Την επομένη της υπογραφής της Διακήρυξης των Αθηνών μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν με κάλεσε στο τηλέφωνο κορυφαίο ιστορικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας για να ανταλλάξουμε απόψεις σχετικά με το περιεχόμενό της. Είχα μόλις προσγειωθεί στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρουπόλεως όπου μετέβην για την παρουσίαση του βιβλίου μου με τον Κώστα Καραμανλή.
Η εφημερίδα μας ήταν η μόνη που την επαύριον της υπογραφής αυτού του γκρίζου αμφιλεγόμενου κειμένου τόλμησε να κυκλοφορήσει με τον τίτλο «Σύμφωνο εγκατάλειψης εθνικών θέσεων» και αυτό προκάλεσε προβληματισμό, δυσφορία, ίσως και ενόχληση σε ορισμένους κυβερνητικούς κύκλους για τη… βιασύνη μας να αποδομήσουμε το ιστορικό αυτό κείμενο.
Το κορυφαίο αυτό ιστορικό στέλεχος, την άποψη του οποίου ακούω πάντοτε με προσοχή και σέβομαι, μολονότι πολλές φορές διαφωνούμε -αλλά έχουν κατακτήσει το δικαίωμα να συζητάμε με εντιμότητα τις διαφωνίες μας-, με κάλεσε να αναλογιστώ εάν η ανάλυση της διακήρυξης που κάναμε ήταν πιθανώς βεβιασμένη και άστοχη. Ακουσα με προσοχή το σκεπτικό το οποίο μου ανέπτυξε και σε κάποια σημεία του είχε λογική βάση. Αλλά επέμεινα.
Αφού διερωτήθηκα γιατί δεν μπήκαν κάμερες στο γραφείο του πρωθυπουργού για να καταγράψουν αυτή την ιστορική στιγμή της Διακήρυξης των Αθηνών και το Μαξίμου περιορίστηκε σε απλή διανομή φωτογραφιών (όλα έχουν τη σημασία τους στη διπλωματία), ζήτησα πειστικές απαντήσεις σε απορίες μου για ορισμένες παραγράφους της διακήρυξης, ειδικά αυτές που μας καλούσαν να απέχουμε από ενέργειες και πρωτοβουλίες μονομερείς.
Κάτι που επανέλαβε και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης στην πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον Προϋπολογισμό. Επειδή το θέμα ήταν σύνθετο, συνεννοηθήκαμε να συναντηθούμε μετά τις εορτές στο γραφείο του κορυφαίου μητσοτακικού στελέχους για να ανταλλάξουμε επιχειρήματα. Το μόνο το οποίο περιορίστηκα να επισημάνω σε αυτή την προσωπικότητα του δημόσιου βίου που αδικήθηκε από την Ιστορία ήταν το εξής:
«Αν εγώ κάνω λάθος, το κόστος για την πατρίδα είναι μηδέν. Πόσο μάλλον όταν η κυβέρνηση έχει σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, μαζί της. Αν κάνει όμως λάθος στην εκτίμησή του ο πρωθυπουργός, το κόστος θα το πληρώσουμε όλοι μαζί. Αργά ή γρήγορα». Ηταν Σάββατο.
Την Κυριακή το πρωί ο Κώστας Καραμανλής, μιλώντας για το βιβλίο μου, σε σύντομη παρέμβασή του προειδοποίησε ανήσυχος για τις «γκρίζες» ρυθμίσεις της Διακήρυξης των Αθηνών που οδηγούν σε συνδιαχείριση η διχοτόμηση του Αιγαίου. Θέσεις που εξαφανίστηκαν από τα περισσότερα δελτία ειδήσεων, πλην εξαιρέσεων, κατόπιν επίμονων ενεργειών της κυβέρνησης.
Οι εξελίξεις τελικώς «έτρεξαν» πιο γρήγορα από το αναμενόμενο και αυτό μας αιφνιδίασε. Η ελεγχόμενη από την Αγκυρα κυβέρνηση της Λιβύης έκλεισε χθες τον κόλπο της Σύρτης, χάραξε γραμμές βάσεως για χωρικά ύδατα 12 μιλίων και συνορεύουσας ζώνης 24 μιλίων από εκεί. Στην πραγματικότητα, αμφισβητεί το δικαίωμα της Ελλάδος να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια νότια της Κρήτης. Διπλωματική κίνηση αριστοτεχνική.
