Οι μνήμες και οι αποκαλύψεις Αμερικανών πρέσβεων για την Ελλάδα, έχουν βαρύτητα όχι μόνον για τον ιστορικό του μέλλοντος, αλλά κυρίως για τον πολιτικό του παρόντος. Πόσο μάλλον όταν ένας από αυτούς, ο Τζέφρι Πάιατ είναι εν ενεργεία υφυπουργός στην Κυβέρνηση Μπάιντεν.
- εφημερίδα «Εστία»
Ιδιαίτερα, αν βλέπουν το φως της δημοσιότητας λίγες μόλις ημέρες πριν τις εκλογές, όπως συμβαίνει με το βιβλίο του διπλωμάτη Ρίτσαρντ Τζάκσον που περιέχει τις μαρτυρίες των πρέσβεων Τόμας Μίλερ, Τσαρλς Ρις και Τζέφρι Πάιατ για την θητεία τους στην Αθήνα.
Το βιβλίο υπό τον εύγλωττο τίτλο «Μακριά κι αγαπημένοι» εκδόθηκε αυτές τις ημέρες από τον οίκο «Εστία».
Αναδεικνύεται από τις μαρτυρίες αυτές, η αντίληψη των ΗΠΑ για την Ελλάδα και οι διαφορετικές εκτιμήσεις που υπάρχουν πέρα από τον Ατλαντικό για τα γεγονότα που συμβαίνουν εδώ, αλλά και η εμμονή των Αμερικανών στις δικές τους απόψεις τις οποίες θέλουν γενικώς να επιβάλλουν.
Αναδεικνύεται επίσης το «άλλο» πρόσωπο ανθρώπων όπως ο Τζέφρι Πάιατ που δεν εκδηλώνεται τόσο φιλικά για την Ελλάδα, όσο νόμιζαν οι συνομιλητές του στην Αθήνα όταν ήταν πρέσβης. Τώρα ομιλεί μάλλον περιφρονητικά και σαν να αναφέρεται σε αποικία.
Έτσι ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτηρίζεται «πρόθυμος» για την στάση του στην Συμφωνία των Πρεσπών την οποία ο Πάιατ εξαίρει αν και αναγνωρίζει ότι τα επεισόδια στην Θεσσαλονίκη με δακρυγόνα έδειχναν «πόση δυσαρέσκεια είχε προκαλέσει η συμφωνία».
Αναφέρει συγκεκριμένα:
«Νομίζω ξανακοιτώντας την ότι η Συμφωνία των Πρεσπών ηταν επαναστατική πράξη στην ελληνική εξωτερική πολιτική, και, όπως επιμένω να λέω σε όλους, ακόμα και σε φίλους στη Νέα Δημοκρατία, λαμπρό παράδειγμα του οράματος που προσπαθούσα να προωθήσω επί δύο χρόνια, του οράματος της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας. Αυτή η Ελλάδα μπορεί να είναι πηγή λύσεων, όχι μόνο προβλημάτων. Αυτό απέδειξαν οι Πρέσπες και η προθυμία του Πρωθυπουργού να αναλάβει το πολιτικό κόστος για τη συμφωνία.
Για μένα ήταν μια περιφανής στιγμή αποτελεσματικής αμερικανικής διπλωματίας. Δίνω πολλά εύσημα στους Ζάεφ και Ντιμιτροφ ενώ από ελληνικής πλευράς ήταν στην πραγματικότητα ένα σχέδιο του Κοτζιά μέχρι την τελευταία πράξη, όταν χρειάστηκε να πάρει την ευθύνη ο Τσίπρας.
»Και ο Τσίπρας προς μεγάλη του τιμή αναγνώρισε πως ήταν θέμα ιστορικής κληρονομιάς και πως έβαζε την Ελλάδα στον σωστό δρόμο μακροπρόθεσμα.
»Δεν είχε απήχηση η συμφωνία στη Νέα Δημοκρατία αλλά ξέρω πως σχεδόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι αρκετά ικανοποιημένοι που το έλυσαν άλλοι το θέμα γι’ αυτούς».
Και κλείνει την αναφορά του στον Αλέξη Τσίπρα με τον διάλογο που είχε με τον Μπαράκ Ομπάμα ο οποίος σχετικά με το Κυπριακό είπε: «Όποια διαμάχη ξεκίνησε πριν γεννηθώ νομίζω πως πρέπει πραγματικά να λυθεί πια». Κλασσική αμερικανική προσέγγιση που αγνοεί το παρελθόν.
Χαρακτηρίζει εξ άλλου ο κ. Πάιατ τον Κυριάκο Μητσοτάκη «αγγελιοφόρο» μιλώντας για την επικοινωνία του με τον Πρόεδρο Τραμπ, λίγες ημέρες μετά την εκλογή του. Είχε προηγηθεί αναφορά σε τηλεφώνημα με τον Αντιπρόεδρο Πενς και ο πρέσβης γράφει:
«Μόνο να φανταστώ μπορώ τη συνέχεια: πώς ο Αντιπρόεδρος βγήκε μέσα απ’ το γραφείο του, μπήκε στο Οβάλ Γραφείο και είπε στον Πρόεδρο Τραμπ: μόλις μίλησα με το Μητσοτάκη, φαίνεται πολύ καλός, να του μιλήσεις κι εσύ. Η συμβουλή μου ήταν, μην ανησυχείτε, ο Πρόεδρος Τραμπ θα πει έτσι κι αλλιώς ό,τι θέλει και δεν έχετε καλύτερο αγγελιοφόρο από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, οπότε δώστε του το τηλέφωνο και τα υπόλοιπα θα έρθουν μόνα τους».
