Η συνάντηση των ηγετών Ρωσίας – Τουρκίας, λίγες ημέρες μετά τη συνάντησή τους στην Τεχεράνη, θεωρείται κομβικής σημασίας στις σχέσεις των δύο χωρών. Οι δύο ηγέτες συζητούσαν επί τέσσερις ώρες και κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, όταν υπήρχαν δυσκολίες και διαφωνίες, κλήθηκαν αρμόδιοι χειριστές και των δύο πλευρών για να διευκολύνουν τις συζητήσεις.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Προτού αναφερθούμε στα κύρια θέματα που συζητήθηκαν, να σημειώσουμε ότι μετά τη συνάντηση δεν έγινε κοινή συνέντευξη Τύπου. Εκδόθηκε ένα πολύ συνοπτικό κοινό ανακοινωθέν, ενώ ο Ερντογάν, που συνήθως είναι λαλίστατος με τους δημοσιογράφους στην επιστροφή από τέτοια ταξίδια, τη φορά αυτή ήταν εξαιρετικά λακωνικός.
Η ακύρωση της κοινής συνέντευξης Τύπου αποδίδεται από Ρώσους και Τούρκους δημοσιογράφους στην κατάσταση της υγείας του Ερντογάν, ενώ δόθηκαν κι άλλες ερμηνείες, όπως ότι οι δύο ηγέτες δεν ήθελαν να δείξουν στους δημοσιογράφους σε ποια θέματα διαφώνησαν ή ότι ο Ερντογάν δεν ήθελε να εμφανιστεί στους Δυτικούς «φίλους» του ως ο άνθρωπος που έσωσε τον Πούτιν.
Στο συνοπτικό κοινό ανακοινωθέν αναφέρεται ότι στη συνάντηση δόθηκε έμφαση στην αύξηση του όγκου του εμπορίου, στην ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς, στην πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας της Κωνσταντινούπολης, συμπεριλαμβανομένης της αδιάλειπτης εξαγωγής ρωσικών προϊόντων σιτηρών και λιπασμάτων, καθώς και σε θέματα που αφορούν τη Συρία και τη Λιβύη.
Το μόνο χειροπιαστό αποτέλεσμα της συνάντησης
Πάντως, με βάση τις πληροφορίες που διέρρευσαν το μόνο χειροπιαστό αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η υπογραφή του μνημονίου κατανόησης οικονομικής συνεργασίας που υπογράφηκε από τον υπουργό Εμπορίου Mehmet Muş και τον Ρώσο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Aleksandr Novak. Αν και δεν έγινε γνωστό το περιεχόμενό του, ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη συμφωνία αυτή οδικό χάρτη για τις σχέσεις των δύο χωρών, αφού θέτει ως στόχο 100 δισ. δολάρια όγκο εμπορίου, όπως είχε συμφωνήσει ο Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ. Πάντως, να σημειωθεί ότι το έτος 2021 ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών ήταν 33 δισ. δολάρια, αυξημένος κατά 57%, ενώ αναμένεται περαιτέρω αύξηση φέτος.
Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι έγινε συνάντηση των επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών στο Σότσι, οι οποίοι, σημειωτέον, είχαν ξανασυναντηθεί πριν από δύο εβδομάδες στο Σότσι. Αν και δεν έχουν ανακοινωθεί λεπτομέρειες για τα θέματα που συζητήθηκαν, είναι προφανές ότι η Τουρκία έχει γίνει ο νέος αγωγός αναπνοής της Ρωσίας, που πλήττεται από το εμπάργκο, ενώ γίνονται προσπάθειες να βρεθούν λύσεις για να διευκολυνθεί η πληρωμή ή η μεταφορά χρημάτων των Ρώσων. Μάλιστα, Τούρκοι αναλυτές σημειώνουν ότι η Κωνσταντινούπολη καλείται να ανταγωνιστεί το Ντουμπάι, που είναι πιο έμπειρο σε αυτά τα θέματα.
Πάντως, οι προσπάθειες που καταβάλλονται για να αποτελέσει η Τουρκία παρακαμπτήριο των κυρώσεων δεν διευκολύνουν μόνο τον Πούτιν, αλλά αποτελούν σανίδα σωτηρίας για τον ίδιο τον Ερντογάν. Πέραν των δισεκατομμυρίων που εισρέουν στις τουρκικές τράπεζες από τη Ρωσία, είτε με καταθέσεις Ρώσων ολιγαρχών είτε με τη χορήγηση υπηκοότητας έναντι 400.000 δολαρίων είτε με την εισροή εκατομμυρίων Ρώσων τουριστών στα τουρκικά θέρετρα, εάν η ρωσική πρωτεύουσα αγκυροβολήσει στην Κωνσταντινούπολη και ο Πούτιν στην Τουρκία μεταφέρει τα 15 δισ. δολάρια για το Πυρηνικό Εργοστάσιο Ακκουγιου, αυτό θα δώσει μια βαθιά ανάσα στον Ερντογάν, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, έβγαλε «δίσκο» στις αραβικές χώρες και ως επαίτης ζητά χρήματα. Μόνο από τη Σαουδική Αραβία περιμένει 20 δισ. δολάρια.