Διότι, ενώ κατά βάθος πρόκειται για μία μονομερή παρασκηνιακή πρωτοβουλία της Αγκυρας που υπονομεύει τη διευθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με την Ελλάδα (εξυπηρετώντας αποκλειστικά τα δικά της συμφέροντα στη Μεσόγειο), στην πράξη ανέλαβε να την πραγματοποιήσει τρίτο μέρος που δεν δεσμεύεται από τη Διακήρυξη των Αθηνών. Η Λιβύη!
Δηλαδή, εδώ τι έχουμε; Η Ελλάδα διατηρεί τις νομικές τις θέσεις για το Δίκαιο της Θάλασσας και τα 12 μίλια, αλλά μέχρι την υπογραφή του συνυποσχετικού έχει δεσμευτεί να μην ασκήσει το δικαίωμά της για επέκταση μονομερώς επειδή κατά την Αγκυρα είναι αιτία πολέμου και υπονομεύει τη Διακήρυξη των Αθηνών. Ενώ η Αγκυρα, από την άλλη, υπονομεύει τη διακήρυξη μέσω τρίτων κρατών, χωρίς η ίδια να μπορεί να κατηγορηθεί για το παραμικρό. Ατιμώρητα.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει διπλωματικές σχέσεις με τη φιλοτουρκική κυβέρνηση της Λιβύης! Την έχει αναγνωρίσει! Κάπως έτσι θα φτάσουμε μέχρι τον Ιούνιο ενδεχομένως σε σημείο να υπογράψουμε συνυποσχετικό για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας σε ένα περιβάλλον απολύτως υπονομευμένο από το τουρκολιβυκό μνημόνιο που έχει καταχωριστεί στον ΟΗΕ και από την επέκταση των χωρικών υδάτων της Λιβύης στα 12 μίλια, που και αυτή από χθες έχει καταχωριστεί στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Στα αποθετήρια των χαρτών. Καθώς ο ΟΗΕ είναι ο θεματοφύλακας της σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Μιλάμε λοιπόν για ένα υπονομευμένο νομικό περιβάλλον στον δρόμο για το Αμβούργο ή τη Χάγη.
Εφτασε η ώρα της αλήθειας, λοιπόν! Να δούμε, για να θυμηθώ και τη συνομιλία με το κορυφαίο στέλεχος, «ποιου το λάθος είναι δωρεάν και ποιου το λάθος έχει κόστος».
Αν η κυβέρνηση έχει δίκιο ότι η Διακήρυξη των Αθηνών δεν τη δεσμεύει να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, τότε ιδού η Ρόδος. Ο πρωθυπουργός πρέπει να σπεύσει να συνεννοηθεί με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Σίσι και μονομερώς να επεκτείνει τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια νοτίως της Κρήτης.
Και βεβαίως να φροντίσει, λεπτομέρεια με πολύ σημαντική σημασία, να διατηρήσει αλώβητη τη νομική ομάδα ξένων ειδικών που διαχειρίζεται στο υπουργείο Εξωτερικών τα μεγάλα αυτά θέματα. Διότι ο Αγγλος χαρτογράφος που κληρονόμησε ο Νίκος Δένδιας από τον Νίκο Κοτζιά παραμένει και αποτελεί εθνικό asset, αλλά ο άλλος ειδικός του Διεθνούς Δικαίου, ο Γάλλος, ξενοκοιτάει προς την Αγκυρα και δεν είναι διόλου απίθανο να μετεγγραφεί προς τα εκεί. Πιο γρήγορα απ’ όσο ήρθε ο Φατίχ Τερίμ στον Παναθηναϊκό. (Εκτός αν πάει αλλού δανεικός.)
Ηρθε η ώρα της αλήθειας, λοιπόν. Ή επεκτείνουμε τώρα τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με την Αίγυπτο όπου έχουμε εγκυρότατο τίτλο κυριαρχίας ή θα οδηγηθούμε στη διεθνή Δικαιοσύνη πληγωμένοι, τσαλακωμένοι, σφαγμένοι και με ασθενείς νομικές θέσεις. Η ευθύνη της κυβέρνησης είναι ιστορική. Είμαι βέβαιος ότι ο πρωθυπουργός το καταλαβαίνει. Θα χαρώ πολύ να μας/με διαψεύσει και να προχωρήσει στη συνεννόηση για τα χωρικά ύδατα και την οριοθέτηση με την Αίγυπτο, σκίζοντας έτσι στην πράξη τη Διακήρυξη των Αθηνών και τις ανόητες δεσμεύσεις που αναλάβαμε με αυτήν. Αν το κάνει, είμαστε εντάξει και θα του το αναγνωρίσουμε δημοσίως. Αν δεν το κάνει, θα κάνουμε δεύτερες σκέψεις. Για το Καστελόριζο. Δυστυχώς.
