Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (1/7/2023) έχει ήδη περάσει μια εβδομάδα από το αποκαλούμενο ως «απόπειρα πραξικοπήματος της Wagner» έτσι όπως καταγράφηκαν τα γεγονότα στις 23 και 24 Ιουνίου στη Ρωσική Ομοσπονδία. Εάν ήταν ένας στρατιωτικός τακτικός ελιγμός, έχει ολοκληρωθεί. Εάν ήταν μια πραγματική απόπειρα πραξικοπήματος, έχει σαφώς αποτύχει και δεν πρόκειται να υπάρχει συνέχεια.
- Γράφει ο Νίκος Γκλεζάκος*
Από τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε από τα διεθνή ΜΜΕ και από τους διάφορους αξιωματούχους, εντός αλλά και εκτός Ρωσίας, δείχνει ότι οι πλειοψηφία αυτών αιφνιδιάστηκαν, εξεπλάγησαν. Δεν περίμεναν κάτι τέτοιο, ή για την ακρίβεια ήταν το τελευταίο το οποίο περίμεναν. Όχι όλοι όμως!!! Μια περιορισμένη κοινότητα επιχειρησιακών παραγόντων αλλά και μια πιο περιορισμένη στρατηγικών, γεωπολιτικών και αμυντικών αναλυτών, έδειχνε να μην αιφνιδιάζεται. Ακόμα και στην χώρα μας υπήρχαν αναφορές από ειδικευμένα μέσα, τα οποία ασχολούνται επισταμένα και ενδελεχώς με διεθνής συγκρούσεις και ιδιαιτέρως αυτής της Ουκρανίας, που έκαναν λόγο για «κάτι που ετοιμαζόταν». Όπως φαίνεται στη φωτογραφία παρακάτω υπήρχαν αναφορές ήδη από τις 15 Ιουνίου με σαφή υπονοούμενα.
Δεν αποτελεί έκπληξη βέβαια το γεγονός ότι το μέσο στο οποίο γίνεται η αναφορά παραπάνω, είναι ένα κανάλι του Telegram (ClinkerCM). Έχει από καιρό επισημανθεί από διάφορους αναλυτές και think tanks, ότι η πλειοψηφία των καναλιών του telegram που διοχετεύουν πληροφορίες από την ρωσική πλευρά αναφορικά με τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, αποτελούν ένα δίκτυο επικοινωνίας ανοιχτών πηγών μεταξύ των διαχειριστών των καναλιών αυτών. Έχουν μάλιστα ιδιαίτερη επιδραστικότητα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία, και δεν είναι στην πλειοψηφία τους απλά μέσα πληροφόρησης του κοινού. Δεν είναι τυχαίο ότι το Κέντρο Αριστείας Στρατηγικών Επικοινωνιών της Συμμαχίας (NATO StratCom COE) έχει προκηρύξει δυο διαγωνισμούς για την ανάλυση των περιεχομένων των καναλιών telegram.
Επανερχόμενοι στα γεγονότα, δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε ότι κάθε φορά που έχουμε ένα πολύ σημαντικό γεγονός, βλέπουμε το ίδιο μοτίβο ανάλυσης και εξήγησης του από τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Αλλά και στη συνέχεια μια αντιγραφή των ίδιων αναφορών και αναλύσεων από πιο εναλλακτικά μέσα. Υπάρχει μια μηχανή που παίρνει αμέσως μπροστά, αξιοποιώντας και όχι αξιολογώντας κάθε λογής φήμες και μερικές σκόρπιες πληροφορίες, και σε ένα περιβάλλον ακραίας αβεβαιότητας φτύνει αμέσως διατυπωμένα, έτοιμα αποτελέσματα, που ταιριάζουν στις ιδεολογικές προϋποθέσεις του καθενός. Οι πληροφορίες δεν αξιολογούνται με κανέναν αντικειμενικό ή τεχνικό τρόπο, αλλά αναγκάζονται να περάσουν από ένα γνωστικό φίλτρο που τους αποδίδει νόημα μόνο υπό το πρίσμα προκαθορισμένων συμπερασμάτων τα οποία ευνοούν ή επιβεβαιώνουν την συνολική τους αφήγηση.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση της «απόπειρας πραξικοπήματος από την Wagner» είχαμε απόψεις από το ότι «η Ρωσία καταρρέει» μέχρι του ότι «δεν συμβαίνει τίποτα, οι εικόνες είναι ψευδής κτλ». Σε όλο αυτό το φάσμα απόψεων βλέπουμε το ίδιο αναλυτικό σφάλμα το οποίο είναι και εύλογο να οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Οι πληροφορίες αναλύονται με μοναδικό στόχο την υποστήριξη και την προώθηση ενός προκαθορισμένου σκοπού, και στις δυο άκρες του διανύσματος.
Έχουμε λοιπόν τη δημιουργία της εικόνας ότι ο Εβγκένι Πριγκόζιν, ένας επιχειρηματίας εστίασης που μέχρι το 2022 αρνιόταν τη εμπλοκή του με την Wagner, τώρα ως επικεφαλής της τελευταίας, επιχειρούσε ένα πραξικόπημα εναντίων της πανίσχυρης ρωσικής πολιτικής ηγεσίας. Θεωρώντας ότι έχουν γίνει τόσες πολλές αναφορές στον Πριγκόζιν τον ίδιο, όσο και στην Wagner το τελευταίο διάστημα, που σχεδόν έχουν εξαντλήσει το θέμα της παρουσίασης τους, θα σταθούμε μόνο σε πτυχές κομβικές και σημαντικές. Ο Πριγκόζιν, έχοντας μεγαλώσει σε οικοτροφείο από το οποίο έφυγε με την ενηλικίωση του, στη συνέχεια φυλακίστηκε για αρκετά χρόνια κατηγορούμενος για ένα έγκλημα που και στην σοβιετική εποχή που φυλακίστηκε, αλλά και σήμερα απολαμβάνει το σεβασμό της παραβατικής κοινότητας στη Ρωσία και στις περισσότερες χώρες της ΚΑΚ. Ληστεία. Ο Πριγκόζιν είναι ήδη αρκετά σεβαστό πρόσωπο στην παραβατική κοινότητα όταν αποφυλακίζεται. Και ξεκινάει επιχειρήσεις… Κατασκευάζει και γίνεται ιδιοκτήτης του πρώτου καζίνο στην Αγία Πετρούπολη. Για όσους έχουν άποψη και ιδέα από Ρωσία των 90’s δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πω και να εξηγήσω κάτι παραπάνω. Νομίζω ότι αυτό είναι το plot point της «καριέρας» του που μετά απογειώνεται με τα γνωστά εστιατόρια και τις διασυνδέσεις που ακολουθούν. Ο Πριγκόζιν αναφέρεται πολλές φορές ως ολιγάρχης, διαχειρίζεται κυριολεκτικά μια αυτοκρατορία. Από μέσα ενημέρωσης στη Ρωσία και την Αμερική, μέχρι πετρελαιοπηγές στη Συρία και ορυχεία χρυσού στην Αφρική. Και φυσικά την περιβόητη πολεμική εταιρεία Wagner. Ένα εκπληκτικό μέγεθος, ομολογουμένως, για άνθρωπο χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση, όπως φαίνεται αναλυτικότερα και στις δυο επόμενες φωτογραφίες.
Στη Δύση είναι συχνό το φαινόμενο τώρα τελευταία να προκύπτουν ολιγάρχες χωρίς ανώτατες σπουδές. Έχουν θεωρητικά ανακαλύψει κάτι νέο ως προϊόν που έχει κατακλύσει την παγκόσμια αγορά. Ακόμα και αυτό όμως πολλές φορές αμφισβητείται ως μια πλαστή ιστορία. Ο Πριγκόζιν δεν ανακάλυψε τίποτα νέο. Η μόνη ίσως καινοτομία που μπορούμε να πούμε ότι έκανε, εάν όντως το έκανε ο ίδιος, είναι ο τρόπος λειτουργίας της ίδιας της Wagner. Δεν υπάρχουν πολλές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες για τις οποίες να στήνουν αγάλματα οι ντόπιες κοινωνίες στις οποίες επιχειρούν. Αυτό έχει γίνει για τη Wagner τόσο στο Λουγκάνσκ όσο και στη Συρία, αλλά και σε χώρες τις Αφρικής. Έχει γίνει όμως και στην Αγία Πετρούπολη, όπου ο τοπικός Σύνδεσμος Αποστράτων τοποθέτησε ένα άγαλμα προς τιμή τους, εντελώς συμβολικά στην Πλατεία Προλεταριακής Δικτατορίας. Όπως δείχνουν και οι φωτογραφίες παρακάτω:
Να σημειωθεί εδώ ότι ο όρος «μισθοφόρος» ή «μισθοφορική εταιρεία» αναφορικά με την Wagner είναι αδόκιμος. Μισθοφόρος είναι κάποιος που όντως πληρώνεται για τις υπηρεσίες του, αλλά που αργότερα μπορεί να πληρωθεί και να υπηρετήσει στην αντιμαχόμενη πλευρά ή πλευρές. Γενικά κάποιος που προσφέρει τις υπηρεσίες του σε όποιον πλειοδοτεί. Κάτι τέτοιο δε συμβαίνει, και δεν θα συμβεί ποτέ, με βεβαιότητα, από την Wagner. Όπου επιχείρησε και επιχειρεί, προάγει και εξυπηρετεί τα Ρωσικά συμφέροντα. Επίσης όλα τα στελέχη σε όλους τους στρατούς είναι έμμισθα, δεν είναι όμως μισθοφόροι, σαφώς. Και όπως δήλωσε και ο κ. Λαβρώφ, για παράδειγμα, μετά τα γεγονότα στις 23-24 Ιουνίου, η Wagner θα συνεχίσει να επιχειρεί στην Αφρική.
