Η πένα του Βενιζέλου αναγόρευσε σε… πατρικές φιγούρες ξοφλημένους καιροσκόπους της αγγλικής και της γαλλικής πολιτικής ζωής
Από τον Παναγιώτη Λιάκο
Το τελεσίγραφο της Αντάντ, με το οποίο ζητούνταν, ούτε λίγο ούτε πολύ, η ολοκληρωτική κατάργηση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας και η άμεση υπαγωγή της στην εξουσία των «συμμαχικών» δυνάμεων αφενός εμπέδωσε σε μέγα τμήμα της κοινής γνώμης την αντίληψη ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ εκπροσωπούσε και υπερασπιζόταν τα εθνικά συμφέροντα, αφετέρου ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος λειτουργούσε ως εκπρόσωπος των ξένων.
Ακόμα και ο φίλος, στενός πολιτικός συνεργάτης του και συνιδρυτής του κόμματος των Φιλελευθέρων Κωνσταντίνος Γ. Ζαβιτζιάνος γράφει στο αυτοβιογραφικό βιβλίο* του για τη «στενή συνύφανση» που είχε αναπτύξει με τον ξένο παράγοντα ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η οποία του κόστιζε σε δημοτικότητα:
«Το μάλλον δυσάρεστον όμως ήτο ότι ο Βενιζέλος διά τους αντιπάλους του […] ήτο ο εχθρός αυτών, και κατ’ αυτούς επομένως ο εχθρός της Ελλάδος. […] Το κατ’ αυτού μίσος ήτο ατελείωτο. Και το καταπληκτικόν ήτο ότι, διά το θλιβερόν τούτο καταστάλαγμα, δεν ήτο αμέτοχος ευθυνών και αυτός ούτος ο Βενιζέλος, ο οποίος με τας υπερβολάς του και ένεκα αυτών, και ιδία με την στενήν συνύφανσιν που είχε με τους ξένους και ένεκα αυτής, έχανε καθημερινώς λαϊκόν έδαφος.
Υπό τοιαύτας συνθήκας δεν ήτο δυνατόν ν’ αρνηθή ο Βενιζέλος εις τας προστάτιδας Δυνάμεις το δικαίωμα της επεμβάσεως εις τα εσωτερικά μας πράγματα, αφ’ ου επ’ αυτής, δηλαδή επί της ξενικής επεμβάσεως, θα εστήριζε πλέον ούτος και την εφαρμογήν της ιδικής του πολιτικής».
Ο Βενιζέλος όχι μόνο δεν απέρριψε, για λόγους στοιχειώδους εθνικής αξιοπρέπειας που όφειλε να διαθέτει, το ιταμό τελεσίγραφο των «συμμάχων», αλλά αρθρογράφησε υπέρ του στη λονδρέζικη εφημερίδα «Daily Mail» (στο φύλλο 11/24 Ιουνίου 1916). Στο βιβλίο της Αθηνάς Κακούρη, το οποίο τιτλοφορείται «Ουλάνοι στη Λάρισα» (Αθήνα: 2018, εκδόσεις Καπόν), στη σελίδα 62, διαβάζουμε το φλογερά εγκωμιαστικό κείμενο του Βενιζέλου για την παρέμβαση της Αντάντ: «Η διακοίνωσις έφερε λύσιν εις αδιέξοδον κατάστασιν. Η δικαία αυστηρότης του ύφους της, η ειλικρίνεια των επιχειρημάτων της, ο απόλυτος διαχωρισμός που κάνει μεταξύ ελληνικού λαού και πρώην κυβερνητών του προσδίδουν εις την διακοίνωσιν εκείνην, περισσότερον παντός άλλου, χαρακτήρα πατρικής μερίμνης διά τον ελληνικόν λαόν. Αι Προστάτιδαι Δυνάμεις ενήργησαν ως γονείς εν τη πληρότητι των δικαιωμάτων των».
