Εκτεταμένες κατασκοπευτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία την τελευταία διετία καθόρισαν την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022.
- Του Μάνου Μεϊμαράκη
Η ουκρανική αντικατασκοπεία έχει παραδώσει στην δικαιοσύνη δεκάδες δικογραφίες με κατηγορίες για κατασκοπεία και προδοσία σε βάρος εκατοντάδων πολιτών, υπαλλήλων του ουκρανικού δημοσίου, αστυνομικών, πρώην στελεχών ειδικών υπηρεσιών της χώρας αλλά και υψηλόβαθμων στρατιωτικών υπεράνω πάσης υποψίας.
Τα δίκτυα των κατασκόπων σάρωναν την Ουκρανία νυχθημερόν και διαβίβαζαν στις ρωσικές υπηρεσίες δεδομένα όλων των ειδών. Από άκρως απόρρητες στρατιωτικές πληροφορίες, ψυχολογικά προφίλ Ουκρανών υποψήφιων για στρατολόγηση ακόμα και χάρτες με τις θέσεις στάθμευσης οχημάτων προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας στις περιοχές που σήμερα ισοπεδώνονται. Βρέθηκαν οπλοστάσια, προηγμένες ηλεκτρονικές συσκευές κρυπτογραφικής επικοινωνίας, σχέδια δολοφονιών, απαγωγών αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια και ρούβλια.
Ελάχιστοι σήμερα γνωρίζουν και πολλοί περισσότεροι ούτε που φαντάζονται πόσο δραστικός ήταν πριν την εισβολή ο ρόλος των σαμποτέρς και των κατασκοπευτικών δικτυών της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Οι ιστορίες που ακολουθούν είναι ίσως οι πιό χαρακτηριστικές ώστε να κατανοήσουμε την κατάσταση στην Ουκρανία πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, έρχονται από τα αρχεία της ουκρανικής αντικατασκοπείας, είναι αληθινές και ιδιαίτερα διδακτικές σε πολλά επίπεδα.
Ήδη από το καλοκαίρι του 2019 η ουκρανική αντικατασκοπεία αρχίζει να εντατικοποιεί τις επιθετικές της ενέργειες και να βάζει σε κλοιό τα κατασκοπευτικά δίκτυα διαπιστώνοντας κάθε φορά ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με μια Λερναία Ύδρα δικτύων κατασκοπείας.
Επιχείρηση «Ζαπορίζιε»
Τον Ιούλιο του 2019 η SBU αποκαλύπτει πρώην υπάλληλο του Υπουργείου Εσωτερικών της Ουκρανίας ο οποίος δρούσε προς όφελος ειδικών υπηρεσιών της Ρωσίας. Ο πρώην αστυνομικός ζούσε στη περιοχή Ζαπορίζιε όταν για επαγγελματικούς λόγους βρέθηκε στην Κριμαία. Εκεί, τον πλησίασε ένας αξιωματικός υποθέσεων της ρωσικής FSB και τον στρατολόγησε έναντι χρηματικής αμοιβής. Έκτοτε, ο πρώην αστυνομικός χρησιμοποιούσε τις προσωπικές του κοινωνικές σχέσεις με κυβερνητικά στελέχη της Ουκρανίας για να συλλέγει πληροφορίες για τη κοινωνικοπολιτική και κοινωνοικονομική κατάσταση στην Ζαπορόζιε και τις παρέδιδε στην Κριμαία στον χειριστή του από την FSB.
Στις αρχές του 2020, οι ειδικοί πράκτορες της ουκρανικής αντικατασκοπείας εξαρθρώνουν ένα ακόμα δίκτυο πρακτόρων της Ρωσικής FSB. Το δίκτυο αποτελούσαν ένας πρώην αξιωματικός της ουκρανικής Αστυνομίας, ένας δάσκαλος και ένας υπάλληλος εργοστασίου κατασκευής όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία. Μέσω αυτού του δικτύου οι Ρώσοι πήραν στα χέρια τους ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με τις τοποθεσίες των μονάδων της Περιφερειακής Διεύθυνσης της SBU, ενώ το δίκτυο σχεδίαζε να αποκτήσει πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες τις οποίες διαχειριζόνταν εργοστάσιο στην περιοχή Σούμι, το οποίο παρήγαγε προϊόντα για την αμυντική βιομηχανία.
Τρείς μήνες αργότερα, στις 26 Μαρτίου 2020 η αντικατασκοπεία της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας εντοπίζει ακόμα έναν πρώην υπάλληλο του Υπουργείου Εσωτερικών ο οποίος συγκέντρωνε πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό, τις τοποθεσίες και τον εξοπλισμό των ουκρανικών στρατιωτικών μονάδων στην περιοχή Δνιπροπετρόβσκ, αλλά και πληροφορίες σχετικά με το στρατιωτικό προσωπικό και τους αξιωματικούς των αρχών ασφαλείας της περιοχής και διαβίβαζε τα δεδομένα στον χειριστή του στην FSB μέσω κρυπτογραφικών συσκευών.
