Η δραστική μείωση του μέσου χρόνου αδειοδότησης νέων έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε 14 μήνες από πέντε χρόνια που είναι σήμερα, η αύξηση της χωρητικότητας στο
δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας για την ένταξη περισσότερων μονάδων ΑΠΕ και η ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με εγκατεστημένη ισχύ τουλάχιστον 3,5 GW έως το 2030 συνθέτουν τη ραχοκοκαλιά του νομοσχεδίου που έθεσε σε δημόσια διαβούλευση-εξπρές (μέχρι τις 10 Μαΐου) το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
- Από τον
Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Παράλληλα:
* Θεσμοθετεί κίνητρα σε δήμους και περιφέρειες προκειμένου να εγκαταστήσουν μονάδες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ για να παρέχουν φθηνότερη ενέργεια σε ευάλωτους καταναλωτές και νοικοκυριά κάτω από το όριο της φτώχειας.
* Δίνει τη δυνατότητα διάθεσης της πλεονάζουσας δυναμικότητας υποσταθμών έως 10 MW αποκλειστικά για αυτοπαραγωγή, ενεργειακό συμψηφισμό και πρόγραμμα φωτοβολταϊκών στις στέγες.
* Καθορίζει το πλαίσιο για την πιλοτική ανάπτυξη 10 θαλάσσιων πλωτών φωτοβολταϊκών.
Μακροπρόθεσμοι στόχοι
Σε μία ιδιαίτερα δύσκολη διεθνή συγκυρία λόγω της ενεργειακής κρίσης, το ΥΠΕΝ φιλοδοξεί να επιταχύνει σημαντικά τις διαδικασίες για την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Στόχος τα νέα έργα ΑΠΕ και τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας να συμβάλουν στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας, στην ενίσχυση της επάρκειας ισχύος και της ενεργειακής ανταγωνιστικότητας, και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Εκτιμάται ότι η επιτάχυνση της διείσδυσης των ΑΠΕ θα οδηγήσει σε αποκλιμάκωση του κόστους ενέργειας, καθώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο
είναι πολύ φθηνότερη σε σύγκριση με την παραγωγή από ορυκτά καύσιμα. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι το νομοσχέδιο βγήκε σε διαβούλευση με αρκετούς μήνες καθυστέρηση. Αυτή τη
στιγμή υπάρχει αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον ελληνικών και ξένων ομίλων για την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης, που αποκτούν μία άλλη διάσταση μετά τον
πόλεμο στην Ουκρανία.
Τρεις κατηγορίες αδειών
Τι προβλέπει, λοιπόν, το σχέδιο νόμου με τίτλο «Εκσυγχρονισμός της Αδειοδοτικής Διαδικασίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Β ́ Φάση, Aδειοδότηση Παραγωγής και
Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας, Πλαίσιο Ανάπτυξης Πιλοτικών Θαλάσσιων Πλωτών Φωτοβολταϊκών Σταθμών και Ειδικότερες διατάξεις για την Ενέργεια και την Προστασία του
Περιβάλλοντος» για την αποθήκευση ενέργειας;
Οργανώνει την αδειοδοτική διαδικασία για την εγκατάσταση και τη λειτουργία μεμονωμένων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και τον καθορισμό του πλαισίου ενίσχυσης που θα διέπει τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ που συνδυάζονται με εγκαταστάσεις αποθήκευσης.
Προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η καθιέρωση τριών κατηγοριών αδειών για έργα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, ξεκινώντας από τους μεμονωμένους σταθμούς αποθήκευσης. Στην περίπτωση έργων ΑΠΕ με μονάδες αποθήκευσης, θα γίνεται κατηγοριοποίηση σε σταθμούς ΑΠΕ που συνδυάζονται με μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες δεν απορροφούν ενέργεια από το δίκτυο (η αποθήκη είναι πίσω από τον σταθμό ΑΠΕ), καθώς και σε σταθμούς ΑΠΕ με μονάδες αποθήκευσης που μπορούν τόσο να εγχέουν όσο και να απορροφούν ενέργεια από το δίκτυο.
Τα πρώτα έργα θα είναι επιλέξιμα για λήψη ενίσχυσης μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας με βάση το κοινοποιημένο καθεστώς ενίσχυσης έργων ΑΠΕ, ενώ η δεύτερη κατηγορία
έργων δεν θα μπορεί να λαμβάνει ενίσχυση. Οι ρυθμίσεις αυτές έρχονται να εξειδικεύσουν το πλαίσιο για την επενδυτική και τη λειτουργική ενίσχυση των σταθμών αποθήκευσης, που ψηφίστηκε πρόσφατα.
