Το Politico συνεχίζει ακάθεκτο το… ανελέητο «σφυροκόπημά του» στον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, μέσα από σημερινό άρθρο του με τίτλο «Το σκάνδαλο της κατασκοπείας θολώνει το πολιτικό μέλλον της Ελλάδας», και θέμα, φυσικά, τις ραγδαίες εξελίξεις γύρω από το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Στο άρθρο, το οποίο υπογράφει η Νεκταρία Σταμούλη, φιλοξενούνται οι τελευταίες δημοσκοπήσεις και τα σενάρια μετεκλογικών συνεργασιών, ενόψει και των διπλών εκλογών, ενώ επισημαίνεται και το ότι υπάρχει ανησυχία για το ζήτημα και εντός της Νέας Δημοκρατίας, με αναφορά στον Κώστα Καραμανλή, τον Νικήτα Κακλαμάνη και τον Κώστα Τζαβάρα.
Φιλοξενούνται, επίσης, δηλώσεις του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Νίκου Μαραντζίδη, ο οποίος, μεταξύ άλλων, τόνισε ότι ο Μητσοτάκης δεν θα μπορέσει να αποφύγει, όπως και ο Ρίτσαρντ Νίξον, την -πικρή- αλήθεια.
Spying scandal clouds Greece’s political future – POLITICO https://t.co/fyLhKKJlYx
— Thanasis Koukakis (@nasoskook) September 13, 2022
Αναλυτικά το άρθρο του Politico:
Το επίμονο σκάνδαλο κατασκοπείας έχει ανατρέψει το πολιτικό τοπίο της Ελλάδας, τροφοδοτώντας αμφιβολίες ότι η χώρα μπορεί να σχηματίσει μια σταθερή κυβέρνηση μετά τις επόμενες εκλογές.
Η διαμάχη ξεκίνησε τον περασμένο μήνα όταν η κυβέρνηση αναγνώρισε ότι είχε υποκλέψει το τηλέφωνο ενός ηγέτη της αντιπολίτευσης – μια κίνηση που χαρακτήρισε νόμιμη, αλλά εσφαλμένη. Στη συνέχεια άνθισε γρήγορα σε μια δαιδαλώδη ιστορία που περιελάμβανε την εγκατάσταση αμφιλεγόμενου spyware στα τηλέφωνα ενός διαρκώς διευρυνόμενου δικτύου πολιτικών και δημοσιογράφων.
Αλλά η κυβέρνηση δεν ισχυρίστηκε ότι δεν έχει σχέση – ή ακόμη και γνώση – αυτών των ευρύτερων υποθέσεων. Και μετά την απόλυση δύο κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επιμένει ότι πρέπει να διατηρήσει την πορεία του εν μέσω οικονομικών καταιγίδων, ενός πολέμου που μαίνεται κοντά και της ολοένα και πιο πολεμικής ρητορικής από την Τουρκία.
«Δεν πρόκειται να είμαι ο επόπτης της πολιτικής αστάθειας», είπε ο Μητσοτάκης το βράδυ του Σαββάτου στη ΔΕΘ – το μεγαλύτερο ετήσιο πολιτικό γεγονός της Ελλάδας. «Θα οδηγήσω τη χώρα με ασφάλεια στο τέλος της τετραετίας και μετά θα είμαστε μετρημένοι».
Ωστόσο, το κοινό είναι διχασμένο για το αν θέλει να δει τον Μητσοτάκη να παραμένει στην εξουσία. Δύο πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι λίγο περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες πιστεύουν ότι ο πρωθυπουργός πρέπει να παραιτηθεί. Και με τις εκλογές να διεξαχθούν κάποια στιγμή μέσα στους επόμενους 9 μήνες, οι πιθανοί εταίροι του Μητσοτάκη προσπαθούν να επιτεθούν.
Πάνω από όλα κρέμεται η πιθανότητα να προκύψουν περισσότερα σχέδια κατασκοπείας. Ήδη, υπάρχει μια συνεχής ροή νέων καταγγελιών στον ελληνικό Τύπο τις τελευταίες εβδομάδες.
Ωστόσο, ο Μητσοτάκης έχει λόγους να είναι σίγουρος ότι αυτός και το κεντροδεξιό κόμμα του, η Νέα Δημοκρατία, μπορεί να βγουν σχετικά αλώβητοι. Αν και κάποιοι κομματικοί γκρινιάζουν για τις αποκαλύψεις, η ίδια η Νέα Δημοκρατία δεν φαίνεται να υποφέρει στις δημοσκοπήσεις. Και οι ψηφοφόροι φαίνονται πολύ πιο επικεντρωμένοι στην καταιγιστική οικονομία, παρά στην κατασκοπεία.