Ο Πριγκόζιν έφτιαξε μια πολεμική εταιρεία με οριζόντια διοίκηση, με μοναδικό κριτήριο ιεραρχίας την παρασημοφόρηση. Που διοικείται από συμβούλιο διοικητών με αντίστοιχη ιεράρχηση παρασήμων, και στην οποία οι αρχηγοί των στοιχείων και των ομάδων επιλέγονται από όσους μετέχουν σε αυτά και δεν επιβάλλονται από την ιεραρχία. Εάν δεν την έφτιαξε αυτή τη δομή ο Πριγκόζιν, τότε την δημιούργησε ο φερόμενος ως επιχειρησιακός διοικητής της. Επειδή όμως ο τελευταίος χαρακτηρίζεται ως ακροδεξιός από πολλούς, ή είναι απίθανο να πρότεινε μια τέτοια δομή, αποτελεί ήδη μεγάλη απορία πως την υπηρετεί κιόλας, ή θα πρέπει να επανεξεταστούν οι πολιτικοί ορισμοί και χαρακτηρισμοί για την ρωσική πολιτική σκηνή και κοινωνία. Είναι γεγονός ότι και ο ίδιος ο Πριγκόζιν όπως και περισσότεροι από τους διοικητές και πολλοί από τους στρατιώτες της Wagner έχουν παρασημοφορηθεί τριπλά. Βάσει της ισχύουσας ρωσικής νομοθεσίας θα τιμηθούν με την ονοματοδοσία προς τιμή τους δημόσιοι χώροι, δρόμοι πλατείες κτλ. Πράγμα για το οποίο δεν θα συμβεί πιθανώς για την πλειοψηφία κάποιων επιτελικών του Ρωσικού Υπουργείου Άμυνας καθώς και για τα περισσότερα μέλη ενός πλήθους ρωσικών στρατιωτικών και μισθοφορικών εταιρειών που επιχειρούν ή επιχείρησαν στην Ουκρανία. Αναφέρουμε μερικές, ενδεικτικά, RSB, VEGA, ENOT, PATRIOT, MORAN (MSG), CONVOY, MAR, CENTER, ATK, ROTOK, ALPHA T, SHCHYT, RUSYCH, REDUT, WOLVES, COSSAKS, STORM Z…
Αξιωματούχοι δυτικών στρατιωτικών επιτελείων, μέσω ανωνυμίας αλλά και διαρροών κύκλων, αναφέρουν ότι η αποτελεσματικότητα της Wagner είναι συγκλονιστική. Ότι εάν είχαν χρησιμοποιηθεί τέτοιες μέθοδοι από αυτούς (δυτικούς) στο Αφγανιστάν, δε θα είχε δημιουργηθεί αυτό το χάος εκεί και στη Μέση Ανατολή. Η Wagner, στην Ουκρανία ως επί το πλείστων, ξέφυγε από τα καθήκοντα και τις επιχειρήσεις ενός κλασικού ιδιωτικού στρατεύματος (PMC). Εκτέλεσε μια σειρά εργασίες αυξημένης πολυπλοκότητας και κινδύνου, πέρα και έξω από τα παραδοσιακά καθήκοντα των PMC, όπως είναι η προστασία διπλωματικών αποστολών και λοιπών μη στρατιωτικών επιχειρήσεων. Εκτέλεσε επιθέσεις δια (εφόδου) πεδίου, ελέγχους βολών πυροβολικού, χειρίστηκε αεροπορικά μέσα όπως αεροπλάνα, έκανε χρήση συστημάτων αεράμυνας, εκτέλεσε καθήκοντα αναγνωρίσεως, συλλογής και ανάλυσης πληροφοριών και δεδομένων, τα οποία στη συνέχεια αξιοποιήθηκαν για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων κατά τη διάρκεια αποστολών. Αυτό δεν είναι λοιπόν, σαφώς, ένα απλό PMC. Δεν είναι λίγοι αυτοί που προχωρούν παραπέρα (όπως η ολλανδή Van den Ende) οι οποίοι συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω καθώς και τη διαφαινόμενη στενή σχέση με το Κρεμλίνο, μιλάνε για ένα «συνολικό εργαλείο» ισχύος.
Εάν στις 23-24 Ιουνίου είχαμε όντως μια προσπάθεια πραξικοπήματος, θα πρέπει αμέσως μετά να προσδιορίσουμε ποιος κέρδισε τελικά και ποιος έχασε. Εδώ παρουσιάζεται και το πρώτο κομμάτι αντιφάσεων στις αναλύσεις που δεν λαμβάνουν υπόψιν τους τα στοιχεία των πραγματικών γεγονότων. Στην περίπτωση της πραγματικής απόπειρας, μπορεί να κατάφερε να λήξει το γεγονός η ρωσική ηγεσία πολύ γρήγορα, στις πρώτες 24 ώρες, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι βγήκε νικήτρια ή έστω ωφελημένη από την διαδικασία αυτή, και να λάβουμε σοβαρά υπόψιν τα λεγόμενά του. Το κύρος της Ρωσίας και του στρατού της έχει λαβωθεί ανεπανόρθωτα σε αυτήν την περίπτωση, και του προέδρου Πούτιν αντίστοιχα. Σε αυτή την περίπτωση σημαίνει ότι οποιαδήποτε ομάδα μπορεί να διαθέσει οπλισμό, έχει πιθανότητες να προκαλέσει την ηγεσία της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Δημιουργεί ένα πολύ κακό προηγούμενο και έκαναν πολύ άσχημα οι Ρωσικές Αρχές που άφησαν να εκφραστεί, έστω και 24 ώρες. Ακόμα και αν η Wagner είναι ότι καλύτερο διαθέτει η Ρωσία σε στρατιωτικό επίπεδο, που όντως είναι. Τι ελπίδες θα μπορούσε να έχει απέναντι στον καλύτερο ίσως στρατό αυτή τι στιγμή στον κόσμο, οποίος είναι και κινητοποιημένος ήδη λόγο Ουκρανίας; 25 χιλιάδες, ακόμα και αν είναι οι καλύτεροι των καλυτέρων, απέναντι σε 1,5 με 2 εκατομμύρια (το σύνολο σχεδόν των ενόπλων στη Ρωσία). Αυτό το γεγονός όπως φαντάζεστε το γνωρίζει καλύτερα από όλους το ίδιο το Συμβούλιο των Διοικητών της Wagner, στο όνομα του οποίου μίλησε ο Πριγκόζιν. Εάν λοιπόν υπάρχουν οι αντικειμενικές συνθήκες για κάτι τέτοιο, εάν μπορούν λοιπόν να δημιουργηθούν φιλοδοξίες για κάτι τέτοιο όπως ένα πραξικόπημα, σε κάποιους. Τότε αυτό μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα. Ότι ο Ρωσικός Στρατός είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος, έχει πολλά κενά, δεν μπορεί να επιχειρήσει. Και το συμπέρασμα αυτό είναι αδιαμφησβήτητο γιατί θα το έχουν βγάλει όσοι επιχειρούσαν μαζί του. Εν προκειμένω οι μαχητές της Wagner. Δύσκολα λοιπόν να ισχύει το παραπάνω
Προσέξτε το μοτίβο εξέλιξης των γεγονότων. Με αφορμή τον βομβαρδισμό ενός στρατοπέδου της Wagner, σύμφωνα μόνο με τα λεγόμενα του Πριγκόζιν, μιας και ουδέποτε δικό του μέσο ανάρτησε βίντεο από το αποτέλεσμα αυτού του χτυπήματος. Η Wagner ξεκίνησε το πρώτο ανακοινωμένο και από τα πριν διατυπωμένο πραξικόπημα στην στρατιωτική και γενικά κοινωνική Ιστορία. Αλήθεια κάτι θεωρίες, και οι εκφραστές τους, ότι η τουρκική απόπειρα του 2016 ήταν ψεύτικη επειδή «δεν γίνονται πραξικοπήματα τέτοια ώρα», τι έχουν να πουν για τα «πραξικοπήματα» με ανακοινωμένη την πρόθεση ενέργειας τους; Μέχρι εδώ λοιπόν, δεν υπάρχουν ούτε Ρωσικές Μυστικές Υπηρεσίες ούτε Ρωσικός Στρατός για να «σβήσουν» την προσπάθεια εκ τη γενέσει της. Θυμίζω ότι ο Πριγκόζιν κινείται στην Γραμμή Επαφής μεταξύ των εμπόλεμων πλευρών, θα ήταν πολύ εύκολο ένα «ατύχημα», θα γινόταν ήρωας… όλα καλά. Εκτός εάν ο βομβαρδισμός που επικαλέστηκε ο Πριγκόζιν και αρνήθηκε το Ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, ήταν όντως μια τέτοια προσπάθεια. Στη Γραμμή Επαφής είχε γίνει και παλιότερα προσπάθεια εξόντωσής του Πριγκόζιν από χτύπημα ουκρανικών πυραύλων στο Αρχηγείο της Wagner στο Ντόνετσκ. Δεδομένου ότι δεν ήταν ευρέως γνωστή η τοποθεσία και η χρήση της, προέκυψαν από τότε ερωτηματικά για την ικανότητα ή μη των Ουκρανικών Μυστικών Υπηρεσιών.
