Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με το οποίο, υποτίθεται, ενσωματώνεται η Κοινοτική Οδηγία 2019/1152 για «διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας» προκάλεσε σοβαρές ενστάσεις στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης.
Παρά τα όσα υποστηρίζει δημόσια ο υπουργός Αδωνις Γεωργιάδης, εργαζόμενοι και συνδικάτα δεν συμμερίζονται την άποψή του, ότι το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει μόνο φιλεργατικές διατάξεις και αυτό καταδεικνύεται από τα εκατοντάδες σχόλια και παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν. Τις περισσότερες παρατηρήσεις συγκεντρώνουν οι διατάξεις που ουδεμία σχέση έχουν με το γράμμα και το πνεύμα της εν λόγω οδηγίας, όπως είναι το πλαίσιο για τη δοκιμαστική περίοδο, η εργασία 13 ωρών ημερησίως και η νομιμοποίηση των συμβάσεων κατά παραγγελία.
Ενώ το Υπουργείο Εργασίας υποστηρίζει ότι με το άρθρο 4 του νομοσχεδίου επέρχονται σημαντικές βελτιώσεις στο πλαίσιο για τη δοκιμαστική περίοδο, η ενδελεχής εξέταση της διάταξης έδειξε το αντίθετο. Ναι, μεν, τίθεται ως ανώτατο όριο για τη δοκιμή της εργασιακής συνεργασίας και σχέσης το 6μηνο, αντί για 12μηνο που ισχύει σήμερα, αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης έπειτα από τους έξι μήνες.
Ακόμα χειρότερα, όπως επισημάνθηκε στη διαβούλευση, ο νομοθέτης δίνει το δικαίωμα στον εργοδότη για 6μηνες συμβάσεις ορισμένου χρόνου να απαλλαγεί από τον εργαζόμενο ακόμα και εντός του 6μηνου, επικαλούμενος απλά τη δοκιμαστική περίοδο, χωρίς να υποχρεούται να δηλώσει σπουδαίο λόγο απόλυσης, όπως ισχύει σήμερα. Με απλά λόγια, όποιος απολύεται πριν από τους 12 μήνες (όπως και σήμερα) δεν έχει θεμελιωμένο δικαίωμα σε αποζημίωση απόλυσης, ενώ αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι προ Μνημονίων η δοκιμαστική περίοδος διαρκούσε δύο μήνες!
Σε όλο τον δυτικό κόσμο, μία δεκαετία τώρα πια, η κυρίαρχη τάση είναι αυτή της μείωσης των ωρών και ημερών εργασίας με τις ίδιες αποδοχές.
Στην Ελλάδα η κυβέρνηση κινείται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση: Με δεδομένο ότι ο πληθωρισμός έχει οδηγήσει σε απόγνωση εκατομμύρια εργαζομένους, αντί ο στόχος να είναι η ουσιαστική αύξηση των αμοιβών, οι κύριοι Μητσοτάκης και Γεωργιάδης προωθούν ως «δικαίωμα» την εργασία 13 ωρών ημερησίως και, μάλιστα, χωρίς ο εργαζόμενος να δικαιούται των προσαυξήσεων που απορρέουν από αυτή.
Οπως σημειώνει το Υπουργείο Εργασίας, θεσπίζεται πρώτη φορά το δικαίωμα σε κάποιον να έχει μία δουλειά πλήρους απασχόλησης (8ωρο) και μία δεύτερη μερικής απασχόλησης έως πέντε ώρες ημερησίως, με τον όρο να μην παραβιάζεται το ανώτατο όριο των 48 ωρών (στον οποίο περιλαμβάνεται ο χρόνος υπερεργασίας και υπερωρίας) ως μέσος όρος στους τέσσερις μήνες περιόδου αναφοράς.
Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η διάταξη αφήνει… ορθάνοιχτο παράθυρο για την καταχρηστική πρακτική εργοδοτών, που θα μπορούν να «διατάζουν» έναν εργαζόμενο να δουλεύει 13 ώρες χωρίς υπερωρίες, απλά μέσω δύο ΑΦΜ της ίδιας εταιρίας.
Επιπλέον, η ρύθμιση έρχεται σε αντίθεση και με την υφιστάμενη νομοθεσία. Εστω εργαζόμενος που απασχολείται σε έναν εργοδότη Δευτέρα έως Παρασκευή 9.00 έως 17.00 και παράλληλα σε δεύτερο εργοδότη 18.00 έως 22.00, για να τηρείται η 11ωρη ανάπαυση από τις 22.00 έως τις 9.00 της επόμενης ημέρας και να υπάρχει εύλογο διάστημα μετακίνησης από τον έναν εργοδότη στον δεύτερο. Συνεπώς, ο συνολικός ημερήσιος χρόνος απασχόλησης στους δύο εργοδότες είναι 12 ώρες (8+40) και ο συνολικός εβδομαδιαίος χρόνος απασχόλησης 60 ώρες (12×5). Αν ο εργαζόμενος απασχοληθεί στους δύο εργοδότες με τα παραπάνω ωράρια για διάστημα τεσσάρων διαδοχικών μηνών, υπάρχει παράβαση του άρθρου 167, που ορίζει ότι ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των εργαζομένων δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών.
