Στο τέλος ενός βασανιστικά μακρόσυρτου καλοκαιριού, στο οποίο η εικόνα που κυριάρχησε ήταν η αποκαλυπτική γύμνια του «καταρρέοντος επιτελικού κράτους», ελάχιστοι πολίτες αντιλήφθηκαν ότι στον ΣΥΡΙΖΑ διεξαγόταν υπό συνθήκες γενικής αδιαφορίας μια εσωκομματική προεκλογική μάχη για την ανάδειξη της επόμενης ηγεσίας του κόμματος.
- Του Γιώργου Χατζηδημητρίου
Τα ψέματα όμως, εδώ που φτάσαμε, τελείωσαν. Κι από αύριο, όταν κάθε κατεργάρης θα επιστρέψει στον πάγκο του, ο χρόνος αρχίζει να μετρά αντίστροφα μέχρι τη 10η Σεπτεμβρίου, οπότε τα κομματικά μέλη θα προσέλθουν στις κάλπες για να εκλέξουν τον/τη νέο/νέα αρχηγό. Το ερώτημα που προκαλεί δέος στην Κουμουνδούρου, όπως από την πρώτη ώρα γράψαμε, είναι πόσα από τα εγγεγραμμένα μέλη θα ξεπεράσουν την απροθυμία τους και θα προσέλθουν στα 500 περίπου εκλογικά τμήματα της επικράτειας για να προσφέρουν ισχυρή νομιμοποίηση σε μια διαδικασία η οποία, όπως καθολικά αναγνωρίζεται, όχι μόνο δεν κατάφερε να συσπειρώσει το κόμμα, αλλά, αντίθετα, απελευθέρωσε κεντρόφυγες δυνάμεις, εγκαθιστώντας μια ατμόσφαιρα μόνιμης δυσαρέσκειας.
Η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα από το προσκήνιο σκόρπισε απογοήτευση στις κατάκοπες κομματικές λεγεώνες, οι οποίες, μετά τη διπλή εκλογική συντριβή, διαπίστωσαν ότι πολλοί από αυτούς που υπόσχονται ανανέωση και ανασύνταξη στην πραγματικότητα ενδιαφέρονται κυρίως για την ανακατανομή ρόλων την επόμενη μέρα. Στο κλίμα αυτό, εκδηλώθηκε μεσούντος του θέρους ένα κύμα πολιτικού αναχωρητισμού από σημαντικά στελέχη, τα οποία, είτε δημόσια είτε χωρίς να το διατυμπανίζουν, κατέβηκαν από το «καραβάνι» -αγαπημένη έκφραση του Α. Τσίπρα-, βλέποντας ότι ο ανελέητος πόλεμος των εσωκομματικών φατριών είναι αδιέξοδος και καθηλώνει τον ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό περιθώριο ενός κόμματος διαμαρτυρίας.
Είναι αλήθεια ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των τεσσάρων υποψηφίων- Εφης Αχτσιόγλου, Νίκου Παππά, Στέφανου Τζουμάκα και Ευκλείδη Τσακαλώτου- ήταν απολύτως αξιοπρεπής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έλειψαν οι αιχμές για τις αιτίες που οδήγησαν το κόμμα να αναζητεί εναγωνίως σήμερα μια ελκυστική ταυτότητα, αναθερμαίνοντας τις ελπίδες των οπαδών. Απουσίαζαν όμως, όπως πολλοί παρατηρούν, τα πολιτικά χαρακτηριστικά και το σχέδιο για την επόμενη μέρα. «Πρόκειται για μάχη άνευ αρχών» διαπίστωσε, χωρίς να μασάει τα λόγια του, ο πρώην υπουργός Χρήστος Σπίρτζης, ο οποίος αποχώρησε από την Πολιτική Γραμματεία, βλέποντας ότι «δεν υπάρχει πολιτικό υπόβαθρο», πέρα από τον αδυσώπητο ανταγωνισμό για τη νομή της εσωκομματικής εξουσίας.
