Στρατολογούσαν «πρόθυμους» πολιτικούς. Χειραγωγούσαν με λομπίστες τις κυβερνήσεις χωρών. Διοχέτευαν εκατομμύρια ευρώ με το γνωστό παιχνίδι των δημοσίων σχέσεων. Πίεζαν τις κυβερνήσεις για ευνοϊκές νομοθεσίες. Παραπλανούσαν τις ρυθμιστικές Αρχές. Εκρυβαν κρίσιμα στοιχεία από έρευνες της αστυνομίας. Αυτή είναι η Uber!
- Του Βασίλη Γαλούπη
Από προχθές το βράδυ όλος ο πλανήτης γνώρισε τι άλλο κάνει η Uber πέρα από διαδρομές. Και οι πολιτικοί «φίλοι» της εταιρίας, ο Μπάιντεν, ο Μακρόν, ο Νετανιάχου και κάμποσοι ακόμα, έχουν… επιβιβαστεί τώρα στα αγαπημένα τους «ταξί» για μια… βόλτα διαπόμπευσης απ’ όλα τα ΜΜΕ.
Μόλις ξέσπασε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της «νέας μεγάλης οικονομίας hi-tech», της πολυδιαφημιζόμενης από τις κυβερνήσεις «gig economy», που καβάλησε το σύγχρονο κύμα της ιντερνετικής τεχνολογίας, αλλά λειτουργεί με τους ίδιους αδίστακτους τρόπους όπως η «παλιά συνταγή». Πρακτικά, το σκάνδαλο Uber δεν έχει διαφορές από άλλα σκάνδαλα, όπως αυτό της Novartis. Οι κανόνες της παγκόσμιας διαπλοκής παραμένουν ίδιοι: Αφετηρία σε κάθε περίπτωση είναι τα αλισβερίσια με τους πολιτικούς, το λόμπινγκ και τα λαδώματα, η πιεστική επιρροή για νόμους που βολεύουν τις πολυεθνικές και η εξασφάλιση της «αγάπης» των ΜΜΕ. Με στόχο την άλωση των εγχώριων αγορών από τις πολυεθνικές και το τσάκισμα κάθε ανταγωνισμού, πάντα με πολιτική σφραγίδα.
Ντοκουμέντα
Τα ντοκουμέντα έφερε στο φως η ICIJ, μια διεθνής Αρχή ερευνητών δημοσιογράφων, που έχει αποκαλύψει μεγάλα σκάνδαλα, όπως τα Panama και τα Paradise Papers. Τα 124.000 έγγραφα-φωτιά της περιόδου 2013-2017 άρχισαν να σκάνε σαν βόμβες από προχθές το βράδυ σε μεγάλα ΜΜΕ, όπως ο «Guardian» και το BBC, με εμπλοκή χωρών όπως η Γαλλία, οι ΗΠΑ, η Ισπανία, η Ολλανδία κ.ά., αλλά και πολιτικών, όπως ο Μπάιντεν, ο Μακρόν, ο Νετανιάχου, ο τότε πρωθυπουργός της Ιρλανδίας Κένι και ο πρώην πρόεδρος της Εσθονίας, Ιλβες.
Η «μάχη» της Ν.Δ.
Από τα χιλιάδες έγγραφα που έχουν έρθει έως τώρα στο φως από την ICIJ για την Uber δεν φαίνεται να υπάρχει ειδική αναφορά στην Ελλάδα. Συνεπώς, δεν μπορεί να ειπωθεί κάτι παραπάνω. Η απορία, όμως, είναι εύλογη για το αν συνέβησαν και στη χώρα μας αυτά που περιγράφονται για τόσες άλλες. Με δεδομένη την εισχώρηση της εταιρίας και στην Ελλάδα, αλλά και το γεγονός ότι ακολουθεί σχεδόν παντού το ίδιο εγχειρίδιο σκοτεινών πρακτικών, όπως φαίνεται από τα ντοκουμέντα.
