Η εμπειρία από τα έξι πακέτα ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας δείχνει ότι, παρά την πολυδιαφημιζόμενη δήθεν ενότητα και αποφασιστικότητα να τιμωρήσουν τη Μόσχα, όλα τα κράτη σταματάνε όταν οι κυρώσεις αγγίζουν τα δικά τους εγχώρια ζωτικά συμφέροντα. Ή μάλλον όλα εκτός από ένα: Η Ελλάδα!
- του Βασίλη Γαλούπη
Ο βασικός στόχος της Ε.Ε. ήταν να κόψει τη ροή των μετρητών που κερδίζει το Κρεμλίνο από τις πωλήσεις ενέργειας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, όμως, χρησιμοποιώντας εξαιρέσεις, «παραθυράκια» και άλλα βολικά τεχνάσματα, φρόντισαν ώστε τα οικονομικά συμφέροντα των δικών τους χωρών να μη θιγούν. Στην πράξη, αυτός που χάνει τα περισσότερα και πιο σημαντικά από το τελευταίο πακέτο κυρώσεων των «27» για τα πετρέλαια είναι η ελληνική ναυτιλία.
Η Ε.Ε., εκτός από το ότι απαγορεύει τις διά θαλάσσης εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη, είχε σκοπό να απαγορεύσει στις ναυτιλιακές εταιρίες που ανήκουν σε χώρες-μέλη της Ενωσης να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο και σε προορισμούς εκτός του μπλοκ. Σε πρώτη φάση αυτό δεν ανακοινώθηκε και η Ελλάδα ήταν τουλάχιστον ανάμεσα στις χώρες που εξέφρασαν αντιρρήσεις, αφού κάτι τέτοιο ουσιαστικά δεν θα επέτρεπε στα ελληνικά τάνκερ να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο ούτε σε τρίτες χώρες. Ομως, η Ε.Ε. συνεχίζει να προσπαθεί για την επιβολή και αυτής της απαγόρευσης. Όπως, επίσης, επιδιώκει να στοχεύσει στις χρηματιστηριακές και ασφαλιστικές εταιρίες που βοηθούν να γίνουν δυνατές αυτές οι μεταφορές.
Το ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται διά θαλάσσης είναι ζωτικής σημασίας και προς το συμφέρον της Ελλάδας. Σε μεγάλο ποσοστό μεταφέρεται μέσω της ελληνικής ναυτιλίας. Στο τελευταίο πακέτο κυρώσεων, βασικό καθήκον του Ελληνα πρωθυπουργού ήταν να διασφαλίσει, όπως έκαναν όλοι οι υπόλοιποι ηγέτες της Ε.Ε., ότι οι αποφάσεις δεν θα στρέφονται κατά των ζωτικών συμφερόντων της χώρας του. Δεν το έπραξε. Αντιθέτως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναίνεσε στο να δεχθεί ένα τεράστιο πλήγμα η ελληνική ναυτιλία, ο μοναδικός τομέας στον οποίον η χώρα διαθέτει ακόμη πραγματική ισχύ. Η πλειοψηφία των εφοπλιστών στήριξε με νύχια και με δόντια Μητσοτάκη, όμως τώρα διαπιστώνει ότι η ατολμία και η αφωνία του πρωθυπουργού μετατρέπουν τη ναυτιλία στο μεγάλο πανευρωπαϊκό θύμα του τελευταίου πακέτου κυρώσεων.
Εκτός από την οικονομική σημασία της, η θαλάσσια ναυτιλία αποτελεί ένα πολύτιμο στρατηγικό πλεονέκτημα για οποιοδήποτε κράτος όσον αφορά την ισχύ του και τις διεθνείς σχέσεις. Η «μικρή» Ελλάδα είναι μεγάλη στη θάλασσα, αφού τα καράβια της κυριαρχούν στους θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους, κάτι που πολλαπλασιάζει τη δύναμη και την επιρροή της. Ολα τα κράτη του κόσμου έχουν οικονομικά συμφέροντα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το θαλάσσιο εμπόριο. Αυτό συνεπάγεται ότι η κατάσταση της ελληνικής θαλάσσιας ναυτιλίας έχει, διαχρονικά, τεράστια σημασία και αντίκτυπο στις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδας, αναβαθμίζοντας τη θέση της στον κόσμο. Αναπόφευκτα, όταν πλήττεται η ελληνική ναυτιλία, μικραίνει η ισχύς της χώρας.
