Ποιος θα απαντήσει γιατί ο τσάμπα ήλιος και ο τσάμπα άνεμος δεν φτάνει στην τσέπη του Έλληνα

Η μόνιμη απορία που έχει σήμερα ο μέσος πολίτης που βλέπει να υπάρχει μια υπερδιείσδυση των ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) στην χώρα του, αλλά αυτός εξακολουθεί να βάζει βαθιά το χέρι στην τσέπη του για να πληρώσει το ρεύμα του.

Μερικά ρητορικά ερωτήματα που αναμένουν απάντηση:

1. Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ την τελευταία πενταετία αυξήθηκαν οι εγκατεστημένες πράσινες μονάδες κατά 108% ( 6,2 GW  το 2019  σε 12,9 GW το 2023), ωστόσο η μέση τιμή της KWh στα τιμολόγια ρεύματος αυξήθηκε από τα 9,5 λεπτά περίπου στα 15,5 λεπτά, δηλαδή κατά 63%;
2. Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ το μέσο κόστος παραγωγής ρεύματος από ΑΠΕ έχει πέσει κατά 40% την τελευταία πενταετία, από τα 120 ευρώ περίπου η μεγαβατώρα στα 75 ευρώ, η τιμή του ρεύματος έχει αυξηθεί κατά 63%, ενώ ταυτόχρονα έχει απομειωθεί η συμμετοχή του ακριβού λιγνίτη κατά 68% και τον τελευταίο χρόνο που έχει αποκλιμακωθεί και η τιμή του φυσικού αερίου από τα 75 ευρώ η θερμική μεγαβατώρα στα 40 ευρώ;
3. Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε ποσοστό εγκατεστημένης ισχύος σε ΑΠΕ μεταξύ των κρατών της Ε.Ε, ωστόσο πάντα βρίσκεται στην πρώτη ακριβότερη πεντάδα αναφορικά με την χονδρική αγορά του ρεύματος;
4. Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ηλιακά και αιολικά δυναμικά στην Ευρώπη, αλλά παρόλα αυτά ο μέσος καταναλωτής πληρώνει το 8,7% του μισθού του μόνο για ρεύμα, όταν αντίστοιχα στην Βόρεια Ευρώπη ο μέσος καταναλωτής πληρώνει το 3,5% με 4% του μισθού του, ενώ έχει μικρότερο ηλιακό και αιολικό δυναμικό από την Ελλάδα; Τα ποσοστά αυτά έχουν εξαχθεί από την στάθμιση των μέσων τιμών της λιανικής του ρεύματος με τους μέσους μηνιαίους μισθούς της αντίστοιχης χώρας.
5. Ποιος θα απαντήσει βλέποντας  τον σημερινό χάρτη τιμών και διείσδυσης των ΑΠΕ στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής των κρατών της ΕΕ (πηγή ΡΑΑΕΥ); Η Ελλάδα με ποσοστό διείσδυσης περίπου στο 29% σε ΑΠΕ η τιμή του ρεύματος άγγιξε τα 138 ευρώ, ενώ με τα ίδια περίπου ποσοστά διείσδυσης σε ΑΠΕ, η Σουηδία είχε τιμή 8,5 ευρώ, η Γαλλία 56,7 ευρώ, το Βέλγιο 71 ευρώ, η Ισπανία 96 ευρώ κλπ.