Οι Στρατηγοί
Στα δίχτυα των κατασκόπων είχε μπλεχτεί κι ένας υπεράνω πάσης υποψίας υψηλόβαθμος στρατιωτικός των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας. Στις 31 Μαρτίου 2020 η καριέρα του έληξε άδοξα, με ατιμωτικό τρόπο και με την κατηγορία του προδότη, καθώς η SBU τον εξέθεσε δημόσια.
Οι ειδικοί πράκτορες της ουκρανικής αντικατασκοπείας εντόπισαν ότι ένα στέλεχος του Πολεμικού Ναυτικού διατηρούσε συνεχείς επαφές με τρία πρώην στελέχη μυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας και μετέπειτα αξιωματικούς της ρωσικής FSB. Το 2014 του είχαν ζητήσει να βοηθήσει τους Ρώσους να καταλάβουν την ουκρανική Ακαδημία Ναυτικού στη Σεβαστούπολη. Ο Ουκρανός αξιωματικός αρνήθηκε να συνεργασθει με την FSB, και στη συνέχεια διορίστηκε αναπληρωτής διοικητής του Πολεμικού Ναυτικού.
Ως στρατηγός πλέον έχει πρόσβαση σε διαβαθμισμένες πληροφορίες ιδιαίτερα σημαντικού χαρακτήρα στον τομέα της άμυνας κι ενώ γνώριζε ότι οι Ρώσοι επιθυμούσαν διακαώς την στρατολόγηση του, ο ίδιος συνέχιζε να διατηρεί επαφές με τους τρεις αξιωματικούς πληροφοριών της FSB αλλά και να τους συναντά στην Κριμαία. Οι ειδικοί ουκρανοί πράκτορες βρίσκονταν γύρω του παντου.
Κατά τη διάρκεια αυτών των επαφών, σύμφωνα με την SBU, οι ειδικοί Ουκρανοί πράκτορες διαπίστωσαν ότι οι Ρώσοι έμαθαν από τον στρατηγό πολλά για την ηθική και ψυχολογική κατάσταση του προσωπικού του πολεμικού ναυτικού της Ουκρανίας, το επίπεδο της οικονομικής και υλικής υποστήριξης τους, καθώς και για συγκεκριμένους αξιωματούχους της διοίκησης των ουκρανικών ναυτικών δυνάμων.
Οι πράκτορες της SBU τον Απρίλιο του 2020 συλλαμβάνουν έναν ακόμη υψηλόβαθμο στρατιωτικό της Ουκρανίας. Έπειτα από μια μακρά, πολύπλοκη και πολυεπίπεδη ειδική επιχείρηση υψηλού προφίλ εκθέτουν ως πράκτορα της FSB έναν στρατηγό, πρώην επικεφαλής του Κέντρου Ειδικών Επιχειρήσεων της Κρατικής Ασφαλείας της Ουκρανίας στον οποίο μάλιστα αποδόθηκαν μέχρι και σχεδιασμοί δολοφονιών.
Ο Ουκρανός στρατηγός ήταν πληροφοριοδότης ενός Ρώσου συνταγματάρχη ο οποίος υπηρετούσε στο τμήμα επιχειρήσεων αντικατασκοπείας της FSB. O στρατηγός μετά τις υποδείξεις των χειριστών του είχε αναλάβει να σχεδιάσει τρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφος της Ουκρανίας και για το σκοπό αυτό είχε λάβει από την FSB ανταμοιβή 200 χιλιάδων δολαρίων ΗΠΑ και Ρώσικο διαβατήριο.
Επιπλέον, συγκέντρωνε και διαβίβαζε πληροφορίες στη ρωσική πλευρά σχετικά με μυστικές επιχειρήσεις αντιτρομοκρατίας και τα στελέχη τους στην Ουκρανία, πληροφορίες για διεθνείς συνεργασίες των ουκρανικών ειδικών υπηρεσιών στον τομέα της εθνικής ασφάλειας και της άμυνας, πληροφορίες για υπαλλήλους ανώτερου επιπέδου της ουκρανικής αντικατασκοπείας και επιχειρησιακές μονάδες του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ουκρανίας, αλλά μελετούσε και τα προφίλ ανώτερων αξιωματικών υπηρεσιών πληροφοριών της Ουκρανίας με σκοπό την στρατολόγηση τους για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες.
Η Αντικατασκοπεία της Ουκρανίας παρακολουθούσε τον στρατηγό σε όλες του τις μετακινήσεις και συναντήσεις ακόμα και σε χώρες της Ευρώπης καταφέροντας έτσι να αποκαλύψουν ολόκληρο το δίκτυο πρακτόρων γύρω από αυτόν.
