Την αποτύπωση της μετεωρολογικής κατάστασης, που επικράτησε στην Αττική την ημέρα της καταστροφικής πυρκαγιάς στο Μάτι, στις 23 Ιουλίου του 2018, δημοσίευσαν επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο «Δελτίο της Αμερικανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (Bulletin of the American Meteorological Society)».
Η ανάλυση για την κατάσταση της αποφράδας εκείνης ημέρας, που υπογράφεται από τους ερευνητές Κώστα Λαγουβάρδο και Βάσω Κοτρώνη και τους επιστημονικούς συνεργάτες Θοδωρή Γιάνναρο και Σταύρο Ντάφη, καταδεικνύει τον ρόλο των ισχυρών καταβατικών ανέμων στη γρήγορη εξάπλωση της δασικής πυρκαγιάς∙ μιας πυρκαγιάς που οδήγησε στη δεύτερη μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην Ελλάδα μετά τον καύσωνα του 1987.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η θερμοκρασία στις ανατολικές ακτές της Αττικής εκείνη την ημέρα έφτασε τους 39 βαθμούς, η υγρασία έπεσε στο 19% πριν το ξέσπασμα της φωτιάς, ενώ οι ριπές του ανέμου από τα δυτικά ξεπέρασαν τα 95 χιλιόμετρα την ώρα. «Ο συνδυασμός αυτών των μετεωρολογικών συνθηκών με την τοπογραφία της περιοχής», αναφέρουν, «οδήγησε σε μία ακραία και μη ελεγχόμενη συμπεριφορά της δασικής πυρκαγιάς, όπως υπολογίστηκε από τους πυρομετεωρολογικούς δείκτες».
Ταυτόχρονα, η μελέτη κάνει λόγο και για το τι πρέπει να γίνει. Αναδεικνύει την ανάγκη για σωστή καταγραφή της καύσιμης ύλης, ειδικά σε περιοχές μικτής ζώνης (συνύπαρξη οικισμών και δάσους) όπως το Μάτι, καθώς και την επιτυχημένη λειτουργία του προγνωστικού μοντέλου εξάπλωσης πυρκαγιάς IRIS του Αστεροσκοπείου για την πρόβλεψη της κίνησης του μετώπου της φωτιάς.
«Μπορεί να ξανασυμβεί, αλλά μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε»
Το IRIS, σύμφωνα με τους ερευνητές του ΕΑΑ, αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, το οποίο επιχειρησιακά μπορεί να στηρίξει τις προσπάθειες πυρόσβεσης. Μάλιστα, φέτος το καλοκαίρι η ομάδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών-meteo παρείχε προγνώσεις εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών σε όλες τις περιπτώσεις που ζητήθηκε η ενεργοποίηση του IRIS από το Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος.
Στο μεταξύ, με αφορμή τη δημοσίευση στο Δελτίο της Αμερικανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, ο κ. Λαγουβάρδος μίλησε στο ΑΠΕ για τον κίνδυνο που ελλοχεύει εξαιτίας των καιρικών συνθηκών στη χώρα μας.
Σε ερώτηση για το αν μπορεί να ξαναγίνει ένα νέο «Μάτι», ο ίδιος απάντησε: «Δυστυχώς ναι».
«Παρόλο που οι μετεωρολογικές συνθήκες ήσαν όντως ακραίες εκείνη την ημέρα, παρόμοιες συνθήκες παρουσιάζονται κάποιες φορές και σε αρκετές περιοχές μέσα στο καλοκαίρι, ειδικά σε ημέρες με πολύ ενισχυμένους βόρειους ανέμους».
Πόσο έτοιμοι είμαστε -τουλάχιστον επιστημονικά- να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστροφές;
«Σε μεγάλο βαθμό είμαστε», απαντά ο ίδιος. «Η πύκνωση των δικτύων αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών και η εκτέλεση μετεωρολογικών προγνώσεων σε υψηλή ανάλυση επιτρέπουν πλέον τόσο την ποσοτικοποίηση πυρο-μετεωρολογικών δεικτών με υψηλή πιστότητα από την προηγούμενη ημέρα όσο και την παρακολούθηση των καιρικών συνθηκών σε πραγματικό χρόνο, όταν έχουμε σε εξέλιξη ένα γεγονός δασικής πυρκαγιάς».
Όσο για το τι πρέπει να γίνει στο άμεσο μέλλον, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα για ένα νέο «Μάτι», ο κ. Λαγουβάρδος προτείνει «τη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων επιστημονικών και επιχειρησιακών φορέων, την πύκνωση των μετεωρολογικών δικτύων και την επιχειρησιακή εφαρμογή μοντέλων εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών, όπως το σύστημα ΙΡΙΣ, το οποίο παρουσιάστηκε στη σχετική δημοσίευση».