Προβλέπει ότι με απόφαση του υπουργού ΠΕΝ καθορίζονται ο τρόπος διενέργειας των ανταγωνιστικών διαδικασιών (που προκηρύσσονται με απόφαση της ΡΑΕ), ο αριθμός και τα χαρακτηριστικά των διαγωνισμών αυτών για τη χορήγηση επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης, η διάρκεια χορήγησης της ενίσχυσης αυτής. Με υπουργική απόφαση καθορίζονται επίσης το πλαίσιο και οι αρχές χορήγησης της λειτουργικής ενίσχυσης σε έργα που έχουν επιλεγεί να λάβουν μεμονωμένη ενίσχυση.
Ορίζοντας το 2030
Στόχος της χώρας είναι έως το τέλος της δεκαετίας να έχουν τεθεί σε λειτουργία σταθμοί αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας τουλάχιστον 3,5 GW, επιπλέον των υδροηλεκτρικών.
Τα έργα αποθήκευσης θα συμβάλουν στην αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ και ως εκ τούτου στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, και στην ενίσχυση της επάρκειας ισχύος και της ενεργειακής ανταγωνιστικότητας της χώρας.
Θα συμβάλουν, επίσης, στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, μειώνοντας συνεπώς το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές. Εως το τέλος του 2025, βάσει των προβλέψεων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), θα έχουν εγκατασταθεί σταθμοί αποθήκευσης συνολικής ισχύος περί τα 1500 MW, εκ των οποίων τα 800-900 MW θα προέρχονται κυρίως από συστήματα αποθήκευσης περιορισμένης χωρητικότητας (π.χ. συσσωρευτές) και περί τα 700 MW από συστήματα αποθήκευσης μεγάλης χωρητικότητας (π.χ. σταθμοί αντλησιοταμίευσης).
Φτηνό ρεύμα σε ευάλωτα νοικοκυριά από ΟΤΑ
Το σχέδιο νόμου δίνει τη δυνατότητα σε δήμους και περιφέρειες να εγκαταστήσουν μονάδες παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας προκειμένου να παρέχουν φτηνότερη ενέργεια σε ευάλωτα νοικοκυριά. «Επιτρέπεται η εγκατάσταση σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Συμπαραγωγής Hλεκτρισμού – Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης από Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α ́ και Β ́ βαθμού για την υποστήριξη ευάλωτων καταναλωτών και την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας πολιτών του οικείου δήμου ή της οικείας περιφέρειας που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας» αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο 100.
Επίσης, επιτρέπεται η εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών όχι μόνο κοινωφελών επιχειρήσεων, παιδικών, σταθμών, σχολείων, Κέντρων Υγείας και νοσοκομείων (που προβλέπονταν ήδη), αλλά και δημοτικών και δημόσιων αθλητικών κέντρων, εγκαταστάσεων και δικτύων οδοφωτισμού, εγκαταστάσεων ύδρευσης και αποχέτευσης καθώς και κάθε άλλου κτιρίου, υποδομής ή εγκατάστασης που είτε ανήκει είτε εξυπηρετεί ανάγκες του ΟΤΑ.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, με τη διάταξη αυτή επιδιώκεται να καλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ενεργειακές ανάγκες των ΟΤΑ και των υποδομών τους με πράσινη ενέργεια μέσω της εγκατάστασης σταθμού ΑΠΕ και του εικονικού συμψηφισμού ενέργειας. Επιπλέον σκοπός είναι η προστασία και η υποστήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών από την ενεργειακή κρίση και την αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.
Πώς θα διατίθεται η ενέργεια για αυτοπαραγωγή
Οι διαχειριστές του συστήματος μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούν να επιβάλλουν περιορισμούς στην έγχυση ηλεκτρισμού στο δίκτυο, οι οποίοι δεν θα υπερβαίνουν το 5% της ετήσιας δυνατότητας παραγωγής ενέργειας των σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ της εκάστοτε περιοχής.
Το ποσοστό αυτό μπορεί να αυξηθεί με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, κατόπιν εισήγησης των διαχειριστών, που θα βασίζεται σε μελέτη κόστους – οφέλους και θα λαμβάνει υπόψη το επίπεδο διείσδυσης ενέργειας που επιτυγχάνεται από έργα ΑΠΕ. Με την εφαρμογή περιορισμών έγχυσης δίνεται η δυνατότητα ένταξης στο ηλεκτρικό δίκτυο περισσότερων μονάδων ΑΠΕ.
