Αθήνα και Κάιρο υπέγραψαν στις 22 Νοεμβρίου 2022 Μνημόνιο Συνεργασίας για Ερευνα και Διάσωση (SAR) για θαλάσσια ατυχήματα, με τα όρια δικαιοδοσίας των περιοχών ευθύνης των δύο κρατών να ταυτίζονται με τα FIR Αθηνών και Καΐρου αντιστοίχως.
- Από την Κύρα Αδάμ
Η συμφωνία αυτή -παρότι η Αίγυπτος δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του ΙΜΟ για τη θαλάσσια Ερευνα και Διάσωση- θα ήταν μια απλή ενέργεια, αν η ελληνική κυβέρνηση δεν περιέπλεκε μόνη της τα πράγματα με:
- τον αναρμόδιο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλο να υπογράφει για λογαριασμό της Ελλάδας τη συμφωνία με την Αίγυπτο
- τις άστοχες και αναποτελεσματικές αναφορές του στην τουρκολιβυκή ΑΟΖ, η οποία ούτε σχέση έχει ούτε ακυρώνεται με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία, ενώ επιπλέον υπάρχει ο κίνδυνος να ζητήσει η Τουρκία για πολλοστή φορά οροθέτηση θαλάσσιας περιοχής SAR Ελλάδας – Τουρκίας με βάση την περιοχή που έχει ορίσει παράνομα η Αγκυρα μέχρι τη μέση του Αιγαίου.
- ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος, που υπέγραψε εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης τη συμφωνία, δήλωσε στο Κάιρο, μεταξύ άλλων, ότι «καθορίζονται τα όρια της δικαιοδοσίας και των περιοχών ευθύνης για την Ερευνα και Διάσωση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, που ταυτίζονται με τα FIR Αθηνών και Καΐρου, αντίστοιχα».
Διεθνές Δίκαιο
Ο παριστάμενος στην τελετή υπογραφής της συμφωνίας μεταξύ Παναγιωτόπουλου – Ζάκι ΥΠΕΞ Ν. Δένδιας πρόσθεσε ότι «η συμφωνία βασίζεται στον πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και είναι σε απόλυτη συμφωνία με τις διατάξεις του ICAO». (σ.σ. υπογραμμίζεται ευθύς εξαρχής ότι αρμοδιότητες για SAR EXEI MONON O IMO για τη θάλασσα KAI O ICAO ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ.)
Η περιοχή SAR για τα αεροπορικά ατυχήματα αρμοδιότητας ICAO ορίζεται από το FIR Αθηνών με περιοχική ευρωπαϊκή συμφωνία του ICAO το 1952 στη Γενεύη. Η περιοχή του FIR Αθηνών είναι καθορισμένη και δεδομένη, και περιλαμβάνει εθνικό εναέριο χώρο και τον διεθνή εναέριο χώρο πάνω από τη διεθνή θάλασσα και δεν αμφισβητείται από την Τουρκία.
Για τα ναυτικά ατυχήματα αρμοδιότητας ΙΜΟ και με βάση τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979, η Ελλάδα καθόρισε με την Αίγυπτο τις περιοχές ευθύνης, που συμπίπτουν με τα FIR Αθηνών και Καΐρου, και υπέγραψε αυτή τη συμφωνία στις 22 Νοεμβρίου 2022. Ετσι όμως αποδεικνύεται ότι από το 1979 μέχρι τον Νοέμβριο 2022, η Ερευνα και Διάσωση που εκτελούσε η Ελλάδα στην Αν. Μεσόγειο για ΝΑΥΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ήταν έωλη και παράνομη, δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν είχε συμφωνήσει περιοχές SAR με την Αίγυπτο αλλά ούτε και με τη Λιβύη, με την οποία η Ελλάδα δεν έχει ορίσει περιοχή SAR.
