Oρεινά Γερουσίας χθες το πρωί στη Βουλή, προσκεκλημένος στην εκδήλωση για την «Ελλάδα 2021».
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Παρακολουθώ μαζί με τον διευθυντή του Καναλιού της Βουλής Νίκο Σίμο την προσέλευση των επισήμων. Η Γιάννα Αγγελοπούλου κάθεται στα κοινοβουλευτικά έδρανα, μια γνώριμη για εμάς εικόνα. Σαν να μην πέρασε μια μέρα από το 1989, όταν εξελέγη βουλευτής με τη Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη πριν την «απάγει» από εκεί ο σύζυγός της Θόδωρος. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κάθεται δίπλα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, αλλά η γλώσσα του σώματός του λέει πολλά. Ακουμπά το αριστερό χέρι του πάνω στο έδρανο και γέρνει το κορμί του προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν όπου κάθεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Μη βγάζεις συμπεράσματα από αυτό, έτσι κάθεται πάντα» μου λένε δικοί του άνθρωποι.
Ο Κώστας Σημίτης χαιρετά με μια ελαφρά κάμψη του σώματός του τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, αλλά ποιος ξέρει τι λέει από μέσα του. Τέσσερις πολιτικοί αρχηγοί λείπουν: Τσίπρας, Κουτσούμπας, Βελόπουλος, Βαρουφάκης. Μόνο η Φώφη παρούσα. Ωραία πρεμιέρα εθνικής ενότητας, λέω μέσα μου. Όση ώρα παρατηρώ τη γλώσσα του σώματος των πρωταγωνιστών και εν αναμονή της έναρξης των ομιλιών σκέφτομαι: Άραγε, όσοι είμαστε εδώ στην αίθουσα της Γερουσίας έχουμε στο μυαλό μας την Ελλάδα με τον ίδιο τρόπο ή με διαφορετικό;
Έχει την ίδια αντίληψη για την Ελλάδα ο πρόεδρος της Βουλής με τη Γιάννα Αγγελοπούλου; Ο πρωθυπουργός με τον Αρχιεπίσκοπο και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας; Και αν διαφωνούμε, είναι κατ’ ανάγκην κακό αυτό; Ή μήπως υπό προϋποθέσεις μπορεί να είναι και ευλογία; Δεν περίμενα πολύ για να καταλάβω. Ο πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας ανεβαίνει στο βήμα και μας μεταφέρει αρχικώς στην Επίδαυρο, στην ιδρυτική Εθνοσυνέλευση, για να μας θυμίσει γιατί το προοίμιο του πρώτου Συντάγματος έπρεπε να παραμείνει ανέγγιχτο από όλα τα μελλοντικά, καθώς οι παραστάτες του έθνους ορκίστηκαν ενώπιον «Θεού και ανθρώπων» στην «Αγία και Αδιαίρετο Τριάδα». Δεν αλλάζεις ποτέ ένα πιστοποιητικό γέννησης. (Ευτυχώς, παρά τις αρχικές σκέψεις, ο πρωθυπουργός αποφάσισε να μετάσχει στην επιτροπή και εκπρόσωπος της Εκκλησίας, ο σεβασμιότατος Δημητριάδος Ιγνάτιος). Αμέσως μετά ο Κώστας Τασούλας μάς μεταφέρει στον Επιτάφιο του Περικλή για να μεταφράσει το ρήμα «διαφέρομεν» σε «υπερέχουμε». Όχι αναγκαστικά με την έννοια της υπεροχής και της επικράτησης, αλλά με την έννοια αυτού που υπέρ-έχει· που είναι υπέρ-πλήρης αξιών, που διαθέτει πλούτο αρχών. Θυμίζει και τον ορισμό του Ευάγγελου Αβέρωφ για τη «Μεγάλη Ιδέα».
Όση ώρα μιλούσε ο πρόεδρος της Βουλής παρατηρούσα τους διακτινισμένους σε όλη την αίθουσα συνεργάτες της κυρίας Αγγελοπούλου. Δεν νομίζω ότι τους συνεπήρε η προσέγγιση Τασούλα, είναι άλλης σχολής. Ακολούθησε στο βήμα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος διάβασε μια «safe» ομιλία, χωρίς εξάρσεις και κορόνες.