Επίσης, προβλέπεται ότι μέσα σε 45 ημέρες από την ψήφιση του σχεδίου νόμου ο ΔΕΔΔΗΕ υπολογίζει τα διαθέσιμα περιθώρια ισχύος όλων των υποσταθμών στο δίκτυο διανομής. Για τους υποσταθμούς όπου τα περιθώρια είναι έως 10 MW, τότε αυτά διατίθενται αποκλειστικά για αυτοπαραγωγή, ενεργειακό συμψηφισμό και πρόγραμμα φωτοβολταϊκών στις στέγες. Τα νέα περιθώρια προτείνεται να κατανεμηθούν ως εξής:
* Νοικοκυριά 30%.
* Αγρότες 30%.
* Βιομηχανία και μεταποίηση 30%.
* Ανεξάρτητοι παραγωγοί 10%.
Για τους υποσταθμούς όπου τα νέα περιθώρια υπερβαίνουν τα 10 MW η πλεονάζουσα ισχύς άνω των 10 ΜW προτείνεται να κατανεμηθεί ως εξής:
* Σε ποσοστό τουλάχιστον 30% στις παραπάνω τέσσερις κατηγορίες (νοικοκυριά, αγρότες, βιομηχανία και μεταποίηση, ανεξάρτητοι παραγωγοί).
* Σε ποσοστό τουλάχιστον 70% για την εγκατάσταση λοιπών σταθμών ΑΠΕ. Με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να επανακαθορίζονται οι κατηγορίες σταθμών, καθώς και τα ποσοστά κατανομής των διαθέσιμων περιθωρίων ισχύος ανά υποσταθμό και γεωγραφική περιοχή.
Τι αλλάζει στην αδειοδοτική διαδικασία: Μείωση χρόνου, κόστους και δικαιολογητικών
Το νομοσχέδιο που έθεσε σε δημόσια διαβούλευση το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προβλέπει τη δραστική μείωση του χρόνου ανάπτυξης και υλοποίησης έργων
ΑΠΕ, περιορίζοντας τον μέσο χρόνο σε 14 μήνες από πέντε χρόνια σήμερα και των διάφορων σταδίων σε 5 από 7, ενώ μειώνεται από 91 σε 54 ο αριθμός των απαιτούμενων
δικαιολογητικών.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο εκσυγχρονισμός της αδειοδοτικής διαδικασίας θα επιτευχθεί μέσα από την απλοποίηση, την ψηφιοποίηση και την επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών, καθώς πλέον όλες οι ενέργειες για την απόκτηση αδειών θα διενεργούνται ψηφιακά, τα δικαιολογητικά που θα απαιτείται να καταθέτουν οι επενδυτές μειώνονται δραστικά και περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, ενώ διαδικασίες που μέχρι τώρα ήταν σειριακές πλέον γίνονται παράλληλες, μειώνοντας σημαντικά τους χρόνους υλοποίησης.
Στρατηγικός στόχος έως το 2030 είναι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ να ανέλθει σε 25 GW, από 8,62 GW που είναι σήμερα. Για την υλοποίηση νέων επενδύσεων ΑΠΕ συνολικής ισχύος άνω των 12 GW εκτιμάται ότι θα χρειαστούν επενδύσεις 10 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα:
1) Τα στάδια της αδειοδοτικής διαδικασίας μειώνονται σε 5 από 7.
2) Ο χρόνος αδειοδότησης των έργων μειώνεται σε 14 μήνες από πέντε χρόνια που φτάνει και πολλές φορές ξεπερνά σήμερα.
3) Ο αριθμός των απαιτούμενων δικαιολογητικών, μειώνεται από 91 σε 54, με την υποβολή αυτών να είναι πλέον τυποποιημένη και ψηφιακή.
4) Επιταχύνεται η διαδικασία αδειοδότησης των έργων, καθώς: μειώνονται οι περιπτώσεις όπου απαιτείται τροποποίηση των αδειών δίνοντας δυνατότητα απλής ενημέρωσης – επικαιροποίησης των φακέλων των επενδυτών. Μέχρι σήμερα, κατά τη διάρκεια της αδειοδότησης και λόγω αλλαγής του σχεδιασμού του έργου, χρειάζεται τροποποίηση των αδειών δύο με τρεις φορές και, συνεπώς, επανάληψη όλης της αδειοδοτικής διαδικασίας από την αρχή.
