Σε μια ενδιαφέρουσα ομολογία προέβη ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον προϋπολογισμό του 2023, για το μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη.
- Σάββας Καλεντερίδης
Γράφει ο Levent Kenez στο Nordic Monitor:
«Ο Τούρκος ΥΠΕΞ παραδέχεται ότι το μνημόνιο οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών που υπέγραψε η Τουρκία με τη Λιβύη δεν αποτελεί διεθνή συμφωνία, καθώς η κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ δεν έχει εξουσιοδότηση να υπογράψει τέτοιες συμφωνίες.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε σε συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής την Τρίτη για τον προϋπολογισμό του υπουργείου του για το 2023 ότι η ναυτιλιακή συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2019 είναι απλώς ένα μνημόνιο και ότι είναι δυνατόν να εγκριθεί από το λιβυκό Κοινοβούλιο.
Ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρώην πρεσβευτής Ünal Çeviköz ρώτησε τον υπουργό τι είχε κάνει η Τουρκία για να συντάξει το επίσημο μνημόνιο κατανόησης μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του κράτους της Λιβύης για τη νομική και δεσμευτική οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο, υπενθυμίζοντας ότι το υφιστάμενο μνημόνιο που υπογράφηκε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας δεν έχει ακόμη επικυρωθεί από το λιβυκό Κοινοβούλιο.
Ο Çeviköz έθεσε επίσης το τελευταίο μνημόνιο συμφωνίας για την εξερεύνηση ενέργειας, που υπογράφηκε στις 3 Οκτωβρίου 2022 στην Τρίπολη, και αμφισβήτησε αν και το μνημόνιο αυτό ισχύει σε αυτό το ασταθές περιβάλλον στη Λιβύη.
Οι δηλώσεις του Çeviköz στην κοινοβουλευτική επιτροπή
Τονίζοντας ότι ήταν λάθος για την Τουρκία να παίρνει θέση μεταξύ των αντιπαρατιθέμενων δυνάμεων στη Λιβύη για ιδεολογικούς λόγους, ο βετεράνος Τούρκος διπλωμάτης και νυν βουλευτής πρόσθεσε ότι η Τουρκία έχει χάσει τον ρόλο του μεσολαβητή και έχει βλάψει τη φήμη της λόγω των λαθών που έχει κάνει στη Συρία.
Απαντώντας στην κριτική που άσκησε ο Çeviköz, ο Τσαβούσογλου δήλωσε ότι η κυβέρνηση της Λιβύης ανέλαβε την εξουσία προσωρινά, στο πλαίσιο πρωτοβουλιών του ΟΗΕ, και ότι τα μέλη της δεν είναι εξουσιοδοτημένα να υπογράφουν διεθνείς συμφωνίες, αλλά μπορούν να υπογράφουν μνημόνια. Είπε επίσης στους βουλευτές ότι η Τουρκία ενέκρινε το εν λόγω μνημόνιο του 2019 στο δικό της Κοινοβούλιο, επειδή αυτό περιελάμβανε τη δημιουργία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στη Μεσόγειο Θάλασσα. Το τουρκικό Κοινοβούλιο, ωστόσο, ενέκρινε ήδη μνημόνια συμφωνίας που είχαν υπογραφεί με ξένες χώρες.
Δηλώνοντας ότι η προσωρινή κυβέρνηση στη Λιβύη δεν έχει υποχρέωση να εγκρίνει τα μνημόνια που υπογράφει το Κοινοβούλιο, ο Τσαβούσογλου πρόσθεσε ότι, εκτός από την Τουρκία, και η Αίγυπτος υπέγραψε επίσης μνημόνια συνεννόησης με τη Λιβύη και ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης Aguila Saleh δεν αισθάνθηκε ότι πρέπει να θέσει τα μνημόνια προς έγκριση στη Βουλή, παρά το γεγονός ότι είναι κοντά στην Αίγυπτο.
Ο Τσαβούσογλου είπε επίσης ότι η Τουρκία έχει αναπτύξει σχέσεις όχι μόνο με την κυβέρνηση της Τρίπολης, που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, αλλά και με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στο Τομπρούκ.