Φαίνεται όμως ότι υπάρχουν πλήρης σύγχυση του ΥΠΕΞ με τον εαυτό του και με τον ΥΕΘΑ και πλήρης έλλειψη συντονισμού. Διότι ο ΥΠΕΞ δηλώνει επίσημα εγγράφως και ενυπογράφως ότι «όσον αφορά τη SAR σε περίπτωση ναυτικών ατυχημάτων, η Ελλάδα ασκεί τον συντονισμό των επιχειρήσεων SAR εντός του FIR Αθηνών από τότε που δημιουργήθηκε, τη δεκαετία του 1950». Αφού, λοιπόν, η Ελλάδα ασκούσε τη SAR στο FIR Αθηνών από το 1950, για ποιο λόγο επέτρεψε στον ΥΕΘΑ να υπογράψει συμφωνία με την Αίγυπτο, καθορίζοντας περιοχή SAR για τα ναυτικά ατυχήματα το FIR Αθηνών, δεδομένου ότι το FIR Αθηνών το είχε από τη δεκαετία του ’50;
Η Αίγυπτος δεν έχει κυρώσει με νόμο τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του ΙΜΟ για τη θαλάσσια Ερευνα και Διάσωση. Αυτό αναγράφει το 571 σελίδων εγχειρίδιο του ΙΜΟ που περιλαμβάνει όλες τις συμβάσεις του οργανισμού και ποιες χώρες τις έχουν αποδεχθεί και κυρώσει με νόμο. Συγκεκριμένα, στις σελίδες 434-442 αναγράφονται οι χώρες που έχουν κυρώσει τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του ΙΜΟ για SAR και εκεί, με τελευταία ημερομηνία αναθεώρησης 22 Οκτωβρίου 2022, καταγράφεται ότι η Αίγυπτος δεν την έχει κυρώσει. (σ.σ. στην πιθανή παρατήρηση ότι η Αίγυπτος μπορεί να μην έχει κυρώσει τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979, πλην όμως μπορεί να υπογράφει συμφωνίες για SAR, όπως έκανε η Τουρκία, η οποία, μολονότι δεν έχει αποδεχτεί και κυρώσει τη Σύμβαση της Θάλασσας, εντούτοις υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με τη Λιβύη, σημειώνεται ότι: Το ΔΔΧ έχει εκδώσει οριστική και αμετάκλητη και δεσμευτική απόφαση με την οποία ορίζει ότι η εφαρμογή της Σύμβασης της Θάλασσας είναι δεσμευτική για όλες τις χώρες είτε έχουν κυρώσει τη σύμβαση είτε όχι. Ομως για τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του ΙΜΟ το ΔΔΧ δεν έχει εκδώσει αντίστοιχη απόφαση.)
Δικαίωμα
Το γεγονός της μη κύρωσης δίνει το δικαίωμα στην Αίγυπτο την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία για SAR να την επικυρώσει οποιοσδήποτε, π.χ. από τον πρωθυπουργό μέχρι τον… αγροφύλακα! Είναι προφανές ότι συμφωνήθηκε να την υπογράψουν οι δύο ΥΕΘΑ και όχι ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός Ναυτιλίας, προκειμένου να προβληθεί ο κ. Παναγιωτόπουλος.
Σημειώνεται ότι η ελληνική Βουλή κύρωσε το μνημόνιο συνεργασίας Ελλάδας – Ιταλίας για επιχειρήσεις SAR στο Ιόνιο Πέλαγος με το Ν. 2975/27 Δεκεμβρίου 2001, το οποίο υπογράφουν ο ΠτΔ Κ. Στεφανόπουλος, ο ΥΟΙΚ Χριστοδουλάκης, ο ΥΠΕΞ Γ. Παπανδρέου και ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας Γ. Ανωμερίτης, διότι προφανώς τότε δεν είχε προκύψει… Παναγιωτόπουλος.
Ο ΥΕΘΑ Παναγιωτόπουλος υπέγραψε τη συμφωνία για SAR με τον Αιγύπτιο ομόλογό του. Ωστόσο η συμφωνία αυτή αναφέρεται αποκλειστικά και μόνον σε διεθνή θάλασσα και ΟΧΙ σε ελληνική κυριαρχία, αρμοδιότητας ΥΕΘΑ. Και τούτο διότι, σύμφωνα με το άρθρο 1 του νόμου 2292 «η Εθνική Αμυνα περιλαμβάνει το σύνολο των λειτουργιών και δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται από το κράτος με σκοπό την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας και της ασφάλειας των πολιτών εναντίον οποιασδήποτε εξωτερικής επίθεσης ή απειλής, καθώς και την υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων».
