Τους επαρχιωτισμούς εσωτερικού -να υποδέχονται ανώτατοι κρατικοί αξιωματούχοι Αμερικανούς τουρίστες μήνα Μάρτιο στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», όπως η Αλίκη στις παλιές ταινίες- ας πούμε ότι μπορούμε να τους αντέξουμε.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Ασυγχώρητα λάθη στην ελληνική γλώσσα (τα οποία, όταν τα έκανε ο Τσίπρας, τον διαπομπεύαμε επί μία ολόκληρη εβδομάδα), όπως το τελευταίο που έκανε ο Κυριάκος μιλώντας στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης για «κοίτη» και όχι «κοιτίδα» της Ορθοδοξίας, όπως είναι το σωστό, και αυτό είναι κάτι που ενδεχομένως μπορούμε να αντέξουμε. Γιατί δεν συμβαίνει συχνά. Τα ελληνικά του πρωθυπουργού είναι γενικώς καλά, σπανίως τον αφήνουν εκτεθειμένο. Και, όταν αυτό συμβαίνει, τις περισσότερες φορές αυτό αφορά όρους της Εκκλησίας και της Ορθοδοξίας, με την οποία δεν είναι και ιδιαίτερα συμφιλιωμένος. Υπάρχει όμως μια σειρά από άλλα θέματα διαδικασίας και ουσίας που ξεχωρίσαμε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και ύστερα από αυτήν, για τα οποία θεωρούμε ότι αξίζει να γίνει λόγος. Διότι ο επαρχιωτισμός εξωτερικού, στον οποίο εξέθεσαν την Ελλάδα ορισμένα μέσα ενημέρωσης, θεωρούμε ότι είναι ένα ζήτημα που αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε.
Το πρώτο ζήτημα ήταν η εικόνα της συνάντησης. Ο πρωθυπουργός χωρίς γραβάτα -και γι’ αυτό κάποτε ειρωνευόμασταν τον Τσίπρα-, καθήμενος απέναντι στον Ερντογάν, ο οποίος τον περίμενε επίσης χωρίς γραβάτα. Οσοι είδαν την επόμενη μέρα την εικόνα του Τούρκου προέδρου θεσμικά ντυμένου δίπλα στον Γερμανό καγκελάριο Σολτς με τις σημαίες των χωρών τους πίσω τους θεωρώ ότι κατάλαβαν πόσο φτωχή ήταν η εικόνα από την -ανεπίσημη, βεβαίως, και όχι επίσημη- επίσκεψη του πρωθυπουργού στο τουρκικό προεδρικό μέγαρο στον Βόσπορο. Η μια εικόνα, του Τούρκου με τον Γερμανό, είχε βαρύτητα, η άλλη εικόνα, η δική μας δυστυχώς, δεν είχε! Ηταν ανισοβαρής σε σύγκριση με την αξία που είχε η κατά μόνας δίωρη συνομιλία του κυρίου Μητσοτάκη με τον κύριο Ερντογάν. Να ήταν, όμως, μόνο αυτό…
Επί δύο εικοσιτετράωρα, ορισμένοι τηλεοπτικοί σταθμοί, τόσο πριν όσο και μετά τη συνάντηση, ασχολούνταν με τη γλώσσα του σώματος των δυο ηγετών -ο Ερντογάν καθόταν ως αγάς στον θρόνο του-, καθώς και με το μενού του γεύματος, αν απόλαυσαν δηλαδή λαβράκι ή καλκάνι. Κι αν η ελληνική αντιπροσωπία ενθουσιάστηκε με το επιδόρπιο, που ήταν χαλβάς από στραγάλια. Ούτε η Ελλάδα ούτε οι ηγέτες της είναι κάποιοι πεινασμένοι που, όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό σε επίσημες και βαρύνουσας σημασίας επισκέψεις, έχουν τον νου τους μόνο στο μενού και σε τίποτε άλλο!
