Ενώ η διεθνής διαιτησία, στην οποία προσέφυγε η Krauss Maffei Wegmann (KMW) για τη σύμβαση 016A/2003 που αφορά την προμήθεια των 170 αρμάτων μάχης Leopard 2HEL και λοιπών υλικών βρίσκεται σε εξέλιξη, η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ) αποφάσισε να εισηγηθεί στον υπουργό Εθνικής Αμυνας να κηρυχθεί έκπτωτη η γερμανική εταιρία για τη σύμβαση 017A/2001, που υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2001, για την προμήθεια 24 αυτοκινούμενων (Α/Κ) οβιδοβόλων PzH-2000GR, περιφερειακών υλικών και εργαλείων.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Κατά πληροφορίες, η σχετική απόφαση λήφθηκε περίπου στις αρχές του μήνα από το αρμόδιο όργανο της ΓΔΑΕΕ, την Κεντρική Γνωμοδοτική Επιτροπή Προμηθειών (ΚΓΕΠ), η οποία αποφάσισε ομόφωνα να κηρύξει έκπτωτη την εταιρία KMW βαπό την κατακύρωση σε αυτήν και κάθε δικαίωμα που απορρέει από την ύψους 188.000.000 ευρώ σύμβαση 017A/01, λόγω της μη παράδοσης των βλημάτων Πυροβολικού μακρού βεληνεκούς (40 χλμ.) και τη μη εγκατάσταση της νέας έκδοσης λογισμικού στα Α/Κ οβιδοβόλα PzH-2000GR στις συμβατικές ημερομηνίες που είχαν καθορισθεί από την 3η τροποποίηση της αρχικής σύμβασης.
Αποφασίστηκε επίσης:
- η κατάπτωση υπέρ του Μετοχικού Ταμείου Στρατού της ύψους περίπου 160.000.000 ευρώ εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης της εν λόγω σύμβασης,
- ο καταλογισμός εις βάρος της KMW της τυχόν διαφοράς τιμής που θα προκύψει εφόσον γίνει η προμήθεια των ειδών που δεν παραδόθηκαν από άλλον προμηθευτή
- η επιβολή ποινικών ρητρών για τις καθυστερήσεις στην παράδοση των προαναφερθέντων ειδών,
- η υποχρέωση καταβολής από τον ανάδοχο κάθε αξίωσης για οποιαδήποτε θετική ζημία του Ελληνικού Δημοσίου (Ε.Δ.) που προέρχεται από την ανεκπλήρωτη συμβατική υποχρέωση αλλά και για οποιαδήποτε άλλη αξίωση του Ε.Δ. που θα προκύψει από την περαιτέρω εξέταση του ζητήματος,
- η έντοκη επιστροφή της προκαταβολής που έχει καταβληθεί από το Ελληνικό Δημόσιο για την ενεργοποίηση της σύμβασης 017A/2001, κατά το μέρος που αντιστοιχεί στα προαναφερθέντα συμβατικά υλικά και υπηρεσίες, και
- η χωρίς αποζημίωση για την εταιρία απόκτηση της κυριότητας από το Ελληνικό Δημόσιο των βλημάτων Πυροβολικού που έχουν ήδη παραδοθεί και βρίσκονται αποθηκευμένα σε στρατιωτικές αποθήκες από το 2009 έως σήμερα.
Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η ανωτέρω απόφαση της ΚΓΕΠ/ΓΔΑΕΕ, 21 χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης, μεταξύ των συμβατικών αντικειμένων της οποίας περιλαμβανόταν η προμήθεια των πυρομαχικών και η εγκατάσταση νέας έκδοσης του λογισμικού, και 17 χρόνια μετά την αρχικά προβλεφθείσα συμβατική ημερομηνία για την παράδοσή τους (Οκτώβριος 2005), αποτελεί τη λύση ενός γόρδιου δεσμού. Δυστυχώς, επί 17 χρόνια το ελληνικό Πυροβολικό Μάχης στερήθηκε βλημάτων που θα εξασφάλιζαν σημαντικό επιχειρησιακό πλεονέκτημα στον αγώνα αντιπυροβολικού και το οποίο ήταν μεταξύ των κύριων λόγων, αν όχι ο κυριότερος, που τα συγκεκριμένα Α/Κ οβιδοβόλα επιλέχθηκαν προς προμήθεια από τον Ελληνικό Στρατό (Ε.Σ.).