Το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού πετρελαίου μεταφέρεται από ελληνόκτητα δεξαμενόπλοια. Ενδεικτικά, τις πρώτες εβδομάδες μετά την εισβολή στην Ουκρανία τα ελληνικά τάνκερ μετέφεραν το ήμισυ ή και περισσότερο από τις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας σε διεθνείς προορισμούς. Σύμφωνα με στοιχεία του Centre for Economic Policy Research (Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής), με έδρα το Λονδίνο, ελληνόκτητα δεξαμενόπλοια φόρτωσαν το 46% του ρωσικού πετρελαίου από τη Μαύρη Θάλασσα και τη Βαλτική Θάλασσα. Σύμφωνα με το Equasis, τη μεγάλη διαδικτυακή βάση δεδομένων της ναυτιλιακής βιομηχανίας, το ελληνικό μερίδιο των τάνκερ στη Μαύρη Θάλασσα φτάνει ακόμα και στο 70%.
Η Lloyd’s List Maritime αναφέρει ότι τον Απρίλιο, από τα 190 τάνκερ, με νεκρό φορτίο 15.000 dwt και άνω, που μετέφεραν πετρέλαιο από τα βασικά ρωσικά λιμάνια, Πριμόρσκ, Νοβοροσίσκ, Ουστ-Λούγκα και Αγία Πετρούπολη, τα 76 έφεραν ελληνική σημαία. Στη σχετική λίστα από τη Lloyd’s διαπιστώνεται ότι τον Απρίλιο, από τις τοπ 10 εταιρίες που μετέφεραν ρωσικό πετρέλαιο, οι επτά ήταν ελληνικών συμφερόντων! Μάλιστα, ακόμα και στις χαμηλότερες θέσεις εκτός πρώτης δεκάδας πολλές από τις εταιρίες έχουν Ελληνες ιδιοκτήτες. Στις πρώτες θέσεις με τα μεγαλύτερα φορτία, όπως φαίνεται και στον σχετικό πίνακα, φιγουράρουν οι ελληνικές TMS Tankers του Γ. Οικονόμου, Minerva Marine του Ανδ. Μαρτίνου, η Thenamaris Shipping του Κ. Μαρτίνου, η Delta Tankers του Δ. Διαμαντίδης κ.ά.
Η Lloyd’s τονίζει ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι κάποια από τις εταιρίες παραβίασε οποιεσδήποτε διεθνείς κυρώσεις. Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική ναυτιλία δεν κάνει τίποτα παράνομο. Το τσουνάμι από το τελευταίο πακέτο κυρώσεων της Ε.Ε. σε συνδυασμό με την επιθετική στάση του Ιράν, που διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με τη Ρωσία, αφήνει εκτεθειμένη την ελληνική ναυτιλία, με την ελληνική κυβέρνηση να πετάει στην αρένα της αντιρωσικής πολεμικής της Ουάσινγκτον και του Βερολίνου ακόμα και τους «φίλους» εφοπλιστές της, που τώρα τρέχουν και δεν φτάνουν… Αν, μάλιστα, οι εφοπλιστές αποφασίσουν να αλλάξουν σημαία προκειμένου να προστατευθούν από τις κυρώσεις, τότε το πλήγμα για τη χώρα θα γίνει ακόμα βαρύτερο.
Ουκρανικές δικογραφίες εναντίον Ελλήνων πλοιοκτητών
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η γενική εισαγγελέας της Ουκρανίας Ιρίνα Βενεντίκτοβα παρακολουθεί δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο και σχηματίζει δικογραφίες εναντίον Ελλήνων πλοιοκτητών. Αυτό δήλωσε στο Lloyd’s List Maritime Intelligence εκπρόσωπος του Russia Tanker Tracking Group, που διατήρησε την ανωνυμία του, επικαλούμενος λόγους ασφαλείας.