«Ο Μητσοτάκης δεσμεύτηκε να μην πάει σε εκλογές το φθινόπωρο, μετά από μια καλή τουριστική σεζόν, αλλά την άνοιξη, μετά από έναν πολύ δύσκολο χειμώνα», δήλωσε ο Αθανάσιος Διαμαντόπουλος, Έλληνας πολιτικός ειδικός στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. «Μέχρι τότε, οι αναφορές για τις υποκλοπές δεν θα έχουν σβήσει, αλλά θα υπάρχουν τόσα πολλά οικονομικά προβλήματα που αυτό θα είναι το κύριο διακύβευμα».
«Ρωγμές» εκ των έσω
Το παρατεταμένο σκάνδαλο δεν ήταν χωρίς συνέπειες — κάθε άλλο.
Αρχικά, υπήρξαν οι παραιτήσεις, στις οποίες περιλαμβανόταν ένας από τους κορυφαίους συνεργάτες του Μητσοτάκη και ο αρχηγός πληροφοριών του. Αυτά ήρθαν αφού η κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι είχε εξουσιοδοτήσει μια υποκλοπή του Νίκου Ανδρουλάκη, ενός βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ηγείται του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος στο ελληνικό κοινοβούλιο, του κεντροαριστερού ΠΑΣΟΚ.
Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, στο τηλέφωνο του Ανδρουλάκη βρέθηκε επίσης παρεμβατικό spyware γνωστό ως Predator, εκτός από αυτά ενός δημοσιογράφου και βουλευτών από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ. Η κυβέρνηση αρνήθηκε οποιαδήποτε σύνδεση με αυτές τις παραβιάσεις.
Ωστόσο, υπάρχουν επίμονα ερωτήματα σχετικά με το τι ακριβώς συνέβη. Ο Μητσοτάκης αρνήθηκε να εξηγήσει γιατί κατασκοπεύτηκε ο πολιτικός του αντίπαλος, επισημαίνοντας ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια.
Η σιωπή ανησυχεί ορισμένους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας.
«Σε τέτοιες καταστάσεις, η κάθαρση συμβαίνει μόνο όταν ξεκαθαρίσουν πλήρως», είπε ο Κώστας Καραμανλής, πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας και κάποτε επικεφαλής της Νέας Δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια πρόσφατης κομματικής εκδήλωσης στην Κρήτη. «Το γεγονός ότι αυτά τα γεγονότα προκλήθηκαν από κυβερνητική πρωτοβουλία δεν είναι μόνο αντιδημοκρατικό και παράνομο, αλλά τόσο πολύ πέρα από τα όρια της νοσηρής φαντασίας και της πολιτικής ανοησίας που είναι αδιανόητο».
Οι απογοητεύσεις έχουν ξεχυθεί στο κοινοβούλιο, όπου ο Νικήτας Κακλαμάνης, μέλος της Νέας Δημοκρατίας και αντιπρόεδρος της Βουλής, είπε ότι αντιτίθεται τώρα σε μια διάταξη που ψήφισαν ο ίδιος και το κυβερνών κόμμα που στερούσε από τους πολίτες τη δυνατότητα να μάθουν αν βρίσκονται υπό παρακολούθηση.
Το ΠΑΣΟΚ υποστήριξε επίσης αρχικά τη νομοθεσία.
Ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τζαβάρας χαρακτήρισε μάλιστα «ντροπή» τα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης που δεν κάλυψαν περισσότερο το σκάνδαλο.
«Η λειτουργία του συντάγματος έχει δεχθεί σοβαρό πλήγμα και ο πρωθυπουργός πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων», δήλωσε ο Τζαβάρας, ένας από τους εκπροσώπους του κόμματος σε κοινοβουλευτική έρευνα που διερευνά το θέμα.
Παρά τις δημόσιες επιπλήξεις, μια πλήρης εξέγερση από το εσωτερικό του κόμματος παραμένει απίθανη – ο αριθμός των δυσαρεστημένων στελεχών της Νέας Δημοκρατίας δεν έχει αυξηθεί τις τελευταίες ημέρες.
Για ορισμένους πολιτικούς ειδικούς στη χώρα, η παραμονή της εξουσίας του Μητσοτάκη είναι σύμπτωμα μιας δυσλειτουργίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
«Αν ήμασταν σε οποιοδήποτε δημοκρατικό πολίτευμα δεν θα είχαμε πολιτική αστάθεια», είπε ο Νίκος Μαραντζίδης, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. «Ο πρωθυπουργός θα είχε ήδη παραιτηθεί και θα είχαν ξεκινήσει οι διαδοχικές εξελίξεις».
