Όταν ο Σι Τζινπίνγκ βρέθηκε στην Ιταλία για κρατική επίσκεψη το 2019, του έγινε μια πλούσια υποδοχή, με ιδιωτικές περιοδείες σε ρωμαϊκά ορόσημα και δείπνο μετά μουσικής από τον φημισμένο Αντρέα Μποτσέλι, με «κερασάκι στην τούρτα» την απόφαση της Ιταλίας να συμμετάσχει στην «Πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου (Belt and Road Initiative, BRI)», μια παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης υποδομών που υιοθέτησε η κινεζική κυβέρνηση επενδύοντας σε σχεδόν 70 χώρες και διεθνείς οργανισμούς
Πέντε χρόνια αργότερα, στην πρώτη του επιστροφή στην ήπειρο από τότε, ο Κινέζος ηγέτης θα αντιμετωπίσει ένα πολύ διαφορετικό κλίμα. Ενώ η μεγαλοπρέπεια και οι τελετές μπορεί να μη λείψουν, καθώς ο Σι ξεκινά την εξαήμερη ευρωπαϊκή περιοδεία του σήμερα από τη Γαλλία, οι απόψεις για την Κίνα σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν αλλάξει δραματικά.
Δρόμος στρωμένος με αγκάθια
Μόνο τις προηγούμενες εβδομάδες, η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε εμπορικές έρευνες για τις ανεμογεννήτριες της Κίνας και την προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού και έκανε έφοδο στα γραφεία της κινεζικής εταιρείας κατασκευής εξοπλισμού ασφαλείας Nuctech, στο πλαίσιο έρευνας για επιδοτήσεις.
Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τις τελευταίες ημέρες συνέλαβαν επίσης ή απήγγειλαν κατηγορίες σε τουλάχιστον έξι άτομα, για φερόμενη κατασκοπεία και συναφή εγκλήματα που συνδέονται με την Κίνα.
Τον Μάρτιο, η Ιταλία αποχώρησε επίσημα από την BRI, στερώντας από το πρόγραμμα τη μοναδική χώρα μέλος της G7, σε ένα πλήγμα για την Κίνα και τον ηγέτη της.
Πίσω από αυτές τις εξελίξεις, εντείνονται οι οικονομικές διαμαρτυρίες που προετοιμάζουν την ΕΕ για μια πιθανή μεγάλη εμπορική αντιπαράθεση με την Κίνα – καθώς και οι αυξανόμενες υποψίες για τις παγκόσμιες φιλοδοξίες και την επιρροή του Πεκίνου, λόγω ανησυχίας για την εμβάθυνση των δεσμών της Κίνας με τη Ρωσία την ώρα που ο Μόσχα διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
«Η Κίνα θεωρείται ολοένα και περισσότερο ως μια πολύπλευρη απειλή σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αλλά υπάρχουν διχασμοί εντός της Ευρώπης σχετικά με το πόσο γρήγορα και πόσο μακριά πρέπει να πάμε για την αντιμετώπιση των ανησυχιών για την Κίνα, τόσο στον οικονομικό, όσο και στον τομέα της ασφάλειας», δήλωσε ο Νόα Μπίρκιν, επισκέπτης και ανώτερος συνεργάτης στο Γερμανικό Ταμείο Μάρσαλ των Ηνωμένων Πολιτειών.
Τώρα, το ταξίδι του Xi –με στάσεις στη Γαλλία, τη Σερβία και την Ουγγαρία– είναι μια ευκαιρία να προσεγγίσει τους επικριτές του, αλλά και να δείξει ότι, καθώς οι απόψεις σκληραίνουν σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, σε άλλα εξακολουθούν να υποδέχονται την Κίνα με ανοιχτές αγκάλες.
Το Πεκίνο επιθυμεί να… κόψει τη φόρα της Ευρώπης να αντιμετωπίσει τις υποτιθέμενες εμπορικές στρεβλώσεις, οι οποίες θα ερχόταν σε μια κακή στιγμή για την οικονομία του. Θέλει επίσης να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη δεν θα πλησιάσει περισσότερο τις ΗΠΑ, ειδικά εν μέσω αβεβαιότητας για το αποτέλεσμα των επερχόμενων προεδρικών εκλογών εκεί.
Θα είναι δύσκολο να επιτευχθούν σημαντικές πρόοδοι με τους πιο σκληρούς επικριτές της Κίνας, εκτός εάν ο Σι είναι έτοιμος να κάνει αιφνιδιαστικές παραχωρήσεις. Και το ταξίδι θα μπορούσε αντ ‘αυτού να χρησιμεύσει, ώστε να υπογραμμίσει τις διαφορές – όχι μόνο μεταξύ Ευρώπης και Κίνας – αλλά εκείνων εντός της Ευρώπης που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την Κίνα, λένε οι αναλυτές.
