Οι εκλογές της 21ης Μαΐου στην Ελλάδα θα κατανείμουν έδρες στο κοινοβούλιο μεταξύ των κομμάτων που θα περάσουν το όριο του 3% σε ευθεία αναλογία με τις ψήφους τους, χωρίς μπόνους. Αυτό είναι πιθανό να αποκλείσει τον σχηματισμό μονοκομματικής κυβέρνησης, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του για τις εκλογές στη χώρα μας το Economist Intelligence Unit* (EIU).
Μετά τις εκλογές του 2019, το EIU γράφει και εξηγεί, ότι «η κυβερνώσα Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) βασίστηκε σε μπόνους 50 εδρών για να σχηματίσει μονοκομματική κυβέρνηση με την υποστήριξη 156 εκπροσώπων στο κοινοβούλιο των 300 εδρών.
Σύμφωνα με τον νόμο που διέπει τις επόμενες εκλογές, το άθροισμα ενός κοινοβουλευτικού συνασπισμού πρέπει να υπερβαίνει το 46,5% εάν, ταυτόχρονα, η εκλογική δύναμη των κομμάτων που αποτυγχάνουν να εισέλθουν στο κοινοβούλιο είναι τουλάχιστον 8%.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει προτείνει ότι δεν θα επιδιώξει να οικοδομήσει συνασπισμό μετά τις επόμενες εκλογές. Υποθέτει ότι το προβάδισμα του κόμματός του έναντι του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι αρκετά μεγάλο ώστε να αποκλείσει τη δημιουργία ενός βιώσιμου αριστερού συνασπισμού.
Εάν η ΝΔ επικρατήσει σε δεύτερες εκλογές, θα επωφεληθεί από ένα μπόνους έως και 50 εδρών (το μέγιστο μπόνους για πάνω από το 40% των ψήφων), κάτι που ελπίζει ότι θα επιτρέψει μια κυβέρνηση δεύτερης πλειοψηφίας της ΝΔ».
Η αναφορά στο μπλόκο στον Κασιδιάρη
Το EIU στη συνέχεια, σχολιάζει ότι οι εκλογικές απαγορεύσεις και οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι, δημιουργούν μεγαλύτερη αβεβαιότητα, εξηγώντας συνοπτικά την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με το κόμμα του καταδικασμένου και προφυλακισμένου Ηλία Κασιδιάρη:
«Υπάρχει ένα ερωτηματικό για το εάν το Εθνικό Κόμμα-Έλληνες θα μπορέσει να διεκδικήσει εκλογές, αφού το κοινοβούλιο ψήφισε τον Φεβρουάριο τροπολογία για την αποτροπή της συμμετοχής του με το σκεπτικό ότι ο ιδρυτής του, πρώην βουλευτής της Χρυσής Αυγής, εκτίει 13 χρόνια φυλάκιση. Αφού το κόμμα άλλαξε αρχηγό, η κυβέρνηση προσπάθησε να διευρύνει τους λόγους για την απαγόρευση του κόμματος να είναι υποψήφιος. Το ανώτατο δικαστήριο θα λάβει οριστική απόφαση για το θέμα, το οποίο έχει σημαντικές επιπτώσεις στις εκλογές. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των μικρότερων κομμάτων που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να σχηματιστεί κυβέρνηση».
Παραθέτοντας πρόσφατη δημοσκόπηση της Pulse, το EIU γράφει ότι μετά την κατανομή της αναποφάσιστης ψήφου αναλογικά με το μερίδιο της ψήφου για κάθε κόμμα, υπάρχουν δύο σενάρια: ένα στο οποίο το κόμμα Κασιδιάρη δεν εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο και ένα στο οποίο εκπροσωπείται.
Στο πρώτο σενάριο θα εκπροσωπούνταν έξι κόμματα, με την εξής κατανομή εδρών: ΝΔ 115, ΣΥΡΙΖΑ 97, ΠΑΣΟΚ 37, ΚΚΕ 21, ΜέΡΑ25 15 και Ελληνική Λύση 15.
Θεωρητικά αυτό θα επέτρεπε στη ΝΔ να σχηματίσει συνασπισμό με το ΠΑΣΟΚ με 152 έδρες, εάν τα δύο κόμματα είναι ανοιχτά σε αυτή την επιλογή. Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας με το ΠΑΣΟΚ και το ΜέΡΑ25. Το ΚΚΕ, που μοιάζει περισσότερο με θρησκευτική αίρεση (σ.σ. «religious cult» γράφει χαρακτηριστικά!) παρά με πολιτικό κόμμα, έχει απαρνηθεί να ενταχθεί σε οποιαδήποτε κυβέρνηση.
Σε ένα δεύτερο σενάριο, στο οποίο επιτρέπεται η εκπροσώπηση του κόμματος Κασιδιάρη και η εκπροσώπηση επτά κομμάτων, οι πιθανότητες να σχηματιστεί ένας κεντροδεξιός ή ένας κεντροαριστερός συνασπισμός, μειώνονται σημαντικά.
