Τριάντα τέσσερα χρόνια δυσλειτουργικής εφαρμογής μετρά το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ 1988, το οποίο, τον Μάιο του 2022 κατέστη πλέον άδειο κέλυφος, με τις θηριώδεις, μόνιμες παραβιάσεις του από πλευράς Τουρκίας, την 34χρονη αδιαφορία των ελληνικών κυβερνήσεων και δύο ιδιαιτέρως επικίνδυνες και άστοχες ενέργειες της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
- Από την Κύρα Αδάμ
Η Τουρκία, από την επομένη κιόλας της υπογραφής του μνημονίου, ξεκίνησε συστηματικά την πλήρη παραβίασή του, την οποία ουδέποτε οι ελληνικές κυβερνήσεις ανέκοψαν, και τούτο διότι η Άγκυρα πάτησε από την πρώτη ημέρα γερά πάνω στις παραλείψεις και τις ασάφειες του ιδίου του μνημονίου.
Επιπροσθέτως η Άγκυρα έχει τώρα εμπλέξει γερά το μνημόνιο στην πολιτική αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νήσων του ανατολικού Αιγαίου και αμφισβήτησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος που ακολουθεί, κατηγορώντας την Ελλάδα για παραβίαση των συνθηκών. Πρόσθετο εμπόδιο στην τήρηση του μνημονίου αποτελεί η συνεχώς αυξανόμενη χρήση τουρκικών στρατιωτικών UAV στο Αιγαίο.
Ανήμερα το Πάσχα 2022, η Τουρκία προχώρησε σε 19 παραβιάσεις – παραβάσεις και άλλες 191 στις 27 Απριλίου 2022, χρησιμοποιώντας μαχητικά αεροσκάφη, αλλά και UAVs. Σύμφωνα με το ΥΕΘΑ, τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι η Τουρκία εμμένει στις παράνομες διεκδικήσεις σε βάρος της Ελλάδας, πλην όμως η ελληνική κυβέρνηση ουδέν έπραξε, με αποτέλεσμα η Άγκυρα να παραβιάζει το σύνολο της διεθνούς νομιμότητας, να κουρελιάζει το μνημόνιο σε βάρος της Ελλάδας, με την κυβέρνηση σε ρόλο παρατηρητή – θεατή.
Το μνημόνιο, στην παρ. 3 ορίζει ότι «δεν θα εκτελούνται στρατιωτικές ασκήσεις που απαιτούν έκδοση ΝΟΤΑΜ στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου κατά τις κύριες εθνικές και θρησκευτικές εορτές των δύο χωρών…», ενώ η παρ. 1 ορίζει ότι «θα υπάρχει σεβασμός της κυριαρχίας αμφοτέρων των χωρών…»
Για τις τρεις παραβάσεις των κανόνων του ΙCΑΟ το Πάσχα σημειώνεται ότι:
- Το μνημόνιο απαγορεύει στρατιωτικές ασκήσεις που απαιτούν την έκδοση ΝΟΤΑΜ. Όμως οι Τούρκοι εισέρχονται και αλωνίζουν στο Αιγαίο στις κύριες εθνικές και θρησκευτικές ελληνικές εορτές, όπως το Πάσχα, και σε οποιαδήποτε ελληνική διαμαρτυρία υπάρχει μια προκάτ τουρκική απάντηση: «Τα τουρκικά αεροσκάφη με τις πτήσεις στο Αιγαίο δεν παραβίασαν το μνημόνιο, διότι εκτελούσαν εκπαιδευτικές πτήσεις (training flights) οι οποίες δεν εντάσσονται στο μνημόνιο, το οποίο απαγορεύει μόνον τις πτήσεις για συμμετοχή σε άσκηση, για την οποία πρέπει να έχει εκδοθεί ΝΟΤΑΜ…». Ετσι, με το αιτιολογικό αυτό οι Τούρκοι μπορούν να παρακάμπτουν το μνημόνιο και να πετάνε όποτε θέλουν ανεξέλεγκτα στο Αιγαίο.