Ανακάλεσε στη μνήμη μας μια ωραία φράση του Σπύρου Τρικούπη για την αναγέννηση του «πεπτωκότος» έθνους, μίλησε για την ανάγκη να αναζητήσουμε τον συλλογικό εαυτό μας μέσα από τους θριάμβους, αλλά και τις τραγωδίες, περιέγραψε τις «ρυτίδες του έθνους», επαίνεσε την κυρία Αγγελοπούλου για τις διοικητικές ικανότητές της και ανακοίνωσε τη σύνθεση της επιτροπής. Ομολογουμένως ενδιαφέρουσα ως προς την ιδεολογική κατεύθυνσή της, κατά βάση «νεωτερική – εκσυγχρονιστική»: Μουζέλης, Ράπανος, Καλύβας, Κωστής, Μαζάουερ, Βούλγαρης, Χατζής. Η ομιλία της Γιάννας, με την οποία η σεμνή εκδήλωση έλαβε τέλος, έδωσε έμφαση στη νεωτερική Ελλάδα. Η πρόεδρος πρότεινε να εγκαταλείψουμε τη μελέτη της Ιστορίας του 1821, δίδοντας έμφαση στους ηρωισμούς και στα κατορθώματα, ζήτησε να ανακαλύψουμε μια νέα πατριδογνωσία και θεώρησε ότι η Ελληνική Επανάσταση πρέπει να ιδωθεί από παγκόσμια σκοπιά και όχι από εθνική – τοπική.
Δεν νομίζω ότι ο πρόεδρος της Βουλής θα συμφωνούσε απολύτως με την προσέγγιση αυτή, η οποία είναι ελαφρώς συριζαίικη και ολίγον σημιτική. Αδύνατον να δεις την Επανάσταση χωρίς να επικεντρωθείς σε ηρωισμούς και κατορθώματα. Διότι αυτό ακριβώς υπήρξε ο αγώνας μας: ένα κατόρθωμα. Αδύνατον να μελετήσεις το γεγονός χωρίς τα πρόσωπα: τον Καποδίστρια, τον Κολοκοτρώνη και άλλων τα ονόματα, που συμπτωματικώς -είμαστε βέβαιοι- δεν ακούστηκαν χθες. Λάθος να ανοίξεις το πλάνο για να παρουσιάσεις την Ιστορία ως κάτι παραπάνω από αυτό που είναι· αυτό είναι μεγαλοϊδεατισμός.
Η δε σκέψη να αφαιρέσεις φως από τους πρωταγωνιστές υπονομεύει την προσπάθεια, δεν τη βοηθά. Η Ελληνική Επανάσταση αποτέλεσε ορόσημο (και κατά τούτο είναι χρήσιμη η ανάγνωσή της για το γεωπολιτικό μέλλον μας) επειδή κόντρα στις πεπτωκότες αυτοκρατορίες γέννησε το έθνος κράτος. Φοβάμαι ότι το ξεχάσαμε αυτό χθες. Μα αν διεκδικούμε θέση στον νέο κόσμο, με αυτό το όπλο το επιχειρούμε, με τον πλούτο του έθνους, τον οποίο παρουσιάσαμε, δεν ξεχάσαμε, στην τελετή έναρξης του 2004.
Σε αυτό το εισαγωγικό σημείωμα απλώς επισημαίνουμε ό,τι παρατηρήσαμε γνωρίζοντας πρόσωπα και πράγματα. Εάν ο εορτασμός είναι μονομερής, «μπατάρει» και εξελιχθεί σε μια προσπάθεια να επιβληθεί η νεωτερική ανάγνωση της Ιστορίας αφυδατωμένη από πρόσωπα και αξίες, αν ο εορτασμός έχει μόνο Βρεττάκο και όχι Ελύτη, Βενιζέλο αλλά όχι Καποδίστρια, Καζαντζάκη αλλά όχι Χρυσόστομο Σμύρνης, Σύρους πρόσφυγες αλλά όχι Μικρασιάτες, τότε έχουμε σοβαρές αμφιβολίες για την επιτυχία του εγχειρήματος. Ειδικώς σε εποχές εθνοκεντρισμού.
Ήδη, όπως έγινε γνωστό, κανένα πολιτιστικό ίδρυμα δεν δέχθηκε να συνεισφέρει στον εορτασμό και ελλείψει δημόσιων πόρων το εγχείρημα χρηματοδοτείται μόνον από την Εθνική Τράπεζα. Αν, πλην οικονομικών πόρων, λείψουν η έμπνευση, το πάθος, η ψυχή και πάμε σε «εορτασμό θερμοκηπίου», τότε δώρον άδωρον. Το θέμα είναι να μείνει κάτι πίσω ως αποτύπωμα. Το 2004 η Γιάννα άφησε αποτύπωμα. Για το 2021 θα δούμε.