«Ο Μητσοτάκης», υποστήριξε ο Μαραντζίδης, «ταυτίζει το προσωπικό του μέλλον με το μέλλον της δημοκρατίας και της χώρας όταν λέει ότι αν παραιτηθώ θα υπάρξει αστάθεια».
Ο Μητσοτάκης απάντησε σε αυτή τη σκέψη την Κυριακή, λέγοντας: «Ο κόσμος μας ξέρει. Αν όχι εμείς, τότε ποιος;»
Το βλέμμα στις εκλογές
Τελικά, ο Μητσοτάκης είναι πιθανό να περάσει τους επόμενους μήνες τόσο προσπαθώντας να κρατήσει το κόμμα του ενωμένο, όσο και προσπαθώντας να περιηγηθεί σε ολοένα και πιο περίπλοκες εκλογές, οι οποίες πρέπει να διεξαχθούν τους επόμενους μήνες.
Μέχρι να βγουν στην επιφάνεια οι κατασκοπευτικές αποκαλύψεις, η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ θεωρούνταν ότι οδεύουν προς το σχηματισμό κυβέρνησης κεντρώου συνασπισμού μετά τις επερχόμενες εκλογές.
Αυτό τελείωσε.
«Είναι πλέον πολύ δύσκολο για τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ να κινηθούν προς τη Νέα Δημοκρατία, αλλά ακόμα πιο δύσκολο για αυτούς να ασκήσουν πίεση στην ηγεσία του κόμματός τους για να συμμετάσχουν σε έναν συνασπισμό», είπε ο Διαμαντόπουλος, ο Έλληνας πολιτικός ειδικός στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Ο Μητσοτάκης έριξε την ευθύνη για αυτό στον ίδιο τον Ανδρουλάκη, κατηγορώντας τον ότι παίζει πολιτική με τις παρακολουθήσεις του.
«Πιστεύω ότι αυτό που συνέβη βοήθησε τον Ανδρουλάκη να ακολουθήσει μια προκαθορισμένη γραμμή, αυτή της ρήξης με τη Νέα Δημοκρατία», είπε, υποστηρίζοντας ότι ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε «δυσαρμονία» με τους δικούς του ψηφοφόρους.
Οι επόμενες εθνικές εκλογές στην Ελλάδα θα διεξαχθούν με σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο για οποιοδήποτε κόμμα να συγκεντρώσει την πλειοψηφία. Εξαιτίας αυτού, η χώρα πιθανότατα θα κατευθυνθεί σε δεύτερες εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν βάσει ενός συστήματος που θα χορηγεί μπόνους θέσεις στο πρώτο κόμμα. Η τρέχουσα δημοσκόπηση, ωστόσο, δεν δείχνει κανένα κόμμα κοντά στην επίτευξη απόλυτης πλειοψηφίας, ακόμη και με μπόνους δεύτερου γύρου.
Πριν από το σκάνδαλο της κατασκοπείας, αυτή η πραγματικότητα είχε τροφοδοτήσει τις προσδοκίες ότι η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ θα πιεστούν να σχηματίσουν συνασπισμό. Τώρα, με τα δύο κόμματα να τσακώνονται, οι εικασίες είναι ανεξέλεγκτες για το ποιοι σχηματισμοί συνασπισμών θα μπορούσαν να προκύψουν από μια τέτοια διχαστική στιγμή.
Ο Μητσοτάκης θα μπορούσε να συνδεθεί με το εθνικιστικό, ρωσόφιλο κόμμα Ελληνική Λύση. Ωστόσο, αυτό θα αντιπροσώπευε μια στροφή για τον πρωθυπουργό, ο οποίος αυτοχαρακτηρίζεται ως μετριοπαθής και φιλοαμερικανός πολιτικός.
Την Κυριακή, ο Μητσοτάκης είπε ότι δεν αισθάνεται «καθόλου κοντά» στην Ελληνική Λύση, αλλά δεν απέκλεισε ενδεχόμενο δέσιμο, υποστηρίζοντας ότι «δεν είναι έτοιμος να μιλήσει για το ποιες θα είναι οι επιλογές» εάν χρειαστεί συνασπισμός. Άφησε επίσης ανοιχτή την επιλογή να συνεργαστεί με συγκεκριμένους ανθρώπους από διάφορα πολιτικά κόμματα για να ενισχύσει τη θέση του.
Είναι αξιοσημείωτο ότι μια ομάδα μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές στην Αθήνα – αλλά ρεαλιστικά μόνο χωρίς τον Μητσοτάκη ως πρωθυπουργό. Κι αυτό δεν είναι κάτι που θα έλεγε «ναι» ο Μητσοτάκης.