Κοινές απόψεις
Στο ίδιο έδαφος κινούνται και οι απόψεις στελεχών ειδικού βάρους, όπως οι Αντώνης Κοτσακάς, Χρήστος Λαμπρίδης, Γιάννης Μπουλέκος, Χάρης Τσιόκας και Διονύσης Τεμπονέρας, οι οποίοι κατέθεσαν τις προηγούμενες μέρες «κείμενο συμβολής για την επανίδρυση, επανεκκίνηση και δυναμική ανάπτυξη του ΣΥΡΙΖΑ». Το πρόβλημα, όπως υπογραμμίζουν, δεν είναι η διαχειριστική αναδιανομή ρόλων σε πρόσωπα και η διατήρηση των γραφειοκρατικών ισορροπιών, αλλά η επανίδρυση του κομματικού φορέα με τρόπο που να αφορά την κοινωνία.
«Χρειαζόμαστε» προσθέτουν «προγραμματικές θέσεις που θα έχουν “γωνίες” και δεν θα υπηρετούν όλους και κανέναν», και αυτή την ανανέωση καλείται να υπηρετήσει η νέα ηγεσία, παρουσιάζοντας όραμα, δεσμεύσεις, προτεραιότητες. Υπογραμμίζουν δε την ανάγκη σύνθεσης και υπέρβασης όλων των ιστορικών ρευμάτων της Αριστεράς, με ρεαλιστικές εναλλακτικές προτάσεις για το αύριο, στις οποίες θα περιλαμβάνονται απαραιτήτως ένα νέο παραγωγικό πρότυπο, που θα λαμβάνει υπόψη τις αναδυόμενες οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις, η αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων και η έγερση ενός νέου πατριωτισμού, με γνώμονα πάνω απ’ όλα το εθνικό συμφέρον και όχι την ανώφελη και υποτιμητική «παροχή υπηρεσιών» στους κατ’ όνομα συμμάχους.
Οι μέρες για το Διαρκές Συνέδριο της 2ας Σεπτεμβρίου (ονομάζεται «διαρκές» διότι θα συμμετάσχουν, χωρίς να χρειαστούν εσωκομματικές κάλπες, οι εκπρόσωποι που συμμετείχαν στο προηγούμενο), οπότε θα ανακηρυχθούν και επίσημα οι υποψηφιότητες, λιγοστεύουν.
Μέχρι την τελευταία ώρα, λοιπόν, κανείς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να ανακοινωθούν και νέες υποψηφιότητες, κάτι που ασφαλώς θα επηρεάσει τους υπάρχοντες συσχετισμούς και ενδέχεται να αλλάξει τη σειρά των φαβορί, μεταξύ των οποίων ελαφρύ προβάδισμα προς το παρόν δείχνει να διατηρεί η Εφη Αχτσιόγλου.