Το σίγουρο, όσον αφορά τη χώρα μας, είναι ότι υπήρξαν πρωτοκλασάτα και δευτεροκλασάτα «γαλάζια» στελέχη, μέλη της οικογένειας Μητσοτάκη ή πολύ κοντά σε αυτήν, που πήραν παθιασμένη θέση υπέρ της Uber στην κόντρα που ξεκίνησε το 2015 με τους «παραδοσιακούς» οδηγούς ταξί. Συγκεκριμένα:
•ΝΤΟΡΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Το 2017, στην εκπομπή «Εν Καμίνω» του Πάνου Παναγιωτόπουλου στο Kontra, η Ντόρα Μπακογιάννη δήλωσε: «Είναι η καινούργια τεχνολογία. Στο Λονδίνο υπάρχουν αυτά τα ταξί, τα Uber. Τα οποία τα ξέρει όλος ο κόσμος. (…) Οι ταξιτζήδες είναι έξαλλοι. Διότι σου λένε “ειδοποιείται αυτός μέσω διαδικτύου και έρχεται και μου παίρνει εμένα τη δουλειά”. Αλλάζουνε λοιπόν οι συσχετισμοί τόσο πολύ, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να προσαρμοστούν οι κοινωνίες. Ομως, η πραγματικότητα δεν πολεμιέται».
•ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΡΑΝΑΚΗΣ: Την ίδια χρονιά, ο Κώστας Κυρανάκης ανέφερε στην εκπομπή του Γιώργου Τράγκα: «Τι μπορούν να κάνουν τα νέα παιδιά που είναι άνεργα για να δουλέψουν και να βγάλουν λίγα χρήματα παραπάνω; Να πάρουν το Ι.Χ. τους και να το κάνουν Uber». Σε άλλη συνέντευξή του, το 2017, είχε παραδεχτεί ότι «ήμουν νωρίτερα σήμερα με τον διευθυντή της εταιρίας Uber εδώ στην Ελλάδα».
•ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ: Στην εκπομπή του για τα βιβλία ο Αδωνις Γεωργιάδης ξέσπασε το 2017, μιλώντας γενικά για το άνοιγμα του επαγγέλματος: «Είναι δυνατόν το 2017 να επιτρέπουμε σε έναν Σπίρτζη να μας απαγορεύσει να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο για να παίρνουμε υπηρεσίες ταξί, επειδή θέλει ο Τσίπρας να κάνει συμμαχία με τον Λυμπερόπουλο; Και κατηγορούμε τον Σόιμπλε και τον Τόμσεν;» Στη Βουλή είχε πει ότι «υπάρχει διέξοδος για την Uber με απόφαση των ευρωπαϊκών οργάνων και στηρίζουμε αυτή τη λύση».
•Η ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΙΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ: Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ εκείνης της περιόδου, η κόρη της Ντόρας Μπακογιάννη και ανιψιά του προέδρου της Ν.Δ., Αλεξία Μπακογιάννη, φέρεται ότι είχε αναλάβει μέσω της εταιρίας της, AIA RELATE, τη διαφημιστική προβολή της Uber. Η Uber είχε απαντήσει ότι «τον τελευταίο χρόνο άλλη εταιρία (και όχι η AIA RELATE) έχει αναλάβει τις δημόσιες σχέσεις της», μη δίνοντας περισσότερες πληροφορίες.
•ΜΑΡΕΒΑ ΓΚΡΑΜΠΟΦΣΚΙ: Χθες κυκλοφόρησε στα social media κι ένα tweet από τον Οκτώβριο του 2014 της συζύγου του πρωθυπουργού, στο οποίο φέρεται ότι είχε γράψει: «Αν και καταλαβαίνω τους Γάλλους ταξιτζήδες, η χρήση Uber στο Παρίσι είναι στην ώρα της και κοστίζει πολύ λιγότερο!»
Κι όμως, πιέσεις από την τρόικα υπήρξαν. Τον Δεκέμβριο του 2017, και ενώ ήδη είχαν ξεκινήσει από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ οι διαδικασίες για την ψήφιση του νομοσχεδίου για τους κανόνες λειτουργίας πλατφορμών όπως η Uber και η Taxibeat, ο τότε υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης έκανε μια καταγγελία που σήμερα αποκτά άλλη βαρύτητα.
Ο κ. Σπίρτζης είχε αποκαλύψει ότι «σε μεγάλο μέρος των διαπραγματεύσεων υπήρξαν πολύ σκληρές παρεμβάσεις των θεσμών υπέρ αυτών των εταιριών, αλλά αντισταθήκαμε». Τον Ιανουάριο του 2018, μιλώντας στη Βουλή, κατηγόρησε τη Ν.Δ. ότι «ο πρόεδρός σας σάς έκανε κόμμα Uber – Taxibeat», ενώ τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς δήλωσε στον Σκάι: «Τα στελέχη της Ν.Δ., πριν κάνουν αντιπολίτευση, είχαν βγει και είχαν υπερασπιστεί δημόσια την Uber και τη δράση της, και στη συνέχεια την Taxibeat».