Αξιοσημείωτο είναι επίσης πως η δημοσιογραφική έρευνα κατέληξε ότι στην πάροδο των 21 ετών εξετάστηκε ακόμη τρεις φορές η έκπτωση της εταιρίας για το ίδιο ζήτημα, χωρίς όμως τελικά να υλοποιηθεί, καθώς ο ανάδοχος εγγράφως δήλωνε την πρόθεσή του για τη συνέχιση του εν λόγω προγράμματος και πρότεινε διάφορους τρόπους επίλυσης του κύριου προβλήματος, δηλαδή της έλλειψης πιστοποίησης των βλημάτων από την αρμόδια γερμανική κρατική Αρχή.
Το χρονικό της υπόθεσης, ο μακροχρόνιος εμπαιγμός και η ανύπαρκτη πιστοποίηση των προβληματικών βλημάτων DM131A1
Σύμφωνα με την αρχική πρόβλεψη της σύμβασης, τα βλήματα μακρού βεληνεκούς DM131A1/RH-40 θα έπρεπε να είχαν παραδοθεί στο σύνολό τους έως τον Οκτώβριο του 2005. Τελικά ποσότητα βλημάτων (περίπου το 70% του συνόλου) παραδόθηκε τον Ιούνιο του 2009, χωρίς όμως να γίνει η επίσημη παραλαβή τους (ούτε και η επίσημη απόρριψή τους), καθώς δεν είχε προσκομιστεί από τον ανάδοχο πιστοποίηση από την αρμόδια γερμανική κρατική Αρχή (τότε BWB, νυν BAAINBw: ομοσπονδιακό γραφείο εξοπλισμού, πληροφορικής και υποστήριξης σε υπηρεσία των ενόπλων δυνάμεων της Γερμανίας).
Τελικά τα προβλεπόμενα από τις διαδικασίες πρωτόκολλα απόρριψης των βλημάτων που είχαν παραδοθεί το 2009 εκδόθηκαν περί το 2015. Πιθανώς καταλυτικός παράγοντας να υπήρξε η επίσημη ενημέρωση από τις ολλανδικές Αρχές για τα προβλήματα ακρίβειας του συγκεκριμένου πυρομαχικού σε βεληνεκή μεγαλύτερα των 30 χλμ., που τελικά αποτέλεσαν τον λόγο για την ακύρωση του σχετικού προγράμματος από τον Στρατό της Ολλανδίας.
Παρά την έκδοση των πρωτοκόλλων απόρριψης, οι δύο πλευρές συνέχισαν τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση της εκκρεμότητας, αφού ο ανάδοχος δήλωσε εγγράφως την πρόθεσή του για τη συνέχιση του προγράμματος και πρότεινε δύο εναλλακτικούς τρόπους σε περίπτωση μη πιστοποίησης του πυρομαχικού DM131A1 από κρατική Αρχή έως τα τέλη του 2019. Είτε την παράδοση εναλλάξιμου κρατικά πιστοποιημένου πυρομαχικού με βεληνεκές 40 χλμ. και των αντίστοιχων πινάκων βολής ή, στην περίπτωση που έως τα τέλη του 2019 δεν υφίστατο παγκοσμίως πιστοποιημένο πυρομαχικό, να παραδοθούν ίσης αξίας ανταλλακτικά για τα οβιδοβόλα.
Στο πλαίσιο αυτό επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το 2017 και το 2019, με ισάριθμες υπουργικές αποφάσεις η KMW κρίθηκε μη έκπτωτη. Μετά τις εθνικές εκλογές του Ιουλίου 2019, τον Απρίλιο του 2020 υπεγράφη τελικά η τρίτη τροποποίηση της σύμβασης 017A/01, που μεταξύ άλλων περιλάμβανε την ανάληψη της υποχρέωσης από τον ανάδοχο να προσκομίσει επιβεβαίωση του Στρατού της Γερμανίας ότι το DM131A1 συμμορφώνεται με τις προβλέψεις της νατοϊκής συμφωνίας τυποποίησης STANAG 4224 που αφορά την αξιολόγηση της ασφάλειας και της καταλληλότητας πυρομαχικών πυροβολικού και ναυτικών όπλων διαμετρήματος μεγαλύτερου των 40 χλστ., να εκτελέσει δοκιμές που τα αποτελέσματά τους θα εξετάζονταν από αρμόδια κρατική γερμανική Αρχή και να υποβάλει πρακτικά περιβαλλοντικών και βλητικών δοκιμών, σύμφωνα με τις προβλέψεις της STANAG 4224, καθώς και βεβαίωση συμβατότητας του βλήματος με το PzH-2000GR.