Ξεκινάει λοιπόν ανακοινώνοντάς το, η Wagner, και κατευθύνεται στο Ροστόφ επί του Ντον, μια πόλη 1 εκατομμυρίου. Φτάνει ανενόχλητη και καταλαμβάνει, χωρίς να πέσει τουφεκιά, κυριολεκτικά, το κτήριο του Κέντρου της Νότιας Στρατιωτικής Περιφέρειας, από το οποίο η Ρωσία διευθύνει όλη την επιχείρηση στην Ουκρανία και τον Καύκασο. Το πιο σημαντικό δηλαδή. Οι κακές γλώσσες λένε ότι ειδικεύεται σε αυτό η Wagner, στο να καταλαμβάνει χωρίς μάχη θέσεις, όπως στην Κριμαία το 2014. Ίσως να ήταν ευκολότερο επιχειρησιακά να καταλάβει το Υπουργείο άμυνας στη Μόσχα. Και η Ρωσική Εθνική Φρουρά και η Τσετσενικές δυνάμεις που οδηγήθηκαν προς την πόλη δεν ενεπλάκησαν πουθενά με τους «πραξικοπηματίες». Οι τελευταίοι δεν βρίσκουν στο Ροστόφ αυτούς που ψάχνουν και θεωρούν υπεύθυνους (Σοϊγκού – Γερασίμωφ) και ανακοινώνουν, ξανά, ότι θα πάνε να τους βρούν, αυτή τη φορά στη Μόσχα. Μέχρι το Βορόνεζ η πομπή της Wagner είναι ανενόχλητη. Μια απόσταση 570 χιλιομέτρων οι «πραξικοπηματίες» την διανύουν ανενόχλητοι… Οι Ρωσικές Αρχές δείχνουν όπως βλέπετε μεγάλες ανοχές επιείκειας και ο Ρωσικός Στρατός… δεν υπάρχει για να τους σταματήσει. Σε αυτό το σημείο γίνονται οι πρώτες αναφορές για σύγκρουση μεταξύ των δυο πλευρών. Αν δεχθούμε τις αναφορές, προσωπικά δεν τις ασπάζομαι, ο Ρωσικός στρατός χτύπησε την πομπή της Wagner η οποία ανταπέδωσε προκαλώντας το μεγαλύτερο πλήγμα στην σύγχρονη ιστορία των Ρωσικών Αεροδιαστημικών Δυνάμεων. Εάν αληθεύουν αυτά, η Wagner προκάλεσε στη Ρωσική Αεροπορία μεγαλύτερες απώλειες σε μια ημερά, ουσιαστικά δυο ώρες, από ότι μπόρεσαν ποτέ μέσα σε μια ημέρα να της επιτύχουν οι αντίπαλοί της στη Συρία, αλλά και πολύ παραπάνω οι Ουκρανοί που χρησιμοποιούν ότι πιο εξελιγμένο έχει να τους δώσει σε συστήματα αεράμυνας όλη η Δύση. Σημειώστε εδώ ότι τα ονόματα των στρατιωτικών, πιλότων και πληρωμάτων, που έπεσαν στο καθήκον εκείνη τη μέρα, αργήσαμε να τα μάθουμε, δημοσιοποιήθηκαν αρκετές μέρες μετά. Ήταν ένα τραγικός απολογισμός, εάν αληθεύει, και μιας και είχε ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, δεν γίνεται κατανοητό το γιατί δεν ισοπεδώθηκε ύστερα από αυτό η πομπή των «πραξικοπηματιών». Η άποψη που ισχυρίζεται την τακτική της αποφυγής απωλειών στερείται κάθε λογικής αλλά και επιχειρησιακής σοβαρότητας, είναι αστεία. Μιλάμε για πολεμική περίοδο ουσιαστικά, έχει ξεπεραστεί το σοκ των ανθρώπινων απωλειών, στην μικροσκηνή του «πραξικοπήματος» έχει χυθεί ήδη το πρώτο αίμα. Όλος ο αυτοκινητόδρομος Μ4 τον οποίο διένυε η πομπή, είναι ένα ανοιχτό πεδίο ουσιαστικά, το οποίο θα εξασφάλιζε ότι δεν θα υπήρχαν απώλειες αμάχων. Η μη καταστροφή της πομπής, επιχειρησιακά, σε ένα πραγματικό γεγονός, μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα. Ότι η πομπή κουβαλούσε πυρηνικά. Μόνο σε αυτή την περίπτωση θα δέχονταν η Ρωσική ηγεσία να καταρρίπτονται εναέρια μέσα της από «πραξικοπηματίες» και να μην αντιδρά. Μόνο αυτό θα μπορούσε να εξασφαλίσει ότι η «Πορεία Δικαιοσύνης», όπως την ονόμασαν, θα πέρναγε «την παγίδα του Μ4» που ήταν υποχρεωμένη και θα έφτανε στη Μόσχα. Και φυσικά, φτάνοντας στη Μόσχα, είναι παιδαριώδες αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι αυτό που δεν κατάφερε να σταματήσει η αεροπορία σε ανοιχτό πεδίο, θα το σταμάταγαν χερσαίες δυνάμεις εντός κατοικημένου αστικού ιστού. Να σημειώσουμε εδώ ότι οι δυνάμεις που θα παράτασσε στη Μόσχα η ρωσική ηγεσία θα ήταν πιθανότατα μόνο οι διπλάσιες από όσες κατευθύνονταν εκεί. Μονάδες χωρίς μάχιμη εμπειρία στην μεγάλη πλειοψηφία τους, θα αντιμετώπιζαν τους ήρωές τους, ουσιαστικά έναν στρατό από τις καλύτερες μονάδες εφόδου και αστικού αγώνα αυτή τη στιγμή στον πλανήτη. Αυτό θα ήταν ένα πραγματικό σενάριο το οποίο δεν κολακεύει ιδιαίτερα την ρωσική ηγεσία. Είτε ο ρωσικός στρατός αδυνατούσε καταρχήν να εντοπίσει την πομπή (δεν έχουμε ακόμα και σήμερα αξιόπιστες εικόνες και βίντεο) και για αυτό και δεν μπορούσε να την αναχαιτίσει, είτε η πομπή κουβαλούσε πυρηνικά και δεν μπορούσε να της επιτεθεί. Και τα δύο αυτά σενάρια είναι εξεχόντως ντροπιαστικά. Και να μην μπορεί να έχει αναγνώριση του «εχθρού» ο οποίος κινείται για πάνω από 7 ώρες στο εθνικό οδικό δίκτυο (διόδια κτλ). Και να μην μπορούν να γνωρίζουν οι Μυστικές Υπηρεσίες αν έχει στην κατοχή του ένας μη κρατικός δρων πυρηνικά.
