Ενώ η Ρόδος, τα Δερβενοχώρια, η Περαχώρα Λουτρακίου, η Σαρωνίδα, η Νέα Αγχίαλος είχαν παραδοθεί στην καταστροφική μανία των μεγάλου μεγέθους και έντασης πυρκαγιών («mega-fires» κατά το κυβερνητικό αφήγημα) του περασμένου μήνα, οι δυνάμεις πυρόσβεσης στερούνταν των πολύτιμων υπηρεσιών δύο πλήρως λειτουργικών αμφίβιων αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης, ενός Canadair CL-415 με αριθμό σειράς «2049» και ενός Canadair CL-215 με αριθμό σειράς «1043», που βρισκόταν εκτός χώρας!
Συγκεκριμένα, το πρώτο αεροσκάφος, το Canadair CL-415 με αριθμό σειράς «2049», στις 26 Ιουνίου 2023, δηλαδή περίπου δύο μήνες μετά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, αναχώρησε για τις εγκαταστάσεις της γαλλικής εταιρίας SABENA Technics, στη Γαλλία, για να υποβληθεί στην προβλεπόμενη από τις οδηγίες του κατασκευαστή ετήσια επιθεώρηση. Για τον ίδιο λόγο, περίπου δύο εβδομάδες αργότερα, στις 10 Ιουλίου 2023, είχε αναχωρήσει για τη Γαλλία και το Canadair CL-215 με αριθμό σειράς «1043». Τα αεροσκάφη προγραμματίζεται να παραμείνουν στη Γαλλία περίπου δύο μήνες, όσο δηλαδή είναι ο χρόνος που απαιτείται για την ετήσια επιθεώρησή τους.
Ας σημειωθεί ότι παγκοσμίως αποτελεί πάγια πρακτική η υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις χρονική μετατόπιση της ετήσιας επιθεώρησης αεροσκαφών (συμπεριλαμβανομένων και των αεροπυρόσβεσης), εφόσον υπάρχουν επιχειρησιακοί λόγοι. Η μία επιλογή είναι να γίνεται νωρίτερα από τον χρόνο που προβλέπουν οι οδηγίες του κατασκευαστή. Δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ετήσια επιθεώρηση των δύο αεροσκαφών θα μπορούσε να γίνει μήνες νωρίτερα, ώστε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οπότε κατά κανόνα ξεσπούν στη χώρα οι πιο μεγάλες και καταστροφικές πυρκαγιές, να είναι διαθέσιμος ο μέγιστος αριθμός αεροσκαφών του εθνικού στόλου αεροπυρόσβεσης για να συνεισφέρουν στην κατάσβεσή τους.
Εναλλακτική επιλογή και με την απαράβατη προϋπόθεση της διεξαγωγής ελέγχων σε κρίσιμα συστήματα του αεροσκάφους αποτελεί η μετατόπιση της ετήσιας επιθεώρησης σε μεταγενέστερη ημερομηνία, στην περίπτωση που ο χρόνος διεξαγωγής της βρίσκεται εντός χρονικών διαστημάτων που η επιχειρησιακή εμπειρία (ή ακόμη και η κοινή λογική) προβλέπει αυξημένο φόρτο αποστολών.
Οπως, όμως, αποδεικνύεται από τις εξελίξεις, κάποιοι… φωστήρες στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ) μεθόδευσαν στην καρδιά του θέρους και της αντιπυρικής περιόδου να μειώσουν κατά 15,3% την αριθμητική δύναμη των διαθέσιμων αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης για να εκτελεσθεί η ετήσια επιθεώρησή τους, που, όπως εξηγήθηκε, θα μπορούσε χρονικά να μετατοπιστεί, νωρίτερα ή αργότερα, ώστε να αποφευχθεί η αδρανοποίηση των αεροσκαφών τη χρονική περίοδο που θα ήταν πιο αναγκαία από ποτέ.
Είναι αυτονόητο ότι με την ανάθεση του έργου στη SABENA Technics ο χρόνος διεξαγωγής της ετήσιας επιθεώρησης δεν καθορίστηκε από τις επιχειρησιακές ανάγκες αλλά από την ύπαρξη διαθέσιμων χρονικών διαστημάτων («slots») στη γραμμή συντήρησης και επισκευών της γαλλικής εταιρίας.