Το δίκτυο της Χερσόνας
Πέντε μήνες μετά, στις 20 Αυγούστου 2020 οι πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας διακόπτουν αιφνιδιαστικά τις δραστηριότητες δικτύου κατασκόπων της FSB στην Χερσόνα στο οποίο επικεφαλής ήταν μια πρώην υπαλλήλος της περιφέρειας Χερσόνας.
Η πρώην υπάλληλος είχε στρατολογηθεί στην Κριμαία το 2015 με αποστολή να συλλέγει πληροφορίες σχετικά με στρατιωτικές εγκαταστάσεις και υπαλλήλους των Ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών, να μελετά την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη νότια περιοχή της Ουκρανίας και να διαβιβάζει δεδομένα σχετικά με τις δραστηριότητες των τοπικών δημόσιων αρχών, μη κυβερνητικά διεθνή ιδρύματα και οργανισμούς, καθώς και μεμονωμένα πολιτικά και δημόσια πρόσωπα πιστά στη Ρωσία.
Για να φέρει εις πέρας την αποστολή εντόπιζε και στρατολογούσε και η ίδια φιλόρωσους κατοίκους της Χερσόνας, για τις επικοινωνίες της με τους χειριστές της στην Ρωσία χρησιμοποιούσε προηγμένες ηλεκτρονικές συσκευές, ενώ συχνά ταξίδευε στην Κριμαία και στην Μόσχα για να τους παραδώσει τις πληροφορίες.
Σαμποτάζ και απαγωγές
Τον Φεβρουάριο του 2021 ακόμα ένα δίκτυο πρακτόρων πρώην στελεχών ειδικών υπηρεσιών εξαρθρώνεται από την ουκρανική αντικατασκοπεία. Η ομάδα δρούσε στο έδαφος των περιοχών Κιέβου, Οδησσού, Μυκολάιβ, Ζαϊτόμιρ και Τσερνιχίβ και είχε στρατολογήσει για λογαριασμό της FSB Ουκρανούς πολίτες αλλά και στελέχη των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας.
Συγκεκριμένα, το δίκτυο σχεδίαζε σαμποτάζ στο Μυκολάιβ ενώ οργάνωνε ειδική εκπαίδευση επιλεγμένων ατόμων με αντικείμενο ακόμα και την κατάρριψη πολεμικών αεροσκαφών της Ουκρανίας. Επίσης, συνέλεγε πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη και την κίνηση των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, το προσωπικό και τις επιχειρησιακές δραστηριότητες της Κύριας Διεύθυνσης Πληροφοριών του Υπουργείου Άμυνας, τις Δυνάμεις Ειδικών Επιχειρήσεων του Ναυτικού, το 73ο Ναυτικό Ειδικό Κέντρο Επιχειρήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, κ.α. Ενώ, η SBU βρήκε επίσης ότι η ομάδα σχεδίαζε να απαγάγει πρώην διοικητές δυνάμεων ειδικών επιχειρήσεων της Ουκρανίας και μεταφορά τους στην Ρωσία.
Μεταξύ άλλων, στην κατοχή των συλληφθέντων βρέθηκαν τυφέκια Καλάσνικοφ, πιστόλια, ρουκέτες και εκτοξευτήρες ρουκετών, δεκάδες χειροβομβίδες, 3 κιλά TNT, ηλεκτρικοί πυροκροτητές, καθώς και περισσότερες από 4.000 σφαίρες διαφόρων διαμετρημάτων.
Τα ουκρανικά drones
Μερικές ημέρες αργότερα, στις 9 Φεβρουαρίου 2021 η Ουκρανική Αντικατασκοπεία συλλαμβάνει έναν πράκτορα της Ρώσικης FSB ο οποίος συνέλεγε απόρρητες πληροφορίες για τον εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας και ειδικότερα πληροφορίες τεχνικής τεκμηρίωσης για τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα των Ουκρανών.
Στις 22 Ιουλίου 2021 οι υπάλληλοι της αντικατασκοπείας, της εσωτερικής ασφάλειας και των ερευνητών του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ουκρανίας εκθέτουν ακόμα ένα δίκτυο πρακτόρων της Ρωσίας στην Χερσόνα.
Επικεφαλής του δικτύου ήταν πρώην υπάλληλος του περιφερειακού τμήματος της SBU στην ίδια περιοχή. Αποσύρθηκε από την SBU το 2014 και όταν πέρασε στο έδαφος της Ρωσίας προσλήφθηκε από την FSB.
Είχε δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο πρακτόρων-πληροφοριοδοτών, στο οποίο είχαν ενταχθεί ένας αξιωματικός της SBU στην Χερσόνα, ένας υπάλληλος της τοπικής Εισαγγελίας, ένας αστυνομικός, ένας υπάλληλος της κρατικής υπηρεσίας έκτακτης ανάγκης και ένας πρώην υπάλληλος της περιφερειακής κρατικής διοίκησης.
