Έχουν γραφτεί πολλά και στον ελληνικό Τύπο για το τι πραγματικά σημαίνει το τριμερές μνημόνιο που υπέγραψαν Σουηδία, Φινλανδία, Τουρκία.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Κατά την άποψή μας, το μνημόνιο αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο του win-win ή του καζάν-καζάν, στο οποίο αρέσκεται ο Ερντογάν. Δηλαδή, είναι ηττημένες και οι δύο πλευρές. Ο μεν Ερντογάν απέσυρε το βέτο, χωρίς προηγουμένως να εξασφαλίσει τους όρους που είχε γραπτώς θέσει στις δύο σκανδιναβικές χώρες, όπως είχε υποσχεθεί στους πολίτες της Τουρκίας και είχε διακηρύξει διεθνώς. Οι δε Σουηδία και Φινλανδία υποχώρησαν από τις θέσεις τους, με βάση τις οποίες κατατάσσονται στις πιο ανεκτικές και δημοκρατικές χώρες του κόσμου.
Ηττημένα είναι, επίσης, το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε., γιατί, αντί να στήσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου την Τουρκία για τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και τη γενοκτονία που διαπράττει εναντίον των Κούρδων Γεζιντί, δέχτηκαν από την Τουρκία να τους παρουσιάζει σε οθόνες στη σύνοδο του ΝΑΤΟ τη βρομερή και αιματοβαμμένη προπαγάνδα του τουρκικού κράτους και παρακράτους.
Ντροπή, μόνο αυτή η λέξη αρμόζει στην προκειμένη περίπτωση και στους ηγέτες των χωρών του ΝΑΤΟ που δέχτηκαν να συμμετάσχουν σ’ αυτό το αίσχος. Παρ’ όλα αυτά, θεωρούμε ότι αξίζει τον κόπο και είναι χρήσιμο να διαβάσουμε το άρθρο του ακαδημαϊκού Baskın Oran για το θέμα:
Τίτλος: Ποιος λέει αλήθεια, ο Ερντογάν ή οι Σουηδοί – Φινλανδοί;
Δεν ξέρω ποιος από τους δύο λέει ψέματα και ποιος αλήθεια. Οπως δεν μπορώ να απαντήσω στην ερώτηση «Είναι ελέφαντας ή φάλαινα;», δεν μπορώ να απαντήσω και στην πιο πάνω ερώτηση. Επειδή τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των δύο ειδών είναι εντελώς διαφορετικά. Το μόνο κοινό που έχουν είναι ότι ανήκουν στην οικογένεια των θηλαστικών. Επιτρέψτε μου να συνοψίσω πιστά τι είπαν τα μέρη και αποφασίστε εσείς.
Ο Ερντογάν μιλά στη συνέντευξη Τύπου της Μαδρίτης μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου συζητήθηκε η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό το μνημόνιο είναι μια διπλωματική νίκη για την Τουρκία και το έθνος μας, έπειτα από μια δύσκολη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Πλήρης συνεργασία στον αγώνα κατά του PKK και των θυγατρικών του, αλληλεγγύη στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις της, και δέσμευση να μην υποστηρίζουμε το PYD, το YPG και το FETO. Η υπόσχεση της Σουηδίας είναι: Εκδοση 73 τρομοκρατών στην Τουρκία».
Κατά την επιστροφή του στην Τουρκία, εξερχόμενος από την προσευχή της Παρασκευής στο τζαμί στο Σκούταρι, είπε τα εξής: «Θέσαμε τους όρους μας για την τρομοκρατία και τους τρομοκράτες, έγιναν αποδεκτοί. Εδώ και χρόνια η Ευρώπη έχει προχωρήσει αυτή τη δουλειά, απαγορεύοντας μόνο το PKK. Αυτό όμως δεν το δεχτήκαμε. Είπαμε ότι δεν πρέπει να συμπεριλάβετε το FETO, το PYD και το YPG στο μνημόνιο. Προσπάθησαν να ξεφύγουν, αλλά είπαμε ότι αυτή είναι η “κόκκινη γραμμή” μας. Εάν δεν συμφωνείτε, σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε “ναι” στη συμφωνία. Μετά δέχτηκαν. Αυτό είναι μια απόδειξη της επιτυχούς μας διαπραγμάτευσης.
Μέσα από τις διαπραγματεύσεις μας, τα PKK/PYD/YPG, FETO, όλες αυτές οι τρομοκρατικές οργανώσεις, μπαίνουν τώρα στα γραπτά αρχεία του ΝΑΤΟ. Αυτό γίνεται για πρώτη φορά. Με άλλα λόγια, το PKK ήταν στα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά το YPG/PYD και η FETO δεν ήταν. Η Σουηδία θα εκδώσει στη χώρα μας 73 τρομοκράτες. Τώρα μας έστειλαν 3-4. Αλλά αυτοί δεν μας φτάνουν». Προτού προχωρήσουμε στο τι λένε για το ίδιο θέμα οι σκανδιναβικές χώρες, ας κάνουμε μερικές διορθώσεις σχετικά με αυτές τις λέξεις και ας συνεχίσουμε:
• Το υπογεγραμμένο κείμενο είναι ένα μνημόνιο συνεννόησης μεταξύ της Φινλανδίας και της Σουηδίας, που θέλουν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, και της Τουρκίας, η οποία αντιτίθεται στην ένταξή τους. Δεν είναι έγγραφο του ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει υπογραφή κανενός αξιωματούχου του ΝΑΤΟ στο κάτω μέρος. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ ενήργησε μόνο ως συντονιστής. Λέγεται «τριμερές μνημόνιο».