Επιπρόσθετα, η αποστολή των δύο αεροσκαφών εκτός χώρας για χρονικό διάστημα περίπου δύο μηνών για να υποβληθούν στην ετήσια επιθεώρησή τους κατέστησε αδύνατο και τον προσωρινό «δανεισμό» συγκροτημάτων και εξαρτημάτων (π.χ. σκέλη προσγείωσης, έλικες, κ.λπ.) από τα καθηλωμένα, λόγω της επιθεώρησης, αεροσκάφη για την άμεση αποκατάσταση τυχόν βλαβών σε ομοιότυπα που βρίσκονται σε ενέργεια. Θεωρητικά η επιλογή του «δανεισμού» είναι διαθέσιμη και κατά την παραμονή των αεροσκαφών στη Γαλλία, αλλά η αφαίρεση συγκροτημάτων και εξαρτημάτων και η αποστολή τους στην Ελλάδα υπέχει πρόσθετο κόστος (είναι αυτονόητο ότι η γαλλική εταιρία θα χρεώσει τις εργατοώρες που αναλώθηκαν όπως επίσης και τα έξοδα αποστολής) και απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο.
Υπενθυμίζεται ότι κατά την περιβόητη αποστολή εκκένωσης των Ελλήνων από το Σουδάν, όταν επί τριήμερο ακινητοποιήθηκε λόγω βλάβης το αεροσκάφος τακτικών μεταφορών C-130 στο αιγυπτιακό αεροδρόμιο του Ασουάν, η αποκατάστασή της έγινε με «δανεισμό» από τα C-130 που ανέμεναν την εργοστασιακή συντήρησή τους στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ). Για τον σκοπό αυτό, αεροσκάφος C-27J Spartan είχε εκτελέσει το κυκλικό δρομολόγιο Ασουάν – Τανάγρα – Ασουάν.
Φυσικά, η ανάθεση της ετήσιας επιθεώρησης στη SABENA Technics αποτελεί ακόμη ένα σοβαρό πλήγμα για την ΕΑΒ παρά τις επαναλαμβανόμενες εξαγγελίες περί του ισχυρού κυβερνητικού ενδιαφέροντος για την κρατική εταιρία και πρακτικά ακόμη ένα ορόσημο στην πορεία προς την πλήρη απαξίωση.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι στην ετήσια επιθεώρηση των αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης Canadair η ΕΑΒ έχει συσσωρευμένη εμπειρία και τεχνογνωσία περίπου 50 ετών. Λόγω δε της πολυετούς εμπλοκής και συνεργασίας της με την Πολεμική Αεροπορία για τη συντήρηση και επισκευή των αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης έχουν αναπτυχθεί αποδεδειγμένης αποτελεσματικότητας και ευελιξίας «υβριδικές» λύσεις. Οπως, παραδείγματος χάριν, η εκτέλεση της ετήσιας επιθεώρησης από το προσωπικό της Μοίρας Συντήρησης Αεροσκαφών (ΜΣΑ) στα υπόστεγά της στην 112 Πτέρυγα Μάχης, στην αεροπορική βάση της Ελευσίνας, από κοινού με τεχνικό προσωπικό της ΕΑΒ. Ή, εναλλακτικά, στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ από προσωπικό της εταιρίας από κοινού με τεχνικό προσωπικό της Πολεμικής Αεροπορίας.
Στη βάση των ανωτέρω είναι τουλάχιστον ακατανόητη η επιλογή ανάθεσης της ετήσιας συντήρησης των αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης σε επισκευαστικό φορέα εκτός χώρας και με τις σχετικές εργασίες να διεξάγονται στην κορύφωση της αντιπυρικής περιόδου. Μάλιστα, η σύμβαση που έχει ανατεθεί δεν αφορά μόνο τα δύο αεροσκάφη που αναφέρθηκαν αλλά και επιπλέον δύο. Σύμφωνα με πληροφορίες, τον Σεπτέμβριο, περίπου δύο μήνες πριν από τη λήξη της πυροσβεστικής περιόδου (31 Οκτωβρίου 2023), έχουν ήδη προγραμματιστεί να μεταβούν στη Γαλλία για ετήσια επιθεώρηση δύο Canadair CL-215, τα αεροσκάφη με αριθμό σειράς «1060» και «1067».
Το υπουργείο Αμυνας είναι υποχρεωμένο να ενημερώσει τους φορολογουμένους όχι μόνο για το κόστος της ετήσιας επιθεώρησης των τεσσάρων αεροσκαφών στη Γαλλία, αλλά και γιατί δεν έγινε η χρονική μετατόπισή της, ώστε τα αεροσκάφη να είναι διαθέσιμα κατά την αντιπυρική περίοδο.
