ΔΥΣΤΥΧΩΣ ή ευτυχώς, τα πράγματα στη διεθνή πολιτική δεν είναι ποτέ όπως φαίνονται. Πασχίζει ο δυτικός κόσμος να πείσει ότι η νέα παγκόσμια ιδεολογική διαχωριστική γραμμή είναι μεταξύ της δημοκρατίας και του αυταρχισμού.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Συγκαλούνται με πρωτοβουλία των Αμερικανών και διεθνείς διασκέψεις γι’ αυτό. Πασχίζουν στην πατρίδα μας πολιτικές δυνάμεις να πείσουν ότι η διαχωριστική γραμμή χαράσσεται μεταξύ των μεταρρυθμιστών του δυτικού κόσμου και των λαϊκιστών του ανατολικού κόσμου. Είναι όμως έτσι; Υπάρχουν τρία παραδείγματα που αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο. Ο δυτικός κόσμος κάνει τους υπολογισμούς του όχι με τον βαθμό προσήλωσης κάθε ηγέτη προς το δημοκρατικό καθεστώς αλλά με βάση το πόσα δολάρια ή το πόσα ευρώ θα κόστιζε για το διεθνές οικονομικό σύστημα η πτώση ενός πολιτικού ηγέτη ή η πτώση μίας χώρας. Τα παραδείγματα που σας αναφέρω είναι τα εξής: Τσίπρας, Ερντογάν, Πούτιν. Βεβαίως ο αρχηγός της ελληνικής αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν μπορεί να καταταχθεί στην ίδια μοίρα με τους δύο ηγέτες της Τουρκίας και της Ρωσίας, ωστόσο, όταν το καλοκαίρι του 2015 έφτασε να προκηρύξει το περίφημο δημοψήφισμα, το ερώτημα που έθεσε στον εαυτό της η καγκελάριος Μέρκελ ήταν το εξής: πόσα θα πληρώσει η Γερμανία αν η Ελλάδα του κ. Τσίπρα που έκανε λεονταρισμούς τότε αποβαλλόταν από την ευρωζώνη;
Σύμφωνα με το βιβλίο της Ελένης Βαρβιτσιώτη, το κόστος ήταν διαχειρίσιμο και σε σύγκριση με το 2012, όταν η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα στοίχιζε 1 τρισεκατομμύριο ευρώ. Ωστόσο η Μέρκελ έλαβε υπόψη της έναν άλλον αθέατο λογαριασμό: το κόστος της αναταραχής και της αναζωπύρωσης των εθνικιστικών παθών, που μετά βεβαιότητας θα προκαλούσε η ελληνική έξοδος στα Βαλκάνια. Των ορέξεων που θα άνοιγαν. Σε περίπτωση που η Ελλάδα έμενε εκτός ευρώ, θα ήταν αυτό που στις διεθνείς σχέσεις ονομάζεται failed state;
Κράτος, στο οποίο θα κυριαρχούσαν οι συμμορίες και θα ήταν χωρισμένο σε ζώνες επιρροής της μαφίας. Αυτή η εξέλιξη θα άνοιγε την όρεξη σε παλαιούς αλβανικούς, βουλγαρικούς και τουρκικούς αλυτρωτισμούς, με βέβαιη συνέπεια να ανάψει ξανά το φιτίλι στην πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης. Εκτιμήθηκε λοιπόν τότε ότι τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου Μνημονίου Τσίπρα ήταν ελάχιστο ποσό σε σύγκριση με τα 800 δισ. ευρώ που ενδεχομένως θα χρειαζόταν να καταβάλει η Γερμανία για να ηρεμήσει αυτή τη γεωπολιτικά, εμπορικά, γεωοικονομικά κρίσιμη λωρίδα γης των Βαλκανίων, της οποίας η μία άκρη βρίσκεται στη Μαύρη Θάλασσα και η άλλη στην Αδριατική. Έτσι το γερμανικό κράτος προτίμησε να κρατήσει τον ενοχλητικό και λαϊκιστή Τσίπρα στο ευρώ -αργότερα έγινε μεταρρυθμιστής κόβοντας μισθούς και συντάξεις- παρά να τον αποβάλει από τη νομισματική ένωση και να τον πληρώσει χρυσά. Το ίδιο δίλημμα αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη, αλλά κυρίως η Αμερική με τον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος μόνο ως σύμμαχος του ΝΑΤΟ δεν συμπεριφέρεται.