Η κοινή τεχνική δημοσκόπησης της κατανομής των αναποφάσιστων ψήφων σε κάθε κόμμα σύμφωνα με το προβλεπόμενο ποσοστό ψήφων του, είναι μια απλή αριθμητική προβολή που αγνοεί άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων.
Αυτοί οι παράγοντες είναι πιο δύσκολο να μετρηθούν στις επικείμενες εκλογές, δεδομένου του αντίκτυπου της τραγωδίας στα Τέμπη στην κοινή γνώμη. Κατά το EIU, το πολύνεκρο δυστύχημα οδήγησε σε έντονο δημόσιο θυμό εναντίον της σημερινής κυβέρνησης, αλλά και κατά των προηγούμενων κυβερνήσεων και γενικότερα των πολιτικών.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις φαίνεται να δείχνουν ότι τα κόμματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, δεν μπόρεσαν να αξιοποιήσουν τις αντιδράσεις κατά της κυβέρνησης.
Στις επόμενες εκλογές, οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι μπορεί να επιλέξουν να απόσχουν ή να δηλώσουν ψήφο διαμαρτυρίας, υποστηρίζοντας μικρότερα κόμματα. Αυτό θα καθιστούσε δυσκολότερο τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού μετά τις πρώτες εκλογές.
«Αυτές οι εκλογές μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία του Τσίπρα να επιστρέψει στην εξουσία»
Η ανάλυση του EIU στέκεται στον ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, με τα εξής:
«Ο κ. Τσίπρας παραμένει ένας φιλόδοξος και χαρισματικός πολιτικός και κάποιος με ιστορικό να μπορεί να συγκεντρώσει ανόμοιες αριστερές δυνάμεις. Αυτές οι εκλογές μπορεί να είναι η τελευταία του ευκαιρία να επιστρέψει στην εξουσία και θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να σχηματίσει συνασπισμό, γιατί μάλλον αυτό είναι υπαρξιακό για τον ίδιο και το κόμμα του.
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο κ. Τσίπρας είναι ο μακροβιότερος πολιτικός ηγέτης στην Ελλάδα, έχοντας ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ από το 2008. Μια δεύτερη συνεχόμενη ήττα —μετά το 2019— θα έθετε σε κίνδυνο τη θέση του στο τιμόνι του ΣΥΡΙΖΑ και τον ρόλο του στην ελληνική πολιτική γενικότερα.
Ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ αγωνίστηκε να αποκαταστήσει την αξιοπιστία στους ψηφοφόρους μετά την θητεία του στην εξουσία το 2015-19, όταν υποσχέθηκε να απελευθερώσει την Ελλάδα από τα μνημόνια και κατέληξε να τα παρατείνει για άλλα τέσσερα χρόνια. Το αναμφισβήτητο χάρισμα του κ. Τσίπρα έχασε επίσης ένα μέρος της γοητείας του για τους ψηφοφόρους που ένιωσαν προδομένοι από την υποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπαράθεσή του με τους εξωτερικούς πιστωτές της χώρας.
Η γοητεία από μόνη της δεν μπορεί να αντισταθμίσει την έλλειψη ενός πειστικού εναλλακτικού προγράμματος για την κυβέρνηση. Ο κ. Τσίπρας θα παλέψει επίσης να πείσει το εκλογικό σώμα ότι μπορεί να κάνει καλύτερη δουλειά από τον νυν πρωθυπουργό, κ. Μητσοτάκη, ο οποίος έχει υψηλότερη βαθμολογία γνώμης από τον ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ.
Αν και το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών έχει μειώσει την υποστήριξη προς την κυβέρνηση, ο κ. Μητσοτάκης μπορεί να επισημάνει επιτεύγματα που θα έχουν απήχηση σε πολλούς ψηφοφόρους.
Ο κ. Τσίπρας πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει την απειλή της απομάκρυνσης των μικρότερων κομμάτων σε μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, για να τα πιέσει να συμβιβαστούν με το κόμμα του και να σχηματίσουν έναν ευρύ συνασπισμό μετά την πρώτη κάλπη.
Σε δεύτερες εκλογές θα είναι πιθανώς πιο δύσκολο για μικρότερα κόμματα όπως το ΜέΡΑ25 να περάσουν το όριο του 3% για εκπροσώπηση, λόγω της πιθανότητας αυξημένης πόλωσης και αυξανόμενης πίεσης στο εκλογικό σώμα να ψηφίσει με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί μια βιώσιμη κυβέρνηση».
«Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι σε καμία περίπτωση φυσικός σύμμαχος του ΣΥΡΙΖΑ»
Στη συνέχεια, η ανάλυση του EIU στέκεται στην πιθανότητα σύμπραξης ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ και επισημαίνει:
«Ο κ. Τσίπρας θα χρειαστεί να πείσει τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Νίκο Ανδρουλάκη, να ενώσει τις δυνάμεις του στο πλευρό του ΜέΡΑ25, του οποίου ο αρχηγός κ. Βαρουφάκης δεν είναι δημοφιλής στη βάση του κινήματος.