Η βία και η απειλή χρήσης βίας σε βάρος μιας ανεξάρτητης χώρας, η κατάλυση του πολιτεύματος, η απόβαση στρατευμάτων στα εδάφη της δίχως την άδεια της νόμιμης κυβέρνησης, η απαίτηση να απολυθούν αστυνομικοί υπάλληλοι των οποίων τα φρονήματα δεν… εγκρίνονται από τους ξένους επικυρίαρχους και η αξίωση αφοπλισμού του κράτους το οποίο στοχοποιήθηκε ως… απείθαρχο για τον δωροδοκημένο από τον Μπάζιλ Ζαχάρωφ «εθνάρχη» δεν είναι εχθρικές, πολεμικού τύπου, ενέργειες, αλλά επίδειξη «πατρικής μέριμνας» υπέρ του ελληνικού λαού. Η πένα του Βενιζέλου αναγόρευσε σε… πατρικές φιγούρες ξοφλημένους καιροσκόπους της αγγλικής και της γαλλικής πολιτικής ζωής. Μάλιστα, μερικοί εξ αυτών και ήταν και φαίνονταν ψυχολογικά διαταραγμένοι (όπως, για παράδειγμα, ο ανεκδιήγητος Γάλλος στρατηγός Μορίς Σαράιγ).
Το πόσο «πατρικά» φέρονταν οι «σύμμαχοι» στον πενόμενο ελληνικό λαό είχε φανεί από την αρχή κιόλας της εισβολής τους στην πατρίδα. Καταχρώμενοι τις υπερεξουσίες που είχαν πάρει από μόνοι τους, με τις «ευλογίες» του Ελευθερίου Βενιζέλου ασκούσαν απροκάλυπτα ωμή βία σε βάρος των Ελλήνων. Η πρόφαση των κατοχικών δυνάμεων για τα ξυλοφορτώματα και τις κακοποιητικές συμπεριφορές ήταν ότι τα θύματα ήταν… γερμανόφιλοι.
Σχετικές καταγγελίες είχαν γίνει στο Κοινοβούλιο ήδη από τον Μάρτιο του 1916. Διαβάζουμε στα επίσημα πρακτικά** της Βουλής:
«Ο κ. Γ. Χατζηγεωργίου, ομιλών επί των συμβάντων της Θεσσαλνίκης, λέγει ότι οι κάτοικοι αυτής ευρίσκονται εις απελπισίαν, διότι η Θεσσαλονίκη πληρώνει τας αμαρτίας εκείνου όστις έφερε τους Αγγλογάλλους εκεί, χωρίς ούτοι να εγκατασταθώσι εκτός της πόλεως, οπότε δεν θα εθεωρείτο αύτη οχυρόν φρούριον διά να βομβαρδίζεται. Πολλά χωρία εις την ζώνην του πυρός ευρισκόμενα απεκλείσθησαν υπό των Γάλλων, κάτοικοι δε αυτών εξυλίσθησαν, ενώ άλλοι έφυγαν ποτροπάδην. Του Μετσικόβου οι κάτοικοι εξυλοκοπήθησαν υπό των Γάλλων ότι δήθεν επρόδιδον μυστικά εις τους Γερμανούς. Ηλθον έπειτα οι άλλοι και υπέστησαν τα ίδια. Παρακαλεί την κυβέρνησιν εν τέλει όπως φροντίση και μεταφέρη τους κατοίκους των χωρίων εκείνων μακράν της ζώνης του ολέθρου. Προτείνει επίσης όπως η Βουλή απευθύνη διαμαρτυρίαν εις τους λαούς».
*Κωνσταντίνου Γ. Ζαβιτζιάνου, «Αι αναμνήσεις του εκ της ιστορικής διαφωνίας Βασιλέως Κωνσταντίνου και Ελευθερίου Βενιζέλου όπως την έζησε (1914-1922)», τόμος Α’, Αθήναι 1946, σ. 139-140.
** Συνεδρίασις ΛΑ’ της 14ης Μαρτίου 1916, σ. 2.