Εν τω μεταξύ, το προεδρικό συμβούλιο της Λιβύης στις 4 Οκτωβρίου ανακοίνωσε ότι το μνημόνιο κατανόησης που υπέγραψε με την Τουρκία η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Abdel Hamid Dbeibah για την εξερεύνηση ενέργειας “πρέπει να εγκριθεί από τα νομοθετικά συμβούλια της Λιβύης”. Μετά την υπογραφή του μνημονίου συνεννόησης, ο πρόεδρος της Βουλής Saleh επανέλαβε ότι απορρίπτει οποιαδήποτε συμφωνία ή μνημόνιο κατανόησης έχει υπογραφεί από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με επικεφαλής τον Dbeibah.
Η Λιβύη και η Τουρκία υπέγραψαν δύο μνημόνια κατανόησης για τους υδρογονάνθρακες, στις 3 Οκτωβρίου, στην Τρίπολη.
Δεν είναι μυστικό ότι, εκτός από την υποστήριξη που παρέχεται στην κυβέρνηση της Λιβύης, η οποία είναι ιδεολογικά κοντά του, ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου της Λιβύης είναι σημαντικοί παράγοντες για το συμφέρον της Τουρκίας. Μιλώντας σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Fayez al-Sarraj, πρώην πρωθυπουργό της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, στην Αγκυρα, στις 4 Ιουνίου 2020, ο Ερντογάν αποκάλυψε το σχέδιό του για τα αποθέματα πετρελαίου της Λιβύης. “Στοχεύουμε να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών εξερεύνησης και γεώτρησης, για να αξιοποιήσουμε τους φυσικούς πόρους στο λιβυκό έδαφος”».
Η ομολογία Τσαβούσογλου είναι εξαιρετικής σημασίας και δείχνει ότι τα μνημόνια που υπέγραψε η Τουρκία και με την κυβέρνηση Σαράζ και με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά δεν έχουν ισχύ διεθνούς συμφωνίας, όσο αυτά δεν κυρώνονται από τη Βουλή της Λιβύης, για να πάρουν τη συνέχεια τον δρόμο προς τον ΟΗΕ.
Επίσης, η ομολογία Τσαβούσογλου δείχνει και τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα, με στόχο να επιτρέψει την κύρωση αυτών των μνημονίων, για να πετύχει στη συνέχεια ακόμα και την ακύρωσή τους από την επόμενη κυβέρνηση της Λιβύης.
Έχουν γίνει πολλά διπλωματικά λάθη από πλευράς Αθήνας, που επέτρεψαν στην Τουρκία όχι μόνο να υπογράψει τα μνημόνια αυτά, που αποτελούν νομιμοποιητικά έγγραφα της «Γαλάζιας Πατρίδας» από μια τρίτη χώρα, αλλά και να βελτιώσει τις σχέσεις της με τον πρόεδρο της Βουλής της Λιβύης, ο οποίος θα επισκεφθεί τις επόμενες ημέρες την Αγκυρα για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Οι έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, η NAVTEX που εξέδωσε η Μάλτα, η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ιταλία αλλά και με την Αίγυπτο αναγνωρίζουν πλήρη επήρεια στην Κρήτη (η Αίγυπτος αναγνωρίζει 45/55), γεγονός που ισχυροποιεί τις ελληνικές θέσεις και απομονώνει την Τουρκία.
Ας συνεχίσουμε με προσεκτικά βήματα για να απονομιμοποιήσουμε τα τουρκολιβυκά μνημόνια και τη «Γαλάζια Πατρίδα».
Και να μην ξεχνάμε ούτε στιγμή ότι η Τουρκία αναζητεί εναγωνίως σε Τρίπολη και Τίρανα χρήσιμους ηλιθίους που θα συνταχθούν με τις παράνομες και εντελώς παράλογες θέσεις της για τις θαλάσσιες ζώνες.Μεγάλη προσοχή και στα Τίρανα, εν όψει συνυποσχετικού για παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο.