Από την άλλη πλευρά, το κείμενο «επιβεβαιώνει ότι το PKK είναι μια απαγορευμένη τρομοκρατική οργάνωση», αλλά δεν θεωρεί τους άλλους τρομοκράτες. Τα αναφέρει σε ξεχωριστή παράγραφο και λέει γι’ αυτές τις οργανώσεις ακριβώς τα εξής: «Η Φινλανδία και η Σουηδία δεν θα υποστηρίξουν το PYD/YPG και την οργάνωση που ορίζεται ως FETO στην Τουρκία».
• Είναι ενδιαφέρον ότι το δεξί χέρι της κυβέρνησης Ερντογάν αγνοεί τι κάνει το αριστερό σε ένα τόσο φιλόδοξο ζήτημα. Διότι στον ιστότοπο του υπουργείου Δικαιοσύνης ο υπουργός Bekir Bozdag λέει: «Ο αξιότιμος πρόεδρός μας πέτυχε μια μεγάλη, ιστορική νίκη εκ μέρους του τουρκικού έθνους και της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Οι φάκελοι έξι μελών του PKK και έξι μελών του FETO στη Φινλανδία και 10 μελών του FETO και 11 μελών του PKK στη Σουηδία βρίσκονται σε αναμονή. Μετά το μνημόνιο που υπογράψαμε, θα επανέλθουμε και θα ξαναζητήσουμε την έκδοσή τους».
Αν και ο αριθμός των ατόμων των οποίων ζητεί την έκδοση η Τουρκία δεν αναφέρεται στο κείμενο του τριμερούς μνημονίου, υπολόγισα το άθροισμά τους και βγαίνουν 33 άτομα. Πώς βγαίνει αυτό το 73, που είπε ο Ερντογάν, δεν έχει γίνει κατανοητό έως τώρα.
• Και πάλι, για ένα τόσο φιλόδοξο θέμα, είναι περίεργο που η κυβέρνηση Ερντογάν μιλά χωρίς να εξετάσει τη σουηδική νομοθεσία. Διότι στη Σουηδία η απόφαση έκδοσης λαμβάνεται μόνο από τη Δικαιοσύνη και όπως καθορίζεται στο μνημόνιο, Αρθ. 8/3, η έκδοση ενός ατόμου μπορεί να γίνει «σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τις Εκδόσεις».
Ο δημοσιογράφος Cengiz Çandar, ο οποίος ζει πολλά χρόνια στη Σουηδία, δημοσίευσε τη δήλωση του Anders Eka, προέδρου του ανώτατου εφετείου, και έδωσε επίσης την είδηση στην ιστοσελίδα Kisadalga, ως εξής:
«Η έκδοση 19 ατόμων που η Αγκυρα θεωρεί “τρομοκράτες” είχε προηγουμένως απορριφθεί από το σουηδικό δικαστήριο». Ο Anders Eka λέει για το θέμα: «Δεν μπορούμε να καθίσουμε και να επανεξετάζουμε υποθέσεις που έχουν ήδη κριθεί. Η δουλειά μας είναι να ελέγχουμε για τυχόν εμπόδια στην έκδοση. Επίσης, κατά τη θητεία μου στο Ανώτατο Δικαστήριο δεν έχω εμπλακεί ποτέ στη δίκη ενός αιτήματος που αφορά έκδοση Σουηδού πολίτη».
Το Ανώτατο Δικαστήριο από το 2000 έως σήμερα έχει εξετάσει περισσότερες από 30 υποθέσεις στις οποίες η Τουρκία ζήτησε την έκδοση ατόμων από τη Σουηδία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει εμπόδιο στην έκδοση μόνο σε τέσσερις περιπτώσεις (ο Ερντογάν είπε: «Εχουν ήδη στείλει τρεις – τέσσερις από αυτούς»). Ενα από τα άτομα αυτά διωκόταν για κλοπή, το δεύτερο για διακίνηση ναρκωτικών και το τέταρτο για υποκίνηση σε ληστεία και παράνομη στέρηση της ελευθερίας.
Στον σουηδικό νόμο περί έκδοσης, ο οποίος είναι σύμφωνος με την ευρωπαϊκή σύμβαση έκδοσης του 1957, η έκδοση δεν ισχύει για στρατιωτικά ή πολιτικά εγκλήματα. Επίσης, η ίδια ποινική κατηγορία πρέπει να ασκηθεί και στις δύο χώρες.
Όσο για τους αρμοδίους των σκανδιναβικών χωρών: Η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Αν Λίντε, η οποία βρισκόταν σε δύσκολη θέση στη χώρα της λόγω των δηλώσεων του Ερντογάν, ότι κατήγαγε διπλωματική νίκη και κυρίως λόγω της αναφοράς του σε 73 άτομα που είναι υπό έκδοση, δήλωσε: «Δεν υποκλιθήκαμε στον Ερντογάν. Δεν θα συναινέσουμε σε καμία έκδοση, εκτός εάν υπάρχουν στοιχεία τρομοκρατικής δραστηριότητας. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τους Κούρδους να πιστεύουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματά τους ή τα δημοκρατικά τους δικαιώματα κινδυνεύουν».
Ο Φινλανδός πρόεδρος Νιινίστο είπε τα ίδια πράγματα: «Δεν αποκαλούσαμε το YPG τρομοκρατική οργάνωση στο κείμενο. Ο Ερντογάν ήθελε το YPG να περιλαμβάνεται στο κείμενο και το δεχτήκαμε. Το YPG έχει συμπεριληφθεί για να συνεχιστεί η ανθρωπιστική βοήθεια σ’ αυτό. Τίποτα δεν άλλαξε».