Ο αστάθμητος παράγοντας Πολάκης, οι φωνές στο εσωτερικό και ο παρατηρητής Τσίπρας
Οι εμπύρετοι οπαδοί του Π. Πολάκη καλούν τον εκλεκτό τους να αναλάβει σχετική πρωτοβουλία, ενώ ο ίδιος, δείχνοντας ότι προβληματίζεται ακόμα, δηλώνει υπαινικτικά ότι εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα. Στο διαδίκτυο, όπου του ζητούν επιτακτικά «να πιάσει το νυστέρι», ανέβασε ξανά την ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή που συνήλθε αμέσως μετά τις εκλογές, η οποία συνιστά, όπως έγραψε, «κορμό ενός πολιτικού σχεδίου», εξηγώντας ότι οι θερμόαιμοι οπαδοί του «τον έχουν βάλει σε σκέψεις»…
Η τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, που συνήλθε μετεκλογικά, φανέρωσε ότι στις γραμμές του κορυφαίου καθοδηγητικού οργάνου έχει διαμορφωθεί μια ισχυρή μειοψηφία στελεχών με κορμό που προέρχεται από τους συμμάχους (χοντρικά, ένας στους τρεις), οι οποίοι είχαν προτείνει να προηγηθεί έκτακτο συνέδριο, στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθούσε πρώτα να καταλάβει για ποιες αιτίες έχασε με τόσο εκκωφαντική διαφορά και, αφού θα κατέληγε σε νέες προγραμματικές θέσεις, λύνοντας τα οργανωτικά ζητήματα με πιο επινοητικούς τρόπους και ένα άλλο, ουσιαστικά νέο κόμμα, θα εξέλεγε τον αρχηγό που θα το υπηρετούσε. Τα εκφυλιστικά φαινόμενα του θέρους έδειξαν κατά πολλούς ότι «ίσως και να είχαν δίκιο». Από τον φόβο «μη μείνει ακέφαλος, ο ΣΥΡΙΖΑ κινδυνεύει να μείνει ασώματος» σχολίασε χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Δουρής, πρώην γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Ικαρίας και της Κ.Ε. Στο συνέδριο, εξάλλου, είναι πιθανό η ομάδα αυτή των στελεχών να προτείνει τη δημιουργία θέσης γραμματέα, για την οποία, κατά πληροφορίες, θα υποδείξει τον Διονύση Τεμπονέρα. Ο/η νέος/α πρόεδρος θα είναι και υποψήφιος πρωθυπουργός, εξηγεί ο Χ. Τσιόκας. Το νέο, σύνθετο περιβάλλον επιβάλλει την ύπαρξη ισχυρού γραμματέα, εκλεγμένου με ευρεία νομιμοποιητική βάση, για να αναλάβει την ουσιαστική επανίδρυση του κόμματος. Θα υποχωρήσει έτσι η λογική των εσωκομματικών ισορροπιών με τη σημερινή μορφή των τάσεων, που καθηλώνουν σε «εξουσιοδοτικές» γραφειοκρατίες, και θα ανοίξει ο δρόμος του κόμματος των ενεργών μελών.
Και ο ρόλος του Τσίπρα σε όλα αυτά; «Παρακολουθεί, χωρίς να επηρεάζει» λένε όσοι γνωρίζουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ευθύνες. Αρκετοί του καταλογίζουν ότι δεν καθάρισε, όπως υποσχόταν, το τοπίο, με συνέπεια να εκδηλώνονται σήμερα σε κοινή θέα τα παρακμιακά φαινόμενα που ενδέχεται να προκαλέσουν νέα υποχώρηση, ανοίγοντας διάπλατα τον δρόμο για τη δημιουργία νέου κόμματος στον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Εφη Αχτσιόγλου: Στόχος οι δομές, οι κανόνες και η γνώση
Δηλώνει «παιδί της Αριστεράς και άνθρωπος της ευθύνης» η Eφη Αχτσιόγλου, και σημειώνει ότι τους πολίτες «δεν τους απασχολεί ένας εσωτερικός πόλεμος για έννοιες που περιφέρονται στον δημόσιο διάλογο ως αδειανά πουκάμισα. Οι λέξεις-κλειδιά για την ίδια είναι τρεις: «δομές», «κανόνες», γνώση».
Οπως εξηγεί, «χρειαζόμαστε ένα κόμμα των δομών και όχι των προσώπων. Με σαφές οργανόγραμμα, που θα ξέρουμε ποιος κάνει τι και με ποια ιδιότητα. Ποιος έχει λόγο, πού, ποιος ευθύνεται για τι, όχι με βάση τις φιλίες του και τις προσβάσεις του, αλλά με βάση τον ρόλο που του έχουμε συλλογικά αναθέσει και για τον οποίο θα κρίνεται».
Δεύτερον, προσθέτει, «ένα κόμμα με κανόνες, που θα ισχύουν για όλες και όλους, από την πρόεδρο μέχρι το πιο νέο μέλος της μικρότερης οργάνωσης. Κανόνες που θα λειτουργούν και κατασταλτικά, όπου χρειάζεται, αλλά κυρίως θα προάγουν τις αξίες μας και τη συλλογικότερη λειτουργία μας».