- Οι κομματικοί διορισμοί στην εκάστοτε διοίκηση της ΥΠΑ πέτυχαν το ακατόρθωτο σε βάρος του μνημονίου, αλλά και της χώρας. Η ΥΠΑ σήμερα ταυτίζει τις εκπαιδευτικές πτήσεις για τις οποίες δεν απαιτείται έκδοση ΝΟΤΑΜ, με τις στρατιωτικές ασκήσεις, που απαιτούν έκδοση ΝΟΤΑΜ, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να μπορούν να αλωνίζουν στο Αιγαίο, είτε εκτελούν εκπαίδευση είτε άσκηση. Το εξόχως επικίνδυνο με την ταύτιση εκπαίδευσης και άσκησης από την ΥΠΑ είναι το γεγονός ότι η Συνθήκη των Παρισίων (1947) απαγορεύει μόνον την εκπαίδευση στα Δωδεκάνησα και όχι τις ασκήσεις, με αποτέλεσμα όταν οι Ε.Δ. κάνουν ασκήσεις στα Δωδεκάνησα, η Άγκυρα να δηλώνει διεθνώς ότι η Ελλάδα παραβιάζει τη Συνθήκη των Παρισίων (διότι θέλει να θεωρεί ότι η Ελλάδα κάνει πάντα εκπαίδευση στα Δωδεκάνησα…).
- Με τις 16 τουρκικές παραβιάσεις το Πάσχα, η Τουρκία:
- Παραβίασε τον ΙCΑΟ και τον ΟΗΕ, που απαγορεύουν σε κρατικά αεροσκάφη μιας χώρας να πετάνε στην κυριαρχία άλλης χώρας, με μηδενική αντίδραση από την πλευρά της κυβέρνησης. Η Τουρκία, επίσης, παραβίασε και την παρ. 1 του μνημονίου. Και επειδή η Αθήνα εξακολουθεί να αφήνει ανοιχτό και το θέμα της διασφάλισης της ελληνικότητας των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο από τις τουρκικές υπερπτήσεις, σε κάθε ελληνική διαμαρτυρία για τις τουρκικές παραβιάσεις, η Άγκυρα απαντά ότι «…μετά από έλεγχο των τουρκικών αρμοδίων, τα τουρκικά αεροσκάφη δεν παραβίασαν την κυριαρχία νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες ή διμερείς (ελληνοτουρκικές) συμφωνίες…»
Τη στερεότυπη αυτή τουρκική απάντηση έλαβε και πάλι η κυβέρνηση μετά το πρόσφατο διάβημά της στην Άγκυρα, όπως την έχουν λάβει και όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Όπως και οι προηγούμενες, έτσι και η παρούσα κυβέρνηση την έκανε γαργάρα, δεδομένου ότι δεν κατήγγειλε την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Η «κυριακάτικη δημοκρατία» παρουσιάζει ενδεικτικά μία από τις πλείστες τουρκικές απαντήσεις σε ελληνικά διαβήματα, από το μακρινό 2001 (βλ. τουρκική απάντηση του Οκτωβρίου 2001).
«Για πρώτη φορά»
- Οσον αφορά στις 23 παραβάσεις και 168 παραβιάσεις στις 27 Απριλίου 2022, ισχύουν τα ίδια με αυτές του Πάσχα, με τη μόνη διαφορά ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατάλαβε ότι «αυτό συνέβη για πρώτη φορά». Η κυβερνητική αυτή δήλωση δυστυχώς αποκαλύπτει ότι η παρούσα κυβέρνηση είναι παντελώς αδιάβαστη, αδιαφορεί πλήρως για όσα πανομοιότυπα έχουν συμβεί στο παρελθόν και, φυσικά, θα επαναλάβει και αυτή τις αναποτελεσματικές κινήσεις των προκατόχων της.