Ο Τζέφρι Πάιατ αναφέρθηκε εκτενώς σε αυτά που θεωρεί επιτεύγματα της θητείας του και που έχουν να κάνουν με την ενίσχυση της παρουσίας των ΗΠΑ και των στρατιωτικών τους δυνάμεων στην Ελλάδα. Αναφέρει:
«Φτάσαμε να μη ζητάμε πια συγγνώμη για τη Σούδα όπως είχαμε συνηθίσει αλλά να ενισχύουμε τις στρατιωτικές συνεργασίες μας. Είμαι πολύ περήφανος τόσο για το πώς δουλέψαμε με πολλές ελληνικές κυβερνήσεις πάνω σε αυτό, όσο και για το πώς αναβαθμίσαμε τη διευρυμένη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, ώστε να συμπεριλάβει διευρυμένες ασκήσεις, κυλιόμενες μεταθέσεις στο Στεφανοβίκειο και επιχειρήσεις που κάνουμε στη Λάρισα.
»Κομβικές συνομιλίες είχα με τον στρατηγό Στεφανή, τότε διοικητή του Γ’ Σώματος Στρατού και με τον Περιφερειάρχη Τζιτζικώστα. ‘Πού βρίσκονται οι Αμερικανοί; Πώς κι εξαφανιστήκατε εσείς από τη βόρεια Ελλάδα;’ ρωτούσαν».
Και ο πρέσβης συνεχίζει:
«Είμαι πολύ περήφανος που, στην τετραετία μου, φτάσαμε στην ιστορική πρώτη επίσκεψη Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στη Θεσσαλονίκη. Τώρα διευρύνουμε την παρουσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη Θεσσαλονίκη. Προσθέτουμε κι άλλους Αμερικανούς. Είπαν στον Εβαν Καλπαδάκη στο Γραφείο Πρωθυπουργού: Θέλω να προσκληθούν οι ΗΠΑ ως τιμώμενη χώρα το 2018. Πήγα στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο και είπα τι αηδίες είναι αυτές; Είναι δυνατόν η Κίνα και η Ρωσία να τη βγαίνουν στις ΗΠΑ στη βόρεια Ελλάδα; Θέλω να έρθουν οι καλύτερες εταιρείες μας στην Έκθεση του 2018».
Το Σχέδιο Αννάν ήταν το ζήτημα στο οποίο αναφέρθηκε ο πρέσβης Τσαρλς Ρις ο οποίος θεωρεί την απόρριψή του πλήγμα στην στρατηγική της Ελλάδας να ευθυγραμμίζεται με τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Αναφέρει:
«Η αποτυχία του Σχεδίου Ανάν στην Κύπρο το 2004 ήταν πλήγμα γι’ αυτή τη στρατηγική. Πρακτικά ωστόσο οι Έλληνες δεν εκμεταλλεύτηκαν τους διαύλους που είχαν ανοίξει με τη διπλωματία των σεισμών για να επιλύσουν τα ζητήματα του εναέριου χώρου και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Θεωρούσαν ότι έπρεπε να λυθεί πρώτα το Κυπριακό. Κι έτσι έχασαν την ευκαιρία».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ρηχότητας με την οποία αντιμετωπίζει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τα γεγονότα. Μάλλον το σχόλιο αυτό πείθει ότι η Ελλάδα εκείνη την εποχή άσκησε αποτελεσματική εθνική πολιτική. Ήταν τότε η Κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, η οποία συνέχισε την εθνική της στάση και αργότερα στο Βουκουρέστι.
Στα Ίμια και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 επικεντρώνεται ο Τόμας Μίλερ, ο διπλωμάτης με την μακρότερη θητεία στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Αυτός δηλώνει ευχαριστημένος από την τακτική Σημίτη:
«Ο Σημίτης έκανε το σωστό. Μας ευχαρίστησε και επικρίθηκε σφοδρά στην Ελλάδα γι’ αυτό. Μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα και είπε απλώς: ‘ευχαριστούμε για τη βοήθειά σας’. Και φυσικά ο φίλος μου ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ δεν παρέλειψε να πει κάτι του τύπου ”Άλλο ένα παράδειγμα που ενόσω η Ευρώπη κοιμόταν, οι ΗΠΑ έκαναν επιθετική διπλωματία κι έλυσαν το πρόβλημα. Οι Ευρωπαίοι έγιναν έξω φρενών, αλλά ο Χόλμπρουκ έλεγε τέτοια για χρόνια».
Όσο για τον «λογαριασμό» του 2004 γράφει:
«Υποψιαζόμασταν χωρίς να το ξέρουμε τα διπλά βιβλία (που είχε η Ελλάδα και) που φανερώθηκαν αργότερα. Το σύνολο του λογαριασμού για τους Ολυμπιακούς ήταν κάπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Και ξέραμε πως δεν ήταν όλα ισοσκελισμένα, υπήρχαν πολλές κρατικές επιχειρήσεις. Ξαναλέω ήταν ουσιαστικά σοσιαλιστικό κράτος η Ελλάδα. Και το βασικό ήταν να σώζονται οι θέσεις εργασίας, όχι να βγαίνει κέρδος».
Μετά την ανάγνωση των μαρτυριών αυτών, συμπεραίνουμε αβίαστα προς ποιαν κατεύθυνση θέλει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να καθοδηγήσει την κατάσταση. Προς μια κυβέρνηση ευρείας συμμαχίας που να αποδεχθεί επώδυνους συμβιβασμούς. Και για την δημιουργία της οποίας ανοίγει τον δρόμο η απλή αναλογική του κ. Τσίπρα, την οποία και ο κ. Μητσοτάκης άφησε για το τέλος της τετραετίας…