«Ο αρχηγός του πρώτου κόμματος πρέπει να είναι ο πρωθυπουργός, ακόμη και σε περίπτωση κυβέρνησης συνασπισμού», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός την Κυριακή.
Ομοίως, ένας μεγάλος συνασπισμός μεταξύ Νέας Δημοκρατίας, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ – μια προσέγγιση που ευνοεί το ΠΑΣΟΚ – πιθανότατα θα απαιτούσε νέα ηγεσία εντός της Νέας Δημοκρατίας.
«Αυτό είναι δυνατό, αλλά δεν θα είναι απλό», είπε ο Μαραντζίδης, καθηγητής πολιτικών επιστημών. «Όσο (σ.σ. ο Μητσοτάκης}) ταυτίζει το προσωπικό του μέλλον με το μέλλον της δημοκρατίας και της χώρας, αυτό θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις εξελίξεις μετά τις εκλογές».
Ο ίδιος ο Μητσοτάκης προειδοποίησε για ένα άλλο ενδεχόμενο – έναν συνασπισμό που συγκεντρώνει όλα τα κόμματα της κεντροαριστεράς και της αριστερής αντιπολίτευσης για να σχηματίσουν κυβέρνηση παραλείποντας τη Νέα Δημοκρατία, ακόμα κι αν τερματίσει πρώτη.
«Αυτό θα είναι ένα πολιτικό τέρας και πρέπει να ενημερώσω και να προειδοποιήσω τον κόσμο για αυτό το ενδεχόμενο», είπε ο Μητσοτάκης.
Οι δημοσκοπήσεις παραμένουν σταθερές
Παρά την ταχέως μεταβαλλόμενη πολιτική δυναμική, η δημοσκόπηση την περασμένη εβδομάδα έδειξε περιορισμένη ζημιά στην κυβέρνηση σχετικά με το σκάνδαλο κατασκοπείας.
Ανάλογα με τη δημοσκόπηση, η Νέα Δημοκρατία έχει υποχωρήσει μόνο μεταξύ 0,2 και 1,7 ποσοστιαίων μονάδων από τότε που ξέσπασε το σκάνδαλο. Εν τω μεταξύ, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ κέρδισαν απλώς μεταξύ 0,5 και 1 ποσοστιαίας μονάδας.
«Μας εξέπληξαν οι βραχυπρόθεσμες αντιδράσεις στο παρελθόν», δήλωσε ο Γιώργος Αράπογλου, γενικός διευθυντής της εταιρείας δημοσκοπήσεων Pulse. Ο Αράπογλου υπενθύμισε ότι μετά από μια τεράστια πυρκαγιά το 2018 που είδε 100 ανθρώπους να χαθούν, η κυβέρνηση έχασε την εξουσία το 2019.
Τελικά, ο Αράπογλου είπε ότι η οικονομία είναι συνήθως ο μεγαλύτερος παράγοντας στις εκλογές. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνουν τη θεωρία του. Σε έρευνα της Marc, το 84% των Ελλήνων δήλωσε ότι ανησυχεί για τον πληθωρισμό και την επικείμενη ενεργειακή κρίση αυτόν τον χειμώνα. Μόνο το 16% εξέφρασε ανησυχίες για τις ανακαλύψεις των υποκλοπών.
Όταν εξετάζουμε απλώς την πολιτική, όμως, η ιστορία της κατασκοπείας φαίνεται να είναι μεγάλη. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση της GPO έδειξε ότι σχεδόν το 70% των Ελλήνων πιστεύουν ότι η υπόθεση ήταν ένα «πολύ» ή «αρκετά» σημαντικό μέρος της τρέχουσας πολιτικής σκηνής. Πάνω από τους μισούς, το 59%, θεωρεί επίσης ότι ο Μητσοτάκης φέρει κάποια ευθύνη, ενώ περίπου το ίδιο ποσοστό είπε ότι η υπόθεση μείωσε την εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση.
Πολλές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια ισχνή πλειοψηφία θέλει ο Μητσοτάκης να παραιτηθεί – μια δημοσκόπηση της Public Issue το είχε στο 54%, ενώ μια δημοσκόπηση της ProRata στο 51%.
«Προφανώς η στρατηγική της κυβέρνησης είναι να ξεχαστεί αυτό που συμβαίνει», είπε ο Μαραντζίδης. «Αλλά», πρόσθεσε, «με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, όπως ο Νίξον που δεν απέφυγε την αλήθεια, έτσι και ο Μητσοτάκης δεν θα μπορέσει να την αποφύγει».