Αναφορικά με το τελευταίο (κατοχή πυρηνικών από τη Wagner) παρατηρούμε και ένα μοτίβο δημοσιευμάτων. Στις 15 Ιουνίου μετά τη συνάντηση Πούτιν Πριγκόζιν αναφέρεται ότι η Wagner δεν θα έχει πρόσβαση στην επονομαζόμενη πυρηνική τριάδα των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων. Κατά τη διάρκεια της «Πορείας Δικαιοσύνης» γίνεται αναφορά ότι η πομπή κατευθύνεται κοντά σε χώρους αποθήκευσης πυρηνικών. Για το ενδεχόμενο κατοχής πυρηνικών από την Wagner ανησυχεί και το ΝΑΤΟ και επικοινωνούν οι αξιωματούχοι του με το Σοϊγκού, την ώρα της κρίσης για να τους ενημερώσει. Η Κίνα δεν ξέρουμε αν ανησύχησε και είχε επικοινωνία τις κρίσιμες αυτές ώρες με τον Σοϊγκού. Όταν γίνεται γνωστό ότι και άλλα μέλη της Wagner θα ακολουθήσουν τον Πριγκόζιν στην Λευκορωσία (σήμερα μπορούμε με ασφάλεια να μιλήσουμε για 15000 μέλη), η λευκορωσική πλευρά αναφέρει ότι τα μέλη της Wagner δεν θα αξιοποιηθούν στη φύλαξη πυρηνικών εγκαταστάσεων. Και όλως τυχαίως αμέσως μετά ανακοινώνεται ότι η μεταφορά πυρηνικών από τη Ρωσία προς τη Λευκορωσία, που έχει εδώ και καιρό ανακοινωθεί, μόλις είχε ολοκληρωθεί. Προφανώς δεν θα μάθουμε ποτέ εάν τα τελευταία πυρηνικά τα μετέφεραν τα φορτηγά της Wagner. Πάντως η ολοκλήρωση της μεταφοράς τους, συνέπεσε και με την μετεγκατάσταση της τελευταίας εκεί.
Επιχειρησιακά δικαιολογείται να έχουν βρεθεί στην κατοχή της Wagner πυρηνικά; Η Wagner επιχείρησε ως γνωστόν στο Soledar. Αυτή εισήλθε νικήτρια στον οικισμό διώχνοντας τις ουκρανικές δυνάμεις. Στο Soledar υπάρχουν εκτεταμένα υπόγεια δίκτυα αλατορυχείων, κάποια εν ενεργεία, κάποια παροπλισμένα. Οι στοές των ορυχείων της περιοχής είναι αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων και σε μεγάλο βάθος. Στα αλατορυχεία υπάρχει απουσία συνθηκών διάβρωσης, κάτι το οποίο τα κάνει ιδανική τοποθεσία αποθήκευσης πυρηνικών, αλλά και όχι μόνο. Από το Soledar και τις στοές του ήταν που η Wagner ανάρτησε ένα βίντεο με την ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων οπλισμού. Το πιθανότερο μέρος για την αποθήκευση πυρηνικών σε πολεμικό περιβάλλον είναι εκεί. Μετά το Soledar, η Wagner προχώρησε προς το Bakhmut, πλέον Artyomsk, στη γνωστή μάχη που θύμισε κρεατομηχανή και την παρομοίασαν με τον Α΄Π.Π. Σωστή και εύλογη κίνηση που δικαιολογείτε απόλυτα επιχειρησιακά. Στη σκιά των γεγονότων στις 23-24 Ιουνίου όμως, ο διάσημος και βραβευμένος με Pulitzer, Seymour Hersh, μας πληροφορεί ότι η Wagner προχώρησε στην επίθεση στο Bakhmut πρωτοβουλιακά και παρά τη θέληση και τον σχεδιασμό του ρωσικού επιτελείου. Με δικούς της πόρους, έμψυχους και άψυχούς, σχεδιασμό και τακτική. Η Ρωσική νίκη στο Bakhmut είναι η πρώτη και σημαντικότερη μετά τις αποχωρήσεις από το Κίεβο, το Χάρκοβο, το Ιζιούμ και τη Χερσώνα. Εάν όντως ισχύει αυτό που λέει ο καταξιωμένος ερευνητής και δημοσιογράφος, πέραν του «ομιχλώδους» ρωσικού σχεδιασμού, φανερώνει και κάτι ακόμα. Την επιχειρησιακή ανωτερότητα της Wagner έναντι του ρωσικού στρατού, τουλάχιστον σε στοιχεία εφόδου, αλλά κυρίως σε θέληση για την νίκη επί του αντιπάλου. Η απόπειρα «πραξικοπήματος», εάν όντως έχουμε γεγονός, απλά το επιβεβαίωσε. Γιατί αντικειμενικά, και μόνο η εκδήλωση όλης αυτής της ενέργειας, ως στρατιωτική αποτυχία των ρωσικών δυνάμεων μπορούμε να την εκλάβουμε, έστω και αν αποσοβήθηκε διπλωματικά. Επιχειρησιακά άφησαν να εκδηλωθεί το «πραξικόπημα» ή δεν μπόρεσαν να το συγκρατήσουν.
Το «πραξικόπημα» και η «προδοσία» έγινε στη συνέχεια «ανταρσία». Ο Πούτιν σε τρεις ομιλίες του εκείνες τις μέρες δεν κατονόμασε ποτέ τον Πριγκόζιν, ιδίως ως προδότη. Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν για όλους, και όντως αυτό μας κάνει πολύ σκεπτικούς με το πόσο σκληρά αντιμετωπίζονται οι προδότες στη Ρωσία. Παρακολουθήσαμε το πρώτο πραξικόπημα στην ιστορία που ανακοίνωσαν ότι θα το κάνουν. Το πρώτο πραξικόπημα στην ιστορία κατά το οποίο οι δρώντες δε διέκοψαν τις επικοινωνίες και το διαδίκτυο. Ροστόφ «έβγαζες γραμμή» όχι μόνο από Ρωσία αλλά και από Ελλάδα. Το πρώτο πραξικόπημα κατά το οποίο οι πολίτες όχι μόνο δεν επιτίθονταν στους πραξικοπηματίες αλλά φωτογραφίζονταν μαζί τους. Θυμάστε αντίστοιχες σκηνές από Τουρκία το 2016; Το πρώτο στο οποίο οι πολίτες ήταν στους δρόμους κανονικά αψηφώντας τις οδηγίες της κεντρικής διοίκησης για μη κυκλοφορία. Το πρώτο πραξικόπημα στην ιστορία όπου οι οδοκαθαριστές συνέχιζαν αμέριμνοι τη δουλειά τους δηλώνοντας ότι όλα πάνε βάση σχεδίου. Το πρώτο πραξικόπημα στο οποίο οι κάνες των αρμάτων ήταν ταπωμένες και τα ίδια τα άρματα στην πλειοψηφία τους ήταν πάνω σε φορτηγά μεταφοράς. Εκτός από δυο που κατέβηκαν μάλλον για τις φωτογραφίες. Το πρώτο πραξικόπημα κατά το οποίο οι στρατιώτες των πραξικοπηματιών είναι τόσο ανέμελοι που κυκλοφορούν με καφέδες στο χέρι και περιμένουν υπομονετικά στη σειρά να ψωνίσουν στα καταστήματα. Λες και ήξεραν ότι δεν θα συγκρουστούν. Το πρώτο πραξικόπημα στην ιστορία στο οποίο δεν είδαμε άμεση πρώτη ενέργεια εναντίων του επικεφαλής, αντιθέτως είδαμε τον Πριγκόζιν να μιλάει ήρεμα με τον Εφκούροφ (Αναπληρωτή Υπουργό Άμυνας) το νο2 μετά τον Σοϊγκού, και τον Αλεξιέγεφ (Αναπληρωτή Επικεφαλής της Διεύθυνσης Στρατιωτικών Πληροφοριών) επίσης νο2 της υπηρεσίας του, στο κατειλημμένο από τη Wagner κτήριο της Στρατιωτικής Διοίκησης στο Ροστόβ.
Είδαμε το πρώτο πραξικόπημα παγκοσμίως στο οποίο οι πραξικοπηματίες δεν επέβαλαν τους όρους τους και δεν διέκοψαν τις εργασίες στα κτήρια που κατέλαβαν. Ούτε στη Στρατιωτική Διοίκηση της Νότιας Περιφέρειας, ούτε στα κτήρια της FSB και των λοιπών υπηρεσιών τα οποία κύκλωσαν και απέκλεισαν. Απλώς έλεγχαν τις εισόδους και χωρίς μάλιστα να παρεμποδίζουν την είσοδο και έξοδο σε αυτά. Είναι το πρώτο πραξικόπημα στο οποίο ο δρων δεν ύψωσε τη σημαία του σε κτήρια που καταλάμβανε, δεν έκανε υποστολή της άλλης σημαίας και δεν κάλεσε τον κόσμο ή άλλες δυνάμεις να μετέχουν σε αυτό. Είδαμε το πρώτο πραξικόπημα στην ιστορία που στρατιωτικοί εντός των κατειλημμένων κτηρίων από τους «πραξικοπηματίες» μαγνητοσκοπούσαν βίντεο ένοπλοι όπου καλούσαν τους τελευταίους να σταματήσουν τις ενέργειές τους (Surovikin). Είδαμε το πρώτο πραξικόπημα που έκαναν στρατιωτικές μονάδες και η υπάρχουσα ηγεσία θα το αντιμετώπιζε όχι με αντίστοιχες στρατιωτικές αλλά με κατασταλτικές, αντιτρομοκρατικές και γενικά με αστυνομικές δυνάμεις επί της ουσίας. Γιατί τέτοιες είναι και η Rosvgardia (Εθνική Ρωσική Φρουρά) και οι Τσετσενικές Δυνάμεις, που κινούνταν προς το Ροστόφ. Για να έχουμε μια ιδέα σύγκρισης με την δική μας πραγματικότητα, είναι σαν να κινούταν πραξικοπηματικά μια ταξιαρχία και το κράτος και η κυβέρνηση να έστελναν να τους καταστείλουν την ΟΠΚΕ τα ΥΜΕΤ και την ΔΑΕΕΒ. Είναι κατανοητό νομίζω ότι όσο και αν είναι ικανές αυτές οι μονάδες, και οι ελληνικές και οι ρωσικές, ακόμα και αν εμπίπτει στις αρμοδιότητες τους η αντιμετώπιση μιας τέτοιας κατάστασης, δεν εμπίπτει ο εξοπλισμός τους όμως για να αντιμετωπίσουν άρματα μάχης. Και αν προφανώς οι ελληνικές αστυνομικές μονάδες δεν έχουν την εμπειρία των αντίστοιχων ρωσικών με την πολεμική κυρίως εμπειρία, που αναφέρουμε παραπάνω, η αναλογία παραμένει σχεδόν ίδια γιατί αντίστοιχα στην ελληνική πραγματικότητα, η πλειοψηφία των στελεχών της ταξιαρχίας θα έχει μικρότερο, ίσως κατά πολύ, μέσω όρο κανόνων εμπλοκής με πυροβόλα όπλα από ότι για παράδειγμα τα μέλη της ομάδας ΔΙΑΣ.
