Ραγδαία επιδείνωση του Μεταναστευτικού και αδυναμία αντιμετώπισής του διαπιστώνει η κυβέρνηση, προδιαγράφοντας ανησυχητικές εξελίξεις σταδιακής αποσταθεροποίησης της ίδιας και ολόκληρης της χώρας μόλις λίγους μήνες μετά τις εκλογές.
- Από τον Αλέξανδρο Τάρκα*
Αν και οι πρωταρχικές επιλογές του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τη δημόσια τήρηση χαμηλών τόνων στη μεταναστευτική – προσφυγική κρίση και για την οικοδόμηση εικόνας «κανονικότητας» και επανεκκίνησης της οικονομίας είναι απολύτως κατανοητές, η πραγματικότητα που προκύπτει από τις διπλωματικές διαβουλεύσεις είναι πολύ διαφορετική.
Σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης έχει μεταφέρει σε ξένους συνομιλητές του κατηγορηματικές εκτιμήσεις ότι η εξέλιξη του Μεταναστευτικού δεν είναι διαχειρίσιμη και ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν θα συνεχίσει την απειλητική τακτική των αυξημένων ροών, σε βάρος της Ελλάδας και της Ε.Ε., το προσεχές διάστημα. Κατά τις ίδιες πηγές, ο πρωθυπουργός έθεσε ευθέως το ζήτημα στον Τούρκο πρόεδρο, στη συνάντηση της Νέας Υόρκης στις 25 Σεπτεμβρίου, αλλά απάντηση δεν έλαβε και ακολούθησε νέα αύξηση των μεταναστευτικών ροών δέκα μέρες αργότερα. Το πολιτικό ερώτημα, βέβαια, είναι γιατί η ελληνική πλευρά αναχώρησε σχεδόν ενθουσιασμένη από τη Νέα Υόρκη, συμφωνώντας επιπλέον στη σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας με την Τουρκία άνευ όρων, όπως επεδίωκε επί διετία ο κ. Ερντογάν.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από τον εμφανή αιφνιδιασμό της κυβέρνησης λόγω της έντασης και της ταχύτητας των εξελίξεων στο Μεταναστευτικό (το θέμα ουσιαστικά απουσίαζε από την προεκλογική ατζέντα της και τον δημόσιο διάλογο), οι χειρισμοί της δυσχεραίνονται, ούτως ή άλλως, από τις επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ισχυρότερων εταίρων.
Μεταξύ άλλων, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν τις τελευταίες ημέρες οι υπηρεσιακές εκτιμήσεις της Frontex ότι το κυβερνητικό σχέδιο για μεταφορά χιλιάδων ατόμων από τα νησιά του Αιγαίου στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι λανθασμένο! Η Frontex, η οποία έχει μέγιστες ευθύνες για την ελλιπή αντιμετώπιση της κρίσης, αξιολογεί πως η κυβέρνηση εκπέμπει λάθος μήνυμα στα κυκλώματα δουλεμπόρων και στους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες πως δεν θα υπάρχει πλέον εγκλωβισμός στα νησιά και πως θα ανοίξουν νέες ευκαιρίες μετακίνησης προς την κεντρική Ευρώπη. Υπό αυτό το σκεπτικό, αξιωματούχοι της Frontex υιοθετούν ορολογία περί έναρξης «δευτερογενών ροών» από την Ελλάδα, παραγνωρίζοντας την πραγματικότητα ότι όσοι λίγοι καταφέρνουν να διεισδύσουν στα γειτονικά βαλκανικά κράτη συλλαμβάνονται και επαναπροωθούνται στη χώρα μας με συνοπτικές διαδικασίες.
Ταυτόχρονα, όπως πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συγχαίρουν την Άγκυρα για την αποτελεσματικότητα συγκράτησης 3.700.000 προσφύγων στο έδαφός της, η κυρίαρχη εκτίμηση των επιτελών της Frontex είναι ότι η τουρκική ακτοφυλακή αναπτύσσει επαρκείς δυνάμεις στο Αιγαίο και ανακόπτει πολλές από τις ροές. Πάντως, παρά το άριστο κλίμα μεταξύ Άγκυρας και Frontex, δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει αποδεκτή η πρόταση περί κοινών περιπολιών ή «ενισχυτικών» περιπολιών ευρωπαϊκών σκαφών μέσα στα τουρκικά χωρικά ύδατα.
Σε συνέχεια όλων αυτών των εξελίξεων, η Αθήνα αναμένει την πολιτική της νέας Κομισιόν και κυρίως της Γερμανίας (που αποτελεί ιδεατό προορισμό της συντριπτικής πλειονότητας προσφύγων και μεταναστών) για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου. Παρά τις διαβουλεύσεις Μητσοτάκη – Μέρκελ και των υπουργών Εξωτερικών Ν. Δένδια και Χ. Μάας και παρά την επίσκεψη του υπουργού Εσωτερικών Χ. Ζέεχοφερ στην Αθήνα προ μηνός, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα σαφή εικόνα για τις τελικές προτάσεις του Βερολίνου. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα άρθρου του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γ. Κουμουτσάκου (ενός από τους ελάχιστους κυβερνητικούς – κρατικούς αξιωματούχους με επίγνωση των τρεχουσών και μελλοντικών συνεπειών του Μεταναστευτικού) πως «ελπίζουμε ότι, όταν η πρόταση Ζέεχοφερ παρουσιαστεί ολοκληρωμένη, θα ανταποκρίνεται στις αρχές της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας».
Στην παρούσα φάση, και παρά τις στενές ελληνογερμανικές σχέσεις, δεν επιτρέπεται μεγάλη αισιοδοξία, καθώς το Βερολίνο δεν επιθυμεί να διακινδυνεύσει για κανένα λόγο την παροχή τής, κυρίως οικονομικής, βοήθειας της Ε.Ε. προς την Τουρκία. Επίσης, οι προτάσεις Ζέεχοφερ είναι ασαφείς ως προς τους άξονες της προκαταρκτικής εξέτασης των αιτημάτων ασύλου στις χώρες πρώτης εισόδου, όπως η Ελλάδα, και της τελικής λήψης απόφασης σε «κεντρικό» επίπεδο ή σε άλλες χώρες. Υπάρχει, δηλαδή, ορατός κίνδυνος εγκλωβισμού πολλών χιλιάδων ατόμων στην Ελλάδα παρά τις (θεωρητικές) προβλέψεις του σχεδίου Ζέεχοφερ ότι όσοι δεν δικαιούνται προστασία και άσυλο θα επαναπροωθούνται στις χώρες προέλευσης με συνυπευθυνότητα της Frontex. Και, ασφαλώς, δεν είναι καθόλου καθησυχαστικό ότι ήδη το Βερολίνο υιοθετεί τις προαναφερθείσες υπηρεσιακές εκτιμήσεις της Frontex ότι είναι λάθος οι μεταφορές από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα.
*Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