Συγκεκριμένα, το Μάρτιο του 1998 τουρκικά μαχητικά F-16 παραβίασαν τον εθνικό εναέριο χώρο 216 φορές και δεν άφησαν τίποτα όρθιο στο πέρασμά τους. Αυτό φαίνεται καθαρά στο σήμα του ΑΤΑ προς το ΝΑΤΟ, στο οποίο παρατίθενται αναλυτικώς όλες οι τουρκικές παραβιάσεις και αναγράφονται όλα τα ελληνικά νησιά των οποίων η κυριαρχία παραβιάστηκε. Επιπροσθέτως, στο ίδιο σήμα προς το ΝΑΤΟ γίνεται αναφορά στο εξωφρενικό συμβάν τον Μάρτιο 1998, όταν δύο τουρκικά F-16, 15 ν.μ. ανατολικά της Ανδρου, εκεί όπου πετούσε ένα ελληνικό RF-4, το έπιασαν σε σχηματισμό στα 10 μέτρα και το πήγαιναν… σπρώχνοντας για οκτώ λεπτά μέχρι την Κάρυστο.
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» παρουσιάζει το σχετικό σήμα του ΑΤΑ προς το ΝΑΤΟ (έγγραφο ένθετο στην κεντρική φωτο), με την επισήμανση ότι ο τότε αρχηγός ΑΤΑ Δ. Λυτζεράκος ζήτησε εγγράφως τρεις φορές από την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ να καταρρίπτει τα τουρκικά αεροσκάφη και περιμένει ακόμα την απάντηση στο σπίτι του, όπου τον έστειλαν… Το ΝΑΤΟ ουδέν έπραξε τότε, ούτε και τώρα θα πράξει με το σημερινό σήμα που έστειλε η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Η απαγόρευση ελληνικών ασκήσεων στον Σαρωνικό!
Από το 1988 μέχρι και σήμερα, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις με επίμονη αδιαφορία όχι απλώς δέχτηκαν όλες τις τουρκικές καταστρατηγήσεις του μνημονίου, αλλά ούτε επιχείρησαν να βελτιώσουν τα κακώς κείμενα σε βάρος των εθνικών συμφερόντων.
Η απαγόρευση του μνημονίου για εκτέλεση στρατιωτικών ασκήσεων τους θερινούς μήνες στη διεθνή θάλασσα και στον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου στερεί τυπικά το δικαίωμα από τις ελληνικές Ε.Δ. να εκτελούν ασκήσεις στον ΔΕΧ, ακόμα και στον Μεσσηνιακό, Λακωνικό, Θερμαϊκό κόλπο, στο Κάβο Ντόρο, μεταξύ Σκύρου – Άνδρου, Λήμνου – Λέσβου, ακόμα και Αίγινας – Ύδρας.
Δηλαδή η Ελλάδα, λόγω μνημονίου, δεν μπορεί να κάνει ασκήσεις στα νησιά τους θερινούς μήνες, παρά μόνον στην Κρήτη και μάλιστα με δυσκολία. Και τούτο διότι η γεωγραφική έκταση των νησιών του Αιγαίου δεν επαρκεί για στρατιωτικές ασκήσεις – ελιγμούς, αλλά απαιτείται και διεθνής εναέριος χώρος, που το απαγορεύει το μνημόνιο.
Η Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια έχει προβεί σε πλείστες διαμαρτυρίες, με χαρακτηριστικότερη ίσως τη διαμαρτυρία προς την Ελλάδα ότι παραβιάζει το μνημόνιο διότι εκτελεί ασκήσεις… στην Υδρα(!), την οποία και παρουσιάζει η «κυριακάτικη δημοκρατία»:
Τα ατοπήματα Δένδια και Παναγιωτόπουλου άνοιξαν την όρεξη της Αγκύρας και πυροδότησαν την ένταση
Τις τουρκικές παράνομες επεκτατικές βλέψεις σε βάρος της Ελλάδας στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν τις αντιμετωπίζει όπως ορίζει η διεθνής νομιμότητα (ΟΗΕ, Σ.Α., Ε.Ε., ICAO, IMO, κ.λπ.), αλλά όπως δηλώνουν οι αρμόδιοι υπουργοί, οι οποίοι… παρακολουθούν με πλήρη επάρκεια και προβληματισμό τις τουρκικές ενέργειες.