Τροποποίηση
Επίσης η τροποποίηση προέβλεπε ότι σε περίπτωση αποτυχίας των δοκιμών ή ελλιπούς υποβολής των συμφωνημένων βεβαιώσεων, πιστοποιήσεων και εγγράφων, ο ανάδοχος θα αναλάμβανε με δική του μέριμνα και κόστος την επιστροφή των παραδοθέντων βλημάτων και την παράδοση πιστοποιημένων βλημάτων νέου τύπου, έως τον Ιούνιο του 2022. Στις 3 Νοεμβρίου 2020, με απόφαση του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νικόλαου Παναγιωτόπουλου, η εταιρία κρίθηκε τρίτη φορά μη έκπτωτη για τη σύμβαση 017A/2001.
Η προθεσμία του Ιουνίου 2022 παρήλθε άπρακτη, ενώ τον Ιούλιο του 2022 η εταιρία φέρεται ότι γνωστοποίησε στη ΓΔΑΕΕ την αδυναμία πιστοποίησης του βλήματος DM131A1 και την ανυπαρξία στη διεθνή αγορά πιστοποιημένου από αρμόδια κυβερνητική Αρχή βλήματος βεληνεκούς 40 χλμ. Ας σημειωθεί ότι από τον Ιανουάριο του 2022, όταν υπεγράφη από τη ΓΔΑΕΕ και τον ανάδοχο η μη δεσμευτική νομικά και οικονομικά επιστολή πρόθεσης για διαπραγματεύσεις με σκοπό την επίλυση των διαφορών μεταξύ των δύο μερών, που αφορούν το σύνολο των κύριων συμβάσεων και συμβάσεων αντισταθμιστικών ωφελημάτων που απορρέουν από αυτές, η εταιρία φαίνεται πολλάκις να παραπέμπει την επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος σε αυτή τη διαδικασία, διατυπώνοντας την άποψη ότι οι διαπραγματεύσεις αναστέλλουν τις δραστηριότητες της σύμβασης.
Μετά την εισήγηση της ΚΓΕΠ/ΓΔΑΕΕ το ζήτημα πλέον εναπόκειται στον υπουργό Εθνικής Αμυνας να εφαρμόσει τις προβλέψεις του άρθρου 43 του Προεδρικού Διατάγματος 284/1989, που αποτελεί το νομικό πλαίσιο που διέπει τη σύμβαση. Σύμφωνα με αυτό: «Εκπτωση δεν μπορεί να επιβληθεί πριν περάσουν τρεις μήνες από τις προθεσμίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 του παρόντος (στις προθεσμίες που καθορίζονται από τη σύμβαση που υπεγράφη ή της τυχόν παράτασής τους), είναι δε υποχρεωτική μετά την παρέλευση έξι μηνών από αυτή. Εξαίρεση από το χρονικό αυτό πλαίσιο μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση του υπουργού Εθνικής Αμυνας, ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση της υπηρεσίας που εκτελεί την προμήθεια».
Μας ζητάνε και τα ρέστα για τα 170 άρματα μάχης που χρυσοπληρώσαμε
Σε ό,τι αφορά την ύψους 1.659.000.000 ευρώ (άνευ κρατήσεων και ΦΠΑ) σύμβαση 016A/2003, που υπεγράφη στις 20 Μαρτίου 2003 και αφορούσε την προμήθεια 170 αρμάτων μάχης Leopard 2HEL, και η οποία έχει αποπληρωθεί στο σύνολό της από το Ελληνικό Δημόσιο, η διαδικασία στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC: International Chamber of Commerce), όπου η ανάδοχος KMW είχε προσφύγει στις 27 Μαΐου 2019, συνεχίζεται.