Εμπορικές τριβές και κινεζική στρατηγική
Η επίσκεψη του Σι Τζινμπίνγκ σε ευρωπαϊκό έδαφος, ξεκινά με έναν από τους πιο σκληρούς επικριτές του. Ο Κινέζος ηγέτης θα συναντηθεί τη Δευτέρα του Ορθόδοξου Πάσχα με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μαζί με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Η φον ντερ Λάιεν πρωτοστάτησε στις κραυγές της ΕΕ για ελαχιστοποίηση του ρίσκου στις αλυσίδες εφοδιασμού της από την Κίνα, λόγω ανησυχιών για την εξασφάλιση των βασικών τεχνολογιών της και οδήγησε σε μια έρευνα υψηλού κινδύνου κατά των επιδοτήσεων, που υποστηρίζεται από τη Γαλλία, για την εισροή των εισαγωγών κινεζικών ηλεκτρικών οχημάτων (EV) στην Ευρώπη.
Όπως σημειώνει το αμερικανικό CNN, η Κίνα νωρίτερα φέτος άνοιξε έρευνα για την τιμή του μπράντι που εισάγεται στην ΕΕ, σε μια κίνηση που θα μπορούσε να πλήξει τον κλάδο του κονιάκ της Γαλλίας και θεωρείται ευρέως ως αντίποινα για την έρευνα.
Στις συναντήσεις του, ο Σι πιθανότατα θα πιέσει το μήνυμα του Πεκίνου ότι η «απο-ρισκοποίηση» από την Κίνα είναι επικίνδυνη για την Ευρώπη – ενώ θα καταλαγιάσει τις ευρωπαϊκές ανησυχίες για την υποτιθέμενη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και τις επιδοτήσεις της Κίνας και αντ’ αυτού, θα τονίσει τον ρόλο που μπορούν να παίξουν τα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες προσπάθειες για τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Ο Σι χρησιμοποίησε παρόμοια ρητορική σε μια συνάντηση στο Πεκίνο με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς τον περασμένο μήνα, στην οποία οι επικριτές κατηγόρησαν τον Γερμανό ηγέτη ότι ήταν πολύ ήπιος απέναντι στην Κίνα.
Ωστόσο, μια τέτοια συζήτηση, χωρίς απτές εμπορικές ή αμοιβαίες δεσμεύσεις πρόσβασης στην αγορά, είναι απίθανο να αλλάξει την κατάσταση ευνοϊκά για τη φον ντερ Λάιεν, η οποία θέλει να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει τις αντιληπτές εμπορικές στρεβλώσεις, πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, λένε οι παρατηρητές.
Αντίθετα, ο Σι μπορεί να δει περισσότερες ευκαιρίες να κερδίσει καλή θέληση κατά τη διάρκεια της προσωπικής του συνάντησης με τον Μακρόν, η οποία αναμένεται να περιλαμβάνει όχι μόνο συναντήσεις στο Παρίσι, αλλά αυτό που οι πηγές των Ηλυσίων περιέγραψαν ως πιο «προσωπικές» επαφές στα Πυρηναία βουνά της νότιας Γαλλίας.
«Η Γαλλία έχει χτίσει αυτή τη φήμη ότι είναι ένας αρκετά ανεξάρτητος παράγοντας στην ΕΕ και πρόθυμος να δημιουργήσει μια απόσταση με τις ΗΠΑ», δήλωσε ο Chong Ja Ian, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.
«Ο Σι μπορεί να θέλει να… περιεργαστεί τον Μακρόν για να δει αν μπορεί να πάρει μεγαλύτερη ευρωπαϊκή απόσταση από τη Βόρεια Αμερική», καθώς και «να ενισχύσει τη σχέση του με αυτόν τον σημαντικό παράγοντα της ΕΕ», είπε ακόμα ο καθηγητής.
Πίεση για ειρήνη στην Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία – ένα κρίσιμο σημείο στις σχέσεις Ευρώπης-Κίνας – αναμένεται επίσης να είναι στην ημερήσια διάταξη σε συναντήσεις στις αρχές αυτής της εβδομάδας, όπου ο Σι μπορεί να επιδιώξει να ενισχύσει τις προσπάθειες της Κίνας να τοποθετηθεί ως ειρηνοποιός.
«Ο Πρόεδρος Σι θα εξηγήσει στον Πρόεδρο Μακρόν για τις σχέσεις της Κίνας με τη Ρωσία… (ότι) η Κίνα μπορεί να γίνει μεσολαβητής για να γεφυρώσει τα χάσματα μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας», δήλωσε ο Γουάνγκ Γιουέι, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Ρενμίν του Πεκίνου, επισημαίνοντας μια επερχόμενη ειρηνευτική σύνοδος κορυφής στην Ελβετία, ως πιθανό τόπο για διπλωματική ώθηση.
Αλλά το Πεκίνο, όπως σημειώνει το CNN, φαίνεται να κάνει λίγα για να «μετακινήσει» το Κρεμλίνο προς τα ευρωπαϊκά οράματα για ειρήνη στην Ουκρανία, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες να πιεστεί ο Σι να χρησιμοποιήσει τη σχέση του με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Πούτιν είπε ότι σχεδιάζει να επισκεφθεί την Κίνα αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Η επίσκεψη του Σι πραγματοποιείται καθώς οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι οι εξαγωγές αγαθών διπλής χρήσης της Κίνας στη Ρωσία, τροφοδοτούν την πολεμική της μηχανή. Το Πεκίνο υπερασπίζεται αυτό το εμπόριο ως τακτικό κομμάτι των διμερών του σχέσεων.