Εξαιρείται και από τον εκσυγχρονισμό η ΕΑΒ;
Ομως, η «έξωση» της ΕΑΒ από το έργο των Canadair δεν περιορίζεται μόνο στην ετήσια επιθεώρηση, αλλά φαίνεται να επεκτείνεται και στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των επτά αεροσκαφών CL-415. Υπενθυμίζεται ότι με πρόσφατη απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών το εν λόγω πρόγραμμα εντάσσεται στο Ταμείο Ανάκαμψης με συνολικό προϋπολογισμό 43.000.000 ευρώ (εκ των οποίων τα 29.000.00 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα 14.000.000 ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων – ΠΔΕ).
Επίσης, όλες οι ενδείξεις συντείνουν ότι ούτε η Πολεμική Αεροπορία, που είναι ο φορέας που επιχειρεί και συντηρεί τα αεροσκάφη, γνωρίζει το περιεχόμενο του προγράμματος εκσυγχρονισμού, ούτε έχει κληθεί να αξιολογήσει την προτεινόμενη λύση ή να υποβάλει προτάσεις. Δυστυχώς, για άλλη μία φορά οι αποφάσεις λαμβάνονται και υλοποιούνται ερήμην των αρμόδιων φορέων, με συνέπεια, μεταξύ άλλων, να είναι αδύνατη η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που παρέχουν προγράμματα αυτού του τύπου.
Ονομαστική και πραγματική δύναμη του εθνικού στόλου αεροπυρόσβεσης
Σύμφωνα με ανοικτές πηγές, την 1η Μαΐου, ημέρα της επίσημης έναρξης της αντιπυρικής περιόδου, ο εθνικός στόλος αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης είχε ονομαστική δύναμη:
>7 αμφίβιων αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης Canadair CL-415,
>11 αμφίβιων αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης Canadair CL-215, και
>18 αεροσκαφών αεροπυρόσβεσης συμβατικής από-προσγείωσης PZL M-18 Dromader.
Μετά το τραγικό ατύχημα του αεροσκάφους Canadair CL-215 με αριθμό σειράς «1055», την Τρίτη 25 Ιουλίου 2023 και ώρα 14.52 στον Πλατανιστό Ευβοίας, όπου έχασαν τη ζωή τους ο κυβερνήτης σμηναγός (Ι) Χρήστος Μουλάς, 34 ετών, και ο συγκυβερνήτης, ανθυποσμηναγός (Ι) Περικλής Στεφανίδης, 27 ετών, η ονομαστική δύναμη του στόλου των Canadair CL-215 μειώθηκε κατά μία μονάδα, από τα 11 στα 10 αεροσκάφη.
Ομως για τις επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης κατά την αντιπυρική περίοδο 1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου 2023, ο αριθμός των διαθέσιμων αεροσκαφών ήταν μικρότερος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας που περιέχονται στην παρουσίαση με τίτλο «Αντιπυρική περίοδος 2023», κατά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου διαθέσιμα για επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης ήταν:
18 αεροσκάφη PZL M-18 Dromader, δηλαδή το σύνολο της ονομαστικής δύναμης,
>6 αεροσκάφη Canadair CL-415 (ένα αεροσκάφος λιγότερο από την ονομαστική δύναμη, το οποίο πιθανώς υπόκειται στη διάρκειας περίπου 12 μηνών προγραμματισμένη εργοστασιακή συντήρηση – PDM: Programmed Depot Maintenance),
>8 αεροσκάφη Canadair CL-215 (τρία λιγότερα από την ονομαστική δύναμη). Λόγω του ατυχήματος της 25ης Ιουλίου, ο αριθμός των διαθεσίμων μειώθηκε κατά ένα, δηλαδή από οκτώ σε επτά.
Σήμερα, από το σύνολο των αεροσκαφών Canadair (6+7=13) θα πρέπει να αφαιρεθούν τα δύο αεροσκάφη (CL-415 και CL-215) που μετέβησαν στη SABENA Technics, οπότε τα διαθέσιμα αεροσκάφη μειώνονται σε 11. Στο ίδιο επίπεδο θα παραμείνει ο αριθμός των διαθέσιμων αεροσκαφών και το επόμενο δίμηνο, αφού με την επιστροφή των δύο αεροσκαφών που έχουν μεταβεί στη SABENA Technics για την ετήσια επιθεώρηση, θα αναχωρήσουν τα επόμενα δύο.