Θα μπορούσα να γράψω πολλές σελίδες ακόμα με την παράλογη επιχειρησιακά δράση των επίδοξων αυτών πραξικοπηματιών. Θα μπορούσαμε όλα να τα δικαιολογήσουμε με μια υποτιθέμενη επιχειρησιακή ανεπάρκεια των διοικητών τους. Όπως δήλωσε και ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν, μη κατονομάζοντας πάλι ποιους εννοεί. Οι διοικητές της Wagner όμως, μόνο ανεπαρκείς δεν μπορούν να θεωρηθούν, και το έχουν αποδείξει αυτό στο πεδίο των πολεμικών επιχειρήσεων. Τα «πραξικοπήματα» ήταν η ειδίκευσή τους, προφανώς, και στην σχεδίαση εκτέλεσης και αντιμετώπισης, πολύ πριν διακριθούν στο θέατρο επιχειρήσεων στην Ουκρανία. Είδαμε το πρώτο πραξικόπημα στο οποίο οι πραξικοπηματίες αποχωρούν με ζητωκραυγές και επιφωνήματα θαυμασμού και υποστήριξης από το πλήθος, ενώ όλοι τους έλεγαν «προδότες». Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τον Πριγκόζιν ο οποίος είναι αυτός που δέχθηκε τα κατηγορηματικά πυρά αναλαμβάνοντας την ευθύνη. Ο Λουκασένκο της Λευκορωσίας ο οποίος μεσολάβησε στην εύρεση λύσης, δήλωσε ότι ο Πριγκόζιν απλώς παρασύρθηκε από την αγάπη του προς τους διοικητές του. Ότι αυτοί τον παρέσυραν στη «στάση».
Πώς όμως θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο και να μην είναι αληθινό; Και κυρίως, γιατί; Εάν έπρεπε να γίνει μια τέτοια εσκεμμένη ενέργεια από την ρωσική ηγεσία, θα έπρεπε καταρχήν να το ξέρουν ελάχιστοι, η συνάντηση Πούτιν – Πριγκόζιν, η οποία σχεδόν αποσιωπήθηκε, μας δίνει ένα τέτοιο μοτίβο. Η προετοιμασία μιας τέτοιας διαδικασίας δεν είναι κάτι που περνάει απαρατήρητο, για παράδειγμα από Μυστικές Υπηρεσίας, και από τις δυο μεριές, ετοιμάζεται καιρό. Καιρό αρκετό επίσης θα έπρεπε να προετοιμαστεί μια διαδικασία για να γίνει πιστευτό από τον αντίπαλο. Η ρωσική βιβλιογραφία είναι γεμάτη με αναφορές από αυτή την τακτική τεχνική την οποία μάλιστα ονομάζουν «Μασκιρόβκα». Ένα πολύ καλό και τυπικό παράδειγμά της, αποτελεί η «Επιχείρηση Εμπιστοσύνη» (1921-1926), μια μεγάλη επιχείρηση αντικατασκοπίας κατά την οποία στήθηκε ένα ολόκληρο κράτος για να μπορέσουν να εξοντώσουν τους τελευταίους τσαρικούς στη Ρωσία. Αλλά και στην Ελλάδα κατά την περίοδο του μεσοπολέμου ο Σπύρος Παξινός δημιούργησε έναν ολόκληρο, ψεύτικο πολιτικό φορέα, για να εξοντώσει και να συλλάβει τα στελέχη του κανονικού, που διέφευγαν υπό καθεστώς παρανομίας. Δεν είναι λοιπόν κάτι άγνωστο ή πρωτοεμφανιζόμενο στην πολεμική τακτική.
Ο Πριγκόζιν δεν φθάνει στο ξέσπασμα στις 23 Ιουνίου από το πουθενά, έτσι ξαφνικά, δεν τρελάθηκε. Υπάρχει μια αλληλουχία πραγμάτων και μια αν θέλετε προοδευτική αύξηση της έντασης που κορυφώνεται στις 23-24 Ιουνίου. Είναι γνωστό σε διάφορούς κύκλους, περιορισμένους μεν, αλλά γνωστό (βλέπε και δηλώσεις Bryen St.), ότι ο Πριγκόζιν ήταν σε επαφή με την Στρατιωτική Μυστική Υπηρεσία της Ουκρανίας ήδη από τον Ιανουάριο. Συναντήθηκε μαζί τους, και προφανώς και με τους Αμερικάνους ομολόγους τους, στην Αφρική, εκείνη την συγκεκριμένη περίοδο. Σχεδόν ένα μήνα μετά ξεκινάει την πρώτη φραστική επίθεση εναντίων της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας. Η αλληλουχία των συμβάντων είναι απίθανο να πέρασε απαρατήρητη από τις Μυστικές Υπηρεσίες της Ρωσίας. Ή μήπως όχι;
Κάτι που μπορεί να φαίνεται άσχετο αλλά μάλλον δεν είναι καθόλου. Στις 8/12/2022 απελευθερώνεται με πρόγραμμα ανταλλαγής από τις αμερικανικές φυλακές ο Victor Bout, ο οποίος έχει συλληφθεί το 2008 και εκτίει ποινή στις ΗΠΑ. Θρυλική μορφή δε χρειάζεται να πω περισσότερα. Ο Bout τόσα χρόνια φυλακή δεν «έσπασε». «Υπεύθυνος Προμηθειών» θα έλεγε κάποιος ότι ήταν η ειδίκευσή του. Στις 14/12, μόλις 6 μέρες μετά τον επαναπατρισμό του, ανακοινώνεται ότι αναλαμβάνει διευθυντής του Wagner Center στην Αγία Πετρούπολη.