Οι διαδηλώσεις
Οι δηλώσεις στελεχών της Ν.Δ. υπέρ της Uber προκάλεσαν την οργή των οδηγών ταξί και τη μαζική τους διαμαρτυρία τον Φεβρουάριο του 2017, καθώς έκαναν συγκέντρωση έξω από τα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας στην Πειραιώς. Οι οδηγοί ταξί παρέμειναν για αρκετή ώρα, ζητώντας να δουν τον πρόεδρο του κόμματος Κυριάκο Μητσοτάκη, κάτι που δεν έγινε.
Τότε, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αυτοκινητιστών Ταξί Αττικής Θύμιος Λυμπερόπουλος είχε δηλώσει: «Η εμμονή στελεχών της Ν.Δ. προς τους οδηγούς ταξί να πάνε τα οχήματά τους στην ηλεκτρονική εφαρμογή Uber δημιουργεί ερωτήματα». Τελικά, τον Απρίλιο του 2019, διόλου τυχαία λίγο πριν από τις εκλογές, σε συνάντηση που είχε με τους αυτοκινητιστές στον Πειραιά πήρε για πρώτη φορά θέση ο Κ. Μητσοτάκης με δηλώσεις άκρως αντίθετες από τα στελέχη της Ν.Δ.: «Είπαμε από την πρώτη στιγμή και πολύ ξεκάθαρα ότι έχουμε μεγάλο πρόβλημα με εταιρίες τύπου Uber, οι οποίες έρχονται και ανταγωνίζονται αθέμιτα τους επαγγελματίες αδειούχους ταξιτζήδες».
Στα πρώτα σκληρά χρόνια των Μνημονίων, επί Αντώνη Σαμαρά, ο τότε υπουργός Μεταφορών Κ. Χατζηδάκης παρουσιαζόταν έτοιμος, σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, να καταθέσει νομοσχέδιο για πρόστιμα στα ενοικιαζόμενα Ι.Χ. χωρίς άδεια και χωρίς εισφορές. Εκείνο το νομοσχέδιο, όμως, έμεινε για πάντα στο συρτάρι, άγνωστο γιατί…
Στην Ελλάδα, η Uber έκανε την εμφάνισή της το 2014, αρχικά ως συνεργαζόμενη με ταξί. Από τα μέσα του 2015, όμως, παρουσιάστηκε η UberX, το «πειρατικό της Uber», κατά τους ταξιτζήδες. Τότε άρχισαν και οι πρώτες αντιδράσεις των συνδικάτων ταξί.
Παραδοχή από τον Γάλλο πρόεδρο για διευκολύνσεις
Η πρώτη αντίδραση στα ντοκουμέντα που αποκαλύφθηκαν για τον Μακρόν και την περίοδο που ήταν υπουργός Οικονομίας το 2014-2016 ήρθε χθες, από το Ελιζέ, με παραδοχή για… διευκολύνσεις: «Ως υπουργός φυσικά ήταν εκείνη την εποχή σε επαφές με τις εμπλεκόμενες εταιρίες στις βαθιές αλλαγές του τομέα των μεταφορικών υπηρεσιών, διευκολύνοντας στην άρση κάποιων διοικητικών ή ρυθμιστικών εμποδίων».
Από την πλευρά της Uber δηλώσεις έκανε η Τζιλ Χεϊζελμπέικερ, αντιπρόεδρος της πλατφόρμας, που ζήτησε, με μια δήλωση-παρωδία, να… ξεχάσουμε το παρελθόν και να κοιτάμε μόνο την τελευταία πενταετία: «Δεν έχουμε δικαιολογήσει και δεν αναζητούμε δικαιολογίες για τις συμπεριφορές που δεν συνάδουν με τις τρέχουσες αρχές μας ως εταιρίας. Ζητάμε από το κοινό να μας κρίνει από όσα κάναμε τα πέντε τελευταία χρόνια και από όσα θα κάνουμε τα επόμενα».
Τελικά, η «σωστή πλευρά της Ιστορίας» δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά για την ηθική… Μπάιντεν και Μακρόν, τα ινδάλματα που θαυμάζει και ακολουθεί πειθήνια ο Ελληνας πρωθυπουργός, μπλέκουν διαρκώς σε σκάνδαλα. Και κάποτε η ίδια η Ν.Δ. θα πρέπει να κάνει την αυτοκριτική της για τον ρόλο που έπαιξε, δαιμονοποιώντας συστηματικά ολόκληρες επαγγελματικές ομάδες ανθρώπων του μεροκάματου προκειμένου να παρουσιάσει ως «θείο δώρο» κάποιες νεόκοπες ουρανοκατέβατες εταιρίες σαν την Uber, οι οποίες μέσα σε μόλις λίγα χρόνια κατάφεραν να ξεφτιλιστούν σε όλη τη Γη.