5) Τίθεται συγκεκριμένο ορόσημο (3ο) στους επενδυτές για την άμεση και γρήγορη υλοποίηση των έργων τους.
6) Απαλλάσσονται από διοικητικό φόρτο οι αρμόδιες υπηρεσίες και οι διαχειριστές, με τον έλεγχο του ιδιοκτησιακού καθεστώτος να γίνεται πλέον από εξωτερικούς δικηγόρους.
7) Ελέγχεται η οικονομική φερεγγυότητα των επενδυτών με προσκόμιση εγγυητικής επιστολής κατά την αίτηση στον διαχειριστή για τον ηλεκτρικό χώρο και όχι κατά τη δέσμευση αυτού, περιορίζοντας το πλήθος αιτημάτων.
8) Περιορίζονται οι προθεσμίες υλοποίησης των έργων σύνδεσης από τους διαχειριστές, με την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση καθυστερήσεων.
9) Ενέργειες και άδειες που ήταν άμεσα συνδεδεμένες και υποχρεωτικά σειριακές πλέον πραγματοποιούνται διακριτά και παράλληλα όπως η Σύμβαση Σύνδεσης σε σχέση με την Αδεια Εγκατάστασης. Δίνεται η απαραίτητη ευελιξία στους επενδυτές ως προς την αδειοδότηση έργων σε δασικές εκτάσεις, θέτοντας παράλληλα την εγκεκριμένη μελέτη αναδάσωσης από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες ως προϋπόθεση για την ηλέκτριση
και τη σύνδεση των έργων.
10) Δημιουργείται Υπηρεσία μιας Στάσης στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που θα παρακολουθεί και θα εποπτεύει όλη την αδειοδοτική διαδικασία, από τη λήψη της πρώτης άδειας (βεβαίωση παραγωγού) μέχρι και τη λειτουργία του έργου (άδεια λειτουργίας).
Προβλέπεται η δημιουργία πληροφοριακού συστήματος που θα διαλειτουργεί με όλα τα
επιμέρους πληροφοριακά συστήματα και τις βάσεις δεδομένων των αρμόδιων αδειοδοτικών φορέων. Δηλαδή με τη ΡΑΕ, τις Περιβαλλοντικές Διευθύνσεις, τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, τους Διαχειριστές Συστήματος και Δικτύου, και τον ΔΑΠΕΕΠ.
Με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζονται η επικοινωνία μεταξύ επενδυτών και των αρμόδιων φορέων αδειοδότησης και η άμεση ενημέρωση των επενδυτών με πλήρη διαφάνεια και
σαφήνεια ως προς την πληροφορία.
Πλωτά φωτοβολταϊκά σε πιλοτική φάση
Με το σχέδιο νόμου το υπουργείο επιχειρεί να καθορίσει και το πλαίσιο ανάπτυξης πιλοτικών θαλάσσιων πλωτών φωτοβολταϊκών σταθμών. Πρόκειται για συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατεστημένης ισχύος από 0,5 MW μέχρι 1 MW έκαστο, τα οποία απαρτίζονται από
(α) πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις που αναπτύσσονται σε θαλάσσια έκταση και αγκυρώνονται στον πυθμένα ή/και σε χερσαίο τμήμα,
(β) οικίσκο στέγασης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού επί χερσαίου χώρου, που περιλαμβάνει τον υποσταθμό διασύνδεσης με το δίκτυο και λοιπό ηλεκτρομηχανολογικό
εξοπλισμό,
(γ) καλώδια σύνδεσης των πλωτών φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων με τον οικίσκο στέγασης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, και
(δ) συνοδά έργα, απαραίτητα για την πρόσβαση στον χώρο της εγκατάστασης και την ασφαλή λειτουργία του σταθμού. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου επιτρέπονται η χωροθέτηση, η αδειοδότηση, η εγκατάσταση και η λειτουργία μέχρι 10 Πιλοτικών Θαλάσσιων Πλωτών Φωτοβολταϊκών Σταθμών κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης.
Οι σταθμοί απαλλάσσονται από την υποχρέωση λήψης Βεβαίωσης Παραγωγού ή Βεβαίωσης Ειδικών Εργων, από περιβαλλοντική αδειοδότηση και λήψη πρότυπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων, αλλά και την υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας. Το Ελληνικό Δημόσιο, έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου, μπορεί να παραχωρεί τη χρήση θαλάσσιων και χερσαίων εκτάσεων για τις οποίες έχει εκδοθεί βεβαίωση περί επιτρεπτού της χωροθέτησης για χρονικό διάστημα 22 ετών.