Τρίτον, ένα κόμμα με γνώση. «Θεωρώ ότι, όσο λάθος είναι να υποκαταστήσουν οι “ειδικοί” τη δημοκρατική διαδικασία, άλλο τόσο λανθασμένη είναι και η γνώμη που εκφέρεται χωρίς μελέτη και τεκμηρίωση».
Υπογραμμίζει, τέλος, ότι «ο πλουραλισμός, που επιτρέπει την έκφραση διαφορετικών απόψεων και την ύπαρξη διακριτών ιδεολογικών και πολιτικών ρευμάτων και τάσεων, συνιστά πολιτική μας κληρονομιά που δεν πρέπει να απεμπολήσουμε, αλλά με τους όρους που εισαγωγικά προανέφερα».
Νίκος Παππάς: Επιμένει στη χαμένο στοίχημα της διεύρυνσης
Ο Νίκος Παππάς επιμένει στο χαμένο, προσωρινά, στοίχημα της διεύρυνσης. «Το όραμά μας» εξηγεί «αφορά το αύριο της δημοκρατικής παράταξης, η οποία εκτείνεται από την Αριστερά ως το Κέντρο, όπως έχουμε συμφωνήσει ομόφωνα στη διακήρυξή μας. Αυτή η παράταξη μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις τη νίκη στις επόμενες εκλογές επί της Ν.Δ. του κ. Μητσοτάκη».
«Είμαστε το σπίτι κάθε προοδευτικού πολίτη. Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να αποστούμε από αυτή την προτεραιότητα, ούτε να αρκεστούμε σε μερικότητες, να κάνουμε πισωγύρισμα στο ασφαλές λιμάνι της ριζοσπαστικής Αριστεράς, λέγοντας ότι μας αφορά μόνο μία παράδοση του αριστερού και προοδευτικού κινήματος στην Ελλάδα. Στόχος μας είναι να καταστούμε κόμμα των μελών, όπως ακριβώς έχουμε συμφωνήσει αλλά δεν έχουμε υλοποιήσει. Ενα κόμμα, μία παράταξη όπου οι αποφάσεις των μελών υλοποιούνται από τις δομές και όπου οι δομές δεν υπάρχουν για να καταστέλλουν ή να λειτουργούν ως άβατα.
Στις εκλογές προσήλθαμε με μια ημιθανή πρόταση διακυβέρνησης, από τη στιγμή που την απέρριψαν ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ25, που ξόδεψαν έτσι την ευκαιρία της απλής αναλογικής.
Στη μάχη προσήλθαμε με ένα ακόμα αρνητικό χαρακτηριστικό. Με την εικόνα του καλού διαπραγματευτή, που γεννά μνήμες αγωνίας και διαπραγμάτευσης. Κεντρώοι, κεντροαριστεροί, μετριοπαθείς πολίτες και νεολαία περίμεναν από εμάς, δεδομένων και των δύσκολων συνθηκών, να δώσουμε προοπτική, κάτι που δεν πράξαμε».
Στέφανος Τζουμάκας: Επιτακτική η αλλαγή πορείας του κινήματος
Υποστηρίζουν πολλοί ότι ο Στέφανος Τζουμάκας είναι η πλέον «πολιτική» υποψηφιότητα. Στόχος του, να περάσει στον δεύτερο γύρο, όπου όλα θα είναι ανοιχτά. Τα κριτήρια συμμετοχής του ήταν αμιγώς πολιτικά, δηλώνει, προσθέτοντας αιχμηρά: «Αυτονομία της πολιτικής έναντι της διαπλοκής, ανασύνταξη του ΣΥΡΙΖΑ στη λογική του πολιτικού κόμματος πλειοψηφίας. Να θέσουμε ένα τέλος στην υποκατάσταση της πολιτικής με οργανωτικά μέτρα. Σχέδιο και θέσεις που αποβλέπουν σε λύσεις στη χώρα και την ελληνική κοινωνία, και δευτερευόντως στη λογική της φθοράς του αντιπάλου».
