Η 14η Μαΐου είναι η ημερομηνία διεξαγωγής των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών στην Τουρκία και οι διεθνείς αναλυτές την χαρακτηρίζουν ως την πιο κρίσιμη αναμέτρηση του πλανήτη το 2023 και ως την ημέρα της κρίσης για το καθεστώς «ερντογανισμού». Εάν οι εκλογές περάσουν στον δεύτερο γύρο, οι δεύτερες εκλογές θα λάβουν χώρα την 28η Μαΐου. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν θα διασταυρώσει τα ξίφη του με τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος είναι ο υποψήφιος από την αντιπολίτευση, σε μια προσπάθεια να μπει τέλος στην εικοσαετή θητεία του Τούρκου προέδρου. Λόγω γεωπολιτικών, εθνικών και θεμάτων εγγύτητας, οι εκλογές στην Τουρκία κερδίζουν τις εντυπώσεις εξ αιτίας της ανατροπής που δείχνει να πλησιάζει.
Από τον Ευστράτιο Ζηκόπουλο*
Πλειάδα δυτικών και Ελλήνων αναλυτώνεπιχειρούν να προβλέψουν τον νικητή. Αρκετοί μάλιστα προχωρούν σε εκτιμήσεις ως προςτο ποια θα είναι ηεπωφελέστερη,για την Δύση και την Ελλάδα, έκβαση του εκλογικού αποτελέσματος. Οι εν λόγω αναλυτές, όλες αυτές τις προβλέψεις, τις στηρίζουν στις «στρατηγικές αναλύσεις», αγνοώντας τις αντίστοιχες γεωπολιτικές όπου εμπεριέχονται οι πολιτισμικοί παράγοντες, δηλαδή αγνοώντας τον Τέταρτο Πυλώνα Ισχύος του Πολιτισμού/Πληροφορίας, με τους αντίστοιχους γεωπολικούς δείκτες. [Βλέπετε, Μάζης Ι. Θ.,Μεταθεωρητική Κριτική Διεθνών Σχέσεων και Γεωπολιτικής. Το Νεοθετικιστικό πλαίσιο [Βιβλίο]. – Αθήνα : Παπαζήσης ΑΕΒΕ, 2012].
Ο βαθμός απόδοσης για την επανεκλογή του προέδρου έχει καταρρεύσει μαζί με τις δημοσκοπήσεις και στα γραφεία στοιχημάτων από τότε που περισσότεροι από πενήντα χιλιάδες άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στους πρόσφατους σεισμούς αποκαλύπτοντας μεγάλες παραλήψεις και ανησυχητική έλλειψη τήρησης αντισεισμικών κανονισμών και προτύπων ασφαλείας στα κτίρια σε ολόκληρη τη χώρα. Και αυτό οδήγησε στην ανατροπή των πιθανοτήτων επανεκλογής του, μόλις λίγες μέρες πριν από την ψηφοφορία.Τα γραφεία στοιχημάτων έχουν γίνει γνωστά για τις προβλέψεις των εθνικών εκλογών, καθώς οι αντίστοιχες εταιρείες είναι ειδικευμένες στο να παίρνουν στοιχήματα για το αποτέλεσμα των εκλογών. Επειδή οι άνθρωποι στοιχηματίζουν σε μεγάλο αριθμό και η αγορά των στοιχημάτων λειτουργεί ως ένα είδος “αγοράς προβλέψεων”, τα γραφεία στοιχημάτων μπορούν να παρέχουν στατιστικά στοιχεία και αναλύσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη του αποτελέσματος των εκλογών.