Ο υπουργός Ναυτιλίας
Ομως αποκλειστικά αρμόδιος για την υπογραφή συμφωνιών SAR του ΙΜΟ είναι ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας στον οποίο υπάγεται το ΚΣΕΔ (Κέντρο Συντονισμού Ερευνας Διάσωσης) στον Πειραιά και όχι ο ΥΕΘΑ. Αλλωστε στην έδρα του ΙΜΟ στο Αμβούργο την Ελλάδα μονίμως εκπροσωπεί αξιωματικός του Λιμενικού Σώματος και όχι των Ε.Δ.
Εκτός κι αν πλέον έχει ανατεθεί στον ΥΕΘΑ η θαλάσσια Ερευνα και Διάσωση για να εκτελείται από τις Ε.Δ., ή εκτός κι αν η κυβέρνηση και ο ίδιος ο ΥΕΘΑ μπέρδεψαν την ελληνική κυριαρχία με τη διεθνή θάλασσα της Μεσογείου και θεώρησαν ότι η διεθνής θάλασσα αποτελεί ελληνική κυριαρχία. Ή, ακόμα, κυβέρνηση και Παναγιωτόπουλος ταυτίζονται και υποστηρίζουν τις επικίνδυνες ενέργειες της ΥΠΑ, η οποία μετέτρεψε παράνομα τη διεθνή θάλασσα μέσα στο FIR Αθηνών σε ελληνική κυριαρχία – επικράτεια.
Και τούτο διότι η ΥΠΑ, προκειμένου να απαιτεί σχέδια πτήσης από τα στρατιωτικά αεροσκάφη, στο ελληνικό θεσμικό εγχειρίδιο αεροναυτιλίας (AIPGREECE), το οποίο διανέμεται διεθνώς, γράφει: «To FIR Αθηνών δηλώνεται ελεγχόμενη (designated) περιοχή εντός της οποίας απαιτείται κατάθεση σχεδίων πτήσης».
Εναέριος χώρος
Ομως το FIR Αθηνών αποτελείται από εθνικό και διεθνή εναέριο χώρο και σύμφωνα με τα ANNEXES του ΙCΑΟ 2, 11 και 15 κάθε χώρα μπορεί να ορίσει ελεγχόμενη περιοχή ΜΟΝΟΝ στην κυριαρχία της και όχι πάνω από τον διεθνή εναέριο χώρο της διεθνούς θάλασσας. Με την ενέργεια αυτή η ΥΠΑ μετέτρεψε παράνομα τη διεθνή θάλασσα και τον διεθνή εναέριο χώρο του FIR Αθηνών σε ελληνική κυριαρχία και το FIR Αθηνών σε θαλάσσια σύνορα, με αποτέλεσμα την άμεση αντίδραση της Τουρκίας, η οποία δηλώνει διεθνώς ότι «το FIR Αθηνών δεν ορίζει οριοθέτηση θαλάσσιων περιοχών ή θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, για τον λόγο αυτόν οποιαδήποτε αναφορά σε αυτό είναι πλασματική και χωρίς καμία νομική βάση».
Οι συνεχείς άστοχες διαχρονικές ενέργειες του εκάστοτε κομματικού πολιτικού συστήματος έδωσαν το δικαίωμα στην Τουρκία να επεκτείνει την περιοχή θαλάσσιας SAR της Αγκυρας μέχρι τη μέση του Αιγαίου. Η Ελλάδα αποδέχτηκε και στη συνέχεια κύρωσε στη Βουλή τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του ΙΜΟ για την Ερευνα και Διάσωση (SAR) τη στιγμή που το άρθρο 2.1.4 ορίζει ότι ΠΡΕΠΕΙ η Ελλάδα και η Τουρκία να διαπραγματευτούν και να συμφωνήσουν τις περιοχές SAR εκάστης χώρας – δηλαδή ποτέ. Ενώ το άρθρο 2.1.5 ορίζει ότι, σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας, κάθε χώρα καθορίζει τη δική της περιοχή με γνώμονα την καλύτερη SAR για να σώζονται ανθρώπινες ζωές.