Εξάλλου, όπως επισημαίνεται στη διαβούλευση από πολίτες αλλά και επιστημονικούς φορείς, όπως η Ενωση Γιατρών Ηρακλείου ΕΣΥ, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η εργασία 13 ωρων την ημέρα, πολλώ δε μάλλον, αν συνυπολογιστεί ο χρόνος που απαιτείται για να μεταβεί κάποιος στους χώρους δουλειάς, θα οδηγήσει σε ακραία εξουθένωση των εργαζομένων και, μοιραία, σε σημαντική αύξηση των εργατικών ατυχημάτων.
Συμβάσεις κατά παραγγελία – Στο καλάθι των αχρήστων η Κοινοτική Οδηγία
Σε αντίθεση με όσα προβλέπει η Κοινοτική Οδηγία, η κυβέρνηση φέρνει πρώτη φορά στη χώρα τις συμβάσεις κατά παραγγελία, μορφή απασχόλησης που αποτελεί τον ορισμό της ευελιξίας. Συγκεκριμένα, η Οδηγία βάζει κανόνες για όσες χώρες τις εφαρμόζουν, χωρίς να «διατάζει» τις υπόλοιπες να τις νομιμοποιήσουν, και αυτό από μόνο του αποτελεί μία τεράστια απάτη του κ. Γεωργιάδη σε βάρος των εργαζομένων. Το υπουργείο Εργασίας υποστηρίζει πως δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να βάζει ασφαλιστικές δικλίδες, όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Οπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, με το άρθρο 10 ο εργαζόμενος δεν θα μπορεί να προγραμματίσει τη ζωή του, αφού θα είναι όμηρος σε μία νέα εργασιακή σχέση, χωρίς να ξέρει ούτε αν και πότε θα χρειαστεί να δουλέψει, ούτε αν, πότε και πόσο ελεύθερο χρόνο θα έχει. Δεν θα υπάρχει σταθερό ωράριο, σταθερή δουλειά, σταθερός μισθός. Τον «ανενεργό» χρόνο, οπότε ο εργαζόμενος θα είναι on call, χωρίς να χρειαστεί να δουλέψει, δεν θα τον πληρώνεται. Η αμοιβή του θα είναι ανάλογη με τις ώρες που απασχολείται, χωρίς να κατοχυρώνει δικαίωμα σε άδεια.
Εν ολίγοις, προβλέπεται η δημιουργία μιας δεξαμενής προσωπικού, με ασταθές ωράριο εργασίας (ο εργοδότης καλεί τον εργαζόμενο για δουλειά όποτε τον χρειάζεται), χωρίς σύνδεση με τις παροχές ανεργίας (καθώς η σύμβαση εργασίας θεωρείται ενεργή ακόμα και αν δεν δουλέψει), ενώ δεν προβλέπεται η κατάθεση του Ε3 για κάθε εργαζόμενο πριν από την ανάληψη εργασίας από τον εργοδότη, όπως σήμερα, με αποτέλεσμα την ουσιαστική κατάργηση της υποχρέωσης προαναγγελίας των όρων εργασίας. Οπως και όποτε θέλει λοιπόν ο εργοδότης, με ακαθόριστες μορφές εργασίας, νομιμοποιείται και αξιώνει από τον εργαζόμενο την απασχόλησή του, αποστέλλοντας απλώς ένα sms.
Αυτό που ισχύει σήμερα είναι η υποχρέωση του εργοδότη να προηγείται της ανάληψης εργασίας η δήλωση μέσω του Εντύπου 3 (Ε3) στο σύστημα «Εργάνη». Καταργώντας αυτήν την υποχρέωση, δεν θα μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε έλεγχος.
Εξάλλου, όπως υπογραμμίζουν και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Επισιτισμού Τουρισμού (ΠΟΕΕΤ): «Η περίφημη πλέον Κοινοτική Οδηγία για τις “συμβάσεις κατά παραγγελία” ή “μηδενικών ωρών”, όσον αφορά τον κλάδο μας, στην ουσία καταργεί τις συμβάσεις μιας ημέρας (εξτρατζήδες), προς το χειρότερο βέβαια, καθώς δεν αποσαφηνίζεται πότε ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να αναγγείλει στο Π.Σ. Εργάνη την έναρξη εργασίας, αφήνοντας παράθυρο για δήλωση αυτής έως και μία ημέρα μετά την πραγματοποίηση της εργασίας, που σε συνδυασμό με την έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών, θα εκτοξεύσει τη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία στην εστίαση, που είναι ήδη “πρωταθλητής κλάδος” στη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία. Επίσης, θα μπορεί ο εργαζόμενος να υπογράφει σύμβαση αορίστου χρόνου με όρους κατά παραγγελίας σύμβασης, χωρίς να καθορίζεται τι θα συμβεί, αν υπάρχουν εκδηλώσεις (εργαζόμενοι σε catering) ή επιχειρηματική δραστηριότητα που να δικαιολογεί μόνιμη εργασία. Πώς θα είναι κάποιος εργαζόμενος με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου, χωρίς εισόδημα και χωρίς ασφάλιση»;
Ποιο πενθήμερο; Στη δουλειά και την έκτη ημέρα της εβδομάδας!