Μία ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση και ήττα του ερντογανισμού. Το ερντογανικό καθεστώς ρίζωσε βαθυά στο κράτος αλλά και στις ψυχές των μουσουλμάνων τούρκων. Οι βίαιες κοσμικές κεμαλικές μεταρρυθμίσεις, ως μια επανάσταση επιβληθείσα εκ των άνω και παρά την βούληση της τουρκικής μουσουλμανικής κοινωνίας, ταλαιπώρησαν την ισλαμική κοινότητα της Τουρκίας και της είχαν στερήσει την σωτηρία της ψυχής της στο επέκεινα. Αυτήν την σωτηρία της μουσουλμανικής κοινότητας της Τουρκίας από την «ληστρική» Δύση ανέλαβε να διεκπεραιώσει ο «σωτήρας» Ερντογάν. Η εξουσία του, επιβλήθηκε με δημοκρατικές διαδικασίες, όχι διαυγείς, αλλά αυτό δεν είναι το σημαίνον καθότι αποτελεί απλώς το περίβλημα με την κορδέλα. Γι’ αυτό και η αποχώρηση του, τουλάχιστον του ιδίου ως Προέδρου, θεωρείται από τον γράφοντα ελάχιστα πιθανή.
Η αντιπολίτευση επικεντρώνεται στην καθημερινότητα, στις οικονομικές δυσκολίες του απλού πολίτη, όπως πχ. στην τιμή του …κρεμμυδιού και του επιούσιου άρτου…Αντιθέτως, ο Ερντογάν προσεγγίζει τον τούρκο πολίτη ως πιστό μουσουλμάνο με τις παραδοσιακές ηθικές και κυρίως τις θεϊκές αξίες, απευθυνόμενος πρωτίστως στην ψυχή του και μετά στην κοινή λογική του.
Αυτό το διαπιστώνουμε και εξετάζοντας τον ημερήσιο τύπο τις παραμονές των εκλογών.
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης εμφανίζεται ως ο προστάτης του οικογενειακού προϋπολογισμού των κατώτερων πληθυσμιακών στρωμάτων, και απευθύνεται σε αυτούς μέσα από την κουζίνα του σπιτιού του, παρέα με τον οικονομικό του σύμβουλο. Περνά και το μήνυμα της ισότητας των φίλων, καθώς οι σύζυγοι βρίσκονται στο σαλόνι του σπιτιού πίνοντας τσάι, ενώ οι άνδρες ασχολούνται με τα της κουζίνας
Από την άλλη, ο πρόεδρος Ερντογάν, με το εργαλείο -που ενίοτε το μετατρέπει και σε όπλο- της θρησκείας, δαιμονοποιεί την αντιπολίτευση και μετατρέπεται ο ίδιος σε φορέα του Θείου Λόγου, ως ένας νέος Προφήτης. Ο λόγος του είναι κυρίως μιλιταριστικός, παρουσιάζει τα επιτεύγματα της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας του, και τις σύγχρονες υποδομές. Απευθυνόμενος στους ψηφοφόρους του στο Ικόνιο, κυριολεκτικά δήλωσε ότι «Εμείς παίρνουμε εντολές μόνο από τον Θεό» και ενώ ο αντιπολιτευόμενος τύπος επισημαίνει ότι «η θρησκεία αποτελεί κοινή αξία της κοινωνίας μας, και κανείς δεν μπορεί να την μονοπωλεί» https://www.gazeteoku.com/gazeteler/yeni-asya-gazetesi-manseti.