Τονίζει την ανάγκη «στον ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξουμε πορεία. Κόμματα χωρίς λαό είναι απλά οργανωτικά σχήματα διαμαρτυρίας. Φυσικά και διεκδικώ τη νίκη. Χρειαζόμαστε επαναπροσδιορισμό, ανασύνταξη και πλειοψηφική πολιτική. Πρώτο θέμα είναι τι επιλέγουμε εμείς. Ο ΣΥΡΙΖΑ χειραφετεί, καθοδηγεί. Δεν απειλεί. Παίρνει θέση. Οι δυνάμεις του συμπορεύονται ισότιμα. Μπορώ να αναλάβω την ευθύνη. Με γνώση, εμπειρία και εντιμότητα για τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ στη συγκρότηση μιας στρατηγικής νίκης και την ανασύνταξη του προοδευτικού κινήματος. Με στόχο την υλοποίηση της πολιτικής μας υπέρ της χώρας και του ελληνικού λαού».
Σχολιάζει ακόμα: «Το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, πρωτίστως, είναι πολιτικό. Οι πλειοψηφικές επιλογές θα καθορίζουν την πορεία μας με διορθωτική πορεία και ανασύνταξη. Συγκρότηση με όρους πολιτικού κόμματος και όχι μηχανισμό συσπειρώσεων. Διεκδικώ τη νίκη γιατί πρέπει να αλλάξουμε πορεία. Οι αλλαγές δεν γίνονται με ποστ, δηλώσεις και περιγραφές».
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Βασικό του σύνθημα, η συλλογική ηγεσία
Βασικό σύνθημα του Ευκλείδη Τσακαλώτου είναι η «συλλογική ηγεσία, η οποία θα μεριμνά έτσι ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να ριζώσει παντού και πραγματικά», αλλά και ο «μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός, ώστε να αποκτήσει μια αξιόπιστη πρόταση διακυβέρνησης».
Πολιτικά, σημειώνει, «ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει προγραμματικό λόγο χωρίς οι απαντήσεις του να αρέσουν σε όλους. Το πρόγραμμα θα προκύπτει από τις ανάγκες των ανθρώπων που θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε. Αντιπολιτευτικά, ο ΣΥΡΙΖΑ θα κάνει ρεαλιστική, προταγματική και δομική αντιπολίτευση. Δομική αντιπολίτευση με την έννοια ότι η Αριστερά αντιπαρατίθεται στη Δεξιά ισότιμα και στιβαρά στα μεγάλα ζητήματα. Θα αντιπολιτευτούμε με συγκεκριμένες εναλλακτικές προτάσεις. Θα παρακινούμε την κοινωνία να μας βοηθά στη συγκρότηση αυτών μας των προτάσεων. Και, τέλος, θα έχουμε πρόνοια έτσι ώστε όλα όσα λέμε να είναι εφαρμόσιμα και προσδιορισμένα χρονικά».
Για τη διεύρυνση αναφέρει ότι «μολονότι οι αριθμοί των ατόμων που προσήλθαν για την εκλογή του Αλέξη ήταν εντυπωσιακοί, το πρόβλημα ήταν ότι πολλοί δεν εντάχθηκαν στην καθημερινή πολιτική δουλειά των οργανώσεών μας. Ενδεχομένως να δώσαμε και λάθος μήνυμα, ότι δηλαδή η πολιτική συμμετοχή αρχίζει και τελειώνει στην κάλπη». Εκτιμά, δε, ότι «οι αιτίες της ήττας είναι πολυπαραγοντικές. Το να απομονώνουμε, για παράδειγμα, τις κακοφωνίες στελεχών μας ή τις αστοχίες τις εκλογικής καμπάνιας είναι άδικο». «Κλειδί», προκειμένου να εμπεδωθεί πολιτική ομοφωνία σε ένα πλουραλιστικό κόμμα όπως είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, θεωρεί ότι είναι ο σεβασμός.