Το Russia Tanker Tracking Group εκπροσωπεί την ουκρανική κυβέρνηση, μηχανικούς, ακαδημαϊκούς και πρώην πολιτικούς, με στόχο να συγκεντρώνει τα δεδομένα παρακολούθησης πλοίων για λογαριασμό της γενικής εισαγγελέως.
Τον Απρίλιο, ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Ζελένσκι μαζί με το Russia Tanker Tracking Group ζήτησαν από τις ασφαλιστικές εταιρίες στη ναυτιλία να σταματήσουν να παρέχουν κάλυψη σε πλοία που μεταφέρουν ρωσικά ενεργειακά εμπορεύματα. Δεν έγινε δεκτό.
Η σχεδιαζόμενη νομική δράση της Ουκρανίας κατά των Ελλήνων πλοιοκτητών γίνεται σε ένα πλαίσιο ολοένα πιο περίπλοκων κυρώσεων. Το εμπάργκο των ΗΠΑ ξεκίνησε στις 22 Απριλίου. Την Κυριακή η Ε.Ε. ανακοίνωσε κυρώσεις με διά θαλάσσης εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο.
Σύμφωνα με το ουκρανικό Russia Tanker Tracking Group, η Ολλανδία, η Τουρκία, η Κίνα, η Ν. Κορέα και η Ινδία είναι οι τέσσερις κορυφαίοι αγοραστές ρωσικού αργού.
Οπως είπε ο εκπρόσωπος του ουκρανικού γκρουπ στο Lloyd’s, «πολλά φορτία που αγοράζονται συνήθως από ευρωπαϊκά διυλιστήρια εκτρέπονται τώρα προς την Ασία και την Ινδία, με μεγαλύτερες αποστάσεις πλεύσης, με αποτέλεσμα μια εισροή ελληνόκτητων δεξαμενόπλοιων που ναυλώνονται για νέες δραστηριότητες».
Η Βενεντίκτοβα τοποθετήθηκε από τον Ζελένσκι στη θέση της γενικής εισαγγελέως της Ουκρανίας τον Μάρτιο του 2020. Εχει ανοίξει πάνω από 8.000 υποθέσεις για τον πόλεμο και στρέφεται κατά πάνω από 500 υπόπτων για εγκλήματα πολέμου.
Το Russia Tanker Tracking Group (RTTG) δημιουργήθηκε βιαστικά από την ουκρανική κυβέρνηση μετά την εισβολή και ουσιαστικά χρησιμεύει ως γραφείο συλλογής πληροφοριών για το εμπόριο του ρωσικού πετρελαίου. Ο επικεφαλής του RTTG Ολέγκ Ουστένκο είναι επίσης οικονομικός σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι.
Βασική πηγή πληροφοριών για τις κρατικές ουκρανικές υπηρεσίες αποτελούν οι πάνω από 75.000 Ουκρανοί ναυτικοί.
«Χάρη σε αυτούς τους άμισθους πληροφοριοδότες, το RTTG έχει τόσο λεπτομερή πληροφόρηση, που συχνά γνωρίζει ακόμα και την κατανομή των εθνικοτήτων στα πληρώματα των τάνκερ, όπως και τα δρομολόγιά τους» δηλώνει ο επικεφαλής του RTTG στον «Economist».
Έτρεξαν να στοκάρουν το πετρέλαιο του Πούτιν
Πολλές δυτικές χώρες, οι οποίες πίεζαν για εμπάργκο, φρόντισαν μετά την εισβολή να αγοράσουν και να αποθηκεύσουν ακόμα περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο.
Για παράδειγμα, η Βρετανία, από τις πιο «δυνατές» φωνές κατά της Ρωσίας, έσπευσε τον Μάρτιο να αγοράσει τα διπλάσια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου σε σχέση με τον Φεβρουάριο. Ετσι, η Βρετανία πλήρωσε στον Πούτιν 35.000.000 δολάρια περισσότερα τον Μάρτιο για παραδόσεις πετρελαίου συγκριτικά με τον Φεβρουάριο.
Και πολλές χώρες της Ε.Ε., οι οποίες εξαπολύουν μύδρους κατά της Ρωσίας, αύξησαν ραγδαία τις αγορές ρωσικού πετρελαίου μετά την εισβολή, όπως η Ολλανδία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Κροατία.