Ο Μακρόν και η φον ντερ Λάιεν πιθανότατα θα προειδοποιήσουν τον Σι η σχέση τους «κινδυνεύει να επιδεινωθεί περαιτέρω» εάν η Κίνα συνεχίσει να παρέχει αυτά τα αγαθά, σύμφωνα με τον καθηγητή Μπάρκιν.
Ωστόσο, «υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι αυτά τα μηνύματα οδηγούν σε αισθητές αλλαγές στη συμπεριφορά του Πεκίνου», είπε, προσθέτοντας ότι «κάποια στιγμή σύντομα» η Ευρώπη θα μπορούσε να αποφασίσει να κινηθεί πιο επιθετικά επιβάλλοντας κυρώσεις σε κινεζικές εταιρείες που πωλούν τέτοια προϊόντα.
Θερμή υποδοχή με «σημαία» τις επενδύσεις
Οι στάσεις του Σι στη Σερβία και την Ουγγαρία είναι πιθανό να είναι πολύ λιγότερο αμφιλεγόμενες – κάτι που πιθανότατα έλαβε υπόψη η κινεζική κυβέρνηση κατά τη χαρτογράφηση της επίσκεψης, λένε οι παρατηρητές.
«Στο Βελιγράδι και τη Βουδαπέστη, ο Σι δεν θα χρειαστεί να ακούσει την κριτική που ακούει σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες», είπε ο Μπάρκιν. «Οι ηγέτες τους, καλωσορίζουν τις κινεζικές επενδύσεις και δεν έχουν πρόβλημα με την εμβάθυνση των δεσμών της Κίνας με τη Ρωσία».
Η επίσκεψη του Σι στο Βελιγράδι θα συμπέσει με την εβδομάδα της 25ης επετείου από τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ στην κινεζική πρεσβεία στο Βελιγράδι που σκότωσε τρεις ανθρώπους. Η επίθεση, μέρος μιας ευρύτερης εκστρατείας βομβαρδισμού του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια την άνοιξη του 1999, οδήγησε τη βαθιά εχθρότητα του Πεκίνου για τη συμμαχία, ακόμη και όταν οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι ήταν ατύχημα.
Οποιαδήποτε μνημόνευση του γεγονότος από τον Σι, θα μπορούσε να υπογραμμίσει τις βαθιές διαφορές μεταξύ της Κίνας και του ΝΑΤΟ, τις οποίες το Πεκίνο βλέπει ως ενσάρκωση της αμερικανικής υπερβολής και πηγή των προκλήσεων ασφάλειας της Ευρώπης – μια άποψη που οδήγησε την Κίνα πιο κοντά στη Ρωσία.
Ο Σι μπορεί επίσης να επιδιώξει να τονίσει τις κινεζικές επενδύσεις τόσο στο Βελιγράδι όσο και στη Βουδαπέστη, σε ένα μήνυμα προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Σερβία, που δεν είναι μέλος της ΕΕ, την οποία το Πεκίνο νωρίτερα αυτή την εβδομάδα περιέγραψε ως «ακλόνητο» φίλο, έχει αυξανόμενους εμπορικούς και επενδυτικούς δεσμούς με την Κίνα υπό τον Πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Τον Ιανουάριο, το Βελιγράδι ανακοίνωσε μια συμφωνία που θα μπορούσε να φέρει πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια κινεζικών επενδύσεων σε αιολικούς και ηλιακούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και μια εγκατάσταση παραγωγής υδρογόνου, ανέφερε τότε το Reuters.
Στην Ουγγαρία, ο Κινέζος Πρόεδρος θα προσπαθήσει να εμβαθύνει τη σχέση του με τον ολοένα και πιο αυταρχικό πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν – έναν χρήσιμο σύμμαχο για την Κίνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου έχει μπλοκάρει ή επικρίνει τις προσπάθειες της ΕΕ να ζητήσει από την Κίνα να λογοδοτήσει για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ουγγαρία έχει επίσης αναδειχθεί ως ένας ολοένα και πιο σημαντικός κόμβος παραγωγής στην Ευρώπη για Κινέζους προμηθευτές αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων κατασκευαστών EV – μια κατάσταση που σύμφωνα με τους αναλυτές θα μπορούσε να βοηθήσει τις κινεζικές εταιρείες να ελιχθούν γύρω από τους υπάρχοντες και πιθανούς δασμούς της ΕΕ.
Αυτό σημαίνει ότι ο Σι είναι πιθανό να ολοκληρώσει το ταξίδι του με μια πολύ διαφορετική νότα, από αυτή με την οποία ξεκίνησε. «Εκεί, τουλάχιστον, η οπτική θα είναι ότι υπάρχει μεγάλη αποδοχή του Σι», είπε ο Chong.