Μπορεί παλιά αυτού του είδους τα παραπολιτικά να είχαν μια κάποια αξία – δεν διαφωνώ. Όμως, σε καιρό πολέμου, σε καιρό φτώχειας, σε καιρό προσφυγιάς, είναι τουλάχιστον πρόκληση ορισμένα μέσα ενημερώσεως να εστιάζουν την προσοχή τους στα δευτερεύοντα και τα τριτεύοντα μιας συνάντησης, και να μην ενημερώνουν το κοινό τους για την ουσία της συνάντησης. Η οποία ήταν η εξής: Τι συζητούσαν κατά μόνας επί δύο ολόκληρες ώρες, χωρίς την παρουσία τρίτων, ούτε των διπλωματικών συμβούλων τους, όπως μας ελέχθη -κι αν θέλουμε το πιστεύουμε-, ο κύριος Ερντογάν και ο κύριος Μητσοτάκης; Δεν είχε κανείς την περιέργεια να ρωτήσει και να μάθει; Ειδικά όταν ο Τούρκος πρόεδρος, ικανοποιημένος προφανώς απ’ όσα άκουσε, όχι απλώς παρέθεσε το γεύμα στον Ελληνα πρωθυπουργό, αλλά τον ξεπροβόδισε μέχρι την έξοδο;
Και εδώ ερχόμαστε στα κρίσιμα. Προφανώς και ο κύριος Μητσοτάκης δεν είχε καμία ευθύνη ούτε για την επικοινωνιακή σκηνοθεσία του γεύματος από τους Τούρκους ούτε βεβαίως για τη γαστρονομική μανία και περιέργεια που κατέλαβε ορισμένους λιγούρηδες ελληνικούς τηλεοπτικούς σταθμούς. Από εκεί και πέρα, όμως, όσα συνέβησαν χρειάζονται συζήτηση.
Δεν υπήρχε ποτέ στο παρελθόν περίπτωση να επισκεφθεί ύστερα από μείζονα ελληνοτουρκική κρίση την Κωνσταντινούπολη Ελληνας πρωθυπουργός, να συναντηθεί με Τούρκο πρόεδρο και έπειτα να μην κάνει έστω μια δήλωση στους Ελληνες δημοσιογράφους.
Σε άλλες εποχές, η παράλειψη του πρωθυπουργού να συναντηθεί με Ελληνες δημοσιογράφους θα προκαλούσε σάλο στην Αθήνα, ενώ η ΕΣΗΕΑ θα εξέδιδε μετά βεβαιότητας ανακοίνωση διαμαρτυρίας. Η αντιφώνηση του πρωθυπουργού προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη ήταν γενικόλογη, καθώς περιορίστηκε στην υπογράμμιση της γνωστής λέξης-θεμέλιο και έτερον ουδέν. Κι όμως! Είτε ο ίδιος ο πρωθυπουργός είτε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ή η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού ή κάποιος από το υπουργείο Εξωτερικών θα έπρεπε, από τη στιγμή που προηγήθηκε ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, να διευκρινίσει τι είναι αυτά που γράφονται σε αυτήν. Η τουρκική προεδρία έκανε λόγο για την ειδική ευθύνη των δυο χωρών μετά τη ρωσική εισβολή σε θέματα νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης.
Τι σημαίνει αυτό; Θα μας πει κανένας; Συνεκμετάλλευση; Συνδιαχείριση; Κάτι άλλο; Η τουρκική προεδρία έκανε λόγο για πρόοδο στο Αιγαίο, σε θέματα μειονότητας -μετά αντικαταστάθηκε πονηρά με τον όρο «μειονότητες»- σε θέματα τρομοκρατίας και σε θέματα μετανάστευσης. Θα μας εξηγήσει κανείς σε τι συνίσταται, με βάση την ελληνική εκδοχή, η πρόοδος αυτή; Αυτή η τακτική τηρήθηκε και στην ενημέρωση των πολιτικών συντακτών από τον εκπρόσωπο Γιάννη Οικονόμου. Σκότος βαθύ. Μόνο οι αρχηγοί των κομμάτων ενημερώθηκαν -δεν ξέρουμε μέχρι ποιο σημείο- και, μεταξύ μας, επειδή τινές εξ αυτών βρίσκονται στο ίδιο γεωπολιτικό άρμα με τον κύριο Μητσοτάκη, δεν περιμένουμε να μας διαφωτίσουν. Πόσο μάλλον όταν αυτό που μας φτάνει ως ατμόσφαιρα είναι ότι Ελλάδα και Τουρκία, αργά ή γρήγορα, θα προχωρήσουν στη δική τους Γιάλτα. Με στόχο τη συνεκμετάλλευση και τη διαχείριση του Αιγαίου, και βεβαίως την υλοποίηση της φαντασιώσεως ορισμένων για μακροχρόνια ειρήνη στο Αιγαίο.