Οι ερευνητές της SBU κατάφεραν να τεκμηρίωσουν πολυάριθμες διαβίβασεις πληροφοριών προς την FSB μέσω κλειστών διαύλων ηλεκτρονικής επικοινωνίας, για τις δραστηριότητες και το προσωπικό της περιφερειακής διεύθυνσης της SBU στην Χερσόνα, στοιχεία για περιφερειακές υπηρεσίες επιβολής του νόμου, τις στρατιωτικές μονάδες και τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Εκβιασμοί, συνομωσίες και πυρηνικά
Στις 19 Αυγούστου 2021 η Κρατική Ασφάλεια της Ουκρανίας έρχεται αντιμέτωπη με μια ακόμα πολύ σοβαρή υπόθεση κατασκοπείας, εντοπίζοντας δύο αξιωματικούς της FSB με ειδίκευση σε ανατρεπτικές δραστηριότητες σε φάση κατά την οποία επιχειρούσαν να στρατολογήσουν έναν αξιωματικό της SBU.
Σύμφωνα με την έρευνα της SBU, οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας ήθελαν έναν πληροφοριοδότη μέσα από τις ειδικές υπηρεσίες της Ουκρανίας στην περιοχή Ζαπορίζιε. Οι Ρώσοι μεταξύ άλλων ενδιαφέρονταν και για πληροφορίες σχετικά με τον πυρηνικό σταθμό στην περιοχή.
Οι Ρώσοι είχαν συλλάβει για ασήμαντους λόγους στην Ρωσία τον πατέρα του αξιωματικού της SBU τον οποίο ήθελαν να στρατολογήσουν. Αν ο αξιωματικός γινόταν πληροφοροριοδότης τους θα άφηναν τον πατέρα του ελεύθερο. Ωστόσο, παρά τους εκβιασμούς και τις απειλές, καθώς και τις υποσχέσεις χρηματικής αμοιβής από την FSB, σύμφωνα με τους Ουκρανούς, ο υπάλληλος της ουκρανικής ειδικής υπηρεσίας αρνήθηκε να συνεργαστεί με τους Ρώσους.
Περίπου δέκα ημέρες αργότερα, περί τα τέλη Αυγούστου 2021, σύμφωνα με ευρήματα της Ουκρανικής αντικατασκοπείας της SBU, ένας άνδρας υπό την καθοδήγηση της FSB προετοίμαζε τρομοκρατική ενέργεια στο έδαφος της Ουκρανίας με στόχο έναν στρατιωτικό κορυφαίο ειδικό στην ανάπτυξη προηγμένων μοντέλων στρατιωτικού εξοπλισμού και όπλων για τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας. Ειδικότερα, σχεδίαζε να ανατινάξει με έναν αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό το αυτοκίνητο με τον στρατιωτικό ειδικό μέσα σε αυτό.
Ενώ στις 10 Σεπτεμβρίου 2021, η ουκρανική αντικασκοπεία συλλαμβάνει έναν 22χρονο κάτοικο της περιοχής Ζαϊτομίρ με ιδιαίτερο ταλέντο στην κατασκοπεία. Είχε στρατολογηθεί από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και συγκέντρωνε πληροφορίες σχετικά με στρατιωτικές μονάδες στην περιοχή.
Πιό συγκεκριμένα, βιντεοσκοπούσε μονάδες Ειδικών Δυνάμεων της Ουκρανίας στο Ζαϊτομίρ, ετοίμαζε λεπτομερείς χάρτες με τις θέσεις των στρατιωτικών μονάδων και των στρατιωτικών οχήματων, ενώ μελετούσε και προσωπικές πληροφορίες των διοικητών και του προσωπικού των μονάδων, όπως τους τόπους διαμονής τους, του τρόπου ζωής τους, πως μετακινούνταν, ποιές διαδρομές ακολουθούσαν, κ.α.
Τέλος, προ ημερών οι Ουκρανοί ειδικοί πράκτορες της SBU εντόπισαν στο Χάρκοβο έναν Ουκρανό πολίτη ο οποίος από τις αρχές Μαρτίου 2022 μέσω της εφαρμογής Telegram έστελνε πληροφορίες στη Ρωσία για τις θέσεις ουκρανικών στρατευμάτων στην περιοχή και τα αποτελέσματα των βομβαρδισμών σε υποδομές και οικισμούς, καθώς και έναν ακόμη πολίτη από την Πολτάβα, ο οποίος υπό την καθοδήγηση του χειριστή του από την FSB συγκέντρωνε πληροφορίες για τις δραστηριότητες αξιωματικών της ουκρανικής συνοριοφυλακής σε περιοχή του Λουχάνσκ.