Τα μεγάλα ερωτήματα που μένουν αναπάντητα
Το ζήτημα της ανάθεσης συμβάσεων συντήρησης πυροσβεστικών αεροσκαφών τύπου Canadair CL-415 και Canadair CL-215 στη γαλλική εταιρία SABENA Technics, με τις εργασίες συντήρησης να λαμβάνουν χώρα στη Γαλλία, είχε αναδειχθεί πριν από μερικούς μήνες, όταν στις 3 Μαρτίου 2023 33 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ υπέβαλαν την υπ’ αριθμ. 2578 ερώτηση προς τους τότε υπουργούς Εθνικής Αμυνας και Οικονομικών, Νικόλαο Παναγιωτόπουλο και Χρήστο Σταϊκούρα.
Με την ερώτηση οι αρμόδιοι υπουργοί καλούνταν να απαντήσουν σε σειρά ερωτημάτων, τα σημαντικότερα εκ των οποίων παραμένουν και σήμερα αναπάντητα:
«Ποιο όργανο, για ποιον λόγο και με ποια διαδικασία αποφάσισε τη μεταφορά των Canadair στη Γαλλία για συντήρηση;
Με ποιες διαδικασίες του Νόμου των Δημοσίων Συμβάσεων επελέγη η συγκεκριμένη γαλλική εταιρία ως ανάδοχος;
Έγινε απευθείας ανάθεση;
Τι κόστος έχει αυτό για το Ελληνικό Δημόσιο;
Είναι σε γνώση του υπουργείου Εθνικής Αμυνας το ιστορικό εμπλοκής της αναδόχου σε σοβαρά περιστατικά σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις (2017 και 2009);»
Με βάση τον δικτυακό τόπο της Βουλής των Ελλήνων, στις 31 Μαρτίου 2023, δηλαδή τρεις ημέρες μετά την ανακοίνωση από τον Κυριάκο Μητσοτάκη της πρόωρης διενέργειας των εθνικών εκλογών στις 21 Μαΐου 2023, ο υπουργός Οικονομικών σε απάντηση της ερώτησης των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ υπέβαλε έγγραφο της υπό τον έλεγχο του Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ).
Σύμφωνα με το έγγραφο, που φέρει ημερομηνία 14 Μαρτίου 2023 και αριθμό πρωτοκόλλου 0130-2023-03-53, και το οποίο υπογράφεται από τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΕΑΒ Δημήτριο Παπακώστα, η ΕΑΒ «υποστηρίζει διαχρονικά το πρόγραμμα συντήρησης Πυροσβεστικών Α/Φ (CL-215, CL-415 και PZL), παρέχοντας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες εργοστασιακής συντήρησης, αλλά και τεχνικές υπηρεσίες on-site (επιτόπιας) υποστήριξης με την παρουσία πολυπληθούς κλιμακίου εξειδικευμένων τεχνικών στην 112ΠΜ (Πτέρυγα Μάχης), τόσο κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου όσο και όποτε άλλοτε ζητηθεί».
Αναφέρεται, επίσης, ότι «εντός της τρέχουσας περιόδου Χειμερινής Συντήρησης (ΧΣ) Πυροσβεστικών Α/Φ, η ΕΑΒ έχει ήδη ολοκληρώσει επιτυχώς τις εργασίες εργοστασιακής συντήρησης επί 1 Α/Φ CL-215 (S/N 1045) και 1 Α/Φ CL-415 (S/N 2054), τα οποία έχουν αποδοθεί στην ΠΑ» και ότι «επί του παρόντος εξελίσσονται εργασίες εργοστασιακής συντήρησης επί 4 Α/Φ CL-215 (S/N’s 1073, 1055, 1069 & 1110), τα οποία αναμένεται να αποδοθούν σταδιακά εντός του επόμενου τριμήνου». Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι το αεροσκάφος με αριθμό σειράς «1055» είναι αυτό που κατέπεσε στις 25 Ιουλίου στην Εύβοια.
Η αφωνία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας
Σε αντίθεση, όμως, με το υπουργείο Οικονομικών, που κινητοποιήθηκε άμεσα και απάντησε σε διάστημα μικρότερο των 30 ημερών, είναι εντυπωσιακή η αφωνία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Τόσο από τη διαδικτυακή πύλη του υπουργείου Εθνικής Αμυνας όσο και από την αντίστοιχη της Βουλής των Ελλήνων προκύπτει ότι η ερώτηση των 33 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε απαντήθηκε παρά το γεγονός ότι ο πρώην υπουργός Εθνικής Αμυνας Νικόλαος Παναγιωτόπουλος παρέδωσε στον υπηρεσιακό υπουργό Αλκιβιάδη Στεφανή στις 26 Μαΐου 2023.