Η δημοσιογραφία, βεβαίως, είναι συνηθισμένη σε τέτοιου είδους εμπόδια. Η απόκρυψη μιας είδησης είναι το καλύτερο κίνητρο για έναν δημοσιογράφο για να νικήσει θεούς και δαίμονες και να την αποκαλύψει. Ως πολιτική τακτική, όμως, είναι λάθος. Τις περισσότερες φορές, ηγεσίες μάς αποκρύπτουν ειδήσεις, συνομιλίες, διαπραγματεύσεις, δεσμεύσεις, υπό τον φόβο ότι η δημοσιότητα θα τους εκθέσει στην κοινή γνώμη, όταν τους ασκηθεί πίεση, και ότι έτσι στο τέλος θα ακυρωθεί η πρωτοβουλία. Η μυστικότητα θεωρείται το όπλο των μεγάλων αλλαγών. Αλλά, αν μια πολιτική δεν έχει τη λαϊκή αποδοχή και δεν πατάει καλά στα πόδια της, είτε καταφέρουμε να την ξεσκεπάσουμε εμείς οι δημοσιογράφοι είτε όχι, όταν έρθει η ώρα της κρίσης, είναι απλό: Θα επιβληθεί ή δεν θα επιβληθεί.
Ας μην έχει κανείς την αυταπάτη πως, αν κατεβάζει κουρτίνα, αν αρνείται να συναντήσει τον Τύπο, αν δεν απαντά στα ερωτήματα, αν δεν εξηγεί την πολιτική του, θα καταφέρει στο τέλος να την επιβάλει. Και ανάποδα: Ακόμη κι αν ένα εθνικό μυστικό αποκαλυφθεί, αν ο λαός είναι έτοιμος για να βρεθεί μια λύση, θα τη δεχθεί όσο και να φωνάζουμε εμείς. Μάταιος κόπος, λοιπόν, η γενική συσκότιση. Εκθέτει τους εμπνευστές της. Σε ό,τι μας αφορά, αυταπάτες δεν υπάρχουν.
Ο συμβιβασμός δεν δρομολογείται τώρα. Δρομολογείται πολύ καιρό. Με τη συνέντευξη του Θάνου Ντόκου, τον Νοέμβριο του 2019 στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, στην οποία ο νυν σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας και τέως πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ τάχθηκε υπέρ της συνεκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων της Μεσογείου μετά την προηγούμενη οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Με τις συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας – Ιταλίας και Ελλάδας – Αιγύπτου -ειδικά με τη δεύτερη-, με τις οποίες αλλάζει η επήρεια των ελληνικών νησιών για τον υπολογισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, και εξαιρείται πανηγυρικά η περιοχή του Καστελόριζου από την οριοθέτηση, προκειμένου να την οριοθετήσουμε μαζί με την Τουρκία. Με τις δηλώσεις του υπουργού Επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη κατά τη διάρκεια της κρίσης του Αιγαίου, τον Αύγουστο του 2020, όταν άλλαξε το δόγμα μιλώντας για χωρικά ύδατα 6 ναυτικών μιλίων.
Με τη συνέντευξη του πρωθυπουργού στο περιοδικό «Politico», τον Σεπτέμβριο του 2020, με την οποία χαρακτήρισε την περιοχή νοτίως του Καστελόριζου αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας. Και, βεβαίως, με την πρόσφατη δημοσκόπηση του ΕΛΙΑΜΕΠ σε Ελλάδα και Τουρκία, η οποία υποστήριξε ότι οι δυο λαοί θέλουν τη λύση με τον διάλογο και ότι οι πολιτικοί φταίνε που δεν τα έχουμε βρει μέχρι τώρα. Δεν μας χρειάζεται, ακόμη τουλάχιστον, να μάθουμε τι συνέβη ακριβώς στο τελευταίο επεισόδιο του σίριαλ για να καταλάβουμε τι συνέβη· έχουμε παρακολουθήσει με προσοχή τα προηγούμενα.
Αυτό, όμως, δεν αναιρεί την υποχρέωση της Πολιτείας να ενημερώνει για τα βασικά -τουλάχιστον- τον ελληνικό λαό. Και η θάλασσα έδαφος είναι. Αν πρόκειται να τη θέσουμε στην κρίση διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου -παραδείγματος χάριν, διαιτησία στη Χάγη-, όλο και κάτι πρέπει να ξέρει ο ελληνικός λαός για ένα τμήμα της ελληνικής επικράτειας που διακυβεύεται.
