Οι προσεγγίσεις για την παρέμβαση Σαμαρά στο συνέδριο, οι σκληρές φράσεις και οι αιχμές σε μια κρίσιμη συγκυρία με την Τουρκία
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Από την ομιλία του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στο συνέδριο της Ν.Δ. έλειπε κάθε αναφορά στην υπόθεση Novartis. Μια απλή σύγκριση με τις παρεμβάσεις του στα προηγούμενα συνέδρια της παράταξης αρκεί για να πειστεί οιοσδήποτε πως έχει σημασία η παράλειψις. Τα περί «μέχρι τέλους», «κουκουλοφόρων μαρτύρων» που θα αποκαλύψουν την αλήθεια στη Βουλή, «συμμορίας» κ.λπ. δεν επαναλήφθηκαν. Δεν ειπώθηκε λέξη. Κατανοητό γιατί. Αρκεί να παρακολουθεί κανείς στοιχειωδώς τις εργασίες της Προανακριτικής Επιτροπής της Βουλής! Από την ομιλία του πρώην πρωθυπουργού ξεχωρίζουμε επίσης την αναφορά του στην ανάγκη να «αποδεσμευτούμε» από τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Εάν είναι ακριβές ότι η υποψηφιότητά του για την αντιπροεδρία της Κομισιόν προσέκρουσε στις αντιρρήσεις Μέρκελ λόγω της απροθυμίας του να συζητήσει το Σκοπιανό κατά την πρωθυπουργία του, η φράση «να αποδεσμευτούμε» ισοδυναμεί περίπου με την απόσυρση του ενδιαφέροντος Σαμαρά για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Πώς να γίνεις αρχηγός του κράτους, όταν αμφισβητείς έγκυρη διεθνή συμφωνία που δεσμεύει τη χώρα σου, ασχέτως αν είναι πράγματι επιζήμια; Ετσι ανοίγεις τον ασκό του Αιόλου για την αμφισβήτηση και άλλων διεθνών συνθηκών, όπως η Λωζάννη. Το ξέρει, νομίζω, αυτό ο Αντώνης Σαμαράς και συνειδητά είπε ό,τι είπε. Αλλωστε με την ακροτελεύτια φράση του περί «αξιωμάτων» στην πραγματικότητα διαμήνυσε ότι δεν παζαρεύει τις θέσεις του με αντάλλαγμα αξιώματα.
Πάμε τώρα στην ουσία. Το ερώτημα που τίθεται στο κόμμα είναι το εξής: Υιοθετώντας τους υψηλούς τόνους κατά της παράνομης μετανάστευσης και κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών ο Αντώνης Σαμαράς διευκολύνει τον Κυριάκο Μητσοτάκη ή του προκαλεί πρόβλημα; Η διακινούμενη άποψη είναι ότι τον διευκολύνει, γιατί η ρητορεία με φράσεις και λέξεις του τύπου «λαθρομετανάστες» και «λαθρεποικισμός» ικανοποιεί, χαϊδεύει τα αυτιά του σκληρού πυρήνα της βάσης της Ν.Δ. Και στην κριτική της Αριστεράς, της οποίας το πολιτικό σαβουάρ βιβρ εθίγη από το λεξιλόγιο Σαμαρά, η απάντηση είναι (κατά τους διακινητές της θετικής προσέγγισης στην ομιλία Σαμαρά) «τι θέλετε επιτέλους; Τον υπερσυντηρητικό λόγο μέσα στα συστημικά κόμματα και τους ψηφοφόρους ενταγμένους σε αυτά ή τον υπερσυντηρητικό λόγο έξω από τα κόμματα ως συντεταγμένη Ακροδεξιά;»
Η απάντηση είναι, νομίζω, προφανής. Εκτός από την κρατούσα άποψη, όμως, υπάρχει και η άλλη στην κυβέρνηση. Που ψιθυρίζεται, αλλά δεν φωνάζεται: ότι η ομιλία Σαμαρά όχι μόνο δεν διευκολύνει τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη αλλά και του δυσκολεύει την πολιτική. Το ό,τι του θολώνει την εικόνα και το ιδεολογικό στίγμα που θέλει να δώσει στη Ν.Δ. και τον αναγκάζει στην ομιλία του να επικαλείται τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και την ιδρυτική διακήρυξη του κόμματος είναι παραπάνω από πρόδηλα. Οταν ο πρωθυπουργός τονίζει ότι το δίλημμα σήμερα «δεν είναι αριστερά ή δεξιά, αλλά μπροστά ή πίσω», στην πραγματικότητα στον Αντώνη Σαμαρά απαντά που κλίνει προς τα πολύ δεξιά.