«Ευγνώμονες στην Τουρκία»
Ένα άλλο χειροπιαστό αποτέλεσμα, για τη Ρωσία αυτή τη φορά, είναι η απόφαση των δύο πλευρών οι πληρωμές για το φυσικό αέριο να γίνουν εν μέρει σε ρούβλια, κάτι που δεν θα αρέσει καθόλου στους ορκισμένους φίλους και υποστηρικτές τη Τουρκίας στην Ουάσινγκτον. Όσον αφορά τα ενεργειακά, ο Πούτιν, αφού τόνισε την αδιάλειπτη παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη από τον Turkish Stream, δεν παρέλειψε να χλευάσει τους Ευρωπαίους λέγοντας: «Θα έπρεπε να είναι ευγνώμονες στην Τουρκία».
Ανταποδίδοντας ο Ερντογάν δήλωσε ότι «μία από τις καλύτερες πτυχές αυτής της επίσκεψης είναι αυτό. Συμφωνήσαμε για το ρούβλι με τον Πούτιν», σημειώνοντας ότι αυτό θα ενισχύσει και τις δύο χώρες και αναφέροντας άλλη μία συμβολή ως μηχανισμό αποφυγής κυρώσεων: «Υπάρχει, επίσης, η κάρτα Mir της Ρωσίας. Συνεχίζει να γίνεται δεκτή σε πέντε από τις τράπεζές μας. Για να μπορούν οι Ρώσοι έμποροι και οι τουρίστες να πληρώνουν άνετα…».
Στο θέμα που καίει την Τουρκία, αυτό των Κούρδων της Συρίας, ο Ερντογάν δεν πήρε αυτό που επεδίωκε, δηλαδή το πράσινο φως για να εισβάλει στη Συρία. Αντʼ αυτού, ο Πούτιν επέβαλε στον Ερντογάν να εγκαταλείψει την πολιτική των Δυτικών φίλων του και να προσεγγίσει τον Ασάντ. Αυτό σε πρώτη φάση θα γίνει σε επίπεδο αρχηγών των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών και, πού ξέρετε, μπορεί να δούμε τον Ερντογάν να εναγκαλίζεται τον Ασάντ, τον οποίο καθύβριζε επί σειράν ετών ως δολοφόνο και… αυταρχικό ηγέτη αυτός ο δημοκράτης (sic).
Όπως γίνεται αντιληπτό, παράλληλος στόχος του Πούτιν είναι να αναγκάσει τον Ερντογάν να αποδεχτεί πολιτικές που αυξάνουν την καχυποψία της Δύσης στο πρόσωπό του και απομακρύνουν την Τουρκία από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Γι’ αυτό ο Πούτιν κάλεσε τον Ερντογάν να παραστεί στη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης που θα γίνει στο Ουζμπεκιστάν τον Σεπτέμβριο.
Να υπενθυμίσουμε ότι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σανγκάης είναι ευρασιατικός οργανισμός Πολιτικής, Οικονομίας και ασφαλείας που ιδρύθηκε το 2001, σε πρώτη φάση από Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργισία, Τατζικιστάν, ενώ αργότερα προσχώρησαν το Ουζμπεκιστάν, η Ινδία, το Πακιστάν και, εσχάτως, το Ιράν.
Ασφαλώς, η στροφή της Τουρκίας προς την Ευρασία και η συμμετοχή του Ερντογάν στη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερο πονοκέφαλο στους φανατικούς υποστηρικτές της Τουρκίας στην Ουάσινγκτον. Πάντως, στο Κρεμλίνο υπάρχει η θεσμική πεποίθηση ότι η Τουρκία, αν έλθει στην κρίσιμη στιγμή να αποφασίσει, θα ταχθεί με τη Δύση και όχι με την Ευρασία, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Όσο για το ερώτημα αν ο Ερντογάν θα σώσει τον Πούτιν ή ο Πούτιν τον Ερντογάν, και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η πτώση του ενός ηγέτη και η άνοδος του άλλου δεν θα φέρει τον κατακλυσμό.