Η αντιπολιτευόμενη Τζουμχουριγέτ, στηλιτεύει την συνεργασία ΑΚΡ με το ισλαμιστικό ριζοσπαστικό και πολέμιο της κοσμικότητας, κόμμα Χιουντάπαρ, που αποτελεί κεκαλυμμένο κλάδο του ισλαμιστικού κόμματος του Θεού, Χεζμπαλλάχ,
Το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ του Ερντογάν, δεν συνεργάζεται μόνον με το ισλαμιστικό κόμμα, αλλά και με το εθνικιστικό των «γκρίζων λύκων», ΜΗΡ. Ο μιλιταριστικός εθνικισμός του ΜΗΡ βοηθά τον ισλαμιστή πρόεδρο, στην ανάπτυξη της τζιχαντιστικής ιδεολογίας των Αδελφών Μουσουλμάνων, η οποία προστάζει στους μουσουλμάνους την υποταγή, συνολικά του πλανήτη, στο ισλάμ με πειθώ αλλά και με κάθε άλλο στρατιωτικό μέσο. «Οι μη υποταχθέντες να θανατωθούν» επιτάσσει ο Προφήτης μέσω κορανικού εδαφίου. «Το κοράνιο αποτελεί το Σύνταγμα μας» αναφωνούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. [Βλέπετε, Πατραγάς Κυριακός Νικόλαος,Το νομικόν καθεστώς του “Ιερού” πολέμου κατά το Ισλάμ, [Βιβλίο]. – Αθήναι : Παπαζήσης, 2015]. Και στο εξώφυλλο της εφημερίδαςSözcü, δίπλα στον υπέρτιτλο περί θεϊκών εντολών, εμφανίζεται ο Ερντογάν, στο βήμα με το Κοράνιο στο χέρι αγορεύοντας προς τους πολίτες/πιστούς, στο Ικόνιο,οι οποίοι τον αποθεώνουν.
Ο διεκδικών την Προεδρία, Κιλιτσντάρογλου, δηλώνει ότι το Κουρδικό είναι ένα σημαντικό πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα στην Τουρκία εδώ και δεκαετίες. Η κουρδική μειονότητα αποτελεί το μεγαλύτερο εθνοτικό μειονοτικό σύνολο στην Τουρκία, και απαιτεί περισσότερα δικαιώματα και αυτονομία. Η επίδραση του κουρδικού ζητήματος στις εκλογές στην Τουρκία θα αποδειχθεί καταλυτική και θα καθορίσει το αποτέλεσμα. Επίσης, έχει κριτικάρει τις πολιτικές του τουρκικού κράτους έναντι των κούρδων και έχει ζητήσει την αναγνώριση της πολιτιστικής και γλωσσικής ταυτότητας των κούρδων στην Τουρκία.
Επιπροσθέτως, ο Κιλιτσντάρογλου προέρχεται από την αλεβίτικη κοινότητα της Τουρκίας και έχει δηλώσει δημοσίως, ότι είναι Αλεβίτης. Το γεγονός αυτό, της αναμόχλευσης και των εθνοτικών και θρησκευτικών διεκδικήσεων της Κουρδικής και Αλεβήτικης μειονότητας, από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατά τον Ερντογάν, αποτελεί κίνδυνο εκτός της εθνικής, και της θρησκευτικής ενότητας, που βασίζεται στο κυρίαρχο σουνιτικό δόγμα.
Οι δηλώσεις του Κιλιτσντάρογλου περί της αλεβήτικης ταυτότητας του ιδίου, έχουν προκαλέσει συζητήσεις και αντιδράσεις στην Τουρκία, καθώς ο αλεβιτισμός είναι μια μειονότητα στην Τουρκία και οι Αλεβίτες έχουν αντιμετωπίσει και αντιμετωπίζουν διακρίσεις. Ο αλεβιτισμός έχει ένα ιδιαίτερο ιστορικό και πολιτιστικό υπόβαθρο στην Τουρκία, το οποίο συχνά είχε περιθωριοποιηθεί και αντιμετωπίζεται με δυσπιστία από τις αρχές και το σουνιτικό κατεστημένο. Οπότε, ενδεχομένως υπάρχει ένας κίνδυνος διάσπασης της μουσουλμανικής ενότητας στην Τουρκία, όπως και της εθνικής ενότητας, λόγω του Κουρδικού.
Η σύνθεση του συνασπισμού των έξι κομμάτων που διεκδικούν την εξουσία από τον Ερντογάν, καταδεικνύει ότι, ελάχιστα κεφάλαια θα αλλάξουν στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Ενδεχομένως να γίνει και πιο διεκδικητική η Τουρκία, βελτιώνοντας την οικονομία της και παίρνοντας θέση, όχι εντός, αλλά πλησιέστερα προς «την σωστή πλευρά της Ιστορίας».
