Περίπου τρεις μήνες μετά την απόφαση του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια να κηρύξει έκπτωτη τη γερμανική εταιρία Krauss Maffei Wegmann (KMW) από τη σύμβαση 017A/2001 για την προμήθεια των 24 αυτοκινούμενων (Α/Κ) οβιδοβόλων PzH-2000GR, περιφερειακών υλικών και εργαλείων, η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) του υπουργείου Εθνικής Αμυνας άρχισε τη διαδικασία ακριβούς υπολογισμού των ζημιών του Ελληνικού Δημοσίου.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», στις αρχές του τρέχοντος μήνα, η ΓΔΑΕΕ με έγγραφό της ζήτησε από τον αρμόδιο επιχειρησιακό φορέα, τη Διεύθυνση Πυροβολικού του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ/ΔΠΒ), τον υπολογισμό των ζημιών. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με γνωμοδότηση τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) το 2016, «το ύψος της ζημιάς και, κατ’ επέκταση, της βλάβης των συμφερόντων του Δημοσίου (…) είναι ζήτημα που συνδέεται άρρηκτα με ειδικές επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις και ανάγεται στη σφαίρα της ουσιαστικής κρίσης της διοίκησης». Επιπρόσθετα, σύμφωνα με πρακτικό της πλήρους Ολομέλειας του ΝΣΚ το 2020, απαραίτητη προϋπόθεση για να ασκηθεί από το Δημόσιο αγωγή για την ανόρθωση της υλικής ζημιάς του είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες να προσδιορίσουν το ύψος αυτής.
Πολιτική απόφαση
Συνεπώς, η έστω και με τρίμηνη καθυστέρηση έναρξη της διαδικασίας υπολογισμού των ζημιών αποτελεί σημαντικό ορόσημο, καθώς:
- Προσδίδει ουσιαστικό περιεχόμενο στην πολιτική απόφαση του Νίκου Δένδια, που, σε αντίθεση με τους προκατόχους του, Νικόλαο Παναγιωτόπουλο και Αλκιβιάδη Στεφανή, έλυσε τον «γόρδιο δεσμό» μιας εκκρεμότητας 20 ετών που, μεταξύ άλλων, έπληττε και το κύρος του Ε.Δ. Στις 19 Μαρτίου 2024 κήρυξε έκπτωτη την KMW από τη σύμβαση 017A/2001 λόγω μη παράδοσης βλημάτων μακρού βεληνεκούς (40 χλμ.) και μη εγκατάστασης νέας έκδοσης λογισμικού στην υπολογιστική μονάδα των Α/Κ οβιδοβόλων (MICMOS) και στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του συστήματος ACCS, εντός των συμβατικών προθεσμιών που είχαν καθοριστεί από την τρίτη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης. Πλέον, με τον υπολογισμό των ζημιών από τον επιχειρησιακό φορέα, κατά το πρακτικό της Ολομέλειας του ΝΣΚ, ικανοποιείται η προϋπόθεση άσκησης αποζημιωτικών αγωγών από το Ε.Δ.
- Λαμβάνει χώρα σε κρίσιμη χρονικά στιγμή, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», αναμένεται από μέρα σε μέρα η έκδοση της απόφασης του διαιτητικού δικαστηρίου του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC: International Chamber of Commerce), όπου η KMW είχε προσφύγει στις 27 Μαΐου 2019 κατά του Ε.Δ., σε σχέση με τη σύμβαση 016A/2003 για προμήθεια των 170 αρμάτων μάχης Leopard 2HEL. Οπως είχε αποκαλύψει η «κυριακάτικη δημοκρατία», η γερμανική εταιρία αιτείτο την επιδίκαση αποζημίωσης εκτιμώμενου ύψους μεγαλύτερου των 200 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων τόκων υπερημερίας, των δικαστικών εξόδων της και του συνόλου των εξόδων της διαιτησίας. Ολες οι ενδείξεις συντείνουν στο ότι η απόφαση θα είναι δυσμενής για το Ε.Δ. Μάλιστα, το ΝΣΚ, σε ανύποπτο χρόνο και πριν ενημερωθεί για τις ελληνικές απαιτήσεις κατά της γερμανικής εταιρίας, που ανέδειξε η επιτροπή διαβούλευσης η οποία είχε συσταθεί τον Ιούνιο του 2020 για την εύρεση αμοιβαία επωφελούς συμβιβαστικής λύσης, είχε ανεπισήμως εκφράσει την εκτίμηση ότι πιθανά το Ε.Δ. θα υποχρεωθεί στην καταβολή αποζημίωσης ύψους περί τα 60 εκατ. ευρώ.
Καθώς το Ε.Δ. στο πλαίσιο της τρέχουσας διαιτητικής διαδικασίας δεν έχει υποβάλει ανταπαιτήσεις αποζημίωσης στη βάση των ευρημάτων της προαναφερθείσας επιτροπής διαβούλευσης, αποτελεί μονόδρομο για τη διαφύλαξη του δημόσιου συμφέροντος η έναρξη της διαδικασίας για τον ακριβή υπολογισμό των ζημιών του Ε.Δ. , ώστε στο πλαίσιο νέας προσφυγής στη διεθνή διαιτησία να κατατεθούν αγωγές για την επιδίκαση έντοκης αποζημίωσης (το τρέχον επιτόκιο ανέρχεται σε 7%) για τα αναφερόμενα αναλυτικά στον συνημμένο πίνακα (μείωση της αξίας των αρμάτων μάχης Leopard 2HEL, ανεκτέλεστα προγράμματα Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων – ΑΩ για τα οποία είχε δεσμευθεί η εταιρία αλλά ουδέποτε υλοποίησε, έλλειψη πιστοποίησης από τις γερμανικές κρατικές Αρχές της επάρκειας της θωράκισης του Leopard 2HEL κ.ά.).