Αντιδράσεις προκαλεί και η διάταξη που προβλέπει το δικαίωμα στον εργοδότη στις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας στις οποίες εφαρμόζεται πενθήμερο και για υπαλλήλους που απασχολούνται με το σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, μονομερώς και άνευ οποιασδήποτε συναίνεσης του εργαζομένου ή άλλης προϋπόθεσης, να υποχρεώσει τον τελευταίο να εργάζεται επί εξαήμερο.
Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με τη ρύθμιση λύνεται το πρόβλημα που έχει ανακύψει κατά την οργάνωση του προγράμματος με τις εναλλασσόμενες βάρδιες σε επιχειρήσεις που είτε λειτουργούν 24/7 συνεχώς είτε έχουν 24ωρη λειτουργία πέντε ή έξι ημέρες την εβδομάδα, και εφαρμόζουν πενθήμερο σύστημα εργασίας για τους εργαζομένους, μια και οι επιχειρήσεις συνεχούς πυράς αδυνατούν, από τη μια, να βρουν νέο εξειδικευμένο προσωπικό και ταυτόχρονα η απαγόρευση της έκτης ημέρας για αυτές τις περιπτώσεις «προσβάλλει σημαντικά την παραγωγικότητα, μια και αδυνατούν να οργανωθούν σωστά οι εναλλασσόμενες βάρδιες, οδηγώντας έτσι πλήθος εργαζομένων στη μαύρη και αδήλωτη εργασία».
Ετσι θα καθίσταται πλέον επιτρεπτή η απασχόληση κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας, με:
- υποχρεωτική προδήλωσή της στο Π.Σ. «Εργάνη ΙΙ» σε κάθε περίπτωση
- δήλωση και απόδειξη ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας του αιφνίδιου και εξαιρετικού φόρτου εργασίας για τις επιχειρήσεις μη συνεχούς λειτουργίας
- μη δυνατότητα υπέρβασης των οχτώ ωρών ημερησίως, με απαγόρευση υπερεργασίας και υπερωρίας
- ημερομίσθιο για την έκτη ημέρα απασχόλησης προσαυξημένο κατά 40%
Εκπρόσωποι συνδικαλιστικών οργανώσεων σημειώνουν ότι πρόκειται ουσιαστικά για κατάργηση του πενθημέρου, με μόνο «αντιστάθμισμα» για τον εργαζόμενο την καταβολή πρόσθετης αμοιβής (1+40% στο ημερομίσθιο). Η κατάργηση του πενθημέρου θα ισχύει και για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, με μόνη διαφοροποίηση την -κατά την κρίση του εργοδότη- ύπαρξη «αυξημένου φόρτου εργασίας». Η γενικότητα και αοριστία της έννοιας «αυξημένος φόρτος εργασίας» καθιστά αδύνατο τον εκ των προτέρων έλεγχο από τον εργαζόμενο -ο οποίος δεν θα μπορεί να αρνηθεί την παροχή της εργασίας- αλλά και δυσχερέστατο τον μετέπειτα έλεγχο για την ύπαρξη του «αυξημένου φόρτου», ουσιαστικά αφήνοντας στους εργοδότες τεράστιες δυνατότητες κατάχρησης του δικαιώματός τους.
Στον αντίποδα, το γεγονός ότι από τη ρύθμιση εξαιρούνται οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις προκαλεί την εύλογη αντίδραση της ΠΟΕΕΤ, που υπογραμμίζει: «Ειλικρινά, δεν καταλαβαίνουμε για ποιον λόγο εξαιρούνται οι εργαζόμενοι του κλάδου μας. Τα ξενοδοχεία δεν λειτουργούν επί επτά (7) ημέρες την εβδομάδα και είκοσι τέσσερις (24) ώρες την ημέρα (συνεχής λειτουργία), καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου; Για ποιο λόγο η προσαύξηση του 40% δεν έχει πεδίο εφαρμογής στους ξενοδοχοϋπάλληλους, που παραμένουν να πληρώνονται την 6η ημέρα με χαμηλότερες αποδοχές; Το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για την εστίαση, καθώς η συντριπτική πλέον πλειονότητα των επιχειρήσεων δουλεύει εφτά ημέρες την εβδομάδα! Απαιτούμε, λοιπόν, η προσαύξηση του 40% κατά την έκτη ημέρα απασχόλησης να αποδίδεται και στους εργαζομένους του κλάδου μας και να μην υπάρχει η εξαίρεση της παραγράφου 4, του άρθρου 25».