Οι περισσότεροι από τους έξι ηγέτες των κομμάτων που απαρτίζουν τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης, αποτελούν ηγετικές μορφές που προέρχονται από το βαθύ τουρκικό κράτος. Η πρόεδρος του Καλού Κόμματος, Ακσενέρ, τ. Υπουργός Εσωτερικών των προ ΑΚΡκυβερνήσεων και αποσχισθείσα από το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ, διαμορφώνει την σκληρή εθνικιστική και ανθελληνική /αντικουρδική στάση, ενώ προετοιμάζεται να αναλάβει τον Πρωθυπουργικό θώκο που θα τον επαναφέρουν σε περίπτωση που κερδίσουν τις εκλογές και αναλάβουν την εξουσία.
Ο πρόεδρος του νεοϊδρυθέντος κόμματος του Μέλλοντος (2019), ο Αχμέτ Νταβούτογλου, είναι ο εξοχότατος τ. Πρωθυπουργός του Ερντογάν και σχεδιαστής της παρούσας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Ως ιδρυτικό μέλος του AKP, του ισλαμοσυντηρητικούκόμματος του οποίου ηγείται ο Ερντογάν, σήμερα κατηγορεί τον ΡετζέπΤαγίπΕρντογάν για την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην Τουρκία και για την αύξηση της ανεργίας. Επίσης, εκφράζει την ανησυχία του για την κατάσταση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Στις δηλώσεις του, τον κατηγορεί για εξουσιολατρεία και αυθάδεια και κάλεσε τον λαό να ενωθεί και να αγωνιστεί για τη διατήρηση της δημοκρατίας και των ελευθεριών στην Τουρκία. Επιπλέον, υποστήριξε ότι η κυβέρνηση του Ερντογάνέχει διαλύσει το κράτος δικαίου και ότι έχει επιδεινώσει τις σχέσεις της Τουρκίας με τη διεθνή κοινότητα.
Όσο για τον Μπαμπατζάν, Πρόεδρος του Κόμματος Ντεβά (Θεραπεία), εταίρος και αυτός του συνασπισμού της τράπεζας των έξι, όπως αυτοαποκαλούνται,ήταν επίσης ιδρυτικό μέλος του AKP, του ισλαμοσυντηρητικούκόμματος του οποίου ηγείται ο Ερντογάν, και διετέλεσε Τσάρος της Οικονομίας επί κυβερνήσεων Ερντογάν.
Στις 25 Απριλίου 2023, παραμονές εκλογών, σε μια συνέντευξη του, ο Αχμέτ Νταβούτογλου στην τουρκική τηλεόραση FOX έκανε δηλώσεις για την ύπαρξη σχεδίων για πραξικόπημα στην περίπτωση αλλαγής εξουσίας και ήττας του ΑΚΡ. Παρέπεμψε, χωρίς να είναι απόλυτα διαφωτιστικός, στην περίοδο της πρωθυπουργίας του, όταν ο ίδιος, ως εντολοδόχος Πρωθυπουργός και προσπαθώντας να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, καθώς δεν είχε επιτύχει την αυτοδυναμία, τον Ιούνιο του 2015, βρέθηκε μπροστά στα εμπόδια του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Ερντογάν και αναγκάστηκε να κηρύξει επαναληπτικές εκλογές τον Νοέμβριο του ιδίου έτους. Κατά την περίοδο που μεσολάβησε μέχρι τις επαναληπτικές εκλογές, το βαθύ ερντογανικό κράτος είχε δημιουργήσει κλίμα τρόμου και χάους με αλλεπάλληλες τρομοκρατικές ενέργειες με πολλά θύματα, ώστε να πεισθεί το εκλογικό σώμα να ψηφίσει μαζικά το ΑΚΡ και να αποκτηθεί η πολυπόθητη αυτοδυναμία.