Το 2016 η εταιρία είχε ταμείο 90.000.000 $ για τα «λαδώματα»
Η Uber ξεκίνησε ως μια ψηφιακή πλατφόρμα το 2009 για φτηνές διαδρομές και εξελίχθηκε σε κολοσσό. Η εταιρία έχει σήμερα χρηματιστηριακή αξία 85 δισ. δολαρίων. Για να φτάσει εκεί όπου έφτασε, κορυφαίοι πολιτικοί βοήθησαν στο να «πουλήσουν» την Uber στον κόσμο.
Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα της ICIJ για το 2013-2017, το αποκαρδιωτικό συμπέρασμα είναι ότι κορυφαίου κύρους πρόεδροι, πρωθυπουργοί και πολιτικοί δεν είναι νομοθέτες, αλλά κοινοί λομπίστες που δρουν για τα συμφέροντα εταιριών. Φορτωμένη με τεράστια πακέτα μετρητών από επενδυτές όπως η Goldman Sachs και ο Τζεφ Μπέζος, η Uber «μπούκαρε» σε 31 χώρες μόνο το 2014. Τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι για να επιτύχει τους στόχους της στρατολογούσε πολιτικούς όπως ο Τζο Μπάιντεν, τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, και ο Εμανουέλ Μακρόν, τότε υπουργός Οικονομίας. Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο προϋπολογισμός της Uber για εξαγορά επιρροής ήταν 90.000.000 δολάρια μόνο το 2016. Συνολικά, η Uber είχε συντάξει λίστες με πάνω από 1.850 εν ενεργεία και πρώην δημόσιους αξιωματούχους, με σκοπό να επηρεάσει 29 χώρες και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, τότε υπουργός Οικονομικών, αντήλλασσε μηνύματα με το αφεντικό της Uber και του έλεγε ότι θα μεταρρυθμίσει τους νόμους προς όφελος της εταιρίας. Ο CEO της Uber απευθυνόταν στον Μακρόν με το μικρό του όνομα και οι συνεννοήσεις γίνονταν την ίδια περίοδο που ξεσπούσαν τεράστιες διαδηλώσεις των Γάλλων οδηγών ταξί κατά της Uber. Δέκα στελέχη της Uber παρευρέθησαν στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός το 2016 για να κλείσουν συμφωνίες με παγκόσμιους ηγέτες. «Θα σπάσουμε την αντίσταση. Ας εργαστούμε παράλληλα» τους είχε πει τότε ο Νετανιάχου, πρωθυπουργός του Ισραήλ, σύμφωνα με σημειώσεις από τη συνάντηση.
Στη Γαλλία, από τον Οκτώβριο 2015 το αφεντικό της Uber, Κάλανικ, και ο επικεφαλής λομπίστας της εταιρίας για την Ευρώπη Μαρκ ΜακΓκαν άρχισαν να έχουν σειρά δεκάδων μυστικών συναντήσεων και επικοινωνιών με τον Μακρόν. «Η Uber θα παράσχει ένα περίγραμμα για ένα ρυθμιστικό πλαίσιο και θα αρχίσουμε να εργαζόμαστε για μια πρόταση που θα μπορούσε να γίνει το επίσημο πλαίσιο στη Γαλλία» αναφέρει ένα e-mail του Κάλανικ προς τον Μακρόν. «Θα τους συγκεντρώσω όλους την επόμενη εβδομάδα για να προετοιμάσω τη μεταρρύθμιση και να διορθώσω τον νόμο» ήταν η απάντηση του «πρόθυμου» Μακρόν.
Πριν εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλίας ο Μακρόν υπηρετούσε τα συμφέροντα της Uber ως υπουργός Οικονομίας. Το 2015, όταν Γάλλος αξιωματούχος απαγόρευσε την Uber στη Μασσαλία, ο Μακρόν έστειλε μήνυμα σε στέλεχος της Uber που έλεγε: «Θα ασχοληθώ με το θέμα προσωπικά».
Την ίδια χρονιά ο Μακρόν καθησύχαζε το αφεντικό της Uber σχετικά με τον τότε υπουργό Εσωτερικών Μπερνάρ Καζνέβ, τον οποίο η Uber θεωρούσε πολιτικό εμπόδιο: Οταν, τρεις μέρες αργότερα, οι Αρχές έκαναν έφοδο στο γραφείο της Uber στο Παρίσι, στέλεχος της εταιρίας ζήτησε από τον Μακρόν να πει στις Αρχές να κάνουν πίσω.