Με φραστικά επεισόδια μόνο όμως δεν γίνεσαι μάλλον πειστικός. Τότε ο Πριγκόζιν, επικαλούμενος ένα υπαρκτό πρόβλημα των ρωσικών δυνάμεων, την έλλειψη πυρομαχικών, ιδίως τα βλήματα 152mm, που είναι ο βασιλιάς του πεδίου, δηλώνει ανοιχτά ότι μένει «ακάλυπτος» από τους Ρώσους και συνεχίζει τις φραστικές επιθέσεις. Θέτει έτσι τις βάσεις της σύγκρουσης που θα επέλθει, και επικεντρώνεται στους Σοϊγκού, Γεράσιμωφ, αποκλειστικά. Σήμερα ξέρουμε περισσότερα για αυτή την έλλειψη σε βλήματα των 152mm των ρωσικών δυνάμεων και από που καλύφθηκε. Είναι πολλά τα δείγματα από κινέζικα βλήματα που εκτοξεύουν πλέον οι Ρώσοι. Είναι σίγουρο όμως ότι αυτό το είχαν ήδη διαπιστώσει και οι Ουκρανοί και οι Αμερικάνοι, δεν έλεγε κάτι νέο ως πληροφορία ο Πριγκόζιν σε αυτούς για να γίνει πιστευτός. Ταυτόχρονα βέβαια με τις δημόσιες καταγγελίες του ο Πριγκόζιν, ασκούσε και μια πίεση στη ρωσική πλευρά, ώστε η Wagner να μπορέσει να ανεξαρτητοποιηθεί και στο κομμάτι των προμηθειών. Στις 1/3/2023 ο Πριγκόζιν ανακοινώνει ότι η Wagner διαθέτει πλέον δικό της δορυφορικό δίκτυο. Από τον Φεβρουάριο έχει αναφερθεί ότι μόνο στις ΗΠΑ η Wagner έχει δεχθεί 10 εκατομμύρια αιτήσεις εργασίας και συνεργασίας. Την ίδια περίοδο σε συνεργασία με την περιφέρεια του Belgorod, η οποία δέχεται ουκρανικούς βομβαρδισμούς, η Wagner προχωρά σε εκπαίδευση πολιτοφυλακών. Είναι η περίοδο των αλλαγών και στη ρωσική διοίκηση. Ο στρατηγός Surovikin αναλαμβάνει περισσότερες αρμοδιότητες, κατασκευάζει τη θρυλική πλέον άμυνα τριών γραμμών, εισάγει τα ιρανικά shahed-136 στο πεδίο μάχης, και οργανώνει μαζί με την Wagner τη «διαδικασία» του Bakhmut. O Mizintsev αναλαμβάνει ολόκληρη την επιμελητεία του Ρωσικού Στρατού (supply – logistics). Ο τελευταίος είναι ο ιθύνων νους του σχεδίου πολιορκίας της Μαριούπολης το 2022. Στις 29/4/2023 ανακοινώνει ότι παραιτείται από το Ρωσικό Στρατό και πηγαίνει στη Wagner. Τη στιγμή που παραιτείται για να προσχωρήσει στη Wagner, είναι Αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο μικρότερος σε ηλικία από τους ομότιμούς του. Αρχίζει κάτι να δείχνει, πραγματοποιείται νέα συνάντηση, ο Πριγκόζιν φημολογείται ότι σε αυτήν έδωσε τις θέσεις των ρωσικών δυνάμεων. Προφανώς και ήταν αχρείαστες, οι Αμερικάνοι ιδίως, με τις μεγάλες ικανότητες IRS που διαθέτουν και τις μονάδες αναγνώρισης των Ουκρανών στο πεδίο, υπάρχει πιθανότητα να γνώριζαν καλύτερα τις ρωσικές θέσεις από τον ίδιο τον Πριγκόζιν, κάτι που θα το ήξερε προφανώς και ο ίδιος. Δείχνει όμως σαφή πρόθεση. Οι φραστικές επιθέσεις αναβαθμίζονται, εκτός από την έλλειψη πυρομαχικών, μιλάει για διαφθορά στην στρατιωτική ηγεσία και για προδοσία από μεριάς τους γιατί δεν καλύπτουν τα νώτα της Wagner. Βάζει στην κουβέντα της διένεξης συνολικά την ύπαρξη της Wagner, προφασιζόμενος τα συμβόλαια εργασίας με το ρωσικό υπουργείο άμεσα από τους συμβασιούχους. Το ίδιο το Υπουργείο κάνει αλλαγές στις δομές του και δηλώνει ότι θα δέχεται συμβασιούχους και πρώην καταδικασμένους σε φυλάκιση. Είναι σαφές ότι οδηγούμαστε σε σύγκρουση. Το ερώτημα είναι πότε και πως.
Οι Αμερικανοί, και πίσω από αυτούς όλοι η Δύση, θέλει πολύ να πιστέψει στο σενάριο μιας ανατροπής της ρωσικής ηγεσίας. Ας μη γελιόμαστε πάνω σε αυτό το σχέδιο εργάζονται, κατά διαστήματα το δηλώνουν κιόλας. Οι Ρώσοι γνωρίζουν αυτόν τον ευσεβή πόθο της Δύσης, και της τον έδωσαν. Και όντως δε θα υπήρχε καλύτερο «εργαλείο» να το κάνει αυτό από την Wagner. Οι ειδικοί του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ έχουν διεξάγει μια εις βάθος ανάλυση των δραστηριοτήτων και των δυνατοτήτων της Wagner. Σχετικό ρεπορτάζ με αυτή την ανάλυση έχει δημοσιεύσει και η D.C Weekly. Οι ίδιοι λοιπόν οι Αμερικάνοι έχουν συμπεράνει ότι καμία παρόμοια δομή στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία δεν μπορεί να συγκριθεί με τις μονάδες της Wagner. Ανησυχούν γιατί η Wagner και οι μονάδες της είναι πιο πειθαρχημένες, οργανωμένες και μαχητικές από οποιοδήποτε άλλο PMC. Γνωρίζουν, και το διαπιστώνουν, ότι τα δυτικά PMCs δεν έχουν αντιμετωπίσει τις λειτουργίες και τις εργασίες που εκτελούν με επιτυχία τα μέλη της. Εν ολίγοις συμπεραίνουν ότι η Wagner λειτουργεί σε επίπεδο που δεν είναι εφικτό για καμιά άλλη ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία στο άμεσο μέλλον, ίσως και στο πιο μακρινό. Γνωρίζουν επίσης ότι τα δυτικά PMC τα έχουν οι ίδιοι προσλάβει πολλές φορές για διάφορα «πραξικοπήματα» σε όλο τον κόσμο, τα οποία έφεραν εις πέρας την αποστολή τους. Ενώ θέλουν να πιστέψουν το σενάριο ανατροπής της ρωσικής ηγεσίας, από την άλλη διαπιστώνουν και αυτοί όλα τα επιχειρησιακά κενά, αντιφάσεις και ασυμβατότητες που είχε όλη αυτή η επιχείρηση. Κάποια από αυτά τα περιγράψαμε παραπάνω, οι δυτικοί ειδικοί είναι σίγουρο ότι έβλεπαν περισσότερα. Βλέπουν μπροστά τους να εξελίσσεται μια απόπειρα «πραξικοπήματος» πολύ μακριά από τις επιχειρησιακές τους προσδοκίες και τις δυνατότητες της ίδιας της, Wagner. Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί και επιχειρησιακά ότι οι Ουκρανικές δυνάμεις δεν κινήθηκαν ταυτόχρονα με τους επίδοξους «πραξικοπηματίες» και όταν τελικά το έκαναν, υπέστησαν μεγάλες απώλειες, επιθυμητές μόνο για τη ρωσική πλευρά.
Το μπλόκο έξω από τη Μόσχα:
Όσο τα γεγονότα εξελίσσονται και υπάρχουν εκατέρωθεν δηλώσεις, το κατεστημένο της Ρωσίας δηλώνει τη πίστη του στον πρόεδρο Πούτιν και η λίμπεραλ δυτικόφιλη αντιπολίτευση στον Πριγκόζιν, υπάρχει μια λεπτομέρεια που κάνει τους δυτικούς να ανησυχούν. Η πομπή της «Πορείας Δικαιοσύνης» δεν είναι ορατή από κανέναν, ούτε από δορυφορικά συστήματα. Είναι λογικό να θέλουν να κρύψουν την πορεία τους από αναγνωριστικά αεροσκάφη που θα έδιναν συντεταγμένες θέσεων για να τους χτυπήσουν. Γιατί όμως και από τους πολιτικούς δορυφόρους; Δεν υπάρχει κανένα βίντεο, ούτε και από ιδιωτικό τηλέφωνο στον δρόμο μετά το Βορόνεζ, και η μέχρι τότε πορεία της έχει διαγράψει, τυχαίως, μια τροχιά διατήρησης απόστασης από τα ουκρανικά πυρά. Το συμπέρασμα είναι ένα, η «Πορεία Δικαιοσύνης» κρύβεται και από τους δυτικούς. Εάν κρύβεται και από κάποιον άλλον. Στο σημείο στο οποίο, εάν υπήρχε σχέδιο για την μεταφορά της Wagner στη Λευκορωσία, έπρεπε να γίνει στροφή της πομπής, να σβηστεί εξ ολοκλήρου από τον χάρτη, ακόμα και από τα ιδιωτικά κινητά τηλέφωνα στο δρόμο… Σε αυτό το σημείο ακριβώς επετεύχθη η συμφωνία, με παρέμβαση Λουκασένκο. Εκεί έγινε και η στροφή…
Ακολουθεί η «επιείκεια» προς τον «πραξικοπηματία», για τα υπόλοιπα μέλη της Wagner δε το συζητάμε, παραμένουν ΉΡΩΕΣ, και η επίσημη μεταφορά του στη Λευκορωσία, μαζί με όσα άλλα μέλη της Wagner το επιθυμούν. Οι δυτικοί συνειδητοποιούν ότι μόλις παρακολούθησαν μια μεγάλη τακτική κίνηση στρατευμάτων. Με το πρόσχημα ενός «πραξικοπήματος» μετέφεραν στρατεύματα σε περιοχές που διαφορετικά θα είχαν τραβήξει την προσοχή και θα ήταν ευάλωτα σε επίθεση εάν αυτές διεξαγόταν στο πλαίσιο κανονικών πολεμικών επιχειρήσεων. Η Τέχνη του Πολέμου σε ένα άλλο επίπεδο. Οι δυτικοί περίμεναν ένα « πραξικόπημα» αλλά κανένας δεν συσπειρώθηκε γύρω από το πραξικόπημα, ούτε το ζήτησαν οι «πραξικοπηματίες». Ο ρωσικός λαός δεν βγήκε στους δρόμους να απαιτήσει το κεφάλι του Πούτιν. Στηρίζει ταυτόχρονα και τον Πούτιν, και την Wagner, και τον Πριγκόζιν.