Οπως είχε αναφέρει η «δημοκρατία», η προσφεύγουσα αιτείται την επιδίκαση τόκων υπερημερίας λόγω καθυστερήσεων στις πληρωμές για συμβατικά υλικά που παραδόθηκαν, την επιδίκαση υπέρ αυτής ποσού 28.000.000 ευρώ που κατά τους ισχυρισμούς της παρακρατήθηκε από τμηματικές καταβολές που έγιναν προς αυτή, προς ικανοποίηση των απαιτήσεων του Ε.Δ., που απορρέουν από τον υπολογισμό ποινικών ρητρών σε βάρος της, εξαιτίας καθυστερημένων παραδόσεων συμβατικού υλικού προς το Ε.Δ. και την καταδίκη του Ε.Δ. στην πληρωμή του συνολικού ποσού των 146.133.000 ευρώ (έκτοτε έχει αυξηθεί, λόγω τόκων υπερημερίας και ανατοκισμού τους), των δικαστικών εξόδων και του συνόλου των εξόδων της διαιτησίας.
Πριν από περίπου έναν μήνα, σύμφωνα με πληροφορίες, έλαβε χώρα μια σχετική με τη διεθνή διαιτησία εξέλιξη. Με γνωμοδότησή της η ΚΓΕΠ/ΓΔΑΕΕ επέβαλε στην KMW πρόστιμο ύψους περίπου 26.000.000 ευρώ, λόγω εκπρόθεσμης παράδοσης υλικών, στο πλαίσιο της σύμβασης 016A/2003. Με αυτόν τον τρόπο οριστικοποίησε τις προαναφερθείσες ποινικές ρήτρες που είχαν επιβληθεί, βάσει των οποίων είχαν γίνει παρακρατήσεις από τις πληρωμές της σύμβασης, ζήτημα για το οποίο, όπως αναφέρθηκε, η εταιρία προσέφυγε στη διεθνή διαιτησία. Οπως είχε αναφέρει η «δημοκρατία», το Νομικό Συμβούλιο του Κράτος από το 2019 είχε επισημάνει την ανάγκη οριστικοποίησης των ποινικών ρητρών εν όψει της διαιτητικής διαδικασίας καθώς, κατά τη γνώμη νομικών κύκλων, σε αντίθετη περίπτωση η εταιρία αποκτούσε δικαιολογητική βάση για να αιτηθεί έντοκα (εκτιμώμενο ύψος τόκων 17.000.000 ευρώ) την επιστροφή του παρακρατηθέντος ποσού των 28.000.000 ευρώ.
Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν πως στη διεθνή διαιτησία η εταιρία φέρεται ότι διατυπώνει τον ισχυρισμό ότι η σαφής αναφορά στη σύμβαση περί εργάσιμων ημερών για τον υπολογισμό συμβατικών γεγονότων (όπως η προθεσμία αποδοχής) αποτελεί… εκ παραδρομής αναγραφή! Μα η κοινή λογική δεν υποδεικνύει ότι το κείμενο της σύμβασης πρώτα οριστικοποιήθηκε μέσω διαπραγματεύσεων των δύο συμβαλλομένων, που προφανώς συμφώνησαν σε αυτό, και στη συνέχεια υπεγράφη από αυτούς; Αραγε από το 2003 έως σήμερα είχε τεθεί πότε ζήτημα τροποποίησης της σύμβασης ως προς τον συγκεκριμένο όρο; Είναι εύκολα αντιληπτό ότι για μεγάλα χρονικά διαστήματα προκύπτει σημαντική διαφορά μεταξύ των υπολογισμών σε εργάσιμες και ημερολογιακές ημέρες (κατά μέσο όρο τουλάχιστον οκτώ ημέρες κάθε μήνα δεν είναι εργάσιμες).