- Μπορεί να θεωρηθεί ισχυρή ένδειξη ότι η ίδια προσέγγιση θα εφαρμοστεί και σε δύο επίσης χρονίζοντα ζητήματα, το σύστημα διοίκησης και ελέγχου (ΣΔΕ) «ΗΝΙΟΧΟΣ – ΕΜΑ» και τα ανεκτέλεστα προγράμματα ΑΩ της επίσης γερμανικής εταιρίας Rheinmetall. Στην πρώτη περίπτωση, αντί να παραδοθεί το προβλεπόμενο από τη σύμβαση αντικείμενο που θα διαλειτουργούσε με το αρχικά παραληφθέν «ΗΝΙΟΧΟΣ – Αρμάτων», παραδόθηκε σύστημα νέας έκδοσης που αντικατέστησε και το αρχικό και, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι κατώτερων επιδόσεων. Στη δεύτερη περίπτωση πρόκειται για προγράμματα ΑΩ πιστωτικής αξίας 50 εκατ. ευρώ από την προμήθεια πυρομαχικών αρμάτων μάχης διαμετρήματος 120 χλστ. το 2014, προγράμματα ΑΩ πιστωτικής αξίας 81,9 εκατ. ευρώ σε σχέση με την «ενδιάμεση λύση» του 2005 και προγράμματα ΑΩ πιστωτικής αξίας 15 εκατ. ευρώ από την προμήθεια εξοπλισμού συντήρησης του συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας ASRAD-HELLAS. Αν και η Rheinmetall, όπως η KMW, είχε εγγράφως δεσμευθεί για υλοποίηση προγραμμάτων ΑΩ, στο 100% της αξίας των παραγγελιών που θα λάμβανε, μέχρι σήμερα ουδέν πρόγραμμα υλοποιήθηκε και η εταιρία με επιστολές της προς το υπουργείο Εθνικής Αμυνας δεν αναγνωρίζει υποχρέωση υλοποίησης. Και σε αυτή την περίπτωση, με βάση γνωμοδότηση του ΝΣΚ, που έγινε αποδεκτή από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας το 2019, προϋπόθεση για ανάληψη των κατάλληλων νομικών ενεργειών αποτελεί η τεκμηρίωση και ο προσδιορισμός της ζημιάς του Ε.Δ., συμπεριλαμβανομένων τόκων.
Ποιες παράμετροι θα προσμετρηθούν για τις Ενοπλες Δυνάμεις
Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν σε βάθος τη διαδικασία, στην περίπτωση του υπολογισμού των ζημιών λόγω της έκπτωσης της KMW, αλλά και στις υπόλοιπες περιπτώσεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες οφείλουν να υπολογίσουν τόσο τις θετικές όσο και τις αποθετικές ζημιές. Γενικά, θετική ζημιά χαρακτηρίζεται η μείωση της υπάρχουσας περιουσίας του συμβαλλόμενου μέρους, ενώ αποθετική ζημιά (ή διαφυγόν κέρδος) το κέρδος που κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων θα αποκτούσε το συμβαλλόμενο μέρος.
Παραδείγματος χάριν, στην περίπτωση των A/K οβιδοβόλων PzH-2000GR, το κόστος της προμήθειάς τους καλύφθηκε με δανειακή σύμβαση που συνομολόγησε το Ε.Δ. με σκοπό να υπηρετήσουν συγκεκριμένο επιχειρησιακό σκοπό. Ομως, λόγω αδυναμίας εκμετάλλευσης της δυνατότητας βολής σε βεληνεκή 40 χλμ., που αποτέλεσε το βασικό κριτήριο επιλογής τους, δεν υπηρετήθηκε ο επιχειρησιακός σκοπός για τον οποίο έγινε η προμήθειά τους, και άρα το ύψος της δανειακής σύμβασης προσαυξημένο με τους αντίστοιχους τόκους μπορεί να θεωρηθεί ζημιά του Ε.Δ.
Επίσης, η μη εγκατάσταση του νέου λογισμικού απομειώνει την επιχειρησιακή χρήση τους, ενώ ταυτόχρονα μειώνει σημαντικά την τρέχουσα αξία τους και κατ’ επέκταση την τιμή μεταπώλησής τους. Τέλος, ζημιά του Ε.Δ. αποτελούν επίσης τα κόστη συντήρησης των Α/Κ οβιδοβόλων αλλά και τα συνολικά λειτουργικά κόστη των μονάδων που τα αξιοποιούν και τα οποία καταβλήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια, με την προσδοκία ότι τα Α/Κ οβιδοβόλα κάποτε θα καταστούν ικανά να υπηρετήσουν τον επιχειρησιακό σκοπό για τον οποίο έγινε η προμήθειά τους.