Εκεί λοιπόν οι προσεκτικοί παρατηρητές αρχίζουν να βλέπουν μια άλλη αλληλουχία ενεργειών. Υπάρχει καταρχήν ήδη διάταγμα με το οποίο προβλέπονται αυστηρές ποινές, έως και 15 χρόνια φυλάκιση, για όποιον ασκεί κριτική ή προσπαθούσε να αποσταθεροποιήσει τον Ρωσικό Στρατό. Ο Πριγκόζιν το έκανε αυτό χωρίς επιπτώσεις. Σε ένα αληθινό σενάριο, ο Πριγκόζιν θα είχε πάθει κάποιο ατύχημα στην Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση και θα είχε… αντικατασταθεί, όπως είπαμε και νωρίτερα. Αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Διακηρυγμένος στόχος της Ρωσικής ηγεσίας είναι η αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας. Δηλαδή όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ζημιά σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό. Μετά από αυτό η οποιαδήποτε εδαφική κατάκτηση θα είναι τυπική διαδικασία, εάν κριθεί απαραίτητη. Μόλις οι Ουκρανοί ήθελαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από το Bakhmut, ο Πριγκόζιν εξαπέλυε μια φραστική επίθεση ενάντια στην ρωσική στρατιωτική ηγεσία ότι τους έχει παρατήσει και δεν τους υποστηρίζει. Οι Ουκρανοί πείθονταν από τις αναφορές αυτές και συνέχιζαν… να καταστρέφονται στην κρεατομηχανή την οποία τους είχαν στήσει οι Ρώσοι της Wagner εκεί. Ξανά και ξανά οι Ουκρανοί επιτίθονταν και κάθε φορά πίστευαν ότι θα είναι η τελευταία έφοδο που κάνουν… Διαψεύσθηκαν, με τραγικά αποτελέσματα που ακόμα δεν έχουμε δει. Μόλις ο ρυθμός των απωλειών στην εαρινή αντεπίθεση των Ουκρανών έπεσε από τους 800-1000 την ημέρα σε μερικές δεκάδες, ο Πριγκόζιν ξαναχτύπησε, προχώρησε σε «πραξικόπημα». Και ενώ ο πρόεδρος Πούτιν βγάζει διαγγέλματα αλλά δεν αναφέρει πουθενά το όνομα του Πριγκόζιν, οι Ουκρανοί επιχειρούν μια μεγάλη προσπάθεια επίθεσης και χάνουν ξανά μερικές χιλιάδες μαχητές.
Τι έκρινε όμως το πότε έπρεπε να γίνει αυτή η ενέργεια του «πραξικοπήματος»; Η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσε να γίνει 5 μέρες νωρίτερα ή 15 αργότερα, ουσιαστικά δε θα άλλαζαν και πολλά. Στις 23 Ιουνίου όμως γίνεται γνωστό ότι η FSB συλλαμβάνει μια ομάδα και εξαρθρώνει ένα δίκτυο το οποίο προσπαθούσαν να μεταφέρουν ένα κιλό ισότοπου καισίου-137. Η ουσία αυτή (Cs137) είναι πολύ τοξική, από τα προβληματικότερα προϊόντα σχάσης. Μεταφέρεται εύκολα στη φύση λόγω της μεγάλης διαλυτότητας των αλάτων του στο νερό. Είναι ένα αρκετά δραστικό χημικό στοιχείο. Το γεγονός ότι είναι προϊόν σχάσης ουρανίου-235 σημαίνει ότι κλάπηκε είτε από εγκαταστάσεις πυρηνικών αντιδραστήρων είτε από εγκαταστάσεις αποθήκευσης πυρηνικών όπλων. Και στις δυο περιπτώσεις δεν μιλάμε για μια απλή απόπειρα κλοπής στα πρότυπα οργανωμένου εγκλήματος, για κοινή παραβατικότητα. Το αντικείμενο προϋποθέτει μεγάλη οργάνωση, και πληθυσμιακά σε αριθμό μελών αλλά και σε επίπεδο δικτύωσης αυτών. Σημαίνει οριζόντια και κάθετη οργανωμένη δικτύωση των μελών γύρω από τις πιο ελεγχόμενες εγκαταστάσεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Εκεί που η πρόσβαση απαγορεύεται ακόμα και για πολλούς υψηλά ιστάμενούς των ρωσικών κύκλων εξουσίας. Αυτό είναι το γεγονός που επιτάχυνε ή όρισε το χρόνο έναρξης του «πραξικοπήματος». Ήταν εμφανές ότι κάτι ετοιμαζόταν, κάτι πολύ μεγάλο, η ποσότητα του υλικού είναι τεράστια, και οργανωμένο από πολύ ψηλά. Δεν είναι εύκολο να παρακαμφθούν τα πιστοποιητικά πρόσβασης και τα πρωτόκολλα εισόδου σε τέτοιες εγκαταστάσεις.
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη συσχετισμού των Σοϊγκού και Γερασίμωφ με την παραπάνω απόπειρα. Ήταν όμως πολύ φυσικό αυτοί να τραβήξουν τα βέλη της κριτικής του Πριγκόζιν. Και για τους δυο υπάρχουν έντονες κριτικές πολύ πριν ανοίξει το στόμα του να τους κατηγορήσει ο Πριγκόζιν με το γνωστό θεατρικό του στυλ. Παρ΄ όλη την κριτική έπρεπε και αυτός να γνωρίζει (ο Πριγκόζιν) ότι ακόμα και αν σκεφτόταν μια αλλαγή ο Πούτιν, δεν θα την έκανε κάτω από καθεστώς πίεσης. Όπως και να έχει όμως, η Wagner είναι ο μόνος φορέας με μεγάλη κοινωνική υποστήριξη στη Ρωσία, που έθεσε πολιτικό αίτημα. Ο Σοϊγκού είναι αρκετά μεγάλος στην ηλικία, ούτως ή άλλως. Θεωρείται απίθανο να δει την λήξει της ουκρανικής κρίσης ως εν ενεργεία Υπουργός Άμυνας. Ιδίως αν η τελευταία παραταθεί αρκετά. Με κανονική εξέλιξη των πραγμάτων, κάποτε θα αποστρατευθεί, όχι πολύ μελλοντικά. Φαντάζομαι δεν είναι βιδωμένος. Ακόμα και αν όλα όσα έλεγε ο Πριγκόζιν ευσταθούσαν μέχρι κεραίας, ήταν απίθανο να δούμε τον Υπουργό με χειροπέδες. Πιθανότερο είναι μια «τιμητική αποστράτευση» σε πιο σύντομο ίσως χρόνο από ότι θα περίμενε και ο ίδιος. Οι εξελίξεις γύρω από αυτό το δίδυμο (Σοϊγκού – Γεράσιμωφ) θα μας δείξουν εάν υπήρχε και matryoska μέσα στη maskirovka. Ο συλλογισμός γύρω από αυτό είναι ότι σε περίπτωση πραγματικής και αγεφύρωτης σύγκρουσης, δεν θα έπρεπε να μπαίνει καν στη ζυγαριά οι θέσεις δυο επιτελικών, όσο μεγάλων ή και ικανών μπορεί να είναι, με το πιο μεγάλο και ικανό κομμάτι μαχητών από τους οποίους κρίνεται εκτός από ένα μεγάλο μέρος της σύγκρουσης στην Ουκρανία αλλά και όλη η διείσδυση της Ρωσίας σε σχεδόν τρεις ηπείρους, διαδικασία στην οποία είναι βασικός παράγοντας της επιτυχίας η Wagner. Το ζήτημα της υπέρμετρης ανάπτυξης φιλοδοξιών εξουσίας από τον Πριγκόζιν μπορεί να μην μπορούμε να το αποκλείσουμε τυπικά, ουσιαστικά όμως νομίζω ότι σε αυτά τα διαμετρήματα ξέρουν όλοι τη θέση τους, και το ως που μπορούν να φθάσουν. Το ίδιο όμως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το σενάριο της άκρατης ζηλοφθονίας από μεριάς του διδύμου Σοϊγκού – Γερασίμωφ προς το πρόσωπο του ίδιου του Πριγκόζιν. Ως παράδειγμα ξαναλέω εδώ, ότι στο στήθος του Πριγκόζιν κρέμονται τρία αστέρια παρασήμων. Στα στήθη του δίδυμου Σοϊγκού – Γεράσιμωφ… ένα. Αν οι πληροφορίες μας είναι ακριβείς, ήδη η Ρωσική Δούμα επεξεργάζεται στοιχεία από μια μεγάλη και βαριά λίστα που της έχει τροφοδοτήσει η FSB και ο επικεφαλής αυτής, Bortnikov. Είναι παραπάνω από σίγουρο ότι θα δούμε σύντομα μια εκτεταμένη «αναδιάταξη» σε όλους τους πολιτικούς αλλά και επιχειρησιακούς παράγοντες και θεσμούς της ρωσικής κεντρικής εξουσίας. Ιδιαιτέρως στο Υπουργείο Άμυνας και στις Στρατιωτικές Περιφερειακές Διοικήσεις. Όταν αυτό ολοκληρωθεί θα έχουμε σαφή εικόνα σε ποιους κύκλους ανήκαν, με ποιους είχαν σχέσεις και συνεργάζονταν, με ποιους είχαν επαφές κτλ.
