Ήδη από το 2019 η κλιμακούμενη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη επέτρεψε στην αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ φιλοτουρκική κυβέρνηση της Τρίπολης να αντιμετωπίσει επιτυχώς τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) του στρατηγού Khalifa Haftar.
- Του ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ ΚΕΦΑΛΑ*
Οι μάχες σταμάτησαν το 2020, με τις δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNU), του πρωθυπουργού Abdul Hamid al-Dbeibah, να ελέγχουν την Τρίπολη και τα δυτικά της χώρας και το LNA να διατηρεί την κυριαρχία στα ανατολικά.
Η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη δεν θα είχε καμία ελπίδα επιτυχίας, εάν δεν είχε τη στήριξη των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, επειδή θεωρούν ότι η Τουρκία αποτελεί ανάχωμα της ρωσικής παρουσίας στη Λιβύη. Εκτός της ύπαρξης τεράστιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και υπόγειων αποθεμάτων νερού, η Λιβύη αποτελεί τη μοναδική πύλη εισόδου στην Αφρική. Οι δυνάμεις που θα εγκατασταθούν στη Λιβύη θα ελέγχουν οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά όχι μόνο τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, με τα τεράστια αποθέματα ουρανίου που τροφοδοτούν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Γαλλίας, αλλά και ολόκληρη τη μαύρη ήπειρο.
Επίσης, μέσω της Λιβύης η Τουρκία μπορεί να ενοποιήσει, θέτοντας υπό τον έλεγχό της, τον τεράστιο γεωγραφικό χώρο από την Κίνα μέχρι τη Νότιο Αφρική. Ο Jalel Harchaoui, ως μέλος του Royal United Services Institute for Defence and Security του Ηνωμένου Βασιλείου και ειδικός επί λιβυκών θεμάτων, δήλωσε ότι «η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη είναι τρομακτική». Αποτελείται από εκατοντάδες αξιωματικούς, στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό, καθώς και 2.000-3.000 Σύριους μισθοφόρους. Το τουρκολυβικό σύμφωνο δεν αφορούσε μόνο τις θαλάσσιες ζώνες και την ΑΟΖ, αλλά αντιθέτως περιελάμβανε και την προμήθεια από την κυβέρνηση της Τρίπολης μεγάλου αριθμού τουρκικών αεροσκαφών εφόδου Hurkus, καθώς και drones Bayraktar Akinci. Η απόκτηση αυτών των όπλων από την κυβέρνηση της Τρίπολης θα φέρει σε πολύ δύσκολη θέση τα στρατεύματα του στρατηγού Haftar.
Μέσα σε αυτό το εδραιωμένο γεωπολιτικό πλαίσιο, όπου η τουρκική παρουσία στη Λιβύη είναι αποδεκτή και από το ΝΑΤΟ και από τον ΟΗΕ, οι κινήσεις της ελληνικής διπλωματίας δεν έχουν πολλά περιθώρια ελιγμών. Οι Ελληνες πολιτικοί, αφενός λόγω του χαμηλού επιπέδου πολιτικής παιδείας και ελλιπούς γεωστρατηγικής κατανόησης των δυναμικών αλλαγών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και αφετέρου λόγω του αφοπλισμού της χώρας, που αυτοί επέβαλαν, την τελευταία δεκαετία, αδυνατούν να χαράξουν μία μακροπρόθεσμη εξωτερική πολιτική, αναγκαία για τη διασφάλιση των σημερινών θαλασσίων και χερσαίων συνόρων της χώρας.
Η αυξανόμενη τουρκική παρουσία σε όλη τη Βόρεια Αφρική «περνούσε κάτω από τα ελληνικά ραντάρ» την τελευταία επταετία, με αποτέλεσμα το τουρκολιβυκό μνημόνιο να πέσει ως κεραυνός εν αιθρία στην Αθήνα. Εκτός της μειωμένης γεωπολιτικής αντίληψης, η ιδεοληψία επί «των ευρωπαϊκών κεκτημένων της χώρας», που διαρκώς επικαλούνται, εμποδίζει τις πολιτικές ελίτ να διαγνώσουν τους εθνικούς κινδύνους.
Επίσης, ουδείς εκ των αποκαλούμενων «συμμάχων» ενημέρωσε εγκαίρως την Αθήνα επί των τουρκολυβικών σχεδίων, με αποτέλεσμα τον απόλυτο αιφνιδιασμό της ελληνικής κυβέρνησης.
Η μόνη δυνατότητα ελιγμών που θα είχε η Αθήνα θα ήταν η επιδίωξη της απόλυτης σύγκρουσης με την Τουρκία στη Λιβύη, παρέχοντας στον στρατηγό Haftar έστω το ένα δέκατο της στρατιωτικής βοήθειας που διοχετεύει σήμερα η Αθήνα στην Ουκρανία. Αφού, όμως, δεν χορηγήθηκε καμία ουσιαστική στρατιωτική βοήθεια στον αντίπαλο της κυβέρνησης της Τρίπολης, πλην των εμβολίων κατά του Covid-19 και ευχολογίων, το να θεωρεί η Αθήνα ότι θα ακυρώσει την εδραιωμένη συμμαχία της Τουρκίας με τη Λιβύη είναι σκέψη που άπτεται της συνήθους ελληνικής αμετροέπειας.
Οι Ελληνες πολιτικοί, λόγω μειωμένης πολιτικής αντίληψης, αδυνατούν να κατανοήσουν ότι η σύγκρουση με την Τουρκία στη Λιβύη, έστω και μέσω του Haftar, θα ακύρωνε όχι μόνο τις απειλές, αλλά και τα σχέδια του Ερντογάν στο Αιγαίο.
*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