Επικαλυπτόμενη περιοχή SAR μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας
Επειδή συμφωνία δεν υπήρξε, η Τουρκία ψήφισε τον τουρκικό νόμο 24611/12 Δεκεμβρίου 2001, με τον οποίο και με τον σχετικό χάρτη και τις συντεταγμένες του ορίζει θαλάσσια τουρκική περιοχή SAR μέχρι τη μέση του Αιγαίου. (βλέπε χάρτη)
Τον νόμο αυτόν και τον χάρτη τους απέστειλε στον ΙΜΟ με το αιτιολογικό ότι στην περιοχή αυτή μέχρι τη μέση του Αιγαίου η Τουρκία διαθέτει τα μέσα και έχει τις δυνατότητες να παρέχει εξόχως αποτελεσματική SAR. O IMO καταχώρισε τον τουρκικό νόμο και τον χάρτη στο γενικό εγχειρίδιο SAR (GSP), με αποτέλεσμα να υπάρχει επικαλυπτόμενη περιοχή SAR μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας.
Η Συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για SAR δεν έχει καμία σχέση με την τουρκολιβυκή ΑΟΖ και δεν την ακυρώνει. Και τούτο διότι η τουρκολιβυκή ΑΟΖ με την αναρτησή της στον αρμόδιο πίνακα του ΟΗΕ έχει γίνει αποδεκτή και νομιμοποιηθεί και διότι το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ δεν έχει αρμοδιότητα και δεν περιλαμβάνει SAR.
Ομως ο κ. Παναγιωτόπουλος στο Κάιρο δήλωσε ότι «η συμφωνία με την Αίγυπτο είναι σε πλήρη εφαρμογή και απόλυτο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, σε αντιδιαστολή με τα μνημόνια συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, που συνιστούν συμπεριφορές παράνομες, παρατακτικές, άκυρες και αποσταθεροποιητικές». Με τη δήλωση αυτή φαίνεται ότι ο ΥΕΘΑ ζει σε άλλη χώρα.
Και τούτο διότι η τουρκολιβυκή ΑΟΖ ήταν παράνομη και σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, όμως η ίδια η κυβέρνηση τη νομιμοποίησε διότι ουδέν έπραξε, όχι μόνον για να την αποτρέψει και για να την ακυρώσει, αλλά επιπλέον ο πρωθυπουργός, όταν το «Oruc Reis» έκανε έρευνες στην περιοχή Ρόδου – Καστελόριζου, δήλωνε στη Βουλή ότι προασπίζει τα 6 ν.μ. των χωρικών υδάτων, αφήνοντας ανέπαφη την τουρκολιβυκή ΑΟΖ και θέτοντας την ΑΟΖ νοτιοανατολικά της Ρόδου στη διάθεση του Ερντογάν.
Ο ΟΗΕ
Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής της κυβέρνησης ήταν ο ΟΗΕ να αποδεχθεί την τουρκολιβυκή ΑΟΖ και με την ανάρτησή της στον Πίνακα 104 του ΟΗΕ να τη νομιμοποιήσει, γεγονός που επιμελώς αποκρύπτουν ο πρωθυπουργός, ο ΥΠΕΞ και ο ΥΕΘΑ από τους Ελληνες.
Ακόμα και η μερική οριοθέτηση της μέσης γραμμής της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου έγινε χωρίς προηγούμενη επιτελική μελέτη εφικτότατα. Με αποτέλεσμα ο ΟΗΕ να μην αναρτά την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία στον πίνακα αποδοχής και νομιμοποίησης, γεγονός το οποίο επίσης αποκρύπτουν από τους Ελληνες η κυβέρνηση και οι περί αυτής αρεστοί.