Με αποτέλεσμα να ενθαρρύνεται ο Ερντογάν, ο οποίος, βασιζόμενος όχι μόνον στην ανύπαρκτη και επικίνδυνη εν πολλοίς ελληνική πολιτική (με τον κάθε αρμόδιο υπουργό να προβαίνει σε επιπόλαιες και επικίνδυνες δηλώσεις), μετατρέπει τα νόμιμα κυριαρχικά ελληνικά δικαιώματα σε τουρκικά κεκτημένα και παρέχει το δικαίωμα στην Τουρκία να αθετεί ακόμα και την υπογραφή της, όπως συμβαίνει στο μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ 1988 και Μπακογιάννη – Γκιούλ 2006.
Το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ (και η πρόσθετη συμφωνία Μπακογιάννη – Γκιούλ) είναι η μόνη διμερής ελληνοτουρκική συμφωνία που ισχύει (έστω και τύποις) 34 χρόνια. Ηταν ένας συμβιβασμός ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, και η εφαρμογή του θα μείωνε την ένταση μεταξύ των δύο χωρών, έστω και για τη μικρή περίοδο των τεσσάρων καλοκαιριών μηνών. Ο συμβιβασμός αυτός (σε βάρος της Ελλάδας) είχε ορισμένα στοιχεία που διασφάλιζαν τα εθνικά συμφέροντα στο Αιγαίο, από τις εκβολές του Εβρου μέχρι 15 ν.μ. ανατολικά του Καστελόριζου.
Ωστόσο, τα θετικά στοιχεία του μνημονίου για τα εθνικά συμφέροντα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατόρθωσε να τα στρέψει σε βάρος της Ελλάδας, με την επίσημη τοποθέτηση στη Βουλή, του υπουργού Εξωτερικών τον Οκτώβριο του 2019 και τη δήλωση του ΥΕΘΑ την 1η Απριλίου 2022.
Στην παρ. 1 το μνημόνιο ορίζει ότι «οι δύο χώρες έχουν το δικαίωμα της χρήσης της διεθνούς θάλασσας και του διεθνούς εναέριου χώρου του Αιγαίου». Όσον αφορά τα ανατολικά όρια του Αιγαίου, αυτά ορίζονται νομικά από το FIR Αθηνών – Κωνσταντινούπολης με βάση την περιοχική συμφωνία του ΙCΑΟ 1950, που καθόρισε το FIR, ήτοι από τις εκβολές του Εβρου μέχρι 15 ν.μ. ανατολικά του Καστελόριζου και από τον τουρκικό νόμο το 1964, καταχωρημένο στον ΟΗΕ, με τον οποίο η Άγκυρα όρισε 6 ν.μ. χωρικά ύδατα στο Αιγαίο και συγκεκριμένα από τις εκβολές του Εβρου, ακολουθώντας το FIR Αθηνών, μέχρι 15 ν.μ. ανατολικά του Καστελόριζου.
Το έγκλημα του ΥΠΕΞ
Όμως, ύστερα από αίτημα της Άγκυρας τον Σεπτέμβριο 2019, ο ΥΠΕΞ Δένδιας, με επίσημη τοποθέτησή του στη Βουλή αποδέχθηκε ότι η περιοχή ανατολικά της Ρόδου κείται στη Μεσόγειο και όχι στο Αιγαίο, το οποίο «κόντυνε», κατά 97 ν.μ. μετρημένα, παρέχοντας το πλεονέκτημα στην Άγκυρα να έχει 12 ν.μ. χωρικά ύδατα ανατολικά της Ρόδου (λόγω Μεσογείου), βάσει των οποίων έγινε η τουρκολιβυκή ΑΟΖ, η οποία έχει καταχωριστεί στον πίνακα 104 του ΟΗΕ και έχει νομιμοποιηθεί.
Με αυτήν την παραχώρηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη μειώνεται – τσαλακώνεται και το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ με αποκλειστική ευθύνη του Μαξίμου. Διότι από την περιοχή ανατολικά της Ρόδου οι Τούρκοι μπορούν να αλωνίζουν τους καλοκαιρινούς μήνες με ασκήσεις, δεδομένου ότι το μνημόνιο θέτει περιορισμούς μόνο στο Αιγαίο και όχι στη Μεσόγειο.