Ακόμη και στο απίθανο σενάριο ότι τα εκλογικά μαθηματικά και οι προγραμματικές συμφωνίες αρκούν για μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία, μεμονωμένοι βουλευτές ενδέχεται να αρνηθούν να συμμετάσχουν σε έναν τέτοιο συνασπισμό.
Ορισμένοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ θα ήταν περισσότερο αναστατωμένοι για τη συμμετοχή σε μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ παρά σε έναν συνασπισμό υπό την ηγεσία της ΝΔ.
Η δημοσκοπική δυναμική του ΠΑΣΟΚ υπό τον κ. Ανδρουλάκη έχει μειωθεί σημαντικά μετά την εκλογική του ώθηση το 2021, που αμαυρώθηκε από την εμπλοκή της Ευρωβουλευτού του κινήματος Εύας Καϊλή, στο σκάνδαλο Qatargate και την αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να διατυπώσει μια πειστική εναλλακτική ατζέντα σε αυτήν της ΝΔ.
Τους τελευταίους μήνες, ο κ. Μητσοτάκης διεύρυνε το ρόστερ των πρώην πολιτικών του ΠΑΣΟΚ «κλέβοντας» μερικούς δυσαρεστημένους κεντρώους από τον κ. Ανδρουλάκη και ανακοινώνοντας ότι θα είναι υποψήφιοι με τη ΝΔ.
Μια συζήτηση βρίσκεται σε εξέλιξη στο ΠΑΣΟΚ σχετικά με τη χρησιμότητα της συμμετοχής σε οποιονδήποτε συνασπισμό: ορισμένοι βουλευτές πιστεύουν ότι η συμμετοχή θα απειλούσε να χωρίσει το κίνημα στα δύο.
Τον Δεκέμβριο του 2022 ο κ. Τσίπρας συνάντησε έναν πρώην πρωθυπουργό του ΠΑΣΟΚ, τον Γιώργο Παπανδρέου, σε μια κοινωνική συγκέντρωση. Αυτή η συνάντηση μπορεί να περιελάμβανε συζήτηση για πιθανή συνεργασία του αριστερού βραχίονα του ΠΑΣΟΚ, που εκπροσωπείται από τον κ. Παπανδρέου και του ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές.
Μία από τις δημόσιες δεσμεύσεις του κ. Ανδρουλάκη ήταν ότι το ΠΑΣΟΚ δεν θα υποστήριζε μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία είτε του κ. Μητσοτάκη είτε του κ. Τσίπρα. Όμως, οι κεντρώοι ηγέτες του ΠΑΣΟΚ, συμπεριλαμβανομένου του Ανδρέα Λοβέρδου και του πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Ευάγγελου Βενιζέλου, θα δυσκολευτούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τον κ. Βαρουφάκη υπό μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία του Παπανδρέου».
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ερχόταν στην εξουσία…
Κλείνοντας την ανάλυσή του, το Economist Intelligence Unit περιγράφει τους λόγους για τους οποίους μια Κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, θα έκανε κακό στην Ελλάδα!
Αναφέρει συγκεκριμένα:
«Η φαινομενική αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να ξεπεράσει το 30% στις δημοσκοπήσεις και ο κατακερματισμός και οι προσωπικές εχθρότητες μεταξύ της κεντροαριστεράς και της ριζοσπαστικής αριστεράς, θα πρέπει να ωφελήσουν τον κ. Μητσοτάκη στην προσπάθειά του να κερδίσει μια δεύτερη θητεία μετά από μια δεύτερη κάλπη.
Ωστόσο, εάν ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ερχόταν στην εξουσία, οι επιπτώσεις για τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας θα ήταν μάλλον αρνητικές, δεδομένου του ιστορικού της προηγούμενης κυβέρνησης. Θα επανέφερε μεγάλη αβεβαιότητα στις μακροοικονομικές και επιχειρηματικές προοπτικές στην Ελλάδα και θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στη στάση των επενδυτών προς τη χώρα.
Θα έθετε υπό αμφισβήτηση τη μακροοικονομική σταθερότητα, τις βελτιώσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον και τη φιλοδοξία της χώρας να επιτύχει μια αξιολόγηση κρατικού κινδύνου σε επίπεδο επενδυτών φέτος. Θα δημιουργούσε επίσης αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα της χώρας να απορροφήσει τους σημαντικούς πόρους της ΕΕ που είναι διαθέσιμοι».
*Το Economist Intelligence Unit (EIU) είναι το τμήμα έρευνας και ανάλυσης του Ομίλου Economist, το οποίο παρέχει υπηρεσίες προβλέψεων και συμβουλευτικών υπηρεσιών μέσω έρευνας και ανάλυσης