Όταν η βάση του κόμματος αποθεώνει λέξεις που έχουν ως πρόσημο το επίρρημα «λάθρα» (μυστικά), όπως λαθρομετανάστες, λαθρεποικισμός, το κατά Μητσοτάκη Κέντρο πάει περίπατο. Το πρόβλημα όμως δεν έγκειται στο ρήμα «θολώνει», αλλά στο ρήμα «δυσκολεύει». Ιδού γιατί ο Σαμαράς «δυσκολεύει» τον Μητσοτάκη: Καταρχάς γιατί με τις φορτισμένες δηλώσεις του κατά των «λάθρο» επιχειρεί να ηγηθεί ακόμη μια φορά στην πολυκύμαντη σταδιοδρομία του τού συναισθήματος. Δεν παρεμβαίνει για να το καθοδηγήσει. Υπάρχει ήδη.
Ούτε για να το κατευνάσει. Παρεμβαίνει για να το φουντώσει. Τη στιγμή όμως που ο πρωθυπουργός της χώρας -σωστό ή λάθος, άλλη συζήτηση αυτή- εξαγγέλλει μια συγκεκριμένη πολιτική για το Μεταναστευτικό, η οποία αντιμετωπίζεται με επιφυλάξεις από μεγάλη μερίδα του κόσμου, το να απευθύνεται ο πρώην πρωθυπουργός στη βάση του κόμματος με φρασεολογία Μιχαλολιάκου ισοδυναμεί με σπίρτο στη βενζίνη. Δεν νομίζω ότι ένιωσε βολικά ο Κυριάκος με αυτό, ασχέτως αν η μακρά θητεία του στο πλευρό του πατρός τον έχει εκπαιδεύσει πότε να σιωπά και πότε όχι.
Στην άποψη μάλιστα ότι «αυτού του είδους ο λόγος είναι χρήσιμος γιατί κρατά εγκλωβισμένες ακροδεξιές λαϊκές μάζες μέσα στην Κεντροδεξιά» υπάρχει -κατά κάποιους στην ηγεσία της Ν.Δ.- και ο αντίλογος: «Δεν κλείσαμε τη Χρυσή Αυγή για να γίνουμε εμείς Χρυσή Αυγή. Και πάντως ο Σαμαράς δεν κυνήγησε τον Μιχαλολιάκο για να γίνει Μιχαλολιάκος!»
Υπάρχει και κάτι ακόμη: Οι λέξεις σίγουρα δεν είναι ένοχες. Το επίρρημα «λάθρα» σημαίνει «μυστικά», δεν υπάρχει τίποτε το ανακριβές ή ρατσιστικό στη συγκεκριμένη επίμαχη λέξη. Υπάρχει όμως στην εκφορά της. Όταν εκφέρεται τυπικώς, κανένα πρόβλημα. Οταν εκφέρεται με τη μέγιστη απαξίωση για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και με τόνο που στην ουσία σημαίνει «σκουπίδι», προκαλεί πολιτικά πάθη. Τα δημόσια πρόσωπα όμως που έχουν θητεύσει σε κορυφαία αξιώματα δεν πρέπει να τις εκφέρουν κατά τρόπο τέτοιο ώστε να χαϊδεύουν υποσύνολα.
Κοιτούν τη μεγάλη εικόνα. Όλα μπορούν να ειπωθούν με συγκεκριμένο τρόπο, χωρίς να τίθενται ζητήματα διαίρεσης του ενιαίου πολιτικού λόγου ενός κόμματος ή ακόμη διαίρεσης του πολιτικού συστήματος σε μια κρίσιμη συγκυρία. Και κάτι τελευταίο, δικό μου αυτή τη φορά: Δεν βοηθά να αφήνει αιχμές ένας πρώην πρωθυπουργός εναντίον του υπουργού Εξωτερικών της δικής του παράταξης, πολύ δε περισσότερο του αρχηγού του κράτους, αν και οι σχέσεις των δύο Μεσσηνίων έχουν, νομίζω, βελτιωθεί. Προς τον Δένδια πήγαιναν κατά βάση οι μπηχτές περί «κατευνασμού» και «φαιδροτήτων».
Δεν είναι όμως ώρα για τέτοια. Με τους Τούρκους στα κάγκελα! Αυτές είναι λοιπόν οι δύο προσεγγίσεις για την ομιλία Σαμαρά: Η επίσημη και η ανεπίσημη. Εσείς κρατάτε όποια θέλετε. Οποια σας πάει περισσότερο. Αν μη τι άλλο ο πρώην πρωθυπουργός σε έναν καθισμένο -κατά Γιώργο Θεοτοκά- τόπο κατάφερε να ταράξει πάλι τα νερά. Δεν είναι και λίγο.