Επιχείρημα
Επίσης, η εταιρία φέρεται ότι οικοδομεί νομικά το επιχείρημα περί καθυστέρησης των πληρωμών σε σχέση με τις παραλαβές των αρμάτων, με βάση την αποκαλούμενη «αυτοδίκαια παραλαβή», δηλαδή την υποχρέωση του αγοραστή να παραλάβει το συμβατικό αντικείμενο εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος 30 ημερών, βάσει δήλωσης του προμηθευτή περί αποκατάστασης τυχόν παρατηρήσεων που καταγράφηκαν κατά τη διαδικασία παραλαβής. Προβλήματα δε που παρουσιάστηκαν, όπως η δημοσιοποιηθείσα περί τα τέλη του 2006 (ενώ είχαν ήδη παραληφθεί περί τα 20 άρματα) διάτρηση δύο βλημάτων στο αριστερό πύργου που, σύμφωνα με τις προβλέψεις της σύμβασης, είχε τυχαία επιλεγεί από τη γραμμή παραγωγής για καταστροφική δοκιμή, και που αυτοδικαίως ήγειρε προβληματισμούς για το επίπεδο της παρεχόμενης προστασίας, φέρεται ότι χαρακτηρίζονται από την προσφεύγουσα ζήτημα ποιοτικού ελέγχου που δεν θα έπρεπε να αποτελεί κριτήριο αποδοχής.
Ομως, η κοινή λογική δεν υποδεικνύει ότι σε ένα άρμα μάχης η θωράκιση (δηλαδή το παρεχόμενο επίπεδο προστασίας από αυτή) αποτελεί κύριο και εξαιρετικής κρισιμότητας χαρακτηριστικό του; Στην περίπτωση του Leopard 2HEL η θωράκιση δεν περιλαμβανόταν στα κύρια κριτήρια επιλογής βάσει των οποίων ο Ε.Σ. επέλεξε το άρμα και μάλιστα κατά την αξιολόγηση είχε βαθμολογηθεί με την υψηλότερη βαθμολογία σε αυτό το κριτήριο; Δεν μπορούσε η ελληνική πλευρά να σταματήσει την οριστική παραλαβή των αρμάτων, όπως κατά πληροφορίες είχαν τότε εισηγηθεί υπηρεσιακοί παράγοντες, μέχρις ότου διερευνηθεί και επιλυθεί οριστικά το ζήτημα της διάτρησης (και όχι της διείσδυσης) ή ακόμη και την απόρριψή τους (λόγω μη ικανοποίησης των προδιαγραφών που αφορούν τις επιδόσεις της θωράκισης και οι οποίες αποτελούν μέρος της σύμβασης);
Αραγε οι επιχειρησιακές δυνατότητες των αρμάτων (και κατά προέκταση η οικονομική τους αξία) δεν υπέστησαν απομείωση κατά την τετραετία που μεσολάβησε από την ολοκλήρωση των παραδόσεων των αρμάτων, το 2009, έως να επιτευχθεί η πλήρης λειτουργικότητα του Συστήματος Διοίκησης και Ελέγχου ΗΝΙΟΧΟΣ και να γίνει η οριστική παραλαβή του τον Φεβρουάριο του 2013; Η μη λειτουργικότητα του ΗΝΙΟΧΟΣ, αναπόσπαστου συμβατικού αντικειμένου και εξαιρετικά κρίσιμου συντελεστή για την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητά τους, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρή βάση για την απόρριψη των αρμάτων;
Οι τριχοειδείς ρωγμές στο εσωτερικό μέρος της οροφής του πύργου στην περιοχή των θυρίδων του αρχηγού πληρώματος και του γεμιστή και οι αποφλοιώσεις / οξειδώσεις στην κάννη του πυροβόλου, που εντοπίστηκαν μετά την ολοκλήρωση της παραλαβής των συνόλου των αρμάτων, δεν θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν απαίτηση της ελληνικής πλευράς για μείωση της αξίας αγοράς των αρμάτων;
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις τα προβλήματα στην πάροδο του χρόνου αποκαταστάθηκαν και ότι είναι προφανές πως η ελληνική πλευρά επέδειξε καλή πίστη έναντι ενός προμηθευτή κύριων οπλικών συστημάτων που η εμπορική σχέση του με τη χώρα άρχισε το 1980, όταν επί υπουργίας Ευάγγελου Αβέρωφ έγινε η προμήθεια 104 αρμάτων μάχης Leopard GR1, κάτι που από τις εξελίξεις και τις διαθέσιμες μέχρις στιγμής πληροφορίες δεν φαίνεται να ισχύει και για τον αντισυμβαλλόμενο!