Παρόμοια κατάσταση με το 2015, υπονοεί ο Νταβούτογλου, ότι μπορεί να επαναληφθεί και στην παρούσα εκλογική διαδικασία, όταν μάλιστα η δήλωση αυτή συνδυαστεί με τις δηλώσεις του νυν Υπουργού Εσωτερικών και υποψηφίου βουλευτή(!!!), Σοϊλού.
Ο Υπουργός Εσωτερικών Σοϊλού, στις 28 Απριλίου 2023 δήλωσε στο τηλεοπτικό κανάλι TGRT Haber, ότι «εμείς δεν παραδίδουμε την εξουσία στους συνεργάτες των τρομοκρατών», καταδεικνύοντας την αντιπολίτευση που υπόσχεται περισσότερα δικαιώματα και αυτονομία στους Κούρδους που θεωρούνται αποσχιστές από το επίσημο κράτος. Συμπλήρωσε επιπλέον ότι σε περίπτωση που αυτό συμβεί, ο τουρκικός λαός πρέπει να αντιδράσει και να υψώσει τοίχος στην παράδοση εξουσίας στην σημερινή αντιπολίτευση, καθώς αυτή (η αντιπολίτευση) σε συνεργασία με την Δύση οργανώνει πραξικόπημα μέσω των εκλογών της 14ης Μαΐου για να ανατρέψει τον «λαοπρόβλητο Πρόεδρο μας». Με άλλα λόγια προτρέπει τον λαό να μην δεχτεί το αποτέλεσμα των εκλογών σε περίπτωση ήττας του ΑΚΡ, δηλαδή τον προτρέπει σε εξέγερση.
Σημειωτέον επίσης, ότι η παραστρατιωτική οργάνωση SADAT, δρα στην επικράτεια της Τουρκίας υπό την υψηλή επιστασία του Σοϊλού. Ο δε διευθύνων σύμβουλος της SADAT, διετέλεσε και σύμβουλος –επισήμως- του Προέδρου Ερντογάν. Δραστηριότητα της εταιρείας αυτής είναι η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και πώληση οπλικών συστημάτων σε εμπόλεμες περιοχές και σε επίδοξους πραξικοπηματίες. Δρα κυρίως στην Μέση Ανατολή, αλλά και στην Ανατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία.
Δεδομένης της σοβαρότητας των δηλώσεων που ακούμε από τον Πρόεδρο Ερντογάν και άλλα ηγετικά στελέχη της Κυβέρνησης Ερντογάν, του ΑΚΡ, αλλά και της αντιπολίτευσης, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε εντελώς τηνπιθανότητα εκδήλωσης βίας και αναταραχής, ώστε να πεισθεί το εκλογικό σώμα να ψηφίσει τον Ερντογάν.
Συνεπώς στην περίπτωση των τουρκικών εκλογών, δεν έχει απόλυτη εφαρμογή η αρχή ότι «ο λαός θα αποφασίσει», με αποτέλεσμα να μην έχουν αξία τα αποτελέσματα των εκλογικών δημοσκοπήσεων.
Τα σημαντικά αυτά ζητήματα, όπως τίθενται στον δημόσιο «διάλογο» με αφορμή τις εκλογές, αναδεικνύουν την κρίση ταυτότητας της Τουρκίας και πόσο αυτή θα επηρεάζει τα αποτελέσματα των εκλογών της 14ης Μαΐου 2023.
