Τα 10 τελευταία χρόνια η πολιτική των ΗΠΑ στη νοτιοανατολική και ανατολική Ευρώπη οικοδομήθηκε πάνω σε δύο άξονες.
- Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφάλα*
Ο πρώτος περιλαμβάνει τον εξοστρακισμό της Ρωσίας από τη Συρία ώστε μέσω Τουρκίας να διοχετευθούν οι υδρογονάνθρακες της Μέσης Ανατολής στην Ευρώπη. Ο δεύτερος περιστρέφεται με κατεύθυνση την ενθάρρυνση της στρατηγικής συμμαχίας της Τουρκίας με Ουκρανία και Ισραήλ. Σε δική τους, επίσης, παρέμβαση αποδίδεται και η πρόσφατη προσέγγιση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων προς την Τουρκία.
Όμως στη Συρία και την Ουκρανία η πολιτική των ΗΠΑ απέτυχε. Στη μεν πρώτη οι Αμερικανοί ηττήθηκαν στρατιωτικά, στη δε δεύτερη εκδιώχθηκαν από τη χώρα μετά τη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας. Δοθέντος ότι η εξουδετέρωση των μελλοντικών αμερικανικών επεμβάσεων στην Ουκρανία προϋποθέτει τον καθολικό εξοστρακισμό τους από τη χώρα, η μοναδική λύση που έχει ο κ. Πούτιν μόλις ολοκληρώσει τη στρατιωτική του επέμβαση είναι ο κερματισμός της Ουκρανίας σε σύνολο ελεγχόμενων κρατών και η άμεση ομοσπονδοποίησή τους, αντιγράφοντας το Σχέδιο Ανάν που προωθούν οι αντίπαλοί του στην Κύπρο.
Όμως, παρά το γεγονός ότι η ακύρωση του στρατηγικού άξονα Ουκρανίας – Τουρκίας θα ωφελήσει την Ελλάδα, η τελευταία υπέστη μία αντίστοιχη στρατηγική ήττα με αυτήν της Τουρκίας στην Ουκρανία επειδή, λόγω των ενεργειών της κυβέρνησης Μπάιντεν, ακυρώθηκε η κατασκευή του αγωγού EastMed που θα έφερνε το ισραηλινό αέριο στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδος.
Οι αμερικανικές επεμβάσεις ουσιαστικά διέλυσαν τη συμμαχία Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ προς όφελος της οικονομικής συνεργασίας Τουρκίας – Ισραήλ επειδή 20 δισ. κυβικά μέτρα ισραηλινού φυσικού αερίου ετησίως θα καταλήγουν στη γηραιά ήπειρο μέσω Τουρκίας. Η νέα κατάσταση θεωρείται παγιωμένη μετά την πρόσφατη επίσκεψη του Ισραηλινού προέδρου στην Τουρκία και την ομαλοποίηση των σχέσεών τους.
Ο κ. Μπάιντεν την 9η Ιανουαρίου με μία αιφνιδιαστική κίνηση διέγραψε την εξωτερική πολιτική του κ. Δένδια, ισχυριζόμενος ότι ο υποθαλάσσιος αγωγός κόστους 7 δισ. δολαρίων ήταν «αντίθετος με τους κλιματικούς στόχους και τα οράματά του». Ο κ. Μπάιντεν ισχυρίστηκε, επίσης, ότι το 2025, ημερομηνία που θα ολοκληρωνόταν ο αγωγός EastMed, ουδείς στην Ευρώπη θα χρησιμοποιούσε φυσικό αέριο επειδή αυτό θα είχε ήδη αντικατασταθεί με τις πράσινες ενεργειακές πηγές.
Επιπλέον ο κ. Μπάιντεν ισχυρίστηκε ότι η οικονομική και εμπορική βιωσιμότητα του έργου ήταν αίολη, παρά το γεγονός ότι το 2019 η μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης απεδείκνυε ότι «το έργο ήταν και τεχνικά εφικτό και οικονομικά βιώσιμο και εμπορικά ανταγωνιστικό». Επιπροσθέτως, ο κ. Μπάιντεν, εκτός από την οικονομική ζημιά που επέφερε στην πατρίδα μας και την εξουδετέρωση της στρατηγικής συμμαχίας με το Ισραήλ, ενίσχυσε τα νέα οθωμανικά οράματα του κ. Ερντογάν, ο οποίος θεωρεί ότι το Αιγαίο και η Μεσόγειος Θάλασσα αποτελούν τουρκική λίμνη.
Ομοίως, εκτός των χαλαρών αμερικανικών αντιδράσεων για τους S-400, επί της ουσίας η Αμερική ουδέποτε επέβαλε οποιοδήποτε είδος κυρώσεων στην Τουρκία και, κυρίως, στην τουρκική αμυντική βιομηχανία. Τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη χρησιμοποιούν αμερικανική τεχνολογία, όπως αμερικανική τεχνολογία θα χρησιμοποιήσουν και οι τρεις φρεγάτες που ναυπηγούνται για το τουρκικό πολεμικό ναυτικό, τα μη επανδρωμένα ανθυποβρυχιακά σκάφη που θα κατακλύσουν το Αιγαίο, από τη Σάμο μέχρι τη Σαλαμίνα, τα υποβρύχια, το πλοίο συλλογής πληροφοριών, καθώς και το εγχώριο αντιπλοϊκό πυραυλικό σύστημα.
Παρά το γεγονός ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν οκτώ μήνες πριν από την επέμβαση ότι η Ρωσία θα εισβάλει στην Ουκρανία, η Γερμανία στις 22 Φεβρουαρίου μετά τις αμερικανικές πιέσεις ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τη λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Ο υποθαλάσσιος αγωγός, που είχε σκοπό να διπλασιάσει τη ροή του ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία και τη δυτική Ευρώπη παρακάμπτοντας την Ουκρανία, κόστισε 11 δισ. δολάρια και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021. Εκτοτε, όμως, παρέμενε τεχνηέντως και δολίως αδρανής επειδή αναμενόταν να πιστοποιηθεί από τη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι «εγκρίσεις ποτέ δεν έφτασαν» λόγω της αμερικανικής πολιτικής στην Ευρώπη, από την οποία επωφελούνται μόνο η ίδια και η Τουρκία.
Η ακύρωση της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδος – Ισραήλ, καθώς και η εξαΰλωση της πολιτικής του κ. Δένδια ήταν επιτυχείς επειδή οι Αμερικανοί έχουν τους ανθρώπους τους στην Αθήνα, οι οποίοι εργάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Εν ριπή οφθαλμού η αμερικανική πολιτική εξαΰλωσε τις μακροχρόνιες σχέσεις «αμοιβαίας και εγκάρδιας κατανόησης» μεταξύ Ελλάδος και Ρωσίας, ώστε η κυβέρνηση Μπάιντεν να επιτύχει την πλήρη ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ανεξαρτήτως αν το τίμημα θα είναι η ικανοποίηση του συνόλου των τουρκικών διεκδικήσεων.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