Κι όμως, η ελληνική κυβέρνηση… κατάφερε να μπει τώρα, με το νέο πακέτο κυρώσεων, μόνο η ελληνική ναυτιλία στο στόχαστρο της Ε.Ε. Μάλιστα, τα πρώτα σημάδια είχαν εμφανιστεί ήδη πριν από τις κυρώσεις, όταν γερμανικά και αμερικανικά δημοσιεύματα στοχοποιούσαν ηθικά την ελληνική ναυτιλία, κατηγορώντας την ότι κάνει κάτι νόμιμο μεν, ανήθικο δε. Τώρα, η ελληνική ναυτιλία δεν είναι μόνο στο ηθικό στόχαστρο, αλλά και στο νομικό μετά τις πρόσφατες κυρώσεις.
Παρεμπιπτόντως, ακόμα κι αν ο όγκος των εξαγωγών της Ρωσίας μειωθεί λόγω του εμπάργκο στο πετρέλαιο, η αύξηση των τιμών της ενέργειας εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην αντιστάθμιση των απωλειών για τη Μόσχα. Η υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν είπε ότι ένα ευρωπαϊκό εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια θα μπορούσε να έχει δυσμενείς συνέπειες στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, ενώ στην πραγματικότητα θα ενισχύσει τα έσοδα για τη Ρωσία.
Υποκρισία! Πώς άλλαξε στάση η Γερμανία, όταν βρήκε λύση για τον εαυτό της
Το εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο έχει πια και επίσημα ξεκαθαριστεί ότι είναι εκτός συζήτησης, κυρίως επειδή η Γερμανία δεν θα επιτρέψει να θιγεί η πολύτιμη βιομηχανία της. «Το εμπάργκο στο φυσικό αέριο ούτε καν θα συζητηθεί στο επόμενο, έβδομο, πακέτο κυρώσεων. Το έχει ξεκαθαρίσει ο Γερμανός καγκελάριος» δήλωσε προχθές ο καγκελάριος της Αυστρίας, χώρας-δορυφόρου της Γερμανίας.
Το εμπάργκο στο πετρέλαιο είναι ακόμα ένα μέτρο που μέχρι πρότινος ούτε ήθελε να ακούσει η Γερμανία. Το γραφείο του καγκελαρίου το ξέκοβε με τη μονότονη απάντηση «Geht nicht» («αποκλείεται»). Μέχρι που ξαφνικά στις 26 Απριλίου ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο Γερμανός υπ. Οικονομικών, ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα μπορούσε να σταματήσει όλες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου «εντός λίγων ημερών».
Τι είχε συμβεί; Η Γερμανία φρόντισε να εξασφαλίσει εναλλακτικές προμήθειες αργού για δύο ανατολικογερμανικά διυλιστήρια που επεξεργάζονται ρωσικό πετρέλαιο. Αφότου η ίδια θωρακίστηκε, άρχισε να πιέζει για να επιβληθεί εμπάργκο πανευρωπαϊκά.
Για να καμφθούν οι αντιρρήσεις άλλων χωρών η Ε.Ε. αποφάσισε την απαγόρευση μόνο των θαλάσσιων εξαγωγών. Το πετρέλαιο που μεταφέρεται μέσω αγωγού, κυρίως του Druzhba της Ουγγαρίας, εξαιρείται από τη συμφωνία. Σλοβακία, Ουγγαρία, Τσεχία απαίτησαν εξαιρέσεις και τις πήραν. Η Τσεχία έλαβε εξαίρεση και από την απαγόρευση της μεταπώλησης ρωσικών προϊόντων πετρελαίου έως τα μέσα του 2024. Η Ουγγαρία, μάλιστα, πέρα από την εξασφάλιση περισσότερου χρόνου για τη διακοπή του ρωσικού πετρελαίου, δήλωσε ότι προσεχώς θα επιδιώξει ακόμη περισσότερες εξαιρέσεις.
Οι Βρυξέλλες επιλέγουν να διαχειριστούν την κατάσταση με τέτοιον τρόπο που ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας, όποια κι αν είναι τελικά η έκβασή του, βαθαίνει ανεπανόρθωτα τη δυσπιστία μεταξύ των μελών της Ε.Ε…
Διαβάστε ακόμα:
