Αλήθεια, μπορεί ένα πολιτιστικό γεγονός να γίνει πόλος έλξης επισκεπτών σε ένα απομακρυσμένο νησί; Η απάντηση είναι καταφατική.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι πλέον η επιστήμη του μάρκετινγκ έχει μπολιάσει τους εμπλεκόμενους με τα τουριστικά πράγματα, με το πνεύμα της καινοτομίας και της διαφορετικότητας, ως τα στοιχεία εκείνα που θα δώσουν την προστιθέμενη αξία στον εκάστοτε προορισμό.
Δεκάδες φεστιβάλ μουσικής, γαστρονομίας, αθλητικές δράσεις και πολιτιστικά δρώμενα είναι μερικά, μόνο, από τα «ελκυστικά όπλα» στο χαρτοφυλάκιο των ελληνικών προορισμών, που ως «σειρήνες» προσελκύουν δεκάδες επισκέπτες.
Η Αστυπάλαια, το όμορφο αυτό νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων, με ιστορία που εκτείνεται από την εποχή του Μινωικού πολιτισμού και φτάνει στην μικρασιατική καταστροφή (πολλές οικογένειες Μικρασιατών εγκαταστάθηκαν στην Αστυπάλαια) και την επίσημη ενσωμάτωση τους με την Ελλάδα στις 7 Μαρτίου του 1948, τα τελευταία χρόνια εισέρχεται δειλά-δειλά στον τουριστικό χάρτη, με όπλο τη μορφολογική ιδιαιτερότητα της, αλλά και το πολιτιστικό της αποτύπωμα.
Το ιδιότυπο ρεκόρ της Αστυπάλαιας
Με περίπου 1,300 μόνιμους κατοίκους, η Αστυπάλαια ή αλλιώς «πεταλούδα του Αιγαίου», ελέω της γεωγραφικής της αποτύπωσης στο χάρτη, τις 45 μέρες που διαρκεί η τουριστική της περίοδος, διεκδικεί ένα ιδιότυπο ρεκόρ. Σε κάθε μόνιμο κάτοικο αντιστοιχούν 176 επισκέπτες.
Όπως τόνισαν φορείς του νησιού στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, σε πρόσφατη επίσκεψη μας με αφορμή το 2ο Φεστιβάλ Παιδικού Βιβλίου, οι επισκέπτες-τουρίστες ξεπερνούν τους 20.000 το διάστημα Ιουλίου και Αυγούστου, δημιουργώντας μια μάλλον ασφυκτική κατάσταση στην ήρεμη, κατά τ’ άλλα, εικόνα του νησιού.
Η συγγραφέας Φωτεινή Κωνσταντοπούλου, ψυχή του Φεστιβάλ, «πλάθει» το υλικό, ώστε η Αστυπάλαια να γίνει το κέντρο στην επέκταση του φεστιβάλ και σε άλλα νησιά της Ελλάδας.
Μπορεί το φαινόμενο του «υπερτουρισμού» να υποφώσκει στην τουριστική ατζέντα, αλλά, στην ουσία, το μεγάλο ζήτημα είναι η διάχυση της ροής των τουριστών και πέραν της καθ’ εαυτής θερινής περιόδου. Η Αστυπάλαια είναι μια ακόμη περίπτωση που οι τουριστικές ροές της είναι σε αφθονία συγκεκριμένες ημέρες.
Ωστόσο, δράσεις όπως αυτή του φεστιβάλ παιδικού βιβλίου στην Αστυπάλαια, που πριν λίγες ημέρες ανανέωσε το ραντεβού του για το 2020, συμβάλλουν στον εμπλουτισμό των τουριστικών προϊόντων του νησιού, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τουριστική σαιζόν από τον Ιούνιο.
Αστυπάλαια: Το νησί της Πεταλούδας
«Η ευτυχία είναι σαν την πεταλούδα… έρχεται από εκεί που δεν την περιμένεις», λένε πολλοί! Η Αστυπάλαια είναι ένα νησί που θα συναντήσεις την «ευτυχία», στις πολύ προσιτές παραλίες της, τόσο λόγω μορφολογίας, όσο και του εξαιρετικού οδικού δικτύου της, στα σοκάκια της χώρας, στο κάστρο της Αστροπαλιάς, που αποτελεί κατάλοιπο της Ενετοκρατίας, στη γαστρονομία της, αλλά και στους φιλόξενους κατοίκους της.
Για κάποιον που θα πραγματοποιήσει μια σύντομη επίσκεψη στην Αστυπάλαια, οι παραλίες Πέρας Γυαλός, Λιβάδι, Μαλτεζάνας, Άγιος Κωνσταντίνος και Στενό είναι σε απόσταση αναπνοής από τη χώρα του νησιού. Όσοι, τώρα, δεν θέλουν να «ταλαιπωρήσουν» τα οχήματα τους, οι παραλίες Βάτσες και Καμινάκια είναι από εκείνες που οι τουριστικοί οδηγοί λένε ότι «πρέπει» να της κολυμπήσεις.