Πέραν όμως όλων αυτών τι θα γίνει με την Wagner; Πιθανότατα μέχρι να δημοσιευθεί το παρών, να έχει δημοσιευθεί μια εν εξελίξει έρευνα του BBC που γνωστοποιεί ότι τα στρατολογικά γραφεία της Wagner λειτουργούν κανονικά στη Ρωσία. Η αλήθεια είναι ότι με αφορμή την σύγκρουση στην Ουκρανία, η Wagner «εκτέθηκε» πολύ. Ξαφνικά όλοι έμαθαν τον επικεφαλής της και τα μάτια όλου του κόσμου στράφηκαν πάνω της. Ακολούθησαν με γοργό ρυθμό και οι δυτικές οικονομικές κυρώσεις. Το σχήμα «βάρυνε» και δε θα μπορούσε να επιτελέσει τον κατεξοχήν του ρόλο, της κεκαλυμμένης σκληρής ισχύος, ως εργαλείο της ρωσικής επιρροής. Η Wagner αποτελεί φορέα αλλαγών στην Ρωσική κοινωνία. Ενώ πριν το «πραξικόπημα» η μόνη επιλογή που είχαν τα μέλη τους ήταν να αφομοιωθούν από τον ρωσικό στρατό, πλέον μπορούν να πάνε σε όποια άλλη υπηρεσία θέλουν. Όπως φαντάζεστε λίγοι θα απορροφηθούν από δήμους ή περιφέρειες. Η μισή δύναμη αυτών ακολουθεί τον Πριγκόζιν στη Λευκορωσία, οι υπόλοιποι, στην μεγάλη τους πλειοψηφία περνάνε στη Rosvgardia, στην Εθνική Φρουρά της Ρωσίας, και όχι απαραίτητα χωρίς σχέδιο ή ακολουθώντας κάποιο σχεδιασμό. Μάλλον το αντίθετο. Η Rosvgardia είναι ένα σώμα που δημιουργήθηκε το 2016 από τον Πρόεδρο Πούτιν με την συγχώνευση των MVD, SOBR και OMON, και που αναφέρεται απευθείας στον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ένα σώμα ήδη 340 χιλιάδων, το οποίο πλέον παραλαμβάνει τον βαρύ εξοπλισμό που δεν πήρε η Wagner μαζί της στη Λευκορωσία, και πριν δεν διέθετε. Πιθανότατα χειριστές των νέων όπλων θα είναι στην πλειοψηφία τους τα ίδια τα πρώην μέλη της Wagner. Η τελευταία είναι αναγκασμένη να μετονομαστεί, πιθανότατα θα αναστείλει κάποια στιγμή τη στρατολόγηση νέων μελών μέχρι να ολοκληρωθεί η μετάβαση στο νέο σχήμα. Ο Πριγκόζιν θα επιλέξει μια τακτική προσωρινής επικοινωνιακής «κατάδυσης» για να μπορέσουν να συνεχίσουν την δουλεία τους. Το μεγάλο στοίχημα είναι η μαχητική εμπειρία και η δομή της Wagner να υιοθετηθεί από τις Ρωσικές Δυνάμεις στο σύνολό τους. Είπαμε παραπάνω ότι οι ρωσικές δυνάμεις δέχονται πλέον φυλακισμένους ως συμβασιούχους. Ο Ρωσικός Στρατός γίνεται έτσι και ένας κοινωνικός φορέας, στην προκειμένη περίπτωση κοινωνικής επανένταξης. Είναι προφανές ότι την διαχείριση όλου αυτό του έργου δεν μπορεί να την αναλάβει κανείς άλλος πλην κάποιων που το έχουν ξανακάνει. Το ίδιο το Υπουργείο δεν διαθέτει μάλλον τέτοιο ειδικευμένο προσωπικό. Η Wagner όμως, ναι. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε, ιδίως όσοι διακινδυνεύουν προβλέψεις, ότι σχηματισμοί όπως η Wagner δεν μπορούν να σταθούν πέρα από τον επικεφαλής τους. Κρίνοντας ότι είναι άκρως απαραίτητοι για τον κάθε μηχανισμό εξουσίας, ιδιαιτέρως τον ρωσικό, είναι σχεδόν απίθανο να διαχωριστούν η δομή από τον ηγέτη της. Η Wagner μετεξελίχθηκε από μια απλή ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία, σε μια εταιρεία πολεμικής εκστρατείας και τώρα σε ένα κοινωνικοπολιτικό φορέα του συνολικού μπλοκ στου ενωσιακού κράτους. Γιατί φαντάζομαι ότι καταλαβαίνει ο καθένας, ότι κανένας πραγματικός εχθρός του Πούτιν δεν θα ήθελε να κρυφτεί στη Λευκορωσία. Καθώς και ότι ποτέ ο Πούτιν δεν θα έστελνε στη Λευκορωσία 15000 αντιφρονούντες αλλά και ποτέ δεν θα τους δεχόταν ο ίδιος ο Λουκασένκο.
Η Wagner στο Ροστόφ:
Στο τέλος της ημέρας η Wagner από 200 χιλιόμετρα από τη Μόσχα, είναι 100 χιλιόμετρα από το Κίεβο. Για την ακρίβεια το στρατόπεδο στο Savichi που θα φιλοξενήσει τους πρώτους 8000, βρίσκεται μόλις 200 μέτρα από τα ουκρανικά σύνορα. Με την Μόσχα και τον Πούτιν να είναι απαλλαγμένοι από την ευθηνή των πράξεων της, προφανώς και από την οικονομική της στήριξη, η Wagner ή όπως αλλιώς ονομαστεί, θα δράσει «ανεξέλεγκτα». Πιθανότατα να υπάρξουν, τουλάχιστον σε επίπεδο ανακοινώσεων, και κάποια οικονομικά μέτρα από το Ρωσικό κράτος εναντίων της. Θα εμφανίζεται πιο ολοκληρωμένη η ρήξη έτσι. Η παρουσία της Wagner στην Λευκορωσία δημιουργεί αμηχανία σε όλες τις Βαλτικές χώρες, στην Πολωνία, αλλά και στο ίδιο το Κίεβο. Δεν είναι και ότι πιο βολικό να έχεις δίπλα στα σύνορα σου τον πιο αξιόμαχό στρατό, ο οποίος είναι πλέον de facto ανεξέλεγκτος, και φιλοξενείται σε μια χώρα, όπως η Λευκορωσία, η οποία διαθέτει πλέον πυρηνικά. Ο Πούτιν δήλωσε ότι το Κρεμλίνο είχε παράσχει στη Wagner 1 δισ. $ για σχεδόν ένα χρόνο δράσης στην Ουκρανία. Εάν αληθεύουν οι φήμες για «χρηματοδότηση» δυτικών υπηρεσιών για το «πραξικόπημα» της Wagner με 6 δισ. $, καταλαβαίνουμε ότι η τελευταία θα είναι για αρκετά χρόνια ακόμα «αυτοχρηματοδοτούμενη» σε ότι κάνει… Οι «νέοι στρατιώτες» ήταν πάντα επίλεκτες μονάδες, ήταν φορείς κοινωνικών αλλαγών και είχαν πολιτική δύναμη. Για τις υπηρεσίες τους ανταμείβονταν πάντα καλά. Οι άρχοντες τους επειδή ήθελαν να παραδειγματίζουν μέσω αυτών, τους είχαν δώσει ως σύμβολο την κουτάλα και όχι όπλα ή κάτι άλλο. Διεξήγαγαν πάντα τους πολέμους των αφεντάδων τους. Ήταν πιστοί στους αφέντες τους, ακόμα και όταν εξεγείρονταν εναντίων τους και εκείνοι τους έσφαζαν, οι «νέοι στρατιώτες» παρέμεναν πιστοί σε αυτούς. Ήταν πιστοί, έγιναν και ισχυροί. Κατέκτησαν τελικά το δικαίωμα να επιλέγουν ποιον θα κάνουν αφέντη τους για να πολεμήσουν και να πεθάνουν για αυτόν. Η εποχή τους τελείωσε όταν τελείωσε και η εποχή του αφέντη τους.
Νίκος Γκλεζάκος
Αμυντικός Αναλυτής
