένε μερικοί, μόνο έτσι μπορεί να κυβερνηθεί, προφανώς όμως είναι μύθος και αυτό το αποδεικνύουν π.χ. οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, επίσης τεράστιες χώρες. Απλά στη Ρωσία ο αυταρχισμός και η διαφθορά διαιωνίζονται πάνω στη μοιρολατρία των Ρώσων, που δεν έχουν ζήσει ούτε μία ημέρα Δημοκρατίας. Εάν ψιθυρίσεις πως αντιπολιτεύεσαι το καθεστώς Πούτιν, έχεις στην τσέπη ανηλεές κυνηγητό. Μπορείς να διαφωνείς μαζί του στο αν σου αρέσουν τα πιροσκί με κιμά και όχι με πατάτα, αλλά αν η διαφωνία σου είναι πολιτική και την ψιθυρίσεις δημόσια, θα πας μεγάλες διακοπές και αν γίνεις πολύ ενοχλητικός, έχει και πολώνιο το μενού και να ζήσουμε να σε θυμόμαστε.
Ανάλογο δημοκρατικό έλλειμμα έχει και η Ουκρανία και μπορώ να γράψω σελίδες, όμως για τα συμφέροντά μας αυτά είναι αδιάφορα. Έχουμε μεγάλο ταλέντο να φανατιζόμαστε και να σφαζόμαστε μεταξύ μας για οτιδήποτε, ακόμη και για ξένα νιτερέσα ή για κάτι που συνέβη πριν από έναν Αιώνα. Πιάστε κουβέντα για τον Ελευθέριο Βενιζέλο και θα γίνει τέτοιος χαμός με μερικούς, που θα νομίζετε πως είναι τουλάχιστον πρώτα ξαδέρφια του Γούναρη ή Πρίγκιπες της δυναστείας μας. Τη διχόνοια την έχουμε βυζάξει με το γάλα και είναι τόσο ισχυρή που τα πάθη που εμπνέει σιγάζουν τη φωνή της λογικής.
Τα πολιτικά ζητήματα και πολύ περισσότερο τα ζητήματα διεθνών σχέσεων, εθνικής ασφάλειας, διασφάλισης των πιο ζωτικών συμφερόντων της χώρας είναι ζητήματα από τα οποία πρέπει να απουσιάζει το συναίσθημα. Χρειάζεται μια ψυχρή στάθμιση των συμφερόντων μας, έχοντας επίγνωση πως μόνο αυτά υπάρχουν και όχι «δίκαια», «φιλία» ή «έχθρα». Με την καρδιά επιτρέπεται να βλέπουμε μόνο τα αδέρφια μας στην Κύπρο, στη Β. Ηπειρο και παντού στον κόσμο.
Ακόμη όμως και τον Ελληνισμό της ιστορικής περιφέρειας και της Διασποράς, αν θέλουμε να τον υπηρετήσουμε παραγωγικά και αποτελεσματικά, οφείλουμε να το κάνουμε χωρίς ψευδαισθήσεις, ιδεοληψίες, χωρίς να αναλύουμε γεγονότα και προοπτικές συμμαχιών με ψυχολογικούς και συναισθηματικούς όρους, μόνο με όρους σύμπτωσης συμφερόντων με συμμάχους μας. Π.χ., με το Ισραήλ έχουμε κοινά συμφέροντα, όχι γιατί είναι δημοκρατία, αλλά γιατί η Τουρκία φέρεται εχθρικά προς αυτό και η ύπαρξη ενός ισλαμικού στρατού κατοχής στην Κύπρο πλέον τούς προβληματίζει. Με την Αίγυπτο έχουμε επίσης κοινά συμφέροντα και είναι αδιάφορο για εμάς το ότι έχει αυταρχικό καθεστώς.
Εάν στο παρελθόν οι συμμαχίες μας μάς απογοήτευσαν, ήταν γιατί εμείς χειριστήκαμε λάθος τα πράγματα, οι ηγεσίες μας δηλαδή. Ενώ η Ελλάδα ήταν χώρα του ΝΑΤΟ, αναμφισβήτητα ενταγμένη στο στρατόπεδο των ΗΠΑ και της Δύσης, ενώ διεκδικούσαμε την Ενωση της Κύπρου με τη Μάνα, έχοντας το κύρος ενός συμμάχου που μάτωσε στο πλάι των Αμερικανών σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους και στην Κορέα, μέσα στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, ο Μακάριος, ο Ανδρέας και η ελλαδική και κυπριακή αριστερά πούλαγαν αντιαμερικανισμό, ενώ είχαμε και κινήματα ειρήνης, που μετά την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ αποδείχθηκε πως σε όλη την Ευρώπη τα χρηματοδοτούσαν οι… Μυστικές Υπηρεσίες των Ανατολικών χωρών!
Κινήματα, δηλαδή, και καλά αντιπολεμικά, κατά των αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων, που ήταν «κακοί», ενώ οι ρωσικοί πύραυλοι ήταν οι «καλοί», θα μας έφτιαχναν ωραίο μαλλί και βελούδινη επιδερμίδα, τα δε ντου σε Ουγγαρία το 1956, Τσεχοσλοβακία το 1968 και στο Αφγανιστάν το 1979 ήταν ντου «με επίκεντρο τον άνθρωπο» κ.λπ. Θα ήταν ωραία κωμωδία σε σίκουελ, αν δεν ήταν όλα αληθινά και με τόσο τραγικές συνέπειες για εκατομμύρια ανθρώπους. Εμείς, λοιπόν, αφήνοντας στην άκρη συναισθηματισμούς, ηθικολογίες, θρησκευτικά κριτήρια, ιστορικούς μύθους, προφητείες, να κάνουμε ό,τι κάνει κάθε σοβαρό κράτος: να κοιτάξουμε να εξυπηρετήσουμε τα δικά μας συμφέροντα μέσα από τις συμμαχίες μας και όχι αυτοκτονικά κόντρα σε αυτές ή σφυρίζοντας αδιάφορα.
*Δικηγόρος, πρόεδρος της ΝΕΑΣ ΔΕΞΙΑΣ, εταίρους του συνασπισμού ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, www.neadexia.gr