Και του ΥΕΘΑ
Ο υπουργός Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλος, μετά το πέρας της άσκησης «Ηνίοχος 2022», δήλωσε από την Ανδραβίδα, την 1η Απριλίου: «…Σήμερα στέλνεται ένα ισχυρό μήνυμα αλληλεγγύης και αποτροπής, καθώς πάνω από 70 αεροσκάφη συμμάχων και φίλων πέταξαν σε όλο το ελληνικό FIR, δηλαδή από το Καστελόριζο μέχρι τους Οθωνούς και από τον Εβρο μέχρι την Κρήτη…»
Με τη δήλωση αυτή, που έχει νομική ισχύ, ως επίσημη κυβερνητική δήλωση, ο ΥΕΘΑ και η κυβέρνηση έστειλαν συστημένα τα εθνικά συμφέροντα και την εξωτερική πολιτική στις τσέπες του Ερντογάν. Και τούτο διότι ο ΥΕΘΑ με τον όρο «ελληνικό FIR» μετατρέπει το σύνολο του εναέριου χώρου του FIR (τόσο του εθνικού όσο και του διεθνούς εναέριου χώρου) σε ελληνική κυριαρχία, ενώ το δικαίωμα αυτό το έχει η Ελλάδα και όλες οι χώρες του κόσμου, μόνον για τον εναέριο χώρο πάνω από την ξηρά και τα χωρικά ύδατα, διότι μόνον στον εθνικό εναέριο χώρο ασκεί κάθε χώρα πλήρη και αποκλειστική κυριαρχία και όχι στον διεθνή εναέριο χώρο, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιείται από κάθε χώρα του κόσμου.
Η υπουργική δήλωση παράνομα μετέτρεψε τη διεθνή θάλασσα και τον διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, της Μεσογείου και του Ιονίου, που περικλείονται από το FIR Αθηνών, σε ελληνική κυριαρχία και νομικά και επιχειρησιακά απαγορεύει σε κάθε τουρκικό στρατιωτικό αεροσκάφος ή πλοίο να εισέρχεται εντός του «ελληνικού FIR».
Και μπορεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη να θεωρεί ότι κατήγαγε κομματικό όφελος από την… πατριωτική στάση, τα εθνικά συμφέροντα όμως θα το πληρώσουν πολύ ακριβά, διότι η αδιάβαστη, επιπόλαια και άκρως επικίνδυνη εφεύρεση της κυβέρνησης Μητσοτάκη περί «ελληνικού FIR» ανατινάζει συθέμελα το μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ, που αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα στη χρήση του διεθνούς εναέριου χώρου του Αιγαίου και από τις δύο χώρες, δηλαδή η κυβέρνηση Μητσοτάκη με αποκλειστική ευθύνη της καταργεί το μνημόνιο και το πεδίο εφαρμογής του.
Και επιπλέον η Άγκυρα κατέγραψε τις δηλώσεις ΥΕΘΑ ως «μεγίστη ελληνική εχθρική ενέργεια και απειλή σε βάρος της Τουρκίας» και, ως απάντηση, δεν άφησε τίποτα όρθιο στο Αιγαίο με παραβάσεις και παραβιάσεις, με την ελληνική κυβέρνηση να μένει με την απορία «γιατί το κάνει η Άγκυρα», αραδιάζοντας απίθανες και σκόρπιες αιτιολογίες. Για το θέμα αυτό η Τουρκία ενημέρωσε στις 2 Απριλίου 2022 τον ΟΗΕ και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και παρουσίασε πακέτο τις δηλώσεις του Έλληνα ΥΠΕΞ περί εξοπλισμού των ελληνικών νησιών και του ΥΕΘΑ περί «ελληνικού FIR» στην υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ κυρία Νούλαντ, η οποία ήρθε φουριόζα στην Αθήνα στα μέσα Απριλίου απαιτώντας τον… αφοπλισμό της Ελλάδας.