Οι Αμερικανοί όμως αποφάσισαν να κάνουν υπομονή, μολονότι τον επικρίνουν σταθερά για αντιδημοκρατικές μεθόδους, όπως η φυλάκιση επιχειρηματιών -Οσμαν Καβάλα- και η καταδίωξη δημοσιογράφων. Αυτό που μέτρησε περισσότερο στην αμερικανική λογική δεν είναι η προσήλωση του Ερντογάν στο δημοκρατικό πολίτευμα, αλλά τι θα συνέβαινε σε περίπτωση που αυτός έπεφτε από την εξουσία. Κάτι που κάποιοι το αποπειράθηκαν και το μετάνιωσαν το καλοκαίρι του 2016. Η Αμερική κατάλαβε, έστω και αργά, ότι ο Ερντογάν είναι ενοποιητικός παράγοντας για τη σύγχρονη Τουρκία και τυχόν απομάκρυνσή του από την εξουσία θα προκαλούσε χάος και ενδεχομένως τον διαμελισμό αυτής της μεγάλης σε έκταση γεωγραφικά χώρας σε 2-3 κομμάτια, τα συντρίμμια των οποίων θα έπρεπε να μαζέψει αυτή. Χωρίς ενοποιητικό παράγοντα η Τουρκία μπορεί στο μέλλον να διαμελιστεί σε τρία κράτη, στην ευρωπαϊκή Τουρκία με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, στην Τουρκία της Ανατολίας με πρωτεύουσα την Αγκυρα και στο Κουρδιστάν. Ετσι, αν και ήταν πολύ εύκολο να τον αποσταθεροποιήσουν επιβάλλοντάς του κυρώσεις αντίστοιχες με αυτές του Πούτιν, τελικά αποφάσισαν να κάνουν στρατηγική υπομονή.
Ο Τούρκος πρόεδρος ακόμη και στα χειρότερά του συσπειρώνει μόνος του ένα ποσοστό πληθυσμού που δεν πέφτει ποτέ κάτω από 35%. Κανένας από τους αντιπάλους του δεν έχει αυτή τη διείσδυση στον τουρκικό λαό και μάλιστα έπειτα από 20 χρόνια φθοράς στην εξουσία. Είναι υποχρεωτικά μέρος της λύσης στη γειτονική χώρα και κανένα σενάριο δεν μπορεί να το αποκλείσει. Σοφά λοιπόν οι Αμερικανοί -για τα εθνικά τους συμφέροντα βεβαίως- κατάλαβαν ότι το κόστος παραμονής του Ερντογάν στην εξουσία είναι πολύ μικρότερο σε δολάρια σε σύγκριση με το κόστος της απομάκρυνσής του.
Ο ίδιος χρυσός κανόνας φαίνεται ότι ισχύει για την περίπτωση του προέδρου Πούτιν, την πτώση του οποίου περιμένουν με αδημονία κάποιοι εδώ στην Ελλάδα. Θα απογοητευτούν, καθώς και σ’ αυτήν την περίπτωση οι Αμερικανοί υπολογίζουν πόσο θα κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία η αναταραχή που θα προκληθεί από τον διαμελισμό της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε 15 πιο μικρά τρομοκρατικά κράτη της Ανατολής σε σύγκριση με τα οφέλη της πτώσης του Ρώσου ηγέτη. Και σε αυτήν την περίπτωση έχει συνειδητοποιηθεί ότι ο Ρώσος πρόεδρος είναι ενοποιητικός παράγοντας της σύγχρονης Ρωσίας και η αποπομπή του θα κόστιζε πολύ ακριβά σε δολάρια στην Δύση, καθώς θα έπρεπε να αναλάβει εμπράκτως τις ευθύνες απέναντι στους λαούς της περιοχής.
Γι’ αυτό άλλωστε η Ευρώπη και η Αμερική δεν του έκοψαν -ειδικώς το Βερολίνο- τη γραμμή πίστωσης. Γι’ αυτό δεν πρόκειται να χρεοκοπήσει. Τριακόσια δισεκατομμύρια ευρώ είναι το όφελος του ρωσικού προϋπολογισμού από τη συνεχιζόμενη και εν καιρώ πολέμου προμήθεια φυσικού αερίου προς όλες τις χώρες της Ενωσης. Οπως αντιλαμβάνεστε, ο Μπάιντεν δεν έχει κανέναν λόγο να ρίξει τον Πούτιν από την εξουσία, αφού μετά θα το βρει μπροστά του.
Πού καταλήγουμε; Ωραίες οι θεωρίες για τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού, μεταρρύθμισης και λαϊκισμού, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αδιαφορίας, αλλά ας μη γελιόμαστε: το τρόπαιο δεν είναι η δημοκρατία. Το τρόπαιο είναι τα ευρώ και τα δολάρια. Πόσο βαθιά πρέπει να βάζει κάθε ηγέτης χώρας το χέρι στην τσέπη του για να ανατρέψει έναν δικτάτορα. Οταν αυτό κοστίζει πάρα πολύ και για τη χώρα του και για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, τότε στο μυαλό του έρχεται το πασίγνωστο ανέκδοτο με τον λαγό και το λιοντάρι: λέμε καμιά ανοησία για να περνάει η ώρα!
