Χθες σε πρωινή εκλογική εκπομπή του Σκάι γινόταν συζήτηση για την εκλογική διαδικασία και για το παλιό «έθιμο» της ύπαρξης στρατιωτικής φρουράς στα εκλογικά τμήματα. Εις εκ των καλεσμένων, φέροντας μέσα του πλεόνασμα μεταπολιτευτικών, άσχετων με την πραγματικότητα, κλισέ, επαναλάμβανε με τον ιεροπρεπή τόνο που έχουν τα μάντρα*: «Ο Στρατός δεν έχει σχέση με τη δημοκρατία» έλεγε και ξανάλεγε, περνώντας στους τηλεθεατές το μήνυμα, ο τλήμων, ότι οι ίδιες οι έννοιες είναι αντιθετικές, ότι ο Στρατός ανατρέπει τη δημοκρατία, Στρατός σημαίνει Παπαδόπουλος, Παττακός, τανκς στην Πανεπιστημίου και κλειστή Βουλή και διάφορα άλλα τέτοια. Τα έχουμε ακούσει μερικές χιλιάδες φορές τις τελευταίες δεκαετίες όλα τούτα και προκαλούν κορεσμό στον βαθμό της… αηδίας.
Υπάρχει τέτοια αγραμματοσύνη στην Ελλάδα, που αυτό το κλισέ έχει γίνει πιστευτό από εκατομμύρια συμπολίτες μας. Ισως και να αποτελούν πλειοψηφία όσοι θεωρούν πλέον ότι «ο Στρατός δεν έχει σχέση με τη δημοκρατία». Κι όμως, η δημοκρατία, η γνήσια, η άμεση και όχι η μουσαντόν αντιπροσωπευτική είναι ένα από τα πολλά «παιδιά» του Στρατού. Οι Στρατοί έκαναν συνελεύσεις για να αποφασίσουν τα επόμενα στάδια των επιχειρήσεων και τις τακτικές που θα ακολουθούντο στο πεδίο της μάχης.
Στο πρώτο κείμενο που θεμελιώνει την ελληνική γραμματεία, την Ιλιάδα του Ομήρου (ραψωδία Β, στ. 211-270), γίνεται συνέλευση του εκστρατευτικού σώματος των Αχαιών, που πορθούσαν την Τροία. Ο ασχημότερος και αγενέστερος στρατιώτης όλων, ο Θερσίτης, σκυλοβρίζει τον Αγαμέμνονα, του λέει ότι εκείνος καλοπερνά, με γυναίκες πολλές και λάφυρα, βρίζει και όλους τους άλλους, τους αποκαλεί… Αχαιίδες αντί για Αχαιούς και παρακινεί τον Στρατό σε στάση!
Ο Οδυσσέας λαμβάνει τον λόγο, υπερασπίζεται τον Αγαμέμνονα, απειλεί τον Θερσίτη ότι αν συνεχίσει να βρίζει τους βασιλείς και το στράτευμα θα τον ξεβρακώσει και θα τον σπάσει στο ξύλο, και στο τέλος του’ ριξε και μια ξυλιά στην πλάτη με το βασιλικό σκήπτρο. Το στράτευμα ξεκαρδίστηκε στα γέλια με το θέαμα και την… αναδίπλωση του Θερσίτη και εσώθη το κύρος του Αγαμέμνονα.
Κάπως έτσι ξεκίνησε ο διάλογος των πολλών για το τι γενέσθαι στην πόλη. Η δημοκρατία δεν γεννήθηκε στις σπηλιές του Νταβέλη με τα λάφυρα της κλεπτοκρατίας και τις μίζες, αλλά στο στράτευμα.
Αυτό τουλάχιστον μαρτυρούν οι πηγές…
*Μάντρα είναι συνδυασμός συλλαβών (άλλες φορές σημαίνουν κάτι κι άλλες όχι) που θεωρείται ότι συνθέτουν ιερή έκφραση και εκφωνούνται σε τελετές βουδισμού, ινδουισμού, σιχισμού και τζαϊνισμού. Τα πρώτα μάντρα συντέθηκαν στα βεδικά σανσκριτικά.