«Η Αστυπάλαια, θα έλεγε κανείς, δεν έχει μυστικά, στα προσφέρει απλόχερα», μας εξομολογούνται οι κάτοικοι του νησιού, που διακρίνονται για τη γλυκύτητα τους. Πώς να ξεχάσεις, για παράδειγμα, την κα Τέρψη Γιάνναρη (εστιατόριο «Αερικό»), η οποία δραστηριοποιείται στην εστίαση, που με τόσο σεβασμό μάς μίλησε για το νησί όπου ζει και επιχειρεί και λεπτό δεν σκέφτηκε να το εγκαταλείψει, παρά τις δυσκολίες που βιώνουν οι κάτοικοι του.
Οι συνδέσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα δεν είναι συνεχείς, οι υπηρεσίες υγείας νοσούν. «Ένας παθολόγος για όλες τις δουλειές», σημειώνει κάτοικος του νησιού. «Η μαγική εικόνα του καλοκαιριού “θαμπώνει” στις συνθήκες που απαιτούν άμεση ιατρική δράση».
Το κάστρο της Αστροπαλιάς και το πανηγύρι του 15Αύγουστου
Το σπουδαιότερο αξιοθέατο της Αστυπάλαιας είναι το κάστρο της Αστροπαλιάς, κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Σε δέκα λεπτά από τους ανεμόμυλους της χώρας, ως τις παρυφές του κάστρου, όπου βρίσκεται και η ονομαστή εκκλησία της Παναγίας της Πορταΐτισσας, ο επισκέπτης θα διατρέξει… τους αιώνες που έχουν αφήσει τα σημάδια στις ενετικές καμάρες και στα μπαρουτοκαπνισμένα σοκάκια, προτού καταλήξει στην αυλή της εκκλησίας.
Εκεί, όπου κάθε 15Αύγουστο, ανήμερα της εορτής της Παναγίας, το πλέον ξακουστό πανηγύρι του νησιού προσελκύει εκατοντάδες επισκέπτες, που σαν… «τσαμπιά» κρέμονται στα «θεωρεία» της αυλής.
Στο πανηγύρι προσφέρεται δωρεάν δείπνο σε όλους, με πρώτο πιάτο τη σπεσιαλιτέ του νησιού, το περίφημο Λαμπριανό (κατσικάκι γεμιστό με ρύζι και συκωτάκια).
Οι Ανεμόμυλοι και η οβάλ βιβλιοθήκη της κας Στέλλας
Στη Χώρα, στην κεντρική πλατεία, θα βρείτε τους οχτώ παραδοσιακούς μύλους. Οι περισσότεροι έχουν επισκευαστεί/συντηρηθεί πρόσφατα. Στην καλύτερη κατάσταση βρίσκονται 4-5 από αυτούς, οι οποίοι χρησιμοποιούνται και σήμερα.
Ο ένας τους λειτουργεί ως γραφείο του Δήμου, για πληροφορίες σχετικά με το νησί, ενώ ένας άλλος χρησιμοποιείται για διάφορες εκθέσεις και εκδηλώσεις, κατά την διάρκεια του φεστιβάλ της Αστυπάλαιας.
Η ώρα είναι 10 το βράδυ και ο χαμηλός φωτισμός από το εσωτερικό ενός ανεμόμυλου, θα τραβήξει το βλέμματα. Είναι η κα Στέλλα, η οποία με φιλότιμες προσπάθειες υλοποίησε μια υπέροχη οβάλ βιβλιοθήκη, αποτελούμενη από ξενόγλωσσα βιβλία. «Οι ξένοι επισκέπτες του νησιού δείχνουν ξεχωριστό ενδιαφέρον για το υλικό της», σημειώνει η κα Στέλλα.
Όσοι βρεθείτε στη Χώρα, αξίζει να επισκεφθείτε και το Αρχαιολογικό Μουσείο της νήσου. Άλλωστε θα το συναντάτε κάθε μέρα, περπατώντας στο δρόμο για τον Πέρα Γυαλό.
Στις 4 ημέρες που διήρκησε η παραμονή της δημοσιογραφικής μας αποστολής, οι μνήμες μας είναι πλούσιες από στιγμές ευτυχίας κι ας μην συναντήσαμε καμία καλοκαιρινή πεταλούδα.
Η Αστυπάλαια συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά και τα άλλα νησιά των Δωδεκανήσων. Στο νησί υπάρχει και αεροδρόμιο με σχετικά καλή σύνδεση με τους αερολιμένες Αθηνών και Ρόδου.
Κ. Χαλκιαδάκης