Ο Καθηγητής Ι. Θ. Μάζης, αναλύοντας τον ρόλο της Τουρκίας στην σύγχρονο γεωπολιτική κατάσταση της Ανατολικής Μεσογείου, από το 1994, στον Τόμο των Πρακτικών 3ου Πανελληνίου Γεωγραφικού Συνεδρίου στην Αθήνα 1 έως 3 Απριλίου, Τόμος Α, Ι, 1994, ανέφερε τα εξής: «…ἡ Τουρκία εὑρίσκεται σὲ μιὰ πολιτικῶς ὑποσχιζοειδῆ κατάσταση, μιὰ κρίση ταὐτότητος εἰς ὅ,τι ἀφορᾷ τὸνκοσμικὸ ἢ τὸν ἰσλαμικόν
της χαρακτῆρα». […] «τὸ μειονοτικὸ μωσαϊκὸ τῶν ἐθνοτήτων ποὺ διαβιοῦν στὸ ἔδαφος τῆς συγχρόνου Τουρκίας ἀποτελεῖὄχιμόνον κίνδυνογιὰτὴνὑπόστασητοῦ τουρκικοῦ κράτους ἀλλὰ καὶ οὐσιαστικὸ σημεῖο ἀσκήσεως ἐλέγχου ἐπὶ τῆς χώρας αὐτῆς ἀπὸδυνάμεις ποὺ ἐπιδιώκουν τὴν συγκράτησή της στὴν σφαῖρα τῆς γεωπολιτικῆς τους ἐπιρροῆς καὶ τὴν χρησιμοποίησή της ὡς στρατηγικοῦ βραχίονος στὴνπεριοχὴ τῆς Μέσης καὶ ἘγγὺςἈνατολῆς. Ἡ ἐμφανὴς ὅμως ἀσυμφωνία χειρισμῶν μεταξὺ τῶν ἀνωτέρω μητροπολιτικῶν δυνάμεων καὶ ὁ μεταξύ των διαγκωνισμὸς στὴνπεριοχή, δημιουργεῖ καταστάσεις ποὺ θὰ ταλανίζουν ἐσαεὶ τὸν τουρκικὸ λαὸ ἀλλὰ καὶ ὅλες τὶς ἄλλες ἐθνικὲς ὁμάδες ποὺ διαβιοῦν στὸ τουρκικὸ ἔδαφος».Το άρθρο αυτό συμπεριλαμβάνεται επίσης στο, [Μάζης Ιωάννης Θ.,Γεωπολιτικά ζητήματα στην ευρυτέρα Μέση Ανατολή και την Μεσόγειο Ι [Βιβλίο]. – Αθήνα : Λειμών, 2017. – Τόμ. Ι : ΙΙ., σ. 317-342.]
Σημειωτέον ότι, οι διαπιστώσεις και οι προβλέψεις αυτές έχουν αναφερθεί από τον Μάζη, αρκετά χρόνια πριν την ανάληψη της εξουσίας από το ισλαμιστικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην Τουρκία. Η μετακεμαλική Τουρκία, από την εποχή του Μεντερές, με τον οποίο ο Ερντογάνταυτίζεται σε πολλά κοινά ιδεολογικά σημεία, οδεύει σταδιακά προς τον ισλαμισμό, επαυξάνοντας τον υπάρχοντα εθνικισμό/παντουρκισμό και διατηρώντας ταυτόχρονα την βιτρίνα της σύγχρονης, δημοκρατικής και κοσμικής Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ και υποψήφιας χώρας μέλους της ΕΕ.
Το γεγονός αυτό, όπως αναφέρει και ο Καθηγητής, το 1994, «ἀνατρέπει τὴν μέχρι τοῦδε δυτικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν γεωπολιτικὴ σημασία τῆς Τουρκίας ὡς περιφερειακῆς δυνάμεως στὴ Μ. Ἀνατολή». Η σημερινή αξιολόγηση των δυτικών, και των Ελλήνων αναλυτών και διεθνολόγων, θα πρέπει κατά την γνώμη μου, να προχωρήσει ένα βήμα παραπάνω από το «ποιος μας συμφέρει να κερδίσει τις εκλογές;
Από το εξώφυλλο της εφημερίδας Sözcü, της 4ης Μαΐου, όπου ο Πρόεδρος Ερντογάν εμφανίζεται με το Κοράνιο στο χέρι σε ομιλία του στο Ικόνιο, αναφωνώντας ότι «εμείς παίρνουμε εντολές μόνον από τον Αλλάχ».
*MSc: «Γεωπολιτική Ανάλυση …», ΕΚΠΑ
Υποψήφιος Δρ Γεωπολιτικής στο ΕΚΠΑ