Οι απαντήσεις

1. Ξέρατε ότι για την παραγωγή μίας ηλεκτρικής μεγαβατώρας από ΑΠΕ την ίδια στιγμή βρίσκεται σε stand by κατάσταση θερμικές μονάδες που παράγουν ρεύμα εξισορρόπησης 0,2GWh, το οποίο συνυπολογίζεται στο τελικό κόστος προμήθειας του παραγωγού προς τον καταναλωτή;
2. Ξέρατε ότι επειδή η χώρα έκανε υπερεγκατάστση ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια, χωρίς να έχει υπάρξει ανάλογη πρόβλεψη για αποθήκευση, επέκταση δικτύων μεταφοράς και αναλόγων υποδομών η περίσσεια πράσινης ενέργειας που παράγεται π.χ. το μεσημέρι από τα φωτοβολταικά και δεν καταναλώνεται, «πετιέται στα αζήτητα» και το βράδυ μπαίνουν σε λειτουργία οι μονάδες που καίνε ακριβό φυσικό αέριο για να καλύψουν την ζήτηση;  Δηλαδή κάναμε το κάρο να σέρνει το άλογο. Αλλά αυτή η απώλεια εσόδου από την μη αξιοποίηση της περίσσειας πράσινης ενέργειας, δεν πάει χαμένη, αφού συμπεριλαμβάνεται στο κόστος προσφοράς που δίνουν οι παραγωγοί την επόμενη ημέρα, την οποία δυστυχώς μετακυλίουν και στον καταναλωτή.
3. Ξέρατε ότι όσο αυξάνουν τα έργα ΑΠΕ, αυξάνουν και οι πολύ χαμηλές  τιμές χονδρικής ρεύματος, αλλά οι παραγωγοί ΑΠΕ συνεχίζουν να αποζημιώνονται στις εγγυημένες τους ταρίφες, αδειάζοντας τον κουμπαρά επιδοτήσεων του ΕΛΑΠΕ (Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ) που στην συνέχεια το «γέμισμα» αυτού του κουμπαρά πληρώνουν οι καταναλωτές μέσω του ΕΤΜΕΑΡ; Δυστυχώς μέχρι σήμερα, άνοιξε μία τρύπα 250 εκατ. ευρώ σε αυτόν τον λογαριασμό επιδοτήσεων των ΑΠΕ που θα καλυφθεί από τους καταναλωτές.
4. Ξέρατε ότι με την υπερεγκατάστση των ΑΠΕ μονάδων, οι μικροί παραγωγοί σιγά σιγά εξοστρακίζονται, αφού οι επενδύσεις τους καθίστανται μη βιώσιμες, αφού όλο και πιο συχνά θα υπάρχει υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας που δεν θα καταναλώνεται, άρα δεν θα εγχέεται στο σύστημα παραγόμενη ενέργεια, πράγμα που σημαίνει αυξημένες περικοπές, άρα  όλο και περισσότερες μηδενικές τιμές θα εμφανίζονται με αποτέλεσμα οι μικροεπενδυτές να αδυνατούν να αποπληρώνουν τα δάνεια τους και έτσι τελικά θα μείνουν οι πέντε έξι μεγάλοι όμιλοι της ενέργειας.
5. Ξέρατε ότι με την υπεραδειοδότηση των ΑΠΕ μονάδων, χωρίς αντίστοιχη πρόοδο σε έργα επέκτασης δικτύων μεταφοράς, νέων υποσταθμών, εκσυγχρονισμό κλπ, τα Black out θα είναι όλο και πιο συχνά λόγω υπερτάσεων, βυθίσεων τάσεων κλπ. Οι εκ περιτροπής διακοπές ρεύματος σε πολλές περιοχές της χώρας που γίνεται μόνιμα πλέον, είναι εξαιτίας όχι της αυξημένης ζήτησης, αλλά της υπερπαραγωγής πράσινης ενέργειας που δεν μπορεί να καταναλωθεί.

Τελειώνοντας δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε τις παθογένειες του πλαισίου αδειοδοτήσεων μονάδων ΑΠΕ.  Είμαστε η μοναδική χώρα που ακόμα δεν έχουμε τεκμηριωμένο εθνικό χωροταξικό σχέδιο, ούτε χρήσεις γης, και έτσι ο κάθε «ημέτερος» επενδυτής αδειοδοτείται όπως να ναι, παραβιάζοντας πολλές φορές την περιβαλλοντική νομοθεσία με τις ευλογίες του κράτους, μέσα από τα μικρά «παράθυρα» που φρόντισαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις να αφήνουν ανοικτά, όπως για παράδειγμα, η μη απαίτηση ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) σε έργα ΑΠΕ κάτω του 1MW, αλλά από την άλλη μεριά δεν έχουν αντιμετωπίσει τα φαινόμενα κατάτμησης των έργων σε πολλά των 1MW και με νομικές αλχημείες αποφεύγουν τις εγκρίσεις ΜΠΕ.

Το ότι η νομοθεσία μας προβλέπει εγκατάσταση ΑΠΕ μονάδων ακόμα και σε δασικές εκτάσεις με προϋποθέσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι σε μια καμένη δασική έκταση το κόστος μεταφοράς του συνοδού εξοπλισμού των ΑΠΕ μονάδων δεν είναι πολύ  μειωμένο, σε σχέση με αυτό που θα πλήρωνε ο επενδυτής αν το περνούσε μέσα από ένα μη καμένο δάσος, μέχρι να φτάσει στην κορυφή του βουνού,  για την διάνοιξη των απαιτούμενων περασμάτων, αφού είναι υποχρεωμένος μετά το πέρασμα να αποκαταστήσει πλήρως το δασικό περιβάλλον που υπέστη αλλαγή με πολλαπλάσιο κόστος.

Όταν όλα τα παραπάνω απαντηθούν με πειστικότητα από τους εκάστοτε υπεύθυνους κυβερνώντες και εν τέλει ο πολίτης θα δει να ελαφρύνει η τσέπη του, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μία δίκαιη πράσινη μετάβαση, με κανόνες και όρους διαφάνειας, σεβόμενοι το περιβάλλον και την μάνα γη που μας ταΐζει και ποτίζει.

Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ – Ενεργειακός Επιθεωρητής